As teimas e_os_sonos_de_uxio_novoneyra

Dossier

As teimas e os soños
de Uxío Novoneyra
Residimos tanto na lingua como na terra
María Pilar García Negro
O perfil nacionalista e marxista de Uxío Novoneyra
Xosé Lois García
Anotacións, apuntes e textos para dicir en público e en privado que
nos axudan a situar ao poeta

Dossier | As teimas e os soños de Uxío Novoneyra

Residimos tanto na
María Pilar García Negro

lingua como na terra…
As leitoras e os leitores desta pu- historia contemporánea reclama a
blicación repararán en que nos lem- nosa atención. Para alén de ter sido
bramos nas páxinas deste amplo nú- escollido pola Real Academia Gale-
mero de senllos aniversarios de dous ga figura epónima do Día das Letras
escritores imprescindíbeis da nosa li- Galegas de 2010, en Terra e Tempo
teratura contemporánea. Recorda- pensabamos lembrar o décimo ani-
mos, con efeito, o cincuenta aniver- versario do seu falecemento, que
sario do falecemento de Ramón ocorreu en Outubro de 2009, e aínda
Cabanillas, que finou en 1959, e mais os oitenta anos do seu nacemento,
o trixésimo da morte de Eduardo no 19 de Xaneiro de 1930. Para esta
Blanco Amor, así como o cincuente- recordación contamos coa excelente
nario da publicación da grande nove- síntese biobibliográfica de Xosé
la A esmorga, tamén de 1959. Francisco Lois García e coa colaboración im-
Fernández Rei e Manuel Rei Romeu pagábel de Elba Rei, viúva de Uxío e
ilústrannos sobre o primeiro, así co- súa compañeira leal, que nos permi-
mo Francisco Rodríguez e Diego Par- tiu utilizar textos inéditos de Novo-
do Amado o fan sobre o segundo. neyra dun grandísimo valor. Son, en
Mais unha outra personalidade nome técnico, paratextos, isto é,
fundamental da nosa literatura e discursos na súa calidade de Presi- Uxío Novoneyra aos 16 anos

dente da Asociación de Escritores
Novoneyra, O Courel (1996)
© Federico García Cabezón

en Lingua Galega, intervencións en
actos cívico-patrióticos, definicións
do papel do escritor... E, sempre, ab-
solutamente sempre, a lingua, como
eixo irrenunciábel. Nestes tempos
de ataques inmisericordes contra
ela, contra a lingua de noso, bota-
mos en falta a súa voz firme, clara e
insubornábel, que non dubidaría en
definir como merecen gobernantes
que se avergoñan do que lles dá sen-
tido e lles dá de comer e perpetran
atentados destrutores contra o
maior signo identificador de que dis-
pomos como pobo. Alimentámonos,
porén, coa súa herdanza escrita, de
que desfrutamos hoxe grazas á xene-
rosidade e entrega patriótica de Elba
e de seus fillos Branca, Uxío e Artu-
ro. Obrigados, desde esta publica-
ción, a todos eles!
Respeitamos escrupulosamente a
textualidade exacta dos escritos de
Novoneyra, con todas as súas pecu-
liaridades e estilo inconfundíbel. Os
leitores de hoxe teñen direito a coñe-
celo tal e como el se produciu, sen
nengún flash back falsificador.
Neste presente, en fin, máis que
nunca, diremos con el: Residimos tan-
to na lingua como na terra. Farémolo
valer...

128 terra e tempo 2009

As teimas e os soños de Uxío Novoneyra | Dossier

O perfil nacionalista
Xosé Lois García

e marxista de
IDEOLOXÍA INICIAL. Dous períodos
ben diversos marcan a ideoloxía de
Uxío Novoneyra
Uxío Novoneyra en Madrid: 1949-
1951 e 1962-1966. Nestas estadías co-
ñeceu moi ben a represión franquista
na capital do Estado. No período de
Compostela, co gallo do servizo mili-
tar en 1952, coincide con Manuel Ma-
ría, os dous coñeceron Otero Pedra-
yo, Ramón Piñeiro, García Sabell,
Fermín Bouza Brey e Carlos Maside
no Café Español e no Derby. Otero,
Piñeiro e García Sabell, fundamentais
na creación da Editorial Galaxia, ade-
mais de antifranquistas, tiñan unha
liña galeguista bastante marcada e,
por outro lado, a do pintor Carlos
Maside, como marxista. Maside foi
un referente para Novoneyra no con-
texto ideolóxico e, en concreto, no
ideario marxista. Digamos que foi un
punto de partida inicial do que sería
en Novoneyra o marxismo na súa se-
gunda estadía en Madrid que se am-
pliou cos contactos que tiña alí con
Reimundo Patiño.
Ramón Piñeiro, despois do servi-
zo militar de Novoneyra en Compos-
tela, foi quen prologou e canalizou a
publicación de Os Eidos na Editorial
Galaxia en 1955. A relación con Piñei-
ro, naqueles anos, foi máis importan-
te no campo literario que no político.
Mais desde a súa segunda ida a Ma-
drid, o compromiso político asumido
cara ao marxismo e cara a un nacio-
nalismo máis ofensivo arrefriou as re-
lacións con Piñeiro.
Novoneyra foi unha persoa moi
independente no plano político, des- Manuel María, Xosé Lois García (autor do artigo) e Uxío Novoneyra en Pamplona, 1991
botando a disciplina de partido polo
seu carácter temperamental e pola li-
berdade de pensamento. Isto mani- viñan da proposta do seu amigo de xe- PROXECTO NACIONALISTA. Uxío
féstao nun dos seus discursos: Pois ración, Xohán Xesús González, o diri- Novoneyra practicou o nacionalismo
non chamaremos socialismo a aquelo onde as xente comunista que procurou inte- de clase con persoas como Patiño e
posibilidades individuales e sociales do home grar marxismo e nacionalismo, sendo Ferrín que coincidiu con eles en Ma-
quedan reducidas ó mínimo ou imposibilita- asasinado en 1936. Novoneyra com- drid (1962-66). Patiño e Ferrín, xunto
das de prano por un imnobre clan dirixente. prendeu esta teorización. Unha postu- con Celso Emilio Ferreiro, crearon
Novoneyra soubo reconciliar mar- ra nada cómoda para os que a practi- en 1964 a Unión do Povo Galego
xismo e nacionalismo para seren des- caron como el. Ser marxista para un (UPG). Novoneyra non participou na
envolvidos nos pobos asoballados e, nacionalista e vice versa significaba creación desta organización, mais
en concreto, no caso galego. Esta pos- transgredir as regras estabelecidas por admitiu moitos conceptos do nacio-
tura ten a súa orixe en certos matices cada cal e, sobre todo, estar baixo sos- nalismo e marxismo emitidos polos
que Carlos Maside mantiña e que pro- peita dos uns e dos outros. dirixentes de Brais Pinto, asociación



Uxío Novoneyra e Xosé Lois García na Rúa Nova de Compostela, 1984

cultural moi importante na creación tros de diversos campos, de diversas ideoloxí- recóllote da TERRA estás mui fonda
da UPG. as, pra defender a libertade de opinión i a li- recóllote do PUEBLO estás n’il toda
Consciencia nacional, dignidade bertade de expresión e pra defender o dereito recóllote da HISTORIA estás borrosa
nacional e consciencia social foron ó fervor pola patria, pola recuperación dun- Novoneyra nas dúas últimas es-
tres elementos fundamentais na ha nación oprimida, dunha cultura oprimi- trofas envía unha mensaxe aos que
práctica nacionalista e no contexto da, dunha lingua oprimida, representantes aspiran á liberdade dos pobos e ao
da loita de clases que Uxío Novoney- dun nacionalismo defensivo, o nacionalismo home novo emancipado:
ra admitiu. Así o manifestou o 28 de menos agresivo do mundo, o nacionalismo pros que saben que ti podes ser outra
xuño de 1984, cando os restos de galego. O simple sentino nacional básico que cousa
Castelao chegaron a Compostela: Os a pesar de todo é hostigado polo poder, polo pros que saben que o home pode ser ou-
restos de Castelao están eí, e poden ser ma- nacionalismo imperialista do estado. tra cousa
nipulados, como todo polo poder; máis Cas- Letanía de Galicia non deixa de ser Dado que o home pode ser outra cou-
telao solo ven realmente pros que queremos un enorme cántico nacionalista mer- sa, a tentativa vai dirixida a fomentar
unha Galicia Ceibe, pros que solo temos un- gullado nun contexto social no que ese home novo que o marxismo erixiu.
ha patria, a patria galega. Pros que solo nós Novoneyra se achega ás clases so- O home novo que tanto énfase puxo nel
sabemos e nos sentimos pertencentes a unha ciais, ausentes na historia oficialista, Che Guevara. Por tanto, a realidade
nación, a nación galega. dándolles un apousento exaltador e revolucionara esta presente na Leta-
O 20 de setembro de 1988, Uxío memorial: nía de Galicia.
Novoneyra destaca a súa opción na- GALICIA labrega GALICIA nosa
cionalista nunha homenaxe en Ma- GALICIA mariñeira GALICIA nosa INTERNACIONALISMO. Se a Letanía de
drid a Celso Emilio Ferreiro: Trátase no GALICIA obreira GALICIA nosa Galicia é unha referencia para o nacio-
caso de Celso Emilio, como en cáseque todos GALICIA irmandiña nalismo galego, Vietnam Canto está
os poetas ou escritores galegos nacionalistas, GALICIA viva inda asentado na solidariedade internacio-
dun nacionalismo defensivo. Que defende Nacionalismo e socialismo, pre- nalista e contra a agresión imperialis-
a súa lingua e cultura, i o dereito a autode- sentes neste poema, confirman a ta. A Galiza, como país explotado, está
terminación do seu e de todos os pobos fren- opresión do pais e das súas clases presente neste excelente poema cuxos
te o nacionalismo depredador dos gobernos traballadoras: labregos, mariñeiros e rexistros conforman unha ampla base
estatais, que se apropiaron e sosteñen unha obreiros que confirman esa GALICIA solidaria entre os pobos oprimidos.
situación inxusta traguida de séculos. nosa, tan erixida e valorada nesa uni- Uxío Novoneyra estaba nesta ór-
Cando o dirixente do BNG, Fran- dade poética. Novoneyra confirma os bita por moitas razóns: a de máis pe-
cisco Rodríguez foi encadeado, Uxío atributos, os valores e as dádivas so era pola súa ideoloxía marxista.
Novoneyra deixou claro: Estamos aquí, dunha nación asoballada e dun pobo Neste poema dedicado ao Vietnam, a
homes libres de compromiso partidario e ou- con historia sen facer cando di: Galiza está dobremente dentro do



