GRADE 9-UNITY

1. MGA ISYU at SULIRANING
PANDAIGDIG

2. Dalawang Panig ng Daigdig
 Sinasabing nahahati ang daigdig sa dalawang panig. Sa hilaga,
matatagpan ang mayayamang bansa; sa timog naman, ang mahihirap.
 Kabilang sa mga bansa sa hilagang panig ng daigdig ang US, Europe,
Japan, at South Korea. Pinaninirahan ang hilagang panig ng daigdig ng
25% ng kabuoang populasyon ng daigdig. Ang maliit na bahagdang ito ng
mga mamamayan ang nagtataglay ng 80% ng kita sa daigdig at
nakararanas ng kariwasaan at kaunlaran.
 Isang batayan sa kaunlaran ng bansa ang GDP per capita.

3.  Sa kabilang panig, binubuo ng mahihirap na bansa ang 75% ng
populasyon ng daigdig. Kabilang sa mahihirap at papaunlad na
bansang ito ay matatagpuan sa Africa, Latin America, at Asya.
 Mayaman man sa likas na yaman ang mga bansa sa timog ng
daigdig ay kapos naman ito sa kapital para paunlarin ang mga
ito.
 May mga bansa sa timog ng daigdig na itinuturing na kabilang
ng hilaga dahil sa nakamit nitong kaunlaran. Halimbawa rito ang
Australia.

4. Pandaigdigang Populasyon
 Ayon sa United Nations
Populations Fund (UNFPA),
lumobo ang populasyon ng
daigdig:
 1950 -mula 2.5 bilyon noon ay
tumaas sa anim na bilyon
matapos lamang ng 50 taon.
 2050 -inaasahan ang pagtaas ng
bilang ng populasyon sa 9.3
bilyon.
 2100 -sa taong ito inaasahan din
na tataas ang populasyon sa 15
bilyon.

5.  Sa loob ng mga taong ito, kinakitaan din ng pagbabago ang
populasyon ng daigdig. Mula dekada 1950 hanggang mga taong
2000:
• Tumaas ang life expectancy mula 48 sa 68 taon;
• Bumaba ang fertility rate, mula anim na anak bawat babae sa 2.5;at
• Bumaba ang infant mortality rate, mula 133 na namamatay na
sanggol sa bawat 1000 kapanganakan sa 46 na namamatay na
sanggol sa 1000 kapanganakan.

6. Paglobo ng Populasyon
 Ang mabilis na paglaki ng
populasyon ay maaaring maging
sabagal sa pag-unld ng bansa. Ito
ay sapagkat sa paglaki ng
populasyon ay dumarami rin ang
bilang ng tao na kinakailangang
suportahan ng pamahalaan.
 Maaaring benepisyal ang
malaking populasyon sapagkat
ito ang mapagkukunan ng lakas-
paggawa sa pagpapaunlad ng
ekonomiya.

7. Pagtanda ng Populasyon
 Ang matandang populasyon ay hindi
nakabubuti paras sa ekonomiya sapagkat
nangangahulugan ito na kaunti ang bilang ng
batang manggagawang makakatulong sa
pagpapaunlad ng bansa.
 Isa pang epekto nito ay ang mas malaking
bilang ng matatandang mamamayan na
kailangang suportahan ng pamahalaan.
 Ang mga pagbabago sa populasyon ng daigdig
ay bunga ng mga pagbabagong nagaganap sa
iba’t ibang larangan:
 Ang pagkakaroon ng tao ng tiyak na
mapagkukunan ng malinis na tubig, pagkain, at
maayos na tahanan; ang pagkakatuklas ng gamot
sa iba’t ibang karamdaman; at ang pag-unlad ng
teknolohiyang medikal, ang mahalagang salik sa
pagpapatagal ng buhay ng tao.

8. Pagtugon sa Isyu ng Populasyon
 Itinatag ng Nations Population Fund,
isang sangay ng United Nations, upang
tugunan ang mga isyung may
kinalaman sa pandaigdiging
populasyon.
 Nilalayon ng samahang ito na ang lahat
ng pagbubuntis ay ninanais, lahat ng
panganganak ay ligtas, at lahat ng
potensiyal ng kabataan ay nakakamit.
 Upang isakatuparan ito,
nakikipagtulungan ang UNFPA sa mga
pamahalaan at iba pang samahan.

9. Migrasyon
 Ang migrasyon ay tumutukoy sa paglipat ng
panirahan ng tao, malimit para sa mas
masaganang buhay.
 Ang migrasyon ay maaaring mag dulot ng brain
drain, o paglisan ng propesyonal at skilled na
manggagawa mula sa isang larangan o bansa.
 Narito ang sampung bansang may pinaka
malaking bilang ng migrante para sa taong
2010:
United States France
Russia United Kngdom
Germany Spain
Saudi Arabia India
Canada Ukraine

10. Teknolohiya
 May dalawang isyu ang kugnay ng
teknolohiya sa kasalukuyan—ang
technological divide at technological
transfer.
 Ang technological divide o digital divide, ay
tumutukoy sa sa pagkakaron ng hindi
pantay na access sa teknolohiya. Ito rin ay
maaaring sa pagitan ng mga lahi, kasarian, o
bansa.
 Ang technological transfer naman ay
tumutukoy sa pagsasalin ng kaalaman at
kasanayan sa teknolohiya mula sa isang
maunlad na bansa patungo sa papaunlad pa
lamang na bansa.
 Maaaring positibo o negatibo ang epekto
nito.

