In deze nieuwsbrief: AANKONDIGING 1 Plastica Plaat 2 Produktontwikkelingsbijeenkomst Delft VERSLAG 3 Somfy Innovatie Trophy 3 GE Plastics 4 TU/e Calibre: Virtual Reality 6 NAi Octatube NIEUWS 2 Booosting Testimonial: Rockwool 8 Oproep Gebouwschil 8 Nieuwe participanten: - Ubbink - Kömmerling

1. •
ooosin
stichting
industrieel
bouwen
nederland
N • EU".,
- 5 B R • E F
Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 4.- nr. 20 november 1993
Secretariaat: Lange Voorhout 15 2514 EA Den Haag telefoon 070 - 346 29 78 fax 070 - 356 1848
B--
o
OUU 14
In betrekkelijk korte tijd is Plastica Plaat bv uitgegroeid tot een merk van aanzien in Nederland.
DECEMBER
Het bedrijf voert een assortiment van kunststofplaten die zowel buiten als binnen worden toegepast en 1993
vertegenwoordigt buitenlandse ondernemingen.
Het Plastica Informatiecentrum is het eerste gebouw in
Nederland waarvan de binnen- en buitenkant volledig
verlijmd is. Het unieke ontwerp is van architect Paul Strik.
Zijn opdrocht luidde de mogelijkheden van het
programma van Plastica Plaat optimaal architectonisch te
benutten. Dit resulteerde in een opmerkelijk gebouw. Het
heeft een dubbele dimensie doordat de hoofdfunctie -
tentoonstellingsruimte en voorlichtings-centrum van
Plasticamateriaal - niet is beperkt tot het interieur, maar
wordt voortgezet in het exterieur van het gebouw.
In 1991 heeft Paul Strik onder andere voor dit gebouw de Grand Prix 1991 en de gouden medaille van de
International Academy of Architecture op de zesde World Biënnale of Architecture in Sofia, Bulgarije
gewonnen. Deze World Biënnale competitie stelt zich ten doel de kwaliteit van de architectuur te bevorderen.
Het werk van Strik, volgens de jury, heeft een, zich in vormgeving, detaillering en materiaalgebruik
manifesterend, eigenzinnig maar zeer menselijk karakter en schaal.
Aanleiding genoeg voor Plastica Plaat om de kunsten met kunststofplaten te vertonen. Hiertoe is een
Booosting-bijeenkomst op 14 december 1993 georganiseerd met het volgende programma:
16.00 Aankomst/ontvangst
16.15 - 16.30 Introductie
door ir Jan Westra, Voorzitter van het Bestuur van Booosting ,
Docent produktietechnologie aan de Faculteit Bouwkunde, TU Eindhoven
16.30 - 17.00 'Plastica Plaat georganiseerd'
door de heer H.E. Nieberg , Directeur van Plastica Plaat
'Plastica Plaat geproduceerd'
een video-presentatie over de produktie en toepassing van de kunststof plaat en de montagemogelij kheden
17.00 - 17.30 'Plastica Plaat, Paul Strik en de Grand Prix 1991 Sofia'
door ir Paul Strik, Architekt & Stedebouwkundige te Boxtel
17.30 - 18.15 Rondleiding door het gebouw & een broodje
18.15 - 18.40 'Liever grijs'
tegenlezing door Sief van Hoof, architect te Eindhoven
18.40 - 19.00 Discussie
19.00 Einde
Ind·i en u bij deze bijeenkomst aanwezig wilt zijn, verzoeken wij u om het antwoordkaartje achter in deze
nieuwsbrief ingevuld aan het Booosting-secretariaat te retourneren.