mesmo, como receptora dunha men-
saxe que da fe das masacres e tamén,
proxectada cara ao exterior, facendo
causa común cos pobos asoballados.
O dobre gume de Vietnam Canto forne-
ce estas dúas direccións que infor-
man e acusan das situacións vividas
en Vietnam e na Galiza. É aquí onde
se unifica o nacionalismo de Letanía
de Galicia co internacionalismo prole-
tario de Vietnam Canto. Outra dimen-
sión dinámica que Novoneyra ordena
desde a súa ideoloxía marxista e na-
cionalista.
Cando Manuel María pretendeu
publicar este poema en 1968 na co-
lección Val de Lemos houbo problemas
coa censura. Uxío responde a Manuel:
Como podes ver sería ridículo insistir. A cen-
sura, encanto á Poesía, acepta un límite de
protesta, unha protesta debidamente dosifica-
da. Non o que realmente “pincha” onde a eles
lles doi. Vietnam Canto, continuou a ter
problemas coa censura, cando a revis-
ta madrileña de poesía Trece de Nieve
tratou de publicalo en 1973.
Vietnam Canto resúltanos un poe-
ma emblemático en varios dos seus
apartados, tan marcante na poesía
social da Galiza. Convén reiterar o
que Uxío Novoneyra dixo con res-
pecto a este poema: En todo este tempo
que estiven en Madrid, algo me fun car-
gando dese ambiente, algo presentía que
unha nova dirección ía coller a miña poesía.
Neste aspecto, Vietnam Canto non
deixa de ser unha referencia acusa-
dora contra as situacións convulsi-
vas do mundo actual.
Lámina cun debuxo de Raimundo Patiño e un poema caligrafado de Uxío Novoneyra
PATRIA-LINGUA. A nosa cultura e a
nosa psicoloxía, segundo Novoneyra,
residen na lingua: Residimos tanto na o ser i o problema de GALICIA e teñan a Un dos discursos mais lúcidos e
Lingua como na Terra. Traemos aquí certeza de que a forza do noso amor non transcendentes que Uxío Novoneyra
varios textos que corroboran o seu pode ser inutle. pronunciou sobre a lingua e a súa in-
ideal patriótico emanado da lingua e A lingua como motor emancipa- dependencia foi na apertura do III
que, mesmo en ocasións, nos falan dor da nación, o esclareceu nunha Congreso de Escritores Galegos, pro-
de Patria-Lingua. Nesta unión, sinala: curta introdución sobre os poetas, fi- nunciado o 22 de setembro de 1995
Esta voz ha ser decisiva tamén prá perviven- nalizando: ¿Quen non rexeita os fríos ma- no Museo do Pobo Galego en Santia-
cia i extensión do devandito, como na loita nipuladores da Lingua de calquer índole, os go de Compostela: E se non outra im-
que se sigue pola chamada normalización do deformadores da Patria? Os enlatadores da posible permanencia ha de valerlle a perma-
idioma i os outros dereitos nacionales. Pra identidade. Por qué a Lingua é sagrada, é o nencia da especie e a permanencia, a
esta loita requírese non só a voluntá dos es- único que queda de tódolos nosos mortos a duración da propia Lingua, onde quedan a
critores, senón tamén a de tódolos que sintan única forma de inmortalidade longa. voz, os xestos i o xeito dos antepasados e dos



© Xan Muras

Un dos últimos actos nos que Uxio Novoneyra exerceu de “decidor” con motivo dunha sentida homenaxe que se lle fixo

contemporáneos /todo!/: a imaxen de todo o lingua: Certamente a responsabilidade da Esa obsesión reiterada pola defen-
propio, unha extensión do antigo sentimen- Lingua é de todos, non só dos escritores en sa do idioma que atopamos en Novo-
to de estirpe mesturado coa concencia de cla- Lingua Galega nin dos nacionalistas de- neyra leva esa obstinada defensa: Eiquí
se, coa extensa conciencia de clase, ó ser es- fensivos ou críticos. A todo galego, sexa de estamos celebrando as letras da nosa lingua,
tá na Lingua das clases populares, as que partido que sexa, incumbe a responsabilida nosa diferencia, o verbo orixinario, deposita-
fan sentir precisamente a súa forza con po- dade da supervivencia da Lingua e a rei- rio da memoria común, gardador da nosa in-
tencia no último século. Dándose o caso ei- vindicación da dinidade nacional de Gali- mortalidade, da única pervivencia máis alá da
quí en Galicia que o sustrato labrego popu- cia e o dereito da autodeterminación, memoria personalizada, a relixión inevitable,
lar i o conocemento do mundo e da Terra é o recoñecido nominalmente para tódolos po- pois só somos pasado. E a lingua é a memoria
que formou a Lingua. bos. E así nós, escritores en Lingua Gale- do pasado común. Por iso se di que a lingua
Na clausura deste III Congreso ga non nos sentiremos ate tal punto se- propia vala para algo máis que para comuni-
de Escritores volveu a pór énfase na cuestrados pola patria. carnos: vale para unirnos e gardarnos



Libros para ser libres
Anotacións, apuntes e textos para
dicir en público e en privado que nos
axudan a situar ao poeta

A Nosa Lingua é a de verdade algún día ou seremos go-
bernados, seremos o que fomos e so-
Nosa Patria mos: “gleba”, “carne de Historia” e non
homes libres dun pobo libre.
Esta palabra “libre” vouna coller
pra baixar ó motivo que aquí nos trai:
a inauguración da Feira do Libro de
Intervención co gallo do acto de Santiago de Compostela / 1987. A
apertura da VI Feira do Libro de Feira do Libro que tamén é unha fei-
Santiago de Compostela, 1987, ra, unha festa da libertade. Pois a tó-
reproducido logo como artigo nas dalas formas de comunicación amplia
páxinas de “El Correo Gallego” ou multiplicada que ten o home, polo
de hoxe na que se dice con maior li-
bertade é precisamente no libro.
Con primavera nova, estamos nesta los credos e partidos, implicados no Xa sabemos das presións que
vella Compostela, que agora se lle afianzamento da nosa lingua e a nosa exerce calquer poder pra imporse, pra
presenta, por primeira vez dende Xel- cultura no noso país. Iste afianza- impórsenos nos medios de comuni-
mírez, a oportunidade de ser centro mento faranos ver máis craramente cación de masas / audiovisuais /, na
decisivo, anque limitado, de poder os nosos problemas e os problemas TV, na radio e aínda anque menos na
pra tódalas terras de Galicia, de igoal da nosa relación cos outros pobos. prensa diaria ou periódica. Sólo nos li-
maneira que á lingoa e a cultura, ás Se non somos capaces de deslin- bros os outros homes se nos achegan
letras galegas se lles presenta a posi- dar e defender a nosa identidade. coma se fose individualmente, como
bilidade de recuperarse da marxina- ¿que problema común poderemos privadamente, cáseque como íntima-
ción dos últimos séculos, e ser non afrontar que non seña o de acetar a mente, a falar con nós. A decirnos, a
só moimento de memoria viva, resto imposición que nos veña de fora, a decírsenos. A informarnos do mundo,
último do noso ser histórico acumu- imposición que non pensa en nós co- do seu mundo, do noso mundo.
lado, do noso pasado profundo, se- mo pobo, senón como territorio, co- Os libros son, despois do amor i a
nón tamén vehículo de relación de mo ouxeto?.. amistade, a maior forza contra a soe-
comunicación moderno, actual, com- Todo político que non vexa esto, dade, a terrible soledá humán que é
pleto, hable pra todo. todo home galego que non vexa esto, quen fai os maiores mostros.
Nestes anos primeiros da nosa queda fora, queda deslexitimado pra Se non conseguimos relacionar-
Autonomía estase dirimindo a posi- exercer a responsabilidade da repre- nos cos nosos veciños, cos nosos
bilidade dunha Galicia galega, posi- sentación cidadán na súa terra, no conciudadáns, coa fondura e fluide-
bilidade da recuperación nacional de seu pobo, que é iste pobo en trance za que desexamos, que precisamos,
Galicia. I é agora cando todos deben, de recuperación ou de estinción pre- relacionémonos polo menos con
debemos ter concencia de que todos cisamente niste intre. eles ó traveso da lectura dun libro
implicados, porriba de intereses e TODOS somos galegos e todos verdadeiro. E así non se embotará a
credos políticos ¡se é que esto é po- temos responsabilidades como tales nosa capacidade de comunicación,
sible! Todo galego de toda ideoloxía galegos, i estas responsabilidades, de profunda relación social. Proba-
que implique responsabilidades do repito outra vez máis, traspasan as blemente o autor dise libro, nun im-
común, ten que sentir, ten que ter a a ideoloxías i as premisas do propio pulso tamén de comunicación, de
responsabilidade da nosa lingua i a partido. Responden a algo máis pro- relación dificultada, buscou tamén
nosa cultura, que son o máis fondo, o fundo. E non valen medias tintas. Hai o interlocutor interposto do libro
máis conformado a espresión viva do que estar sí ou non con Galicia. E non pra non deixar de relacionarse, pra
noso común. E sobre todo a lingua se poder dicir que se está con Galicia facelo sin violencia, sin ser irruptor,
que non só un gran poeta como Pes- cando non se sinte a responsabilida- nun falar pra todos como pra cada
soa senón que son muitos os que a de da pervivencia da nosa lingua co- ún e con libertade.
confunden xustamente con patria. mo meta primordial. Libros para ser libres, pois que
A nosa lingua é a nosa patria, aín- Nesa pervivencia: eiquí é onde es- dende iles é dende onde o home nos
da máis que o propio territorio. Nela tá o futuro de Compostela e o futuro fala máis libremente, liberado inclu-
aínda o descoñocido nunca é alleo de Galicia.Eiquí está inclusive o poder so da coerción do entorno. E incluso
pra nós. político do futuro, que será moi dis- máis da coerción que pudera suporlle
Retomo o fío de que niste intre tinto según que a nosa língua se sos- a nosa propia presencia.
estamos tódolos galegos, os de tódo- teña ou non. Así nós gobernarémonos Libros pra sinceridade.



