Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού

Κουρουπέτρογλου Χρήστος
Learning and Teaching Conference
Mediterranean College
Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού
(Παραγωγή, τροποποίηση, επαναχρησιμοποίηση)

Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού
 Εισαγωγή
 Προσβασιμότητα εγγράφων
 Προσβασιμότητα φύλλων εργασίας
 Προσβασιμότητα παρουσιάσεων
 PDF και DAISY
 Accessibility Checker για τα MS Office
 Εργαλεία για ιστοσελίδες
 Ειδικές περιπτώσεις
 Συμπεράσματα
Δρ. Κουρουπέτρογλου Χρήστος - Πανεπιστήμιο
Λευκωσίας2

Μερικές γενικές γνώσεις
Λευκωσίας3
 Σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία
 Υποστηρικτικές τεχνολογίες για να αποκτήσουν
πρόσβαση σε αυτά μαθητές με αναπηρίες
 Πρότυπα στάνταρντ και αρχές για προσβασιμότητα
εκπαιδευτικών εργαλείων αλλά και του Παγκόσμιου
Ιστού γενικότερα (Section 508, WCAG, IMS
AccessForAll κτλ)
 Δεν θα ασχοληθούμε με αυτά!... Αλλά…

Με το υλικό!
Λευκωσίας4
 Όλοι μας (ως εκπαιδευτικοί) παράγουμε καθημερινά
έγγραφα, κείμενα, παρουσιάσεις και διάφορα άλλα
δεδομένα ως εκπαιδευτικό υλικό.
 Όλοι μας (ως εκπαιδευτικοί) βρίσκουμε καθημερινά
πληθώρα εκπαιδευτικού υλικού για επαναχρησιμοποίηση
 Αλλά… έχουμε αναρωτηθεί ποτέ…
 Πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση μαθητών με αναπηρίες σε
αυτό το υλικό;
 Ή ακόμα περισσότερο…
 Έίναι δυνατή η πρόσβαση μαθητών με αναπηρίες σε αυτό
το υλικό;

Ευτυχώς!
Λευκωσίας5
 Σήμερα έχουμε μία επίσης μεγάλη σειρά εργαλείων και
βοηθημάτων που μπορούν να μας καθοδηγήσουν
 Να μάθουμε αν κάποιο υλικό είναι προσβάσιμο
 Να μάθουμε πώς να το τροποποιήσουμε
 Να μάθουμε πώς να παράξουμε προσβάσιμο υλικό
 Τα κύρια εργαλεία για την παραγωγή υλικού σε μορφή
κειμένου / φύλλων εργασίας / παρουσιάσεων
κατασκευάζεται από σουίτες γραφείων όπως η Microsoft
Office
 Οι παρακάτω διαφάνειες εστιάζουν στα εργαλεία της
συγκεκριμένης σουίτας όμως οι οδηγίες και οι πρακτικές
μπορούν να γενικευτούν και για οποιοδήποτε παρόμοιο
εργαλείο.

Προσβασιμότητα εγγράφων
Γενικές οδηγίες για Word
Λευκωσίας6

Επικεφαλίδες
Λευκωσίας7
 Χρησιμοποιήστε στυλ για την μορφοποίηση και
επισήμανση των επικεφαλίδων σε ένα έγγραφο
 Φροντίστε οι επικεφαλίδες να είναι σύντομες και περιεκτικές
 Χρησιμοποιήστε τις επικεφαλίδες με σωστή ιεραρχία
 Γιατί;
Μπορείτε να φτιάξετε εύκολα πίνακα περιεχομένων
Βοηθάτε στην ευκολότερη ανάγνωση του εγγράφου
Οι αναγνώστες οθόνης μπορούν να παρέχουν εύκολα
πλοήγηση στα περιεχόμενα του εγγράφου και κατ επέκταση
στο έγγραφο αναγνωρίζοντας τις επικεφαλίδες
Βοηθάτε έτσι και στην ευκολότερη πλοήγηση στο έγγραφο
 Πως θα το κάνω;

