1.
Clyde A. Moerlie
a.moerlie@hva.nl
17 April 2013
Minor “Reputatiemanagement” 2012-13
Semester 2
1
“BUSINESS ETHICS”
COLLEGE 2 “BRONNEN WESTERSE ETHIEK

2.
VANDAAG COLLEGE 2- WAT ZIJN DE
BRONNEN VAN DE ETHIEK IN HET WESTEN?
 CSR Presentatie Groep 1
 Wat is wijsheid?
 Simplificatie van de Westerse filosofie
 Waarden en Normen
 Hoe nu verder met CSR?
17-4-2013
2College 2

3.
WAT IS WIJSHEID?
Religie of Wetenschap
17-4-2013
3College 2

4.
WAT IS FILOSOFIE?
WAT IS RELIGIE?
4
Filosofie
Denken over vragen die je niet met een meetlat of grammatica kunt
beantwoorden. De “ Verwondering”
Waarheidsvraag
-Wat is waar?
-Zin van het leven?
-Morele vraag?
Religie
Religie komt uit Latijn: “Religare”: Verbinden van een band (liga) tussen
de Mens en een Opperwezen (bijvoorbeeld God).

5.
Jij zelf
Familie
Groepen
(vrienden, sport)
Gemeenschap
(kerk)
Anderen
binnen
moraal
Buiten
moraal
17-4-2013
5College 2

6.
DE OORSPRONG VAN HET WESTERSE
MORAAL?
Apen?
Moraal al voor religie?
De binnenmoraal en buitenmoraal
17-4-2013
6College 2

7.
7
Socrates (470 v.Chr.- 399 v.Chr.)wijsgeer te
Athene. Door te redeneren en argumenteren
onderwerpt Socrates de opvattingen die in Athene
de ronde doen aan een onderzoek. Maar daarbij is
het hem er nooit om te doen de discussie te
`winnen'. Aldus belichaamt hij een opvatting die
ook in Pythagoreïsche kringen geldt, namelijk dat
uitsluitend zuiverheid en zorgvuldigheid in de
manier van leven tot inzichten voert die staande te
houden zijn. De Atheense democraten delen
echter niet met Socrates diens eindeloze geduld
en uithoudingsvermogen bij het zoeken naar een
waarheid altijd weer verderop blijkt te liggen. Bij
een bedreigde traditie komen kritische zin en
integriteit in het denken slechts over als blasfemie,
en daarvoor wordt Socrates dan ook veroordeeld
(399 voor Chr.).

8.
ACTUALITEIT: NA TIEN JAAR DEBAT
SCHRAPT TWEEDE KAMER VERBOD OP
GODSLASTERING
8
Na jaren van politieke discussie heeft de Tweede Kamer ingestemd met het schrappen
van het verbod op godslastering. Behalve de christelijke partijen CDA, ChristenUnie en
SGP stemden alle partijen voor de wetswijziging, die was voorgesteld door SP en D66,
meldt persdienst Novum (bron: NRC.nl).

9.
9
Plato: (Athene, ca. 427 – 347 v.Chr.)De
dialoog: Het voeren van een wijsgerig
gesprek is naar Plato's opvatting een hele
kunst, een techniek zelfs. Het vereist
zelfdiscipline. Deze kunst heet 'dialectiek'
(lett.: kunst van de dialoog). Dialectisch te
werk gaan betekent hier: antwoord geven
op de vraag en niet langs de vraag heen
praten. De dialoog wordt gezien als een
Communicatiestrategie in CSR.
Plato: mens wordt geboren met kennis/
ideeën. Plato‟s 's theorie heet dan ook
'idealisme'.

10.
10
Aristoteles (384 v.Chr. - 322 v.Chr.)
Aristoteles' theorie van de kennis staat
lijnrecht tegenover Plato's theorie erover.
Want Plato stelt, dat de kennis van de
idee ons voorafgaand aan de
waarneming, dus a priori, reeds
aanwezig is. Vandaar dat men
Aristoteles' kentheorie wel `empirisme'
noemt; in deze term zit het Griekse
woord voor ervaring: “empeiria” . Hier is
de moderne wetenschap mede op
gebaseerd.