A Terra que terma

das palabras
Árbores, 1984

Arbores, álbores, árboles, albres, arbes. Tamén de muitos xeitos se cha-
man en Galicia carballos, castiñeiros, cerdeiras, pradairos, bidueiros, noguei-
ras, pereiras, mazairos, lameiras, loureiros, abrairas, salgueiros, amieiros,
chopros, aciñas, faias, carnabudos, teixos, acibros... Sin eles a face da nosa
Terra non sería recoñecíbele. Entríles escribín poemas que sólo poden escri-
birse na nosa Fala.

Riba da auga tecida No bicarelo do bico do brelo
flaira dábraira frorida canta o paxariño.
Riba da auga trenzada / No mesmiño
flaira dábraira granada. bicarelo do bico do brelo.

Aló na serra luguesa do Courel hai un paradiso bravo de árbores e fontes.
Ollando ó Norde, costa e raiada picafondo por dez regueiros: A Devesa da Ro-
gueira. Eilí sempre foi bosque.
© Xan Muras
© Xan Muras

Nas fotos da esquerda vemos a marca feita por Novoneyra na codia dos seus castiñeiros.
Debaixo, as bagas vermellizas dun carnabudo, árbore preferida de Novoneyra.
Enriba destas liñas está o editorial mecanografo e asinado de Escrita, revista da Asociación de
Escritores en Lingua Galega



Mais inda hoxe cando todo se vai unificando, inda
hoxe se nos recoñecemos galegos recoñecémonos
por unha especial calideza que denuncia o corazón
e que está na base da solidaridade popular.

Recital de Marín e ligarnos, facernos recoñecibles, iden-
tificarnos.
Ourense O sentimento non é inútil, provo-
ca incluso a revulsión interior contra
Nadal de 1989 a inxustiza, a carencia e remarca a
dignidade humana.
Pensaba eu relendo a Rosalía po-
EN GALICIA HAI unha forma ex- lo seu Centenario, no 85:
tremada e vaga , máis aguda, da con- “inda a bagoa máis pura, mais sin
cencia que é o sentimento, que tanto direucion acusa ó poder”.
empuxa como paraliza. A desmesura Inda os que choran sin sabelo es-
eiquí do sentimento patentízase tanto tán acusando ó poder i as mil formas
na poesía popular como nas outras. de opresión i exclavitude, as mil for-
Cando a galega foi a forma poéti- mas de utilización do home.
ca medieval da península, foi a forma Hai tamén formas enfermizas do daridade popular. E que está na nosa
do sentimento. sentimento que rexeitamos perso- poesía histórica, i é o que pudera
Cando a poesía i a lingua galega nalmente como o sentimentalismo i chamarse o noso estilo: “sinto logo
se recupera no século XIX foi tamén o saudosismo, as cales unidas o refi- existo, logo estou vivo”.
unha forma do sentimento, quero de- namento expresivo chegan a produ- A vitalidade da terra i o sentimento
cir que foi eso predominantemente. cirnos alerxia. diante da Historia i esa rara capacidade
Inda no século XX o sentimento Pero unha cousa é o inevitable de trasformar a diversidade en unida-
xa non de moda está detrás da con- sentimento e outra a recreación senti- de, a certeza en dúvida, o patetismo en
cencia aguda, depurada, cuaseque mental. Hai que ter cuidado coas últi- sorriso, son o sello entre nós, dos que
pura e da palabra pretendidamente mas correntes de influencia portugue- non se avergoñan nin esconden da sin-
enfriada en Manuel Antonio, Pimen- sa, coa mania sentimental i a finura ceridade e do que se chama humanida-
tel. Non é ocultado -o contrario- en formal i o distanciamento da común de. Dos que se resisten ó cinismo.
Cunqueiro, e Díaz Castro e aparece realidade social, coa excesiva depura- O mundo e o home é diverso, sa-
en todo a súa plenitude popular des- ción expresiva formal de cuño alleo. bemos que é diverso pero hai un cla-
medida en Maria Mariño Carou, a Mais inda hoxe cando todo se vai mor pola unidade. Somos individuos
noiesa do Courel. unificando, inda hoxe se nos recoñe- mais somos tamén pobo común.
O sentimento é concencia, é co- cemos galegos recoñecémonos por Escuitade como cantaron sempre
nocimento e como tal é válido e inda unha especial calideza que denuncia os galegos, escoitando recoñeceré-
incluso pode ser actuante pois pode o corazón e que está na base da soli- monos como tales.



A resistencia cultural

ao franquismo
[tres cartas sobre o

impublicábel “Vietnam canto”]
Monforte de Lemos, 16 de Samartiño de 1968

Sr. D. Eugenio Novoneyra
CAUREL

Querido Novoneyra:
Andamos xa a voltas coa COLEICIÓN VAL DE LEMOS. Están a punto de sa-
ír --dentro de dez ou doce días-- os primeiros libriños que son, como sabes, do
Diéguez e mais meu. Agora compre preparar os vosos cadernos: O de Roberto i
o teu ou ó revés. Co Roberto teño que falar xa que ó entregarme os seus orixi-
nás veñen algús poemas en castelán que non estou disposto a editar por dúas
razóns: a primeira é que somentes editarei cousas escrusivamente en galego i en
segundo lugar é que, si fas unha concesión ó castelán, comenzarán a botárche-
se derriba tódolos versificadores do país.
Como eu ando toda esta tempada dabondo ocupado é ben que fagas dúas
© Xan Muras

copias do teu libro --pois supoño que no Caurel tés vagar dabondo-- pra mandar
a censura. Ademais é realmente compricado o facer as copias como as queres tí.
Unha vez feitas as copias pódelas mandar a Madrid ó Ministerio de Información
e Turismo acompañadas da instancia que che remeso. O mandalas tí do Caurel
simprifica as cousas. Si queres que as mande eu, unha vez feitas as dúas copias,
tampouco teño inconvenente ningún en facelo eu. Soi hai un orixinal eiquí e fan-
nos falta tres: un pra imprenta, outros dous pra Madrid pra que os vexa a censu-
ra. Eu, dende logo, sin mandar o orixinal a Madrid, non o edito. A onde hai que
mandalo as señas son: Registro del Ministério de Información y Turismo. Madrid

Así chega. A instancia hai que poñerlle unha póliza de 3.
Esto é todo pólo momento.
¿Qué tal vai tua nai? ¿I o pai? ¿Traballas moito?
Saúdos garimosos de Saleta e meus pra todos.
Unha forte aperta do teu vello e bó amigo.

[Sinatura de Saleta e de Manuel María]
© Xan Muras



O CAUREL
22/XI/68

QUERIDO MANUEL: Xa non é menester copiar o VIETNAM CANTO pra man-
dalo á CONSULTA previa. Il xa estuvo no MINISTERIO DE INFORMACIÓN e sa-
be a resposta, que é do máis “tajante”. Lei senón os primeiros renglós desta car-
ta de ANGELINA GATELL promotora do volumen coleutivo “CON VIETNAM”, no
que il debía figurar:

“Madrid /28/X/68

“Estimado amigo: “CON VIETNAN” ha sido autorizado con condiciones. Al-
gunos poemas han salido muy mal parados, cinco de ellos arrancados de cuajo.
Uno de esos cinco es el tuyo. Es un hermoso poema. Intolerablemente hermoso
por lo visto.”
Como podes ver sería ridículo insistir. A censura, en canto á Poesía, aceuta
un límite de protesta, unha protesta debidamente dosificada. Non o que real-
mente “pincha” donde a eles lles doi.
“PAZ en carteles xunto a COCA-COLA”
PAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZPAZ
Uxío con Manuel María, Paco Martín, Fernán
Vello e Francisco Pillado na Alameda de Pra tapar tanto, tanto,
Santiago no 1987 muro”
Era demasiado

Se ti o estimas procedente, pode sustituirme no emparexamento con RO-
BERTO ANDRADE LOBOLEMOX o poeta de Pontedeume RAMÓN REGUEIRA,
que ten rexos poemas de tipo social como parente e veciño que é de ROI
XORDO, un diles o titulado “A MIGUEL HERNANDEZ” Ademais tamén é gran
amigo de ROBERTO e contentaralles ir xuntos. Os dous teñen o meu ver a re-
querida calidá.
Mándame a direución dos componentes da nova canción galega. Tamén a
de algún estudiante do grupo progresita galego, pois a min estravioúseme a de
Reguera co que mantiña contauto. Teño pra eles a LETANIA GALEGA pra co-
ro de mil.