Παράγραφοι
Λευκωσίας8
 Χρησιμοποιήστε σωστά τα στυλ για τις παραγράφους
 Μην χρησιμοποιείτε κενές γραμμές για να αφήσετε κενά
διαστήματα ανάμεσα σε παραγράφους ή κεφάλαια (οι
τυφλοί χρήστες που ακούνε κενές γραμμές μπορεί να
νομίζουν ότι τελείωσε το κείμενο!)
 Χρησιμοποιείστε το στυλ για να αλλάξετε την απόσταση
παραγράφων και επικεφαλίδων
 Γιατί;
Συνέπεια στην οπτική παρουσίαση του εγγράφου που
βοηθάει σε ευκολότερη ανάγνωση
Ευκολία στην τροποποίηση οπτικής παρουσίασης
Αποφυγή παρεξηγήσεων (τέλος εγγράφου) από χρήστες
αναγνωστών οθόνης

Εναλλακτικό κείμενο
Λευκωσίας9
 Εισάγετε εναλλακτικό κείμενο σε εικόνες και πίνακες
 Πρέπει να είναι ακριβής και ισάξια πληροφορία
 Περιεκτικό
 Χωρίς εκφράσεις όπως «εικόνα ενός…»
 Γιατί;
Βοηθάτε άτομα με προβλήματα όρασης να καταλάβουν
περιεχόμενο που αλλιώς δεν μπορούν να διαβάσουν όπως
εικόνες, clip art, διαγράμματα, πίνακες, κτλ.
 Πώς θα το κάνω;

Πίνακες
Λευκωσίας10
 Δομήστε τους πίνακες για ευκολότερη πλοήγηση
 Αποφύγετε όσο περισσότερο γίνετε πίνακες μέσα σε πίνακες,
συγχωνεύσεις και διασπάσεις κελιών
 Δοκιμάστε την σειρά ανάγνωσης με tab
 Χρησιμοποιήστε γραμμές και στήλες επικεφαλίδων
 Αποφύγετε κενές γραμμές
 Γιατί;
 Δημιουργείτε συνεπή οπτική παρουσίαση για ευκολότερη
ανάγνωση.
 Βοηθάτε στην ευκολότερη πλοήγηση με την χρήση αναγνωστών
οθόνης
 Βοηθάτε χρήστες αναγνωστών οθόνης να προσανατολιστούν
εύκολα αν χαθούν στον πίνακα.

Περισσότερα
 Υπερσύνδεσμοι με σαφή περιγραφή του προορισμού
 Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε την διεύθυνση προορισμού
 Αποφύγετε φράσεις όπως «Περισσότερα» «Κλίκ εδώ» κτλ.
 Αποφύγετε στοιχεία που «επιπλέουν» (πχ. εικόνες)
 Οι αναγνώστες οθόνης τα αναγνωρίζουν εκτός της κανονικής
σειράς τους και μπορεί να μπερδέψουν
 Αποφύγετε υδρογραφήματα
 Αν χρειάζεται τότε σιγουρευτείτε ότι η πληροφορία δίνετε
και αλλού μέσα στο κείμενο
 Πως θα τα κάνω;

Προσβασιμότητα φύλλων εργασίας
Γενικές οδηγίες για Excel

Γενικές οδηγίες που παραμένουν ίδιες
 Πολλές από τις οδηγίες παραμένουν οι ίδιες με τα
έγγραφα
 Χρησιμοποιήστε εναλλακτικά κείμενα για εικόνες και
αντικείμενα
 Αποφύγετε κενά κελιά και γραμμές για μορφοποίηση

Ειδικότερα όμως για το Excel
 Χρησιμοποιήστε κελιά – γραμμές ως κεφαλίδες
Βοηθάτε στην ευκολότερη πλοήγηση με την χρήση
αναγνωστών οθόνης
Βοηθάτε χρήστες αναγνωστών οθόνης να
προσανατολιστούν εύκολα αν χαθούν στον πίνακα
 Χρησιμοποιήστε μοναδικά ονόματα για κάθε φύλλο
σε ένα βιβλίο Excel
Δεν μπερδεύεται τους χρήστες αναγνωστών οθόνης
 Περισσότερες πληροφορίες

Προσβασιμότητα παρουσιάσεων
Γενικές οδηγίες για Powerpoint

Κοινές οδηγίες με έγγραφα
 Χρησιμοποιήστε εναλλακτικά κείμενα για εικόνες και
αντικείμενα
 Χρησιμοποιήστε κελιά επικεφαλίδες σε πίνακες
 Χρησιμοποιήστε πίνακες με απλή δομή
 Αποφύγετε κενά κελιά και γραμμές για μορφοποίηση
σε πίνακες

