1. Хичээл 14

2.  Интернетийн ѐс зүй бол мэдээллийн аюулгүй
байдлыг хангах нэг үндэс мөн.
 Энэхүү ѐс зүй нь мэдээллийн технологи ба
норматив ѐс зүйн уулзвар дээрхи судалгааны
талбар юм.
 Анх 1990 онд АНУ-ын Конгресс интернетийн
сүлжээг олон нийтэд ашиглуулах эрх олгожээ.
 Манай улс 1995 онд интернетийн сүлжээг оруулж
ирсэн.

3. Мэргэжлийн харилцаа холбооны болон өгөгдөл
хадгалах төхөөрөмжийг зөв хэрэглэхтэй
холбоотой асуудлыг зохицуулна.

4.  Бодит ертөнцтэй
зэрэгцэн оршиж буй
тооцоолох, кибер
ертөнцөд ѐс зүйн үзэл
санаа, үнэт зүйлсийг
хэвшүүлэх
 Компьютер, тооцоолох
онцлог талбарт ѐс зүйн
асуудлуудыг тодруулах,
тэдгээрийг шийдэх

5.  Мэдээлэл технологийн үр ашигийг олон нийтэд
таниулах
 Бүтээл нь өөр хэн нэгэнд хор хөнөөл учруулдаггүй байх
 МТ-ийг зориулалтынх нь дагуу зөв ашиглах
 Зөв, буруу мэдээллийг ялгадаг байх
 Гадны ямар нэгэн халдлагаас хамгаалж чаддаг байх
 Бусдыг хүлээн зөвшөөрч чаддаг байх
 Мэргэжлийн стандартуудыг зөвшөөрдөг байх
 Оюуны өмчид хүндэтгэлтэй хандаж, зохиогчийн эрхийг
зөрчихгүй байх
 МТ-ийн өөрчлөлтөд дасан зохицож, хөгжлөөс
хоцрохгүй байх

6. 1. Олон улсын стандартууд
Мэдээллийн аюулгүй байдал(information security)
Олон улсын ISO 17799 стандарт
Мэдээллийн аюулгүй байдлын удирдлагын систем
(Information security Management System)
Олон улсын BS 7799 стандарт
1. Монгол Улсын хууль дүрмүүд
Монгол улсын Эрүүгийн хууль: Компьютерийн
мэдээллийн аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэргийн
заалтууд

7. 1. Мэдээллийн хулгай
2. Програм хангамжийн хулгай
3. Систем рүү зөвшөөрөлгүй хандаж өгөгдлийг
өөрчлөх
4. Хууль бус мэдээллийг сервер байрлуулан цацах
5. Техник хангамжийг дууриалган үйлдвэрлэх
6. Хуурамч бичиг баримт үйлдэх

8.  Цагаан хакер
 Саарал хакер
 Хар хакер
 Кракер(Cracker)

9.  Дотоод Хакер
 Гадаад Хакер
 Танин мэдэхүйн
зорилгоор
 Хувийн шалтгааны
улмаас
 Улс төрийн зорилгоор
 Санхүүгийн зорилгоор

10.  Мэдээлэл түгээх
 Програмыг түгээх
 Хэрэглэгдээгүй нөөцийг ашиглах
 Програмын алдааг хайж олох болон нийтэд дэлгэх
 Нэр хүнд олох
 Тоон мэдээллийн дээрэмчин
 Мэдээллийн хулгайч
 Програм хангамж хуулбарлагчид
 Мэдээллийн нөөцийн хулгайч
 Вэб хуудасны вандализм

11.  Вирус гэдэг нь компьютерийн
програм бөгөөд өөрийгөө бусад
програмд хувилан халдаах
чадвартай байдаг.
 Worm (өт гэсэн утгатай үг) гэдэг
нь вирустай ижил бөгөөд гол
ялгаа нь өөрөө өөрийгөө
сүлжээгээр дамжуулан
халварлуулан тараадаг.
 Trojan horse нь компьютерийн
програм бөгөөд харагдаж
байгаагаасаа өөр зорилгын үйлдэл
хийдэг програм юм.