Um saúdo pra Saleta, un abrazo pra ambos.

O meu pai ben. Miña mai cada vez pior. Nin unha maldición bíblica.



Homenaxe que AS-PG e a CIG lle fixo a Uxío Novoneyra no marco
das Xornadas de Lingua e Literatura en abril de 1999. De dereita a
esquerda: Alberte Ansede, Manuel Cardevilla, Elba Rei, Manuel
Caneiro, Cesáreo Sánchez, Eduardo Álvarez, Manuel María, Saleta
Goi e dúas persoas máis. Uxío Novoneyra no centro

TRECE DE NIEVE REVISTA DE POESIA
Hilarión Eslava, 56 * Madrid - 15
28.1.73
Uxío Novoneyra
Parada do Caurel
Lugo

Querido amigo:
Te rogamos que nos discupes por tan tardía respuesta. Leímos con sumo interés los dos poemas, especialmente “Viet-
nam canto”. Nos enfrentábamos, para su publicación, con dos problemas: el de extensión, excesiva contando con las cola-
boraciones que ya teníamos, y el de censura, siempre imprevisible. Pensamos añadir un cuadernillo para la versión galle-
ga de “Vietnam Canto” , descartándolo después por razones económicas. Al mismo tiempo, y de ahí el retraso en contestarte,
hacíamos consultas oficiosas, por llamarlas de algún modo, sobre los posibles problemas con una eventual censura del po-
ema por sus alusiones a la paz española y a la Galicia-Vietnam “asoballada”. Las personas consultadas nos afirmaron en el
peligro existente, que nosotros debemos evitar especialmente, dada la precariedad económica en que nos movemos y el da-
ño que nos supondría un secuestro de un número. Quizá esto no sean más que hipótesis, pero por las razones anteriores
nos vemos obligados a esta autocensura, que otra revista más fuerte podría desatender.
Tenemos prácticamente planeados los cuatro números próximos. El 5 irá dedicado a poesía norteamericana de los años
50-70, y el 6 será misceláneo. Si quieres enviarnos algún otro poema para éste último, podríamos ponerlo sin problemas.
De todos modos, prepararemos para más adelante un número dedicado a la poesía gallega (nº 9 o 10), y esperamos tu ayu-
da y colaboración.

Te adjuntamos el número aparecido.
Un fuerte abrazo:
[ Sinaturas de Mario Hernández e Gonzalo Armero]
© Xan Muras



O Partido e a lingua

[Escrito para o xornal Diario de Galicia]

Non sólo ós responsables, mem-
bros ou simpatizantes dos chamados
partidos ou grupos nacionalistas, se-
nón que a tódolos galegos incumbe
unha responsabilidade e deber tan
elemental como é conservar a Lingua
propia, avalado por ise sentimento
universal de pertenencia a un pobo,
do cal a propia Lingua é forma.
En canto aos chamados grandes Con Manuel Beiras no 1989
partidos centralistas ou estatales, a
sua postura é nun caso escasamen-
te pro galega en materia Lingüística Non é peregrino pois aventurar que partido, incluso a nivel estatal, lle per-
e no outro, nin disimulada, mais a reivindicación decidida da propia mite facelo tan axiña como o decida
ben marcadamente antigalega. O Lingua beneficia a calquer partido con carácter de urxencia.
único que fai e prexudicalos a longo político por canto pacifica o senti- Todo parece apuntar a que o pro-
prazo en igual medida que iles re- mento de culpa e atentado contra o blema da Normalización Lingüística
tardan ou imposibilitan o proceso propio que sempre é forte nun pobo se solucione racionalmente. Inda que
de normalización. Pois o feito de como o noso de lingua amenazada o noso semella un pobo cunha míni-
que Galicia perda identidade e dife- ou problematizada. ma concencia nacional activa, non por
renciación linguistica failles ós que Según se fixo unha galeguización eso deixa de ser un pobo aínda moi
eiquí gobernan perder poder ante o indudable dos medios de difusión enteiro. E hai que pensar que vivimos
Goberno Central i o aparato do Es- audiovisuales dependentes da Xunta, nun intre histórico no que máis que
tado. E ós que non gobernan na que se faga algo parecido no campo nunca os pobos clamean polo autogo-
xunta failles perder poder no apara- da Educación e que o conocimento berno e reivindican os seus dereitos
to central do seu partido. Por outra suficiente do Galego sexa unha exi- nacionais, entre eles o respeto a sua
parte ambos teñen amplios sectores xencia en toda a Administración au- peculiaridade lingüística, como a
pro Lingua Galega nas súas filas, tonómica. Resultaría coherente coa marca máis patente da identidade e
creando nestes sectores un estado proposición de Administración Úni- signo do seu fondo común.
de mala concencia, do que máis ou ca. E é factible por canto o poder do
menos tarde un partido se resinte. Presidente da Xunta dentro do seu Uxío NOVONEYRA / Nadal 1992



Falándolles os das
Xornadas de
Lingua minoritarias
de Europa
NUNCA a lingua Galega tivo
maior e mais insuficiente promoción
pois nunca se viu máis amenazada.
Como é de sobra sabido, agora ta-
mén está amenazada eilí nas aldeas
onde secularmente estuvo a sua re- sión ás linguas minoritarias da mino- a unha Literatura como misión ó lon-
serva inatacable. E se non se estable- ria a que pertenecen, mais ó saber go da vida. Hai si premios e axudas
ce a galeguización das cidades, des- que o aparato central do partido é concretas que non fomentan a mellor
galeguizaranse as aldeas. contrario a promoción da mesma, literatura, senón unha literatura para
Só a voluntariedade de algunhas elas absteñense dunha acción nise cobrar puntualmente.
organizaciós e de algunhos colectivos sentido pra non ser marxinados. As axudas as Asociaciós de escri-
de insinantes i escritores e algunhas Só os partidos nacionalistas se tores son escasas e concedidas a des-
individualidades sosteñen a defensa sinten responsabilizados, como de tempo e nunca seguras pra facer un-
frente a presión estatal de desgalegui- propio interés e teñen incidencia ac- ha programación previa e desenrolar
zación ou de galeguización aparente. tiva. Mais en Galicia dase o caso de unha creación eficaz.
Anque o estado considere oficiais ás que non teñen demasiado poder. Compostela, vrao 1989
linguas minoritarias inscritas no seu No mundo da literatura o uso da Novoneyra
territorio non as potencia de feito. propia lingua é cáseque total. Sigue
Os grandes partidos políticos de dándose unha grande fidelidade á
Arriba, co pintor Blas Lourés no 1976
dimensión estatal non sinten o pro- lingua propia e unha gran actividade
blema e só fan simulación verbal de creativa. As xeneracións sucédense
atendelo e ás veces nin eso senón to- sin ruptura. Inda que as axudas i o re-
do o contrario. Algunhas persoas illa- coñecimento non é grade pros que A esquerda embaixo voda de Uxío e Elba o 5
das de ises partidos non teñen aver- entregan a vida a Literatura, cáseque de xaneiro de 1973



Muller, traballo,

palabra
Recital Lugo.
1990. 8 de marzo
Estamos celebrando o día da
muller traballadora e por eso eu es-
collín para este recital dous poetas
que foran mulleres e que o mesmo
tempo o seu canto estivese alimen-
tado pola cultura, pola tradición
popular. E que foran elas mulleres
traballadoras i entre mulleres tra-
balladoras. Cunha relación cotidia-
na coas chamadas mulleres do po-
bo, do que antes se chamaba da
gleba, co que logo deu en chamarse
mundo do traballo.
Denantes, en Galicia, se había al-
go respetado, incluso mitificado era o
traballo. Niste pobo tan entregado ós
poderosos, ós detentadores de algún
poder, e o mesmo tempo tan crítico e
irrespetuoso e inda maledicente, o
traballo, e mais ben o traballo ma-
nual, visible, era o único outorgador
de dignidade moral.
Ate fai ben pouco a xente do co-
mún, inda cando estaba de viaxe de
domingo ou de festa non paraba de
falar do traballo, dos traballos. Solta-
ban o traballo das maos e collíano na
boca. Chegaran a conclusión mais
que de organizar o traballo, a de que
non se podía parar de traballar. A da
tarea incesante.
Esto era mais patente, claro, na
Galicia rural, na que estas duas poe-
tas que escollin pra decirvos hoxe tu-
veron a sua infancia ou viviron longo
tempo, o tempo pra asumir a sua Uxío con Koldo Izaguirre no Parador de Gondomar no 1986
concencia colectiva i a sua concencia
profunda, xunto coa sua língua, a no-
sa lingua galega, “A fala”que en am- da dende a vida; e a outra canta da ceu a vida das cidades e da clase
bos casos se alternaba coa castella- mocedade, os soños da mocedade, ilustrada polos seus estudios, polas
na, coa castelán. “As galas de un dia” ... xa dendes do suas relaciós literarias e polo seu
Unha destas duas poetas, é a outro lado. matrimonio con Manuel Murguia, o
mais conocida de todolos nosos poe- Rosalia é un caso extremo de historiador.
tas -inda que non totalmente inter- concencia individual e de concencia E coneceu todo esto intimamente
pretada. Mailos poetas deben ser in- colectiva. Coñeceu ben os tres esta- é decir vivindoo. É decir a traveso
terpretados por cada un. Unha é mentos da sociedade do seu tempo. dunha longa experencia. Ela é unha
Rosalia Castro cuio nome chegou a Coñeceu o pobo aldeán , rural, pola das galegas mais cultas do seu tem-
confundirse co de Galicia. E outra é sua infancia en Lestrove. Coñeceu a po. E ademáis da chamada cultura
Maria Mariño “esa gran descoñecida”. fidalguia pola sua estanza no Pazo deprendida, estivo aberta e asumíu a
Unha, Rosalía, canta ao mundo i a vi- D´Arretén, a casa da sua mai e coñe- cultura popular. E solidarizouse ben



