http://qimia.blogspot.com კურსის ავტორები: მერაბ ჯელია, გიორგი მახარაძე, ნუნუ ჯავახიშვილი.

1. გაკვეთილი N15
საშინაო დავალების შემოწმება:
1. MgO + 2HCl  MgCl2 + H2O
MgO + H2SO4  MgSO4 + H2O
MgO + 2HNO3  Mg(NO3)2 + H2O
MgO + SO3  MgSO4
MgO + N2O5  Mg(NO3) 2
3MgO + P2O5  Mg3(PO4)2
Na2O + 2HCl  2NaCl + H2O
Na2O + H2SO4  Na2SO4 + H2O
Na2O + 2HNO3  2NaNO3 + H2O
Na2O + SO3  Na2SO4
Na2O + N2O5  2NaNO3
3Na2O + P2O5  2Na3PO4
FeO + 2HCl  FeCl2 + H2O
FeO + H2SO4  FeSO4 + H2O
FeO + 2HNO3  Fe(NO3) 2 + H2O
FeO + SO3  FeSO4
FeO + N2O5  Fe(NO3) 2
3FeO + P2O5  Fe3(PO4)2
Fe2O3 + 6HCl  2FeCl3 + 3H2O
Fe2O3 + 3H2SO4  Fe2 (SO4)3 + 3H2O
Fe2O3 + 6HNO3  2Fe(NO3)3 + 3H2O
Fe2O3+ 3SO3  Fe2 (SO4)3
Fe2O3+ 3N2O5  2Fe(NO3)3
Fe2O3 + P2O5  2FePO4
2. SO2 + 2KOH  K2SO3 + H2O
SO2 + Ba(OH)2  BaSO3 + H2O
SO2 + Na2O  Na2SO3
SO2 + SrO  SrSO3
SO3 + 2KOH  K2SO4 + H2O
SO3 + Ba(OH)2  BaSO4 + H2O
SO3 + Na2O  Na2SO4
SO3 + SrO  SrSO4
P2O5 + 6KOH  2K3PO4 + 3H2O
P2O5 + 3Ba(OH)2  Ba3(PO4)2 + 3H2O
P2O5 +3Na2O  2Na3PO4
P2O5 + 3 SrO  Sr3(PO4)2

2. მეტალთა ჰიდროქსიდები (ფუძეები)
მეტალთა ჰიდროქსიდები ეწოდებათ ნაერთებს, რომლებიც მეტალის ატომისა
და მათთან დაკავშირებული ერთი ან რამოდენიმე ჰიდროქსიდის ჯგუფებისგან
შედგება.
მეტალთა ჰიდროქსიდებს სხვაგვარად ფუძეებსაც უწოდებენ.
ფუძეები იყოფიან წყალში ხსნად ფუძეებად ანუ ტუტეებად და წყალში უხსნად
ფუძეებად.
მეტალთა ჰიდროქსიდების მიღება
მეტალთა ჰიდროქსიდები შეიძლება მივიღოთ:
1. ტუტეები (წყალში ხსნადი ჰიდროქსიდები) შეიძლება მივიღოთ
შესაბამისი მეტალების წყალთან ურთიერთქმედებით.
მეტალი + H2O  ტუტე + H2
(ნივთიერების ფორმულის შემდეგ ნიშანი  გვიჩვენებს, რომ ეს ნივთიერება
აირის სახით გამოიყოფა)
ამ გზით მიიღება LiOH, NaOH, KOH, Ca(OH)2, Sr(OH)2, Ba(OH)2.
2K + 2H2O  2KOH + H2
Ba + 2H2O  Ba(OH)2 + H2
2. წყალში ხსნადი ჰიდროქსიდები (ტუტეები) შეიძლება მივიღოთ შესაბამისი
ფუძე ოქსიდების წყალთან ურთიერთქმედების შედეგად.
ფ.ო. + H2O  ტუტე
CaO + H2O  Ca(OH)2
Li2O + H2O  2 LiOH
3. წყალში უხსნადი ჰიდროქსიდების მიღება შეიძლება ტუტეებისა და
უხსნადი ჰიდროქსიდის შემადგენლობაში შემავალი მეტალის წყალში
ხსნადი მარილის ურთიერთქმედების შედეგად. ამ გზით მიიღება
მაგალითად: Fe(OH)2, Fe(OH)3, Cu(OH)2, Al(OH)3 და ა.შ.
ხსნადია თუ არა ნივთიერება შეიძლება ვიპოვოთ ე.წ. ხსნადობის ცხრილში.
ეს ცხრილი მოტანილია გაკვეთილის ბოლოში. ამ ცხრილში
ჰორიზონტალურ რიგში მოცემულია მეტალები, ვერტიკალურში – მჟავას
ნაშთი ან ჰიდროქსიდი. მეტალის და მჟავას ნაშთის შესაბამისი უჯრების
გადაკვეთაზე თუ წერია “ხ” სიმბოლო მაშინ შესაბამისი ნივთიერება
ხსნადია. “მხ” მცირედ ხსნადს ნიშნავს, “უ” უხსნადს. აღნიშვნა “__”
გვიჩვენებს, რომ შესაბამისი ნივთიერება არ არსებობს ან წყლით იშლება.
ასე რომ თუ გვინდა მივიღოთ Cu(OH)2 უნდა მოვძებნოთ ცხრილში
სპილენძ(II)ის ხსნადი მარილი და ის ვამოქმედოთ ტუტესთან.

3. ასეთი მარილებია: CuCl2, Cu(NO3)2, CuSO4 და სხვა
CuCl2 + 2KOH  2KCl + Cu(OH)2
ასეთი რეაქციები წყალხსნარებში მიმდინარეობენ. ფორმულის შემდეგ 
ნიშანი გვიჩვენებს, რომ რეაქციის შედეგად მიღებული უხსნადი ნივთერება
მიიღება (ილექება).
ანალოგიურად:
Fe(NO3)2 + Ba(OH)2  Ba(NO3)2 + Fe(OH)2
Fe2(SO4)3 + 6KOH  3K2SO4 + 2Fe(OH)3
როგორც ვხედავთ Fe(II)-ის მარილებიდან მიიღება Fe(OH)2, ხოლო Fe(III)-ის
მარილებიდან - Fe(OH)3
მსგავსი მიმოცვლის რეაქციები მიმდინარეობს, როცა ორი ხსნადი
ნივთიერება რეაგირებს ერთმანეთთან (ან ხსნადი და მცირედხსნადი) და
რეაქციის შედეგად ერთი უხსნადი (იშვიათად ორი უხსნადი) ნივთიერება
მიიღება.
ანუ A + B  C + D
ხ ხ ხ უ
A + B  C + D
ხ მხ ხ უ
არ მიდის რეაქცია, როცა
A+B C+D
ხ ხ ხ ხ
ან
A+B
ხ უ
საშინაო დავალება:
1. შესაბამისი მეტალებისა და ოქსიდების წყალთან ურთიერთქმედებით
მივიღოთ LiOH, NaOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 .
2. შესაბმისი წყალში ხსნადი მარილებისა და KOH-ის ურთიერთქმედებით
მივიღოთ Cu(OH)2,Fe(OH)2, Fe(OH)3.

4. ცხრილი N 3