Ιδιαίτερα για παρουσιάσεις
 Εξασφαλίστε ότι κάθε διαφάνεια έχει μοναδικό τίτλο
 Βοηθάει χρήστες αναγνωστών οθόνης να προσανατολιστούν
καλύτερα και να μη παραλείπουν μέρη της παρουσίασης
 Χρησιμοποιήστε υπότιτλους όπου υπάρχει ήχος ή βίντεο
 Εξασφαλίστε ότι η σειρά διαβάσματος των στοιχείων μίας
διαφάνειας είναι σωστή
 Αυξήστε την ορατότητα για άτομα με αχρωματοψία

PDF & DAISY
Λίγη βοήθεια

PDF
 Το pdf αποτελεί μία από τις πολύ συχνές μορφές εγγράφων που
διανέμεται
 Για να είναι ένα pdf έγγραφο προσβάσιμο πρέπει να περιέχει
ένα επίπεδο πληροφοριών αντίστοιχο για τα διάφορα μέρη του
κειμένου (δλδ semantics) που ονομάζεται συνήθως PDF tags
 Αν ένα pdf έγγραφο δεν περιέχει tags πρέπει να τα
ενσωματώσουμε ώστε να γίνει προσβάσιμο
 Για να κατασκευάσω σωστά ένα pdf με tags υπάρχουν σχετικές
οδηγίες ανάλογα το εργαλείο που χρησιμοποιώ για την
συγγραφή του κειμένου.
 Πχ. αν χρησιμοποιώ κάποιο πρόγραμμα των MS Office παρέχονται
σχετικές οδηγίες εδώ
 Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες για την
προσβασιμότητα pdf εγγράφων μπορείτε να βρείτε εδώ.

DAISY
 Digital Accessible Information System
 Είναι πρότυπο για την παραγωγή ομιλούντων βιβλίων
 Χρησιμοποιώντας mp3 και xml αρχεία μπορεί να παρέχει
μέσω ειδικού λογισμικού ή υλικού δυνατότητες όπως
 Αναζήτηση
 Σελιδοδείκτες
 Πλοήγηση γραμμή – γραμμή
 Ρύθμιση ταχύτητας ανάγνωσης
 Πλέον δίνεται η δυνατότητα από σουίτες γραφείου όπως
το MS Office να αποθηκευτούν έγγραφα σε μορφή DAISY
για ανάγνωση από αντίστοιχους players

MS Office Accessibility Checker
Για ένα γρήγορο έλεγχο…

Accessibility Checker για τα MS Office
 Για έγγραφα του MS Office παρέχεται από την εταίρα η
δυνατότητα να ελεγχθούν τα έγγραφα για προβλήματα
προσβασιμότητας
 Το συγκεκριμένο εργαλείο ελέγχει κυρίως τους κανόνες
που αναφέρθηκαν στα προηγούμενα μέρη
 Κατατάσσει το μήνυμα που βγάζει ανάλογα με την
σοβαρότητα σε 3 επίπεδα
 Λάθος
 Προειδοποίηση
 Συμβουλή
 Για περισσότερες λεπτομέρειες όσον αφορά τους κανόνες
που χρησιμοποιούνται και σε τι επίπεδο σοβαρότητας
κατατάσσεται το κάθε πρόβλημα μπορείτε να δείτε εδώ

Έλεγχος ιστοσελίδων
Μια πολύπαθη ιστορία…

Έλεγχος ιστοσελίδων
 Υπάρχει πληθώρα εργαλείων για έλεγχο της
προσβασιμότητας σε ιστοσελίδες
 Κάποια παρέχονται σε μορφή λογισμικού που πρέπει να
εγκαταστήσει ο χρήστης στον υπολογιστή για να
χρησιμοποιήσει
 Ιδιαίτερα χρήσιμα για όσους φτιάχνουν ιστοσελίδες
 Κάποια παρέχονται με την μορφή online υπηρεσίας όπου
δίνεις μία σελίδα (με url ή file upload) και βλέπεις την
σχετική ανάλυση
 Και οι κανόνες; Ποιοι είναι;
 Θυμάστε τα στάνταρντ; WCAG και Section 508 είναι οι πιο
συχνοί κανόνες για έλεγχο προσβασιμότητας σε ιστοσελίδες

WAVE Firefox toolbar
 Λογισμικό από την WebAIM σε μορφή επέκτασης για
τον Mozilla Firefox
 Δημιουργεί μία μπάρα εργαλείων με λειτουργίες για
τον έλεγχο ιστοσελίδων
 Εμφανίζει τα προβλήματα με σημάδια επάνω στην
ίδια την σελίδα
 Παρέχεται και ως υπηρεσία
 http://wave.webaim.org/