conscentemente co pueblo co pobo cionada, si vos e máis eu aínda so- Maria Mariño descubriu a pala-
seu.................. mos capaces de emocionarnos en bra, encontrou a palabra xa na edade
Rosalía é unha profunda desmiti- contauto, pra que sexan eles, os seus madura e a súa mesma palabra va-
ficadora. E todo profundo desmitifi- poemas os que nos amosen a sua ex- leulle pra desvelar o seu misterio i
cador é que foi denantes un posuído perencia profunda, a sua humanida- encontrar a riqueza de todo o vivido
dos mitos e dos soños, un extremado de batida, a de quen vive sin coraza, como un don gardado e nise don es-
do entusiasmo e da ilusión. sabedor quizaves, de que con coraza taba a forza primeiro, o pulo orixinal
Rosalía con tantas experiencias ou sin ela non hai mais defensa que o da vida.
de tantos ambientes vitais era unha propio entusiasmo, que o entusias- Por eso nos di pouco antes de
escoitadora das doloridas mulleres mo que poda sosterse cos ollos aber- morrer como asombrada
até sentir os problemas de elas como tos, como o voso entusiasmo de tra- “é outono i en min nace primavera”
seus, según confesa ela mesma. balladoras que tratades de Nunca o desencadenarse da pala-
Tivo a experencia, non doada po- organizarvos frente o poder do esta- bra no canto, o pulo órfico foi mais
lo que parece, do matrimonio i a de do ou do capital. unha asunción e unha salvación.
ser nai de prole numerosa e de non Ela foi batida por tódolos ensoños, Nunca eu oín a ningún poeta des-
excesivamente boiante economía por por todolos problemas, por todalas pedirse do mundo e da vida, da natu-
eso supómonos “as que pasou”. doores, por todalas carencias e perdas. raleza-terra dunha maneira tan con-
E decir que tivo unha vida con tó- E de todo eso fixo a sua forza de mu- movedora e plena, ca forza xunta de
dolos problemas capaces de derribar ller plena, de ser humano plenamente todo o vivido. Ca promesa realizada
os máis altos soños e déndes de logo conscente, de galega rasa e universal. que alimentou os máis remotos ou
tódolos soños ilusos. E todo esto Recitareivos, direivos, poemas do recentes soños. E todo, repito, salva-
xunto a unha gran sensibilidade indi- seu libro de madureza “Follas novas” do polo canto, pola palabra viva.
vidual e social. [poemas] Nen que o mesmo orfeo cantara
Foi toda unha do seu tempo que Según Rosalía no século XIX nos nela polos que non teñen voz ou can-
era tamén xa un tempo de crise e de canta a vida, dende a vida. María Ma- to final. I este fora un canto de pleni-
cambeo e como fin tuvo a esperencia riño no século XX, as veces no seu úl- tude anque doloroso.
da enfermedade que e o que mais timo libro galego, en “Verba que co- Parecía que a muller-home o ho-
transforma aos seres humanos: os menza” parece que xa nos canta me-muller non podería convivir con-
homes i as mulleres. A evolución in- dendes do outro lado. É un canto do servar tal orgullo de ser ó final, con-
terior na enfermedade e rapidísima. recordo como unica riqueza somos servar toda a forza primeira.
Así se explica que Rosalía seña inda donos de canto vivimos plena- Habería que ver o que nesta segu-
un dos poetas de máis diversa voz. mente, da infancia, da mocedade: do ranza influíu o que Maria Mariño Ca-
Poeta da door existencial -antes do que ela chama “as galas de un día” As rou fose según dicen de moza, unha
existencialismo-, poeta social, poeta galas de aquel bon dia de terra... Do- muller belida e así o sentise e crese.
da paisaxe... nos inda dos soños xa perdidos e vol- Como se lle dixese a terra: dou-
Mais eu non veño eiquí facer un- tados porque eran verdadeiros, donos che gracias por aquela miña beleza e
ha interpretación analítica e desme- da dádiva de toda a naturaleza terra. pola beleza túa e pola forza que a
nuzadora que non son un profesor Donos dos tres tempos, presente, pa- alentou e que seguirá por siglos co-
nin un investigador sistemático, eu sado e futuro, nun mesmo tempo. E mo o sol. Anque eu pase. Anque a loi-
viñen pra facervos unha lectura emo- todo eso estaba gardado na palabra. ta pola vida foi dura douche gracias.



O escritor e o idioma

23 de setembro 1995 Por eso hai que ler as palabras
como ofrecendoselles mais que co-
III Congreso de mo ofrecidas a nós.
Pois non nos foron simpremente
ofrecidas como expostas, senón pra
Escritores Galegos que rematemos a criación pois nin-
gua é completa.
Escoitei estes días repetida grande Pouco mais que un intento so
inseguranza sobre do futuro da Lingua. aparentemente logrado.
Zozobra que racionalmente eu tamén Por eso a poesia rexeita tanto a
comparto, pois o peligro é demasiado pedanteria. E a exposición lograda e
evidente pra iñoralo e sobre todo pola todo o que non queda no aire pra que
información e comunicación instanta- outro e outro o colla e defina.
nia e multiple a ámeto universal. Pero Por eso inda os textos poeticos
as veces o peligro máximo supón unha mais alongados na historia, os mais
reacción ou resposta máxima e atenta, distantes, nunca son meros restos do
avisada. E o resultado pode ser o con- pasado. Aínda están chegando a nós
trario, unha reacción universal de au- achegándose. Por eso non hai palabra
todefensa das etnias alertadas. Refiro- poética última válida sólo por eso, se-
me ás etnias-linguas, con lingua nón simulación de avangarda, ou chá-
propia, como se dice. manse avangarda os seguidores do
E básome na escura seguranza. sata se atreven coa poesía sin unha mí- mais exterior das supostas avangardas.
Esa escura seguranza que malia a to- nima intensidade interior, experencia O que non quer tampouco decir que
do sentimos. A certeza escura da per- profunda e suficiente memoria e hu- non se identifique a palabra actual.
vivencia do noso ser galego. mildade?. Eso que ven despois da ex- E virando algo a dirección diste
Mentralos poetas i os narradores, perencia, da experencia sempre reno- breve discurso diremos que as lin-
que son outra maneira poetica, sigan vable. Críticos, como se dice, con ideas guas teñen unha maior ou menor tra-
escribindo en galego estade certos po- previas ou fixas, con clichés coñecidos dición poetica, disponibilidade ver-
lo menos da posibilidade de salvación. e críticos non dados a lectura-apertura. bal, ou orden verbal, posibilidade
Ninguen escribe pra unha segura futu- Un crítico non é mais que o últi- verbal e que non todo está no explici-
ra lingua morta. Remítome a un verso mo lector . Debera abrise á obra do tado decir, nin no recurso da vague-
das elexias do Courel “¿Por que a es- poeta coa pureza do lector fervoroso dade pro que xa esta dito.
pranza?... Ela sabe algo que un iñora”. e axudar e ese lector. Nin vir cunha imaxe que se quede
Ahí temos toda a poesía galega ¡Co difícil que é acceder ó texto máis acó dun conceuto sobradamen-
contemporánea tan elexíaca as veces poético escrito! Texto que ten diste definido.
e tan desengañada, dendes de Rosa- tancia incluso do que teimou decir o Pero si semella haber mellor dis-
lía ate hoxe. Quizaves todos ises poe- poeta, o propio poeta autor. posición de certas linguas pra pala-
tas sentiron como nós agora o peli- Porque e sabido que non so escri- bra poética.
gro, o inminente riesgo da lingua. bimos coa nosa experencia se non ta- É a longa labor dos poetas que
Pero unha escura corrente os manti- mén coa experencia de todo o pasado escribiron ou falaron nela quen a vol-
ña. Así, o lelos, a súa indudable tris- que xa está previamente na lingua, e ven hable, hábil. Non só dos poetas
tura de muitas veces danos forza inda coas posibilidades nosas que nombrados, se non a dos escuros su-
sempre. I esto non pode ser, senón é non esgotamos porque houbo que es- premos, antigos anónimos, facedores
pola escura certeza de que malia a coller sucesivamente unha sola sobre da lingua, os que se calmaron e nos
nosa morte individual estar maña vi- a marcha. Pero algo do que pudo ser colmaron o expresar algo novo.
vos biolóxica i espiritualmente vivos e non foi queda resoando e métese no A aquéles e a éstes a tódolos pasa-
nas xeneraciós futuras. texto, e altera, modifica. dos galegos e non galegos que entraron
E deixemos a incerteza, inda que Por eso somos máis que nós mes- nela se lles debe que a nosa lingua teña
ela volva dentro dun intre poilos poe- mos, somos incluso os outros, e non tradición poética. E que o poeta exceda
tas son os tipos menos ilusos do mun- so os outros homes se non os outros sempre a si mismo. E que a obra exce-
do de tan atentos o exterior i o interior seres e inda as cousas ¡Todo! da ó poeta. Si, indudablemente, tamén
e o reconto minucioso da memoria. Todo eso está no home, en cal- sómo-los outros. Os outros nosos. E
¿Como haberá críticos que tan ale- quer home, e alúmao con dificultade acabaremos quizaves sendo os alleos.
gremente con unha alevosía tan insen- o poeta. Mais entón eles xa serán nosos.