11. Kahirapan at Kagutuman
 Kahirapan at kagutuman ang
pangunahing problema sa ilang
bansa.
 Ayon sa pinakahuling datos, 870
milyong katao ang under
nourished at may 22,000 bata
ang namamatay sa bawat araw
dahil sa kahirapan.
 Ang paglutas sa suliraning ito
ang pinakaunang layunin ng UN
Millenium Development
Goals(MDG).

12. May tatlong target ang MDG kaugnay sa
suliraning ito:
 Kalahatiin ang proporsiyon ng taong may kitang
mas mababa sa $1.25(may P54) sa isang araw,
sa pagitan ng taong 1990 at 2015;
 Magkamit ng buo at produktibong hanapbuhay
para sa lahat, kabilang ang kababaihan at
kabataan: at
 Kalahatiin ang proporsiyon ng mga taong
nagugutom, sa pagitan ng taong 1990 at 2015.
 World Food Programme- ay tumutulong sa
halos 90 milyong tao sa 75 na bansa sa
pamamagitan ng programang Food For Work.
Pagkain rin ang ibinibigay na kabayaran sa mga
manggagawang tumutulong sa pagbuo ng
mahahalagang impraestruktura tulad ng
irigasyon.

13.  World Bank- ay isa pang pandaigdigang samahan na naglulunsad ng mga
programa upang lutasin ang suliranin sa kahirapan.
 Poverty (Population Matters.org)- nahaharap sa pagkasira ng kalikasan ang
bansang mahihirap at may taas na populasyon. Ito ay sapagkat sa pagnanais ng tao
na tugunan ang pang-araw-araw na mga pangangailangan ay higit ding naaabuso
ang kalikasan. Isang malawakng epekto ng pang-aabusong ito sa kalikasan ang
global warming.

14. Global Warming
 Isang malaking bantang kinahaharap ng
daigdig ang global warming. Panganib ito sa
tao, kaniyang kapaligiran, at lahat ng
nabubuhay na nilalang. Banta rin ito sa
kabuhayan ng mga mamamayan.
 Halimbawa ng masasamang naidudulot ng
global warming ay:
o Ang pagtaas ng temperature sa daigdig;
o Ang pagbabago ng kapaligiran;
o Ang pagtaas ng antas ng tubig;
o Mas malakas na pagbagyo;
o Pagkalat ng mga sakit na kaugnayan sa pag-init
ng panahon; at
o Pagkamatay ng iba’t ibang uri ng hayop.

15.  World Wildlife Fund (WWF)- ay isang
halimbawa ng pandaigdigang
samahang laban sa climate change.
Layunin nito:
o Itaguyod ang mga patakaran laban
sa climate change;
o Makipagtulugan sa mga negosyo
upang bawasan ang carbon
emissions; at
o Tulungan ang mga tao at ang
kalikasan upang maka-agapay sa
nag-iibang klima.

16. KARAPATANG PANTAO
 Sa ulat ng Amnesty International noong 2013,
sangkot sa armadong sagupaan ang daang
libong kabataan; na pinapatawan ng parusang
kamatayan ang mga bata sa China, Pakistan, at
Sudan; at hindi pinahihintulutang maglakbay,
mag-aral ng kolehiyo, o ikasal nang walang
permiso ng kaniyang ama ang kababaihan sa
Saudi Arabia.
 Universal Declaration of Human Rights- isang
kalipunan ng 30 artikulo na batayan ng mga
karapatang pantao. Dito binigyang kahulugan
ang karapatang pantao bilang “mga karapatang
likas sa lahat ng tao, ano man ang
nasyonalidad, lugar ng panirahan, kasarian,
pinagmulang bnsa o pangkat etnolingguwistiko,
kulay, relihiyon, o ano mang katayuan.”

17.  Upang tiyaking napapangalagaan ang karapatang pantao ay binuo ang United
Nation Human Rights Council (UNHRC).Ito ang samahan na dumidinig sa mga
paglabag sa karapatang pantao upang bumuo ng mga rekomendasyon tungkol
dito.
 Isa pang pandaigdigang samahan na nangangalaga sa karapatang pantaoay ang
Amnesty International. Binubuo ito ng mahigit tatlong milyong kasapi, aktibista, at
tagasuporta sa may 150 bansa na nangangampanya upang wasakan ang mga
paglabag sa karapatang pantao.