11.
JAAR 0 EN 1500? IN EUROPA FILOSOFIE
VERVANGEN DOOR KATH. THEOLOGIE
11
Kath.Kerkvaders:
- Augustinus
-Thomas Aquinas
Calvijn(1509-1564)
Protestante
Christendom

12.
Decartes (1596 – 1650)
“Cartesiaans Dualisme”
Lichaam
-De mens is Substantie
Geest
- Geest is gescheiden van lichaam
- God en menselijke kennis zijn
aangeboren (inneïsme)
-Waarheid door God (bijbel)
-Waarheid door te denken
Cogito ergo sum
“Ik denk dus ik ben”

13.
IMMANUEL KANT (1724-1804)
“VADER VAN DE VERLICHTING”
13
Kant: de rede brengt de waarheid naar boven
en niet de kerk.
 De mens is een transcendentaal wezen (God is te
denken, maar niet te bewijzen).
 Sapre Aude (Durf zelf te denken)

14.
SØREN KIERKEGAARD
(1813 – 1855)
14
 Existentialisme: Mens is existentieel wezen
 Subjectivisme; waarheid bestaat niet,
Maar is datgene wat je jezelf toeeigent.
 Drie stadia menselijk leven:
1. Esthetische fase
2. Ethische fase
3. Religieuze fase

15.
15
 De ander als absoluut anders
 De aard van het ethische komt naar voren in de
ontmoeting met de Ander: een ervaring van
transcendentie, voorafgaand aan ons begrijpen
van de wereld.
 Je doet een appèl aan het gelaat van de ander:
het zelf wordt opgeroepen zijn vrijheid te
rechtvaardigen.
 Gods voetsporen in het gelaat
 Let op! Levinas presenteert geen „moral code‟
LEVINAS(1906 – 1995):
DE ONTMOETING MET DE ANDER

16.
HOE BELANGRIJK IS RELIGIE
VOOR JOU?
17-4-2013 16
College 2

17.
DE TEST
HERKEN JE DE SYMBOLEN?
17-4-2013
17College 2
Shinto, Japan
Taoist
Bahái, Perzië Menorah

18.
18

19.
WAT BETEKENEN DE WOORDEN
STOÏCIJNS, CYNISCH, SCEPTISCH?
17-4-2013 19
College 2

20.
STOA
STOA (300 v Chr.)
-Stoïcisme (323 v. C na dood Alexander de Grote)
Doel; orde in de natuur, de logos dmv apathie, je verzet je niet tegen de orde.
Het kwaad: ontstaat bij verzet tegen de orde je lot (amor fati).
Stoa (praktijk en denken) deelt leven in:
- Ethiek (de leer van het juiste leven)
- Logica (redeneren)
- Physica (leer over de kosmische orde)
In het denken van de STOA is de bestemming die mensen na te streven hebben, niet
zonder meer een immanente bestemming, maar meer een lotsbestemmings Amor
Fati.
“De mens is niet overgeleverd aan goddelijke beschikkingsmacht”
20

21.
CYNICI
Zij die zich honds gedragen (Oud Grieks)
21

22.
SCEPTICISME
Over de verhouding tussen denken en zijn kan niets met zekerheid
worden gezegd. Sceptici stellen dat we nooit in staat zijn te
achterhalen of de wereld de orde vertoont die ik haar in mijn denken
toeschrijft. Misschien is er niet eens een realiteit, maar is alles illusie.
22

23.
HOE STOÏCIJNS, CYNISCH,
SCEPTISCH BEN JIJ?
17-4-2013 23
College 2

24.
ETHIEK VS MORAAL
Ethiek is afgeleid van het Griekse
“ethos” dat vertaald kan worden als “
gewoonte, zede of gezindheid”.
Tegenwoordig kritisch nadenken over
moraal.
Moraal - Het Griekse ethos werd in het
Latijn vertaald met “mos”, in het
meervoud “ mores” …” ik zal je mores
leren”….Tegenwoordig, normaal:
volgens heersende normen
24

25.
WAARDEN
Waarden zijn voorstellingen van wat goed is
Idealen, overtuigingen en doelen
Die het waard zijn om na te streven
Bijvoorbeeld
Vertrouwen, gelijkwaardigheid, gelijkheid,
eerlijkheid, transparantie
17-4-2013
25College 2