A fala e o poder

Lugo. Círculo das
Artes. 13 maio 1982

Estamos, estanse celebrando is-
tes dias unha serie de actos entorno
o dia das Letras Galegas.
Nun solo dia o ano, en Galicia os
centros de educación i os medios de
difusión de masas préstanlle unha
especial atención a todo o relaciona-
do ca nosa fala i as nosas letras. Ago-
ra xa se progresou hai un dia das Le-
tras Galegas e un dia da fala. Pero
inda nestes dias nin a radiotelevi-
sión, nin a prensa se lles ocurre facer
unha programación total nunha tira-
da total en galego. E, nálgunhos ór-
ganos de difusión, nin total nin par-
cial. Xa nin tratan de cobrir
aparencias. A nosa fala sigue pois construcción nacional galega, pola de tristura e sigue xa sempre domina-
conscentemente marxinada dos cen- nosa cultura i a nosa imaxen dende da por ise tono?... Sí é imposible ou e
tros de cultura i educación, e sobre as escolas, os institutos e a universi- cáseque imposible escribir eiquí un
todo dos medios de difusión de ma- dade, i algús dos pioneiros dos me- poema verdadeiro que non seña tris-
sas totalmente copados polas forzas dios de difusión de masas. De pouco te, eiquí niste querido país, a tristura
antigalegas e totalmente dedicadas vale iste esforzo de cara a elabora- e a concencia real. Pero a tristura non
ao servicio do inmovilismo, da parali- ción da concencia da xeneralida do e ningúa complacencia. A door i a
zación de todo intento de reivindica- pais frente os medios de difusión ma- tristura son unha acusación, unha
ción e reconstrucción de Galicia, so- sivos. O que ven dárriba imponse. E profunda incontestable acusación
bre todo canto iste intento pode niste pais as cousas siguen vindo contrós que levaron e inda levan os
sospeitarse amenazador. dárriba siguen bobardeandonos fíos ou lles entregan as rendas os que
Veño a decir que a gran masa de dendes do ceo do poder. de lonxe tiran de nos por un camiño
palabras que bombardean diaria- Bueno... iste iba, vai a ser un reci- alleo que solo a conduce i a eles sir-
mente a atención dos galegos están tal de poesía galega histórica. Quero ve. Por eso a nosa concencia ha de
ditas i escritas noutra lengua, e sina- decir obras de poetas que xa non es- pasar pola nosa Lingua. Nela están
lar a intención declaradamente anti- tán respirando esto, pero que o respi- rexistradas tódalas mancaduras da
galega que esto supón por parte dos raron, eso sí astra a última. De aí ise historia. Sólo nela nos reconocere-
responsables da educación, da cultu- tono de elexía, de tristura que tiñe mos enteiramente e nos responsabi-
ra, da radiotelevision e da prensa dia- casi toda a poesía galega, e que non lizaremos de cara o futuro. Por eso
ria galega. Hai unhos responsables é non un complacerse na tristura, co- non hai nada millor de cara o someti-
desto, desta teima de desgaleguiza- mo algúns quixeron ver. mento dun pueblo como é o privalo
ción do noso pais. Desta teima de Non fai muito tentei eu escoller de sua Lengua, como non hai nada
desgaleguización de enmascaramen- para un recital algús poemas, dentre millor para seguir engañando que
to, de desvirtualización da cultura. E o corpus xeneral da nosa lirica, que privar da memoria a nosa fala. A nosa
sería, é unha omisión grave o calalo. se guindasen desa conta de tristura. Lengua, é a nosa memoria viva, i a
Pois trátase de algo descaradamente Vin que era cáseque imposible e nosa poesia é a concencia mais agu-
patente. pensei: “Parece que o noso xeito é a da desta memoria que inda é a reali-
Galicia esta sendo sigue sendo tristura cando non a door. ¿Que pa- dade eiquí. I o sostén fixado máis for-
sistematica e conscentemente desga- sa? Que cousa grave, profunda pasou te da espranza nacional galega de
leguizada que e como decir enmasca- e pasa nesta terra para que un fondo cara a liberación e a soberanía nacio-
rada, e de pouco valen frente a iste popular dado a plenitude vital fora nal pra enfrentar desdes da nosa
feito abusivo, antinacional, as muitas tan seriamente atacado, que calquer prespeutiva os vellos problemas, que
xentes fervorosas que luitan pola re- mente minimamente crítica se tiñe fan do noso, un dos pobos de maior



índice de emigración do mundo e dos

© Xan Muras
mais sometidos a rede caciquil do es-
tado, dado o deterioro moral que su-
poñen tantos siglos de sometimento,
de informacion i educación desviada.
O deterioro moral sempre foi te-
rreo abonado pra aución dos caci-
ques; de non erguernos d´esto segui-
rannos xuncindo a unha política
allea, na que nunca teremos maior
decisión que a que recentemente se
tuvo na elaboración do estatuto, o
estatuto diles...
A poesía galega foi sempre a no-
sa voz, as veces a única voz, no meio
do desamparo histórico diste pueblo
que asi perdeu o sentido de solidari-
dade, xa aló no siglo XIII, un rei de
infancia galega, que e tanto como
decir de alma galega, o rei sabio Al-
fonso X, botáballe en cara ós nobles,
os grandes de entón, a súa falla de
solidaridade ó viraren o seu poder
contra o propio pueblo en vé de diri-
xilo contra dos mouros, nobles
egoistas, pretenciosos que puñan ve-
das e pechos nas terras da súa do-
minación, cando non se adicaban ó
máis descarado pillaxe; furtándo es-
coándose da loita na fronteira que
entón era empeño común:
O que da guerra levou cabaleiros
…..
I atendede agora… resulta pas-
moso i enternecedor como un rei po-
de chegar a iste grado de sinceridade
de cara o deterioro social, o pozo de
alacrás -estas son as súas palabras- o
circulo de poder que os nobles pe-
chaban entorno dil. E como renega
das armas, no primeiro alegato paci-
fista sinceiro/ que eiqui se escuitou
en boca dun home de estado. Il que-
re viver as terras / io mar da sua in-
fancia, un traballo de simple merca-
deiro trasumante que o libere das
acechanzas do pozo de alacrás que é
o circulo de poder dos nobles que o
atenaza. Eiqui aparece tamén a sole-
dade galega, que inda que xustificada
é sempre un mal social de graves
consecuencia historicas. Escoitamos
a aquil sabio e simpático rei, que sí
foi noso e galego cabaleiro.



Xornadas pola
liberación de Galicia
13-2-1988
O arte ou a literatura especial-
mente a poesía, as veces non persi-
gue outro fin que o da pura expre-
sión que tamén é un xeito de
liberación, pero cando persiguen in-
tencionadamente un, xunto co da
verdade, o fin mais alto que poden
pretender calquer arte ou literatura
e o da liberación.
- A liberación do poder.
- A liberación do pasado inútil
xa que o pasado útil chamase
memoria profunda, fondo co-
Non me posso pagar tanto sen grado mún, tradición ou herdo cul-
do canto o faço, e a roldar; tural.
das aves nen de seu son, ca máis me pago do mar O poder como groseira imposi-
nen d'amor nen de ambiçón que de seer cavaleiro; ción, como e cáseque sempre, inclu-
nen d'armas -ca hei espanto, ca eu foi ja marinheiro sive o poder forzadamente elixido
por quanto e quero-m'oimais guardar cando este non leva co íl unha pasión
mui perigoosas son, do alacrán, e tornar liberadora: é o exercicio da forza bru-
-come dun bon galeón, ao que me foi primeiro. ta inda que disimulada tras a preten-
que mi alongue muit'aginha dida dignidade de certas instituciós.
deste demo da campinha, E direi-vos un recado: É moi difícil lexitimar o poder e o seu
u os alacrães son; pecado exercicio degrada, non hai mais que
ca dentro no coraçón nunca me pod'enganar ver como cambia en pouco tempo a
sentí deles a espinha! que me faça ja falar face dos que o detentan, alleos a pa-
en armas, ca non m'é dado sión da libertade i a xustiza.
E juro par Deus-lo santo (doado E falando do pasado útil Galicia
que manto m'é de as eu razõar, ten unha gran sensibilidade pro pa-
non tragerei nen granhón, pois-las non hei a provar); sado, están a tradición i o herdo cul-
nen terrei d'amor razón ante quer'andar sinlheiro tural i o que eu chamo o pasado pro-
nen d'armas, por que quebranto e ir come mercadeiro fundo, que ten como forma máis
e chanto alg_a terra buscar, patente a lingua propia dun pobo.
vén delas toda sazón; u me non possan culpar
mais tragerei un dormón, alacrán negro nen veiro.
e irei pela marinha Seguimos por cantigas de amor e
vendend'azeit'e farinha; amigo da escola trovadoresca galego-
e fugirei do poçón portuguesa.
do alacrán, ca eu non Saltamos ágoras da gran poesía
lhi sei outra meezinha. trovadores dos siglos XII , XII idade de
ouro das nosas letras, e sobre o silen-
Nen de lançar a tavolado cio da nosa decadencia nos siglos do
pagado imperio español, e vímonos ó siglo XIX
non sõo, se Deus m'ampar, ó renacimento dos precursores, a Ro-
aquí, nen de bafordar; salia, Pondal e Curros, cando o pueblo
e andar de noute armado, galego toma de novamente voz.