Adres: Plastica Plaat
Industrieweg 92
5145 PW Waalwijk
e04160 - 40 555
o

2. booosting N I E U V f l S B R I E F
25 JANUARI 1994
1Produktonhvikkelingsbiieenkomst in Delft
Het vervolg op de in september gehouden produkt-
ontwikkelingsbijeenkomst bij de Brakelinterieurgroep in
accepteren dat 90% van de ideeën mislukt. Booosting
moet flink porren; eigenliik zou Booosting de mensen
Hilversum staat op 25 januari 1994, van 16.00 - 19.00 nog meer moeten koppelen.'
uur gepland, bij de Faculteit der Bouwkunde van de TU
Delft. Ondertussen is er bij de lopende ontwikkelingen weer de
nodige voortgang geboekt. Enerzijds is een PBTS-subsidie
Wat vonden de deelnemers van de septemberbijeenkomst? toegekend voor de realisatie en demonstratie van twaalf
Een greep uit de reacties: prototypes van de media-eenheid, terwijl anderzijds voor
'Het was een goede inventarisatie van de status quo een prototype van het snelle afbouwsysteem voor de
van de reeds bestaande en lopende ontwikkelingen. hoogbouw door een Booosting-participant gelden zijn
Jammer dat we niet aan brainstormen toekwamen. Er gefourneerd. Voor het keuzekozijn lopen gesprekken met
leven al/erlei ideeën. Natuurliik kost het tiid en moeite, de NWR en ook het stalen ramen project is nieuw leven
maar het is toch vreseliik interessant, dat er zoveel ingeblazen. In januari gaan we hier op door. Aan de orde
ideeën ziin waar we wat aan kunnen doen. Booosting komen de voortgang van de lopende ontwikkelingen en het
bestaat uit een enthousiaste club mensen die elkaar opstarten van nieuwe ideeën en kansen. Voor het einde
goed tegenspel kunnen bieden. Kan Booosting niet van dit jaar worden alle aangeslotenen schriftelijk
een rol vervul/en in het biidragen aan de realisatie van uitgenodigd om ideeën te leveren, die 25 januari
een model? Model/en trekken de opdrachtgever vaak aanstaande het licht kunnen gaan zien. Reserveer nu vast
over de streep. We moeten vooral doorgaan en de datum en tijd in uw agenda! •
BOOOSTING TESTIMONIAL
I Rockvvool ziet participatie in Booosting
als een speerpunt in het beleid
Waarom heeft Rockwool, de grootste fabrikant van We merken dat er op die manier een vruchtbare
steenwol isolatieprodukten, zich eigenlijk aangesloten bij kruisbestuiving plaatsvindt. Een goed voorbeeld daarvan is
Booosting? Dat is de vraag die wij onszelf onlangs stelden. de ontwikkeling van isolerend kern materiaal ten behoeve
1::~~::-:.~~r,;(J!I. Er bleek een aantal redenen te zijn: van sandwichpanelen. Deze produkten werden door ons
o Participatie in Booosting geeft aan dat al een aantal jaren op de markt gebracht, maar mede
Rockwool als vernieuwer in de markt bezig naar aanleiding van gesprekken met Booosting-
wil zijn; aangeslotenen zijn we gekomen tot verbeteringen aan het
e Participatie in Booosting geeft ons de produkt-concept. Hierdoor zijn de Conrock-produkten
mogelijkheid om op veel fronten contacten ontstaan die door hun afmetingen en prijsstelling een
op te doen en ontwikkelingen op te starten; belangrijke bijdrage leveren aan het 'betaalbaar' maken
e Door deel te nemen aan de Booosting- van steenwol sandwichpanelen.
activiteiten bestaat de mogelijkheid om
nieuwe produkten en/of toepassingen aan Bij Rockwool heeft dit niet alleen geleid tot het investeren
anderen voor te leggen en er door andere in een nieuwe produktielijn voor deze produkten, maar er
disciplines eens kritisch naar te laten kijken. is bovendien besloten om een nieuwe marktgerichte
We vragen ons af in hoeverre hierover indertijd bewust is organisatie op te zetten om het in de markt brengen van
nagedacht. Van belang is vooral geweest dat we als de Conrock-produkten te stimuleren en te begeleiden. De
Rockwool op deze manier een mogelijkheid kregen om Conrock Systems organisatie beschikt over mensen die
ons op een andere manier voor een breed en gemêleerd samen met panelen bouwers, architecten en
gezelschap te kunnen presenteren . montogebedrijven willen blijven nadenken over hoe het
nog mooier, vlakker, ronder, hoger, langer, korter, beter,
Wat verder van groot belang voor ons was, en nog steeds goedkoper, sneller, geïntegreerder en altijd marktgerichter
is, is de mogelijkheid om via bijeenkomsten en AVA's in de kan. Hierbij denken wij goed gebruik te kunnen maken
keuken te kijken bij bedrijven en instellingen om ideeën op van de kennis en ervaring die binnen Booosting
te doen en om de gedachtengang von anderen te leren beschikbaar is. Het is dan ook niet voor niets dat
kennen en begrijpen. Op deze manier denken wij een Booosting voor Rockwool een speerpunt is in het beleid.