AChecker
 http://achecker.ca
 Ελέγχει την
προσβασιμότητα με βάση
WCAG, Section508 και
BITV
 Ελέγχει επίσης την
εγκυρότητα με βάση τα
στάνταρντ HTML και CSS
 Λεπτομερής αναφορά
προβλημάτων και που
ακριβώς εντοπίζονται

CynthiaSays
 http://www.cynthiasays.com/
 Από την HiSoftware
 Αξιολόγηση με βάση WCAG
και Section508
 Παράγει λεπτομερής
αναφορά νε ανάλυση για
κάθε οδηγία και επεξήγηση
γιατί θα πρέπει να τηρείται
 Παρέχουν επίσης βιβλίο
οδηγό (Accessibility
Handbook) για
προσβασιμότητα σε
ιστότοπους

EvalAccess
 http://sipt07.si.ehu.es/evalaccess2
 Ελέγχει με βάση τις
προδιαγραφές WCAG
 Παρέχει δυνατότητα
ελέγχου ολόκληρου site
αντί για μεμονωμένη
σελίδα
 Παράγει συγκεντρωτική
αναφορά με παραπομπές
στις οδηγίες για
περεταίρω βοήθεια

Functional Accessibility Evaluator
 http://fae.cita.uiuc.edu/
 Από το πανεπιστήμιο του
Ιλινόις
 Χρησιμοποιεί δικούς του
κανόνες για την
αξιολόγηση
 Παράγει συγκεντρωτική
αναφορά με ποσοστά %
συμφωνίας με τους
διάφορους κανόνες και
αναλυτική για κάθε
οδηγία

TAW
 http://www.tawdis.net/
 Παρέχει δυνατότητα ελέγχου
με βάση WCAG 1 και 2 και
έλεγχο για συμβατότητα με
κινητές συσκευές
 Αρχικά δίνει μία συγκεντρωτική
εικόνα με πόσα προβλήματα,
προειδοποιήσεις και μη
ελεγμένες οδηγίες υπάρχουν
 Στο επόμενο βήμα παράγει
λεπτομερή αναφορά των
προβλημάτων με παραπομπές
μέσα στον κώδικά της σελίδας
όπου εντοπίζονται τα
προβλήματα
 Παρέχεται και σε μορφή
εφαρμογής σε υπολογιστή

Άλλα εργαλείαTotal Validator
 Total Validator
 http://www.totalvalidator.com/
 Compliance Sheriff
 http://www.hisoftware.com/solutions/hisoftware-
compliance-sheriff.aspx
 SortSite
 http://www.powermapper.com/products/sortsite/
 Truwex
 http://www.erigami.com/truwex/

Ειδικές περιπτώσεις
Για ό,τι περίσσεψε…

Color Contrast Analyzer
 http://tools.cactusflowe
r.org/analyzer/
 Αναλύει την αντίθεση
φόντου και χρώματος
γραμμάτων
 Με βάση τον δείκτη
που αναφέρεται στις
οδηγίες της W3C

Juicy Studio
 http://juicystudio.com/s
ervices/luminositycontr
astratio.php
 Όπως και το Color
contrast analyzer
αναλύει την αντίθεση
χρωμάτων και
πληροφορεί αν είναι
επαρκής ή όχι

Readability Index Calculator
 http://www.standards-
schmandards.com/exhibit
s/rix/
 Υπολογίζει δείκτες
αναγνωσιμότητας ενός
κειμένου
 Παρέχει δυνατότητα
επιλογής από 5
διαφορετικούς διεθνώς
αναγνωρισμένους δείκτες
αναγνωσιμότητας
 Παρέχει πληροφορίες για
την δυσκολία ανάγνωσης
με βάση τους δείκτες

Vischeck
 http://www.vischeck.com/visch
eck/vischeckImage.php
 Μετατρέπει μία εικόνα
ώστε να προσομοιώσει
πως φαίνεται σε ένα
χρήστη με
αχρωματοψία
 Μπορεί να
χρησιμοποιηθεί και με
σελίδες

Συμπεράσματα
Και τελειώνουμε…

Συμπεράσματα για ελέγχους
ιστοσελίδων
 Για τους κατασκευαστές site παρατηρείτε η τάση η
προσβασιμότητα να είναι πλέον μέρος του ελέγχου
ποιότητας μία σελίδας
 Άρα για να είναι ποιοτικό ένα site θα πρέπει να είναι
και προσβάσιμο
 Τα εργαλεία ελέγχουν μεγάλη γκάμα των οδηγιών…
 Αλλά μπορούν να ελέγξουν τα πάντα;