A independencia do

intelectual

O galego es as leis ben axudas segun a súa maior acep-
tación das premisas dos diferentes
Galeria Sargadelos poderes -político, económico, univer-
sitario e ás veces de facciós extendi-
das en todos eles. Según o grado de
(1991) afección ou a capacidade de sumi-
sión a esas premisas, crara ou su-
A “Asociación de Escritores en brecticiamente. O coal está facendo estudio detido e riguroso. E por outra
Lingua Galega” hoxe, con iste acto de que a libertade e iniciativa de crea- parte unha experiencia vivida na pro-
presentación do libro “O Galego e as ción e de pensamento, inda non sen- fesión cotidiana longa, e no longo ac-
Leis”/ . Aproximación sociolingüísti- do tan precaria como antes, esté tivismo politico e loita social.
ca, obra da profesora de Literatura e máis condicionada que nunca, e que No movimento de reivindicación
parlamentaria galega Pilar García os que mateñen a sua independencia nacional, de recuperación de Galicia
Negro, publicado por Edicións do Cu- e liberdade, sufran marxinación, por en tódolos ametos, principiando
mio na sua sección de Ensaio, inau- non someterse ó criterio de esas fac- pola sua Lingua e Cultura, e pola in-
guramos unha serie de presentaciós, ciós extendidas que avanzan os seus da soñada igualdade dos homes e
mesas redondas, lecturas, recitais, peós, sistemática i estratexicamente respeto do dereito dos pobos. Soña-
mostras varias e outros actos en cola- nos diversos centros de decisión e mos o noso Futuro dendes da expe-
boración coa Galería Sargadelos de control cultural. rencia do Pasado. O Pasado, a pro-
Santiago, verdadeira Casa da Cultura Por eso estamos ledos de ter esta fundidade do Pasado, solo está vivo
desta Cidade, cálido e fluínte lugar de tribuna na Galeria Sargadelos pra na Lingua. Non so e o xeito dun po-
encontro cultural aberto a todos / sin AELG . Pola nosa parte esforzarémo- bo senón que garda incluso o acen-
que nesto a verba exceda/. nos en mantela libre e desinteresada to a presencia i a figura de tódolos
Achegar a Arte, a Cencia, a Litera- e sin sumisión a ningún poder, por que a falaron. Por eso nos move i e
tura i en xeral a cultura á sociedade respeto a propia dignidade humán e sagrada pra nós. O mais sagrado.
galega é ofrecer unha tribuna libre a imaxen soñada, previa, de Galicia. Quizaves o único sagrado despois
non controlada por ningún poder, E déixolle a palabra ó presenta- de toda a desmitificación e desacra-
mafia ou facción. O cual ten o seu va- dor, ou o presentador do presentador lización habidas.
lor, pois cá chegada do primeiro di- que nos farán, que nos fará detida
ñeiro público pra incentivo e movili- lectura da obra con amor e dendes Coa vosa palabra quedará efecti-
zación cultural, estamos asistindo a dunha experiencia próxima. vamente inaugurada esta humilde
unha promoción interesada de inte- Só señalar que ó tratarse dunha pero aberta tribuna libre da AELG na
lectuais, escritores e artistas que reci- tesis doctoral será o producto dun Galería Sargadelos.



Conciencia de nación

Palabras pra decir en Vilafranca

21 de Agosto 1994. Teatro Vilafranquino

Clausura da II
Xornadas de Cultura
e Lingua Galega no
Bierzo
ONTE sentín por primeira vez o
Agosto diste ano. Sentín o alto Vrao
da Galicia Interior. Algo que só eiquí
se poder sentir. Algo que se sinte só
ás veces, e que sendo físico non é só-
lo físico, pois está cargado do ser dos
que no pasado longo sentiron o mes-
mo: Sentiron o clima como patria,
sentiron a patria como clima, senti- plurinacionais, provoca violencia a des, dunha Lingua común. É algo que
ron a pertenza a unha terra, a un curto ou longo prazo. Son os estados todos saben e repiten. Non é o inven-
ámeto natural e íntimo, a unha Lin- plurinacionais ca súa teima da uni- to de ningunha faución. Non é inven-
gua habitual, a unha Fala. E todo es- dade lingüística e na uniformidade os tado o problema do Bierzo Galego.
to nunha sensación, nunha impre- responsabeis do nacionalismo radi- O Bierzo Galego! Os últimos mon-
sión única: a impresión do propio cal cuxos Gobernos centrais logo tes e a última chaira de Galicia atra-
país, da propia estensa comarca e de tanto critican. Mai-la reivindicación vesadas polo Camiño de Santiago...
todo o que nela e dendes dela vía e nacional dos pobos é unha corrente
sonaba antes, cando os modernos imparable, pois canto máis se achega DESCRIPCIÓN DO CAMIÑO
medios de comunicación aínda non a uniformización universal empuxada “Pasadas tódalas Francias
taparan o que constitúe a realidade e pola información a escala mundial e Por Ocitania ou Gascuña,
a mítica xuntas da propia terra. polas migracións máis se resisten a ou de París a Iruña
Parece que o home actual a pór perder a súa identidade. xa diluidas distancias.
de desarraigado -a lei económica im- Esta reivindicación da propria na- A Aragón por Cataluña
pón o desarraigo, a emigración de to- ción (xa no século XVIII o Padre Sar- ou polo Norte por Son.*
do tipo- xa seña escuramente, senti- miento natural de eiquí de Vilafranca En pasadalas Navarras
mentalmente, xa conscentemente, se autonomeaba galego de nación), as cadeas e as barras.
clamea pola propia terra orixinaria, da propia Lingua-Fala e da propia cul- Pasados León e Castela
pola propia lingua, polo pobo de na- tura, fai que nazan por todos lados, Por Castela a León.
cemento. E aí están as grandes mi- onde ela está máis en peligro, organi- En pasado Monte Irago
gracións estivais, o retorno dos emi- zacións ou asociacións como esta da E xa en Lingua de Galicia
grantes que de Europa baixan cara o ESCOLA DE GAITAS DE VILAFRANCA Ponferrada e Vilafranca
Sur ou cara as zonas menos desenro- DO BIERZO que non atenta contra deixando a chaira Estanca
ladas. É a chamada da propia nación: nada, que sólo fan reivindicar o pro- e nas mesmas portas dela.
esa cuxos límites ás veces se teimou pio, mostrando niste caso a evidencia O Valcarce e sin perguicia
esquecer ou borrar con caprichosas de que existe un Bierzo Galego. /as penas de garamela/**
divisións administrativas coma no A chamada franxa do Galego apeitar para o Cebreiro
caso de eiquí. Oriental do Leste de Lugo e Ourense polo marcado carreiro
É palpable en todo o Mundo a e do Oeste de Asturias e León prolon- que a neve volve vago.
volta da pasión e da concencia nacio- gada disque ate máis alá da provincia Encarar o porto incerto
nal das vellas etnias. E toda repre- de Zamora, non é unha entelequia, é o longo cerengo aberto.
sión desta pasión ou concencia na- unha marca lingüística, unha pervi- A un lado i autro del
cional por parte dos estados vencia forte, anque con peculiarida- todo o horizonte en vela



Vaí polo monte o camiño
outeando coma un louco
polos caborcos do val
i as poxas do taramouco.

Cruza solo a serra toda
sin levar outra compaña
Os Ancares i O Courel. Cando eu era mozo eiquí en de la- que a gran presencia do ceo
Pasada Triacastela do, na Terra do Courel, na Serra do sobre o silencio da braña.
do Iribio as faldras fago. Courel, miraba cara o Leste, cara Vi-
E por Samos Sarria a Lugo. lafranca, e vía os tesos marelos do Eu non sei pra onde vai
Oh Lugo a ti me adugo sol-por pra Boca do Couto: Méntre-lo quedo mirando.
e sólo por ti me arredo sólo sei que eilí se compre
que ben mereces desandes! Montes do Leste o soño que estou soñando.
Ver a Ponte a Antiga Vía o sol que esvece...
a Muralla a Catedral Eu non sei porque soñaba sem-
de Dona Santa María ou cando se toldaba o ceo pra pre cara o Leste. Quizaves atraguido
o coro e o Grial. chuvia: pola pura forma da serra ou pola cha-
E ver fincadas rezar mada aínda dun engado romántico
coma co antigo medo Nebras de verlo de ovella que non acaba de rematar...
poñer a súa alma núa cardiadas brancas e mestas! Regresando ó concreto da situa-
didiante dos Ollos Grandes. ción xeográfica e do tempo histórico,
E despois de rodear Ollándoas altas traspor cando nos anos anteriores ós corenta,
de rodear e de estar riba das taras marelas do Courel se tiña que saír a unha vila
que non se fai o Camiño un soña nas lonxes terras... grande, estaban á mesma distancia
sólo para o rematar Sarria, Quiroga, O Barco de Valdiorres
cruza e debruza no Miño: E desdes da Campa da Lucenza ví- e Vilafranca. Pra aiquí viñan os arriei-
Portomarín sulo lago as as terras de cara Oencia i o Bierzo: ros ó viño i os vendedores de cabalos.
Palas Melide Arzúa Era pois vila habitual da que se conta-
e logo xa Compostela Carqueixas uces e penas! ban cousas. E na miña mente de neno
Monxoi! Eoi! Ei Santiago!*** Camiños da serra aberta estaba pousada nunha distancia ínti-
e parame á vista dela pra lonxes terras de serras! ma, realizable. Quero dicir que estaba
mirar como eu o fago. neso que chamamos a redonda. Era
Terras altas e craras terra de un que logo se distanciou ó di-
*
“Ou polo Norte, por Son” alude ó paso po da Lucenza rixírense as vías de comunicación pra
SOMport. onde se ollan cerca outro lado ó deixarse o cabalo. Por eso
**
“As Penas de Garamela”: penas colgan- as serras lonxanas! comenzou a cobrar irrealidade e purifi-
do. carse na memoria e cargarse de presti-
***
EOI: Expresión de xúbilo medieval que E cara Vilafranca soñaba o Mundo xio antigo. Pero sin que caise nunca fó-
xa se dicía en Roma. i o Futuro: ra do meu tempo nin fóra de Galicia.