betere gesprekspartner te kunnen zijn/worden van allerlei
partijen, zowel binnen als buiten de bouwwereld. Hans Ververs/Johan Riezebo
Rockwool Con rock Systems
Het is voor ons goed om ook op het gebied van
produkten, innovaties en marktaanpak kritisch benaderd te Is uw bedriif al bii Booosting aangesloten? Voor meer
worden door de andere Booosting-aangeslotenen. informatie kunt u terecht bii het Booosting secretariaat •

3. NIEU1NSBRIEF booosting
Somfy Innovatie Niet liip
Trophy levert maar LEEp:
eenoplossing op'vin den de
• • •
met toekomst: actIvIteIt van
Torque GE Plastics
I n navolging van het Living Environments Programma in
de VS is GE Plastics gestart met het Living Environments
Europe programma, LEEp. GE daagt met dit experiment de
bouw- en constructiemarkt uit. Het is niet de bedoeling om
een 'all plastics' gebouw te maken, maar om de
materialen, produkten en systemen daar toe te possen
waar het zinvol is. De toepassing van diverse kunststof
materialen loopt uiteen van de dakbedekking tot en met
het meubilair.
Jon Brouwer Associates is architect van het Europese
concept. Het complex is zorgvuldig in het landschap van
Bergen op Zoom gelegd. Het geheel bestaat uit het LEEp
eentre, een tentoonstellingsgebouwen het Royal House
Torque, is een op het oog simpele zeilachtige
zonwering, die door haar eenvoud op verschillende
manieren kon worden toegepast. Techniek en
architectonische toepassing zijn in evenwicht. Het is
meervoudig, universeel toepasbaar, mossoproduceerbaar
en opneem baar in de architectuur. Een oplossing met
toekomst kenmerkend voor de ontwikkeling in de
maatschappij en de architectuur als richtinggever voor de
zonweringstechnologie.
HSBM, een samenwerkingsverband van de ontwerp-
bureaus Hahn en Suyling te Amsterdam en Brondes en
Meurs te Utrecht, is met het idee Torque, prijswinnaar van
de Somfy Innovatie Trophy. De uitdaging van de
prijsvraag was om zonwering tot een beeldbepalend of
beeldondersteunend produkt te maken. Hiertoe zijn de 45
ingezonden ontwerpen beoordeeld op criteria als
toepasbaarheid in de utiliteitsbouw, vormgeving, stimulans
voor de architectuur, effectief functioneren, innovatiegraad,
industriële vervaardigbaarheid en automatische
bedienbaarheid .• MAQUETTE VAN HET
TENTOONSTELLINGS-
die de principes van de produktie van goedkope GEBOUW
eengezins-woningen toont. Beide zijn op een cirkelvormig
plateau gelegd. Er zijn in het landschapsontwerp
bomenrijen voorzien die enerzijds het gezicht op de
fabrieksgebouwen proberen in te koderen; anderzijds
kunnen in de door de bomen gevormde buitenruimten
exposities worden ingericht met produkten van GE Plastics
en hun partners.
LEEp is omstreeks maart dit jaar van start gegaan. Voor de
realisatie worden partners gezocht. Er zijn ol zo'n 50
commerciële partners die een aandeel zullen leveren om
adequate toekomstige toepassingen te ontwikkelen . De
opening wordt in de zomer van 1994 verwacht .•
TORQUE ZONWERING

4. booosting N I E U " . , S B . I E F
Vir1u81e wereld
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••~(111111':-~:~~'~~~~
Verlosser van de terreur van ~~// 3 dirnarTSionaal
werkeliikheid: Virfual Reality~ """b,,1d /
Verslag van een reële activiteit over virtuele mogelijkheden i~""'--~':~:::::::_____
-----'=~~.