26.
NORMEN EN REGELS
Normen zijn concreter dan waarden
Het zijn gedragsregels
Wat wel en niet mag
Waarden en normen staan soms haaks op elkaar
Waarde = vrijheid
Norm = discrimineren mag niet
17-4-2013
26College 2

27.
WAT BETEKENT VOLGENS JOU
GELIJKWAARDIGHEID? IS DAT HETZELFDE ALS
GELIJKHEID?
17-4-2013 27
College 2

28.
WAT BETEKENT TRANSPARANTIE? IS
DAT HETZELFDE ALS OPENHEID?
17-4-2013 28
College 2

29.
DEUGDEN (PLATO)
Karaktereigenschappen die een waarde uitdrukken en door morele
ontwikkeling verworden kunnen worden
Het maakt iemand tot een goed mens
Verschilt van mens tot mens
Deugden = gerechtigheid = evenwicht tussen geest, wil en ziel
1. Geest = wijsheid
2. Wil = moed
3. ziel
17-4-2013
29College 2

30.
ETHISCHE DEUGD
30
Ethische deugden Te veel Te weinig
Grootmoedig Woede Ongevoelig
Moed Roekeloos Laf
Kuisheid Brutaliteit Verlegenheid
Matigheid Onmatigheid Ongeïnteresseerdheid
Rechtvaardigheid Winst Verlies
Vriendelijkheid Verering Vijandigheid
Mildheid Verkwistendheid Gierigheid
Ernst Hoogmoed Toegeefelijk

31.
COMMUNICATIEWAARDEN
Zijn interpretatiegevoelig
Contextafhankelijk (verschillende betekenissen)
Verhoudingen zijn niet altijd duidelijk
Situatieafhankelijk
Kunnen conflicteren
Persoonlijke ethiek speelt een rol
Beïnvloeding en Ethiek?
http://www.youtube.com/watch?v=f29kF1vZ62o
17-4-2013
31College 2

32.
ETHISCHE MORAAL VAN DE
ORGANISATIE
Gevormd door de werknemers en leiders van de organisatie
Maatschappelijk tot nut zijn
Realistisch zijn in ambities
Helder zijn over wat er speelt
Alle mensen respecteren
Zich verantwoordelijk gedragen
Open staan voor groeperingen
Betrokken zijn bij alle relaties
17-4-2013
32College 2

33.
De neuzen de verschillende kanten op hebben
staan…?
Is dat een beter idee?
17-4-2013 33
College 2
MOET EEN MODERNE ORGANISATIE NIET
JUIST OPEN STAAN VOOR
VERSCHEIDENHEID AAN MORALITEIT?

34.
MORELE EXCUSES
Maar iedereen deed het
Maar ik had er niets mee te maken
Maar het was mijn taak niet
Maar ik had geen keuze
Mijn baas vroeg het aan mij
= moral self-licensing
17-4-2013
34College 2

35.
WAT HEEFT REPUTATIE MET ETHIEK
TE MAKEN? (VAN DER MEIDEN & VAN TOLEDO, 1988)
 Communicatie- en marketingprofesionals handelen t.o.v. andere mensen.
Dat handelen is moreel geladen.
35
 Mensen, consumenten en andere stakeholders spreken ethische oordelen
uit over het bedrijfs en communicatie-uittingen.
 Bedrijven zenden boodschappen in morele codes uit…bijvoorbeeld in reclames.
Dit product is goed……U wordt meer geaccepteerd indien u….Koop deze
Kiloknallers! Reclame/Communicatie draagt bij aan de vormgeving van de
consumptiemoraal.
 Reclame/communicatie-industrie heeft geen moreel antwoord op de “
ecologische imperatieven” (handelen die controversiele vragen.
oproepen) die de samenleving stelt . DIT IS DE BASIS VAN CSR.

36.
Vragen?

37.
VOLGENDE WEEK
Voor volgende week hoofdstuk 1 en 3 lezen
Korte presentatie overzicht
• Team 2:
! Op stick ppt (laptop) meenemen
! Presentatie duurt 5-7 minuten
! Bevat voorbeelden
17-4-2013
37College 2