Logo, como unha superposición
de tipo ideolóxico e dato oficial, sou-
pen que senón na Galicia administra-
tiva, Vilafranca era Lingua de Galicia,
a que falaron os homes que a cons-
truíron. Os mesmo que fixeron a Lin-
gua que nos fixo e na que logo que-
daremos cando se esqueza o noso
nome e o noso rostro.
Levo con gran orgullo e con gran
teima o de poeta desta Fala Galega
Oriental de labradores que garda o
xeito, a forma das terras do Leste on-
de hoxe Galicia acaba en soave
transcurso. Recital de Lalín
O meu soño cara o Universo-Mun-
do e cara o Futuro soñeino, repito, 13 de Maio de1992
mirando cara o Leste coma na lenda
fundacional desta vila que lle ouvín a Eiqui vimos celebrar unha vez
unha muller da Seara do Courel: máis a xeira das “letras galegas”
¿Por qué se celebran “as letras gale-
A onde vás vaca branca? gas”?... O ano que ven cómprense trinta rencia, por unha básica concencia de
Onde ti pares será Vilafranca. anos de esta celebración. Pois van xa comunidade e por un código históri-
trinta anos dende que se celebrou o pri- co tan profundo como é a lingua pro-
Díxome tamén que na súa aldea meiro centenario da publicación dos pia. Inda que tamén hai pobos que
habia un sitio que se chamaba Cova- Cantares Gallegos de Rosalía, o 17 de perderon a súa lingua e que mante-
llo da Dona Briosa. I eu vía unha dona maio de 1963, como todos sabedes. ñen a súa concencia nacional.
moi fremosa, muller de aire e teitos Celébranse as letras galegas, pola Asistimos como digo a unha paten-
altos, que tras acucharse unha noite preeminencia que os escritores en lin- tización, a unha evidenciación mundial
naquil refuxo seguía pra Vilafranca... gua galega tuveron no descubrimento, dos pobos e do sentimento nacional
Quero lembrar eiquí tamén ó Galo remarcamento e definición da identi- que inda que este adormecido por sé-
de Val de Fariña, labrador sonado e tra- dade galega, poderíamos decir perso- culos, acaba sempre resucitando.
tante de feira, que viviu todo o que vai nificada na lingua, na definición da E sólo o pobo galego que curiosa-
de século, ate fai pouco, e me contaba identidade e na formación da concen- mente mantivo viva a sua lingua, non
o meu pai, que ó cruzar mozo esta vila, cia de Galicia e do conceuto Galicia fai patente masivamente iste senti-
na primeira mañá dacabalo da súa Nación. Conceuto que xa estaba no mento que é universal e que hoxe es-
égoa, facia o canto do galo ó longo das padre Sarmiento que se decía “Galego tá reclamando unha formulación polí-
rúas... Maxinalo pola Calle da Auga. de nación” pero que logo foi afondado tica pra cada etnia e inda formas máis
Ogallá sexa aquil canto o ventar para remarcar o de reivindicación na- ou menos decraradas de autonomía,
da espranza-que-teima pra Vilafranca, cional. I o de liberación nacional pro- autogoberno ou plena independencia.
pro Bierzo, pra Galicia e pro Mundo. gresiva, pois denantes habia que libe- Pois ninguén quere ver a decisión so-
Teima coma a dos homes de antes rar as mentes, das que estes bre os asuntos propios en maus de
que nunca se entregaban a pesares da conceutos de conciencia propia, de outro, que incluso pode ser o seu máis
vida dura e do inmediato previsto. concencia nacional, foran borrados. perto enemigo, o que o amenaza con
E poño eiquí, pra vós e pra rema- Ate o límite que inda hoxe o pobo total sometimento ou absorción.
tar, outro verso meu, tras dun silencio galego non sinte con urxencia o seu Tódolos galegos somos reponsa-
que todo pasado inclúe: problema nacional. Aínda hoxe can- bles de Galicia, como tódolos homes
do cáseque tódolos pobos de Europa somos reponsables … e da terra.
E inda é nova a Terra! e do vasto imperio Ruso o estan sen- Fóron os poetas os escritores os
Inda é nova a Terra! tindo agudamente. Poil-os pobos. homes de letras, fieles a lingua pro-
Tódolos pobos clamean pola súa li- pia do pais os que utilizándoa nor-
Nota: os poemas incluídos son todos do li- beración e contra da sua absorción. malmente na escrita a reivindicaron e
bro Os Eidos, menos a Descripción do Camiño Non e por prurito nacionalista, é reivindicaron a nacionalidade i os de-
que pertence a Ámeto Mítico. por unha básica concencia de dife- reitos da nacionalidade.



Compromiso

Libertade pra

© Xan Muras
Francisco Rodríguez
Lido como inauguración do acto
da AELG na praza de Pontevedra.
A Coruña, 8 de Xulio de 1989

Anque hai unha intención e au-
ción deliberada de calar os escritores
galegos non entreguistas, de dividi-
los con prebendas pra uns e marxina-
ción pra outros, esto faise mais ou
menos descaradamente dendes do
poder oficial ou non, inda a forza
dunha literatura, feita maiormente
como misión liberadora se deixa sen-
tir e se fai presente coa vosa presen-
cia, ca presencia dos que viñestes.
Vos non fostes citados nin tragui-
dos eiquí polo interés ou polo medo,
polo que sempre se moven outros.
Vos viñestes chamados polo deber de O xuicio, a sentencia, que mais Nós non podemos menos de di-
Galicia, polo ímpetu de libertade e ben parece unha acusación particular sentir, por ver a un xusto rigurosa-
solidaridade, porque os escritores i os o informe dun fiscal polo tono e as mente xuzgado, desproporcionada-
poetas sempre foron e serán os pri- veces pola forma e a forma de efec- mente condenado, nun país donde é
meiros resistentes deste pais. A súa tuar a prisión de Francisco Rodríguez, recoñecido internacionalmente (ve-
activa memoria, deste pais tan des- patriota noso, veñen a repetírnolo. xamos a prensa de hoxe) que a xusti-
asistido de vello polas clases que pu- Estamos eiquí clameando, pola cia tarda. Entreténdose xulgar casos
deran mover unha concencia activa. xustiza, pola corrección dunha senten- así mentras tantos casos como se di-
Estamos eiquí homes libres cia que inda sendo legalmente correu- cen e tantos reos reales anden soltos.
comprometidos, mais sin compro- ta seria desproporcionada. Clamean- Leo a continuación o “poema a
miso partidario concreto, e outros do pola revisión dunha lei envellecida, Francisco Rodriguez na cadea” co que
homes libres tamén xuntados en di- inda que fora reactualiza onte. se abre a serie de intervencións dos
versos grupos ou por ideoloxías pró- O que pode facer, o que pode oca- poetas i escritores galegos vidos de
ximas ou diversas. Estamos eiquí sionar unha lei envellecida, pasada, todalas partes do pais.
pra defender a libertade de expre- obsoleta. Pode deixar en ridículo a * Fragmento inédito doutra volta do poe-
sión e opinión e pra defender o de- unha audiencia, a un tribunal supre- ta sobre o o acto en prol da liberdade de
reito ó fervor pola patria, pola recu- mo e a un tribunal constitucional e Francisco Rodríguez:
peración da propia cultura e lingua meter na carcel, pechar sin remisión UNHOS tumbados na area
oprimidas e minorizada,represen- a un home de traballo continuo e rico sol i a brisa de cara
tantes dun nacionalismo defensivo, guroso e de irreprochable comporta- e un xusto na cadea
o nacionalismo menos agresivo do mento ético e función critica, e incan- con sentencia confirmada
mundo, o nacionalismo galego, o sabel actividade social liberadora. ...
simple sentido nacional básico. E E mais se non hai a certeza de pena dous anos e un día
que a pesares de selo, é hostigado que Francisco Rodríguez fora o au- máis dezasete semanas
polo poder, polo nacionalismo im- tor real dos feitos que se lle impu- por queimar unha bandeira
perialista do estado. tan, como non a hai. E si foi, non bandeira qu´il non queimara.
Estamos eiquí defendendo un deixa de ser unha forma de expre- E si a queimara queimouna
simple fervor, o fervor na defensa sión dunha xusta indinación patrió- polo do da súa Patria.
dunha Galicia secularmente agredi- tica. Compresible por calquer home A Patria dil non a outra
da. (Non por repetido e tópico deixa de calquer pueblo e mais pra unhos á que outros patria chaman.
de ser verdade que a nosa nación, a xulgadores profesionais dun poder A Patria dil a da Lingua
nosa cultura i a nosa lingua, foron e xudicial independente si realmente a nosa Patria da Fala.
inda son agredidas.) e independente. ...


As teimas e_os_sonos_de_uxio_novoneyra

As teimas e_os_sonos_de_uxio_novoneyra

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (17)

Destaque

Destaque (20)

Mais de cigformacion

Mais de cigformacion (11)

As teimas e_os_sonos_de_uxio_novoneyra