__-~-~-:::--/
de architectuur bij instituut Calibre van de TU Eindhoven op 9 november 1993. Haod"choiHl
f'L·.1.
/9S0 I
Mijn bureau wordt gedomineerd door allerlei
apparatuur waarmee ik op diverse manieren kan commu- (1) p ..
niceren. Ik wil niet zeggen dat dit op een verantwoorde
interactieve manier gebeurt. Want, stel ik wil wat lezen, "'~ ~J ~
dan schuif ik eerst mijn computer naar achteren en leg mijn o 0 I IC-o G'J;I
f ~O Z·· I. 1 () .o.'P.j.; ;ICilQj ~
toetsenbord bovenop het beeldscherm. Maar ook
omgekeerd als ik wil schrijven, ben ik eerst bezig om mijn
Home Interactive Telematics -een pc, fax en telefoon - om
mij heen te rangschikken. Is er dan weer de mij bekende
wanordelijke rust, dan kan ik werken . 'I want my desktop
i<----_____,-___1- _ _ 1
-/'>(.;/--.·
back', stelde prof Bil! Buxton uit Toronto, Canada tijdens de als intelligente produkten het welzijn van de gebruiker
onlangs gehouden conferentie 'Doors of Perception' in bevorderen, hangt als een zwaard boven de
Amsterdam. Daar raakte hij volledig de kern van mijn ontwikkelingen. Hoewel we het normaal vinden dat in een
fascinatie. Want inderdaad is het in mijn ogen waanzin moderne motor tal van prestaties worden geleverd via
dat de kantoorwerker het zo langzamerhand niet meer meet- en regelsystemen, aarzelen we bij gebouwen.
zonder een flink aantal vierkante meters bureau-oppervlak Weliswaar kunnen het huis, het kantoor, de flat en de
kan stellen. Nog meer was ik geraakt door zijn oplossing winkel van de toekomst duiden op voortekenen van een
die een geheel blote 'keukentafel' toonde met een nieuwe tijd, maar de vraag is of de toekomst kan worden
interactief tafelblad, waarachter iemand, volledig voorzien toegeëigend, want wordt door de optelling van
van alle vormen van moderne media, zat te werken. aansprekende prestaties de lol in het gebruik wel
verhoogd? En hoe kwetsbaar worden we in onze
Bij Calibre, instituut voor onderzoek toekomstige behuizingen wanneer door welk onvoorzien
en ontwikkeling op het gebied van toekomstig toeval het licht uitgaat. Het intelligente dak van
CAD toepassingen en presentatie- de badkamer kan niet meer worden gesloten hoe hard we
en simulatietechnieken in de bouw, ook schreeuwen. Dat zou een heel andere uitleg geven
werd op deze dinsdag aan zo'n aan 'de betekenis van een schitterend ongeluk.'
zeventig bezoekers een boeiend
programma over de verlossing van
de terreur van de werkelijkheid,
Virtual Reality, geboden. Jan Westra
wrijft het er allemaal voorzichtig
nog eens in: 'Met plezier haalt de mens allerlei technische
verworvenheden als koelkasten, afzuigkappen, infrarood
detectie lampen, digitale thermostaten, hoog rendements-
ketels, computers en ga zo maar door in huis. Maar het
onderkomen zelf wordt behangen, gesaust, geputzt of
bekleed met natuurlijke materialen of replicabeplating als
of het gebouwde so wie so niet serieus genomen wordt.
Architectuur is de kunst van het bedekken van iets met iets
anders om een derde iets te imiteren dat in wezen niet
gewenst wordt (Eidlitz 1881 J. Het is voor deze negatieve
kijk op de bouw dat Virtual Reality, met name voor die
verhulling van de werkelijkheid, uitkomst kan bieden.'