18. HUMAN AT DRUG TRAFFICKING
 Isang malubhang paglabag sa karapatang
pantao ay ang Human Trafficking. Tumutukoy
ito sa pangangalakal ng tao sa pamamagitan ng
puwersa o panloloko upang
mapagsamantalahan o abusuhin.
 Ayon sa datos ng UN Global Initiative to Fight
Human Trafficking:
o May 137 bansa ang sangkot sa human
trafficking;
o Karamihan ng biktima ay nasa edad 18
hanggang 24 taong gulang;
o May 1.2 milyong bata ang itina-traffick bawat
taon; at
o 95 bahagdan ng mga biktima ng human
trafficking ang nakararanas ng pisikal at
seksuwal na karahasan.

19.  United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) ay ang pangunahing ahensiya
ng UN na lumalaban sa trafficking. Naglunsod ito ng Blue Heart Campaign na
naglalayong labanan ang Human Trafficking sa pamamagitan ng kamalayan ng
pagbubukas ng tao sa kung paano sila makatutulong sa pagsugpo sa human
trafficking.
 Drug Trafficking ito ay pandaigdigang illegal na kalakalan kaugnay sa kultibasyon,
pagmamanukpaktura, distribusyon at pagbebenta ng mga sangkap na napasailalim
sa mga batas na ipinagbabawal na gamot.
 United Nations Convention Agaisnt Transnational Organized Crime noong
nobyembre 2000. layunin nitong paigtingin ang pakikipagtulungan sa pagitan ng
mga bansa laban sa mga transasyonal na krimen tulad ng human at drug
trafficking at pagmamanupaktura at trafficking na armas.

20. Globalisasyon
 Ang globalisasyon ay tumukoy sa
integrasyon ng mga ekoomiya sa daigdig.
May ibat ibang manipestasyong ekonomiko ang
globalisasyon. Halimbawa nito ang sumusunod:
• ang lumalaking gampanin ng mga
multinasyonal na korporasyon sa
pandaigidigan ekonomiya;
• ang pagtataas ng trade barriers tulad ng
quota restriction at taripa sa kalakalan; at
• ang pagbuo ng mga rehiyonal at
pandaigdigang samahang ekonomiko tulad
ng European Union at International
Monetary Fund.

21. Mubuting Epekto Masamang Epekto
Pagtaas ng antas ng pamumuhay
Nakapanlalamang ang mayayamang
bansa, patuloy ang pagyaman, sa
mahihirap na bansa
Nabubuo ang isang pandaigdigang
pagkakakilanlan
Nasisira ang pambasang kultura at
pagkakakilanlan
Nakatatanggap ang bansa ng dayuhang
puhunan para sa pagpapaunlad ng
ekonomiya
Tanging ang mayayaman at may
kapangyarihan lang ang nakikinabang sa
puhunang ito.

22. Terorismo
 Ang terorismo ay tumutukoy sa paggamit ng
karahasan at paghahasik ng takot upang makamit
ang isang particular na layunin.
 Ang mga layuning ito ay maaring pampolitikal,
panrelihiyon, panlipunan o ekonomiko.
 Maaring isinasagawa ang terorismo sa matataong
lugar. Karaniwan namang ginagamit ng mga media
upang makapaglaganap ng takot.
 Noong ika-11 ng Setyembre 2001, pinasabog ng
teroristang Al Qaeda, sa pamumuno ni Osama bin
Laden, ang World Trade Center sa New York Citybat
bahagi ng Pentagon sa Washington DC. Bunsod
nito ang “ Global War on Terrorism”. Isang
pandaigdigang kampanyang military laban sa
terrorismo sa tulong ng mga kaalyado nitong
bansa.

23. Pandemic
 Noong 2003, lumaganap ang isang
misteryosong sakit sa maraming bansa sa South
America, Europe, at Asya at kumitil ng daan-
daang buhay. Ito ang tinaguriang Sevvere Acute
Respiratory Syndrome, mas kilala bilang SARS.
 Ang SARS ay isang halimbawa ng pandemic.
Ayon sa World Health Organization (WHO), ang
pandemic ay isang epidemyang nagaganap
pandaigdigan o sa isang napakalwak na lugar,
tumatawid ng mga bansang hangganan at
karaniwang nakaapekto sa malaking bilang ng
tao.
 Halimbawa ng mga samahang tumitiyak sa
mabuting kalusugan ng mga tao sa daigdig ang
WHO at ang Centers for Disease Control and
Prevention (CDC).

24.  Ang WHO ay ang sangay ng UN na nangangasiwa at nakikipagugnayan ng mga
isyung pangkalusugan sa daigdig.
 Ang CDC naman ay tumutulong sa pagtukoy, pagpigil, at pagkontrol ng mga sakit,
at pagsulong ng mabuting kalusugan sa pamamagitan ng pangunguna sa mga
isyung pangkalusuga at pagiging technical consultant saan mang panig sa daigdig.