Μπορούν τα εργαλεία να ελέγξουν τα
πάντα;
 ΌΧΙ
 Υπάρχουν οδηγίες που πρέπει να παρέμβει και ο
ανθρώπινος παράγοντας για να ελεγχτούν
 Πχ. σαφής περιγραφή των συνδέσμων ή η ποιότητα των
εναλλακτικών κειμένων
 Για να μπορεί λοιπόν κάποιος να αξιολογήσει σωστά
την προσβασιμότητα χρειάζεται γνώση, πείρα και
σωστή κρίση εκτός από την βοήθεια των εργαλείων

Τότε γιατί να τα χρησιμοποιήσω;
 Τα εργαλεία αξιολόγησης είναι μία καλή αρχή για να
ξεκινήσει κάποιος ένα βασικό έλεγχο για την
προσβασιμότητα ενός εκπαιδευτικού υλικού γιατί:
 Μπορούν να ελέγξουν αρκετές οδηγίες και σε αρχεία
μεγάλου όγκου
 Μπορούν να εντοπίσουν πιθανά αδύνατα σημεία για
περεταίρω έλεγχο
 Μπορούν να προτείνουν λύσεις για πιθανά προβλήματα
 Για περισσότερες λεπτομέρειες και πιο δύσκολα να
εντοπιστούν προβλήματα μπορούμε να
ακολουθήσουμε πρακτικές αξιολόγησης με χρήστες

Συμπεράσματα για παραγωγή
προσβάσιμου υλικού
 Τα εργαλεία για την παραγωγή υλικού σήμερα
ενσωματώνουν δυνατότητες για την παραγωγή
προσβάσιμων εγγράφων
 Βασικά στοιχεία σε όλες τις οδηγίες που παρέχονται
είναι η σωστή περιγραφή του ρόλου (επικεφαλίδα,
παράγραφος, λίστα, κτλ) των διαφόρων κομματιών
του κειμένου
 Βασικός μηχανισμός είναι η ενσωμάτωση των
λεγόμενων “semantics”.
 Δηλαδή ενσωμάτωση της σημασιολογίας των διαφόρων
σημείων ενός κειμένου με μορφή κατανοητή από
μηχανές – προγράμματα.

Semantics… που μπορεί να τα έχετε
ξαναδεί;
 Μέσω των semantics μπορούμε να δώσουμε στις μηχανές πληροφορία που ο
άνθρωπος εξάγει με σύνθετη (πολλές φορές) σκέψη.
 Κάποια γράμματα είναι μεγάλα, μπλε και τα συναντάω αραιά στο κείμενο και
καταλαβαίνω από το κείμενο που διαβάζω ότι το χωρίζουν σε ενότητες άρα…
είναι επικεφαλίδες.
 Δίνοντας αυτή την πληροφορία στην μηχανή όμως μπορεί να την
χρησιμοποιήσει ποικιλοτρόπως
 Μπορεί να βοηθήσει στην προσβασιμότητα
 Μπορεί να τη χρησιμοποιήσει για τις αναζητήσεις (βλ. Google)
 Μπορεί να τη χρησιμοποιήσει για επικοινωνία με άλλους φορείς που δίνουν
παρόμοια πληροφορία (τιμές από καταστήματα βλ. Skroutz)
 Μπορεί ακόμα και να βγάλει συμπεράσματα με διάφορους σύνθετους κανόνες
που θα του εισάγουμε (reasoning) και να κερδίσει σε τηλεπαιχνίδι!
https://youtu.be/P18EdAKuC1U
 Άρα μιλάμε για ένα μηχανισμό που σήμερα μέσα από τεχνολογίες όπως τα
linked data, big data, semantic web κτλ μας οδηγεί σε μηχανές που
αναπτύσσουν «νοημοσύνη»!

“A pair of eyes attached to a human brain can quickly make
sense of the content presented on a web page and decide
whether it has the answer it’s looking for or not in ways that
a computer can't. Until now.”
David Amerland in the book “Google Semantic Search: Search Engine
Optimization (SEO) Techniques That Get Your Company More Traffic, Increase
Brand Impact and Amplify Your Online Presence”

Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού

Similar to Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Προσβασιμότητα εκπαιδευτικού υλικού