vroeger
'Vroeger was intelligent heel gewoon. Tegenwoordig lijkt
het als of elk apparaat waaraan iets meer dan een aan/uit
knop zit, intelligent is. In de VPRO serie 'Een schitterend
ongeluk' wordt aangegeven dat intelligentie door een
samenloop van omstandigheden tot de mens is gaan
behoren. Intelligent is ook de regeleenheid die kan worden
geprogrammeerd voor de uitvoering van een bepaalde
functie. De vraag of technisch geavanceerde bouwwerken
HET GEHEel elEKTRISCH INGERICHTE HUIS, HET IDEAAL DER TOEKOMST
(ElECTRO-HUISHOUDBOEK 1937)

5. NIEU1NSBRIEF booosting
bent. Kwaliteit dus en een verbetering van de produktiviteit
van het ontwerpen en het ontwerpproces. Smeltzer eindigt
zijn betoog met een plaatje waarop mensen in
Le Corbusier achtige stoelen liggen, met een moderne
versie van de VR helm op. In eerste instantie deed het
plaatje me denken aan een groepssessie relaxen. Maar
Stereohelm het bleek een virtuele bouwvergadering, of nee, een reële
bouwteamvergadering zonder tekeningen op tafel, maar
met een virtueel blocnote in het virtuele gebouw, ter
J ._~
evaluatie, enfin .. ...
Walter Lockefeer van architectenbureau Ima Summis uit
Calibre begint met de architectuurgeschiedenis vanaf het Hulst was door Booosting gevraagd om tijdens deze
zandkasteel. Welke media stonden ontwerpers ter bijeenkomst een tegen lezing te houden . Hij voelde zich
beschikking? Vlug worden we door Jo Mantelers, een muis, op bezoek in het hol van de leeuw.
onderzoeker bii het instituut, van kleitabletten uit de 11 e Onbezoldigd - voor Booosting-aangeslotenen de vierde 0
dynastie uit Egypte via pythagorische getallen, mystieke en in relatie tot het 'mogen' houden van een tegen lezing -
metafysische gegevenheden geleid naar een tiidperk kwam hij met een spetterend verhaal dat bestond uit twee
I
waarin de maquettes ter overtuiging van de opdrachtgever delen. Een tegendeel en een deel tegen. - 1
en later ter evaluatie van het ontwerp werden gebruikt.
De perspectieftekening als herontdekking van een twee virtuele spelleties
dimensionaal medium, wordt tijdens de industriële Daar werden we gelijk al betrapt op onze geliefde hobby:
revolutie verdrongen door het gebruik van axonometrieën, 'literair vreemdgaan' . Nooit had hij gehoord van het
waarmee een ontwerp op veel meer manieren is te woord 'tegenlezing', laat staan dat Van Dale of enig
beschouwen. Niet veel later kneedt een 'data-glove' een ander literair verantwoord intellect dat heeft; een
model in de ruimte, en wordt dp )eschouwer in een tegenlezing is een typisch Booosting-produkt, al dan niet
virtuele wereld geplaatst. Voo ~ er kunt belanden, zijn industrieel vervaardigd . Het leek Walter zinnig om de
er kennelijk heel wat bergen te ...,eklimmen. Walter Roeien, toehoorders, vriiwillig aanwezig of niet, te larderen met
tevens onderzoeker bij Calibre, vertelt dat lang geleden het 'iets te laten zien wat er wel is'. De middelen die
alleen vakbroeders onder elkaar technische tekeningen gehanteerd worden bii normale, dus niet tegenlezingen,
konden lezen . De komst van de computer en de weergave video's, dia's, sheets, en nu ook joysticks en helmen zijn
van de platte representatie van tekeningen leek in eerste niet geschikt, mits ze onduidelijk genoeg zijn en mits het
instantie een stapje terug. Maar dat was maar heel even. apparaat niet zoals bij normale diavoorstellingen hapert.
Immers, in korte tijd vliegen we van de twee dimensionale De dia's die werden gepresenteerd, kwamen schots en
vervanging van de tekenplank naar flatshading en scheef en soms ook op zijn kop, als ze al kwamen, de
beeldschermen met zo'n hoge concentratie aan ruimte in. De zaal werd niet eens verduisterd. Even dacht
beeldpunten, dat we de werkelijkheid nauwelijks meer van Walter nog aan virtuele spelletjes met blinddoeken, maar
de schijnwerkelijkheid kunnen onderscheiden. was bang voor hen die onder het lapje zouden gluren en
Door van een zelfde model, meerdere perspectieven te derhalve hem voor het lapje zouden houden. We zitten
genereren en ze allemaal snel achter elkaar te plaatsen, nog steeds in het tegendeel. Met Sonneveld in zijn
komen we, met snelle systemen en de juiste 'skilis' - het achterhoofd prees de deconstructivist - hoe kon het ook
regende termen deze middag - bij animaties terecht. anders - de organisatie, Virtual Reality en de tegenlezing
Animaties waarmee we de kwaliteit van een ontwerp de hemel in. Immers, bij een vleugje deconstructivisme
kunnen presenteren, maar ook een zo realistisch mogelijk hoeft niets te kloppen.
beeld kunnen visualiseren en simuleren, bijvoorbeeld om In zijn deel tegen, citeert hij Cicero, die 2000 jaar
het gedrag van licht weer te geven. Het enige wat je geleden de gevleugelde woorden sprak: 'de waarheid,
hierbij nodig hebt is stereo om diepte en volume- werkelijkheid is onbereikbaar' . En hij voegde hieraan toe:
verhoudingen te kunnen zien. Niet dat het aanbieden van 'maar men kan tot waarschijnlijkheid komen'. Haptics en
stereo eenvoudig is, de resolutie is nog steeds niet hoog kinetics. Met een gefingeerd handje nemen we in de
genoeg. Om je op de virtuele weg te begeven, moet je virtuele woning de barkruk op en wandelen er mee weg.
een echte, vrij onbeholpen helm opzetten . Uitdaging voor Birdwhile schreef in zijn boek: 'Introduction to kinetics'
verbetering, dat blijkt ook uit onderzoek naar het met onder andere dat er meer dan 700.000 verschillende
behulp van laserstralen rechtstreeks projecteren van signalen met het lichaam kunnen worden waargenomen.
beelden op het oog . Voor de beweging worden Ga daar als Virtual Reality ontwerper maar aanstaan. Na
handschoenen aangeboden die buiging en gebaren meten een opsomming van de geweldige, zo niet ongelofelijke
waarop de computer reageert. Calibre komt met het capaciteit van onze cellen, bloedbanen en hersenen, valt
alternatief van een drie dimensionale joystick. Lockefeers' stelling dat we tussen die onwaarschijnlijke
illusie die de werkelijkheid heet, nu nog een extra illusie,
groepssessie relaxen Virtual Reality plaatsen, als een bijna loodzware deken op
Maar wat moet je nou als architect met al die schijnbare me. Waar zijn we mee bezig? Om Walter Lockefeer te
onwaarschijnliikheden? Ontwerpen met Virtual Reality citeren: 'Als immers de waarheid een illusie is, waarvan
heeft positieve invloed op de kwaliteit van het gebouw, we vergeten zijn dat het een illusie is, wat maakt een
volgens Geert Smeltzer, directeur van Calibre. En: meten is illusie meer of minder dan nog uit?'
weten, waarbij hij refereert aan een ontwerpomgeving die
een terugkoppeling biedt, die aangeeft waar je mee bezig Anneke van Dijk, coördinator Booosting

6. booosting N I E U " " S B R I E F
Typhoonvast dubbelglas
Impressie van de Booosting biieenkomst georganiseerd door Octatube Space
Structures in het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam op 19 oktober 1993.
bulldozers van
bouwkundig Nederland
Ik haal diep adem en zoek de ingang. Daar zijn ze dan
de bulldozers van bouwkundig Nederland, krasse knarren
in frisse jongens tenues die zich in het tochtig auditorium
van het NAi op hernia verwekkende bankjes
samenpakken.
Jan Brouwer introduceert on s poëtisch de leden van het
orkest die avond. De moed zinkt mij in de schoenen: als
ze allemaal zo zijn, kan ik mijn column wel vergeten.
Maar ik weet nog niet op dat moment dat zijn: 'mijn pen
lekt en de archi tect' - 'de archi tect en mijn dak lekt' later
worden zal. Ik kan ook niet weten. dat een van de
orkestleden revolutionair besluit die avond een Pina
Bousch-achtig dansje te vertonen onder de welluidende
titel: ' 1'11 glide, while you turn up the slide'. En ook niet dat
ENTREEWAND IN
de andere Booosting-spreker een met vloeistofdia's versierd
HET NAI VAN
OCTATUBE menu zal serveren.
Als men alles van te voren weten zou, stond in dit land
niet een experimenteel gebouw. Dat is wat mij, niet geremd waar
eerste viool
Het pleidooi van de eerste viool, Adri Duivesteijn, is
door enige technologische en laat staan architectonische uit water gericht op een spiegelgevecht in de trant van alvast alle-
kennis, als centrale gedachte bij is gebleven die avond. Ik glas ontstaat wind-uit-de-zeilen-nemen. Daar moet ik hem ook wel gelijk
ben verbaasd als ik hoor hoe dikwijls men refereert aan en oneindig in geven, want het gemopper in de wandelgangen is niet
taal en dat is niet de eerste keer, dat doen ze vaker bij verslankte van de lucht. Hoe je het ook wendt of keert, of je het nou
Booosting. Wat hebben jullie toch met poëzie? Wat toch is stalen drogers een mooi gebouw vindt of niet, het initiatief en de
dat verlangen? De tech tot tekst te maken? Wij Neerlandici in transparante uiteindelijke realisatie van een Nederlands Architectuur
verlangen geen tekst tot tech te formeren, geen enkel trans hoost instituut, waar heel praktisch, archief, kantoor,
gebouw te bouwen. Wij bouwen taal. En daar hoef je niet zwevend lijken expositieruimte en publieksinformatie bijeen worden
in te wonen; daarin existeer je. Zonder taal geen contact: gebracht, is zeer toe te juichen. Het had er eigenliik al
taal noch teken. We zijn er: daarin ligt het antwoord waar veel eerder moeten zijn. De aan hun functies gerelateerde
besloten. weidse bocht verschillende gebouwdelen vormen een gemakkelijke en
archieven prachtige eenheid met de omgeving . Buiten in de
typisch Hollandse borgt schemering onder de omarming van het archief is het
kniiperige budgeUen en zocht kunstwerk van Struyken te zien : zachte lichteffecten op
De tot standkoming van het NAi is in mijn ogen DE omarmt beton slaan schaduwen en maken dat de vorm ervan met
metafoor van hedendaagse Hollandse Bouwkunst. Hoorde wat waardevol de wisseling van het neon verrassend verandert.
ik veel gemopper in de wandelgangen van afgunstige en kostbaar is Het NAi is de plek waar men de Nederlandse architectuur
collegae, toen ik Coenens ogen zag, wist ik: deze man kan uitdragen. De publieke functie ervan en de doelstelling
leeft in voortdurend gevecht met een bevlogen waar alle architectuur een kans te geven zich hier te presenteren
opdrachtgever. Zijn eigen uniek concept en de typisch wijze wingerd zonder vooraf genomen stellingname, is een belangrijk
Hollandse knijperige budgetten, constant zijn eigen goede jong nog streven.
en integere idee aanpassend. Ronduit prijzenswaardig is wordt
dat uit die strijd zo ' n schitterend gebouw ontstaan is. Het is binnenklimaat
een oude queeste, een onmogelijke opdracht, het daar Volgt de project-architect, de tuba. Hem is de onfortuinlijke
experimenteel bouwen, waarvan wij denken dat de draak staat rol toebedeeld in te gaan op de tot dusver geconstateerde
altijd gedood wordt, maar Middeleeuwers wisten beter: in stille tekortkomingen van het gebouw. En zoals in ieder proces,
slechts feiten blijven in de strijd, draken blijven bestaan . statigheid verdient ook het bouwproces voortdurende bijsturing.
eenvoudig Maarten van der Hulst licht de on leefbaarheid van het
Laat ik bij het begin beginnen . Ik parkeer mijn auto bij het integer binnenklimaat toe. Onder andere de hitte in de
Boymans en loop naar de boomgaard in wording om het ademloos mooi werkruimten op zonnige dag komt ter sprake en een
gebouw eens goed te bekijken. Mooi vind ik die staal monument oplossing over water gekoelde vloeren; water dat uit de
kolommen en opeens bubbelt dit boven: vijver rondom het gebouw zal worden gehaald. Het plan

7. heeft het niet gehaald en is als een feit in de strijd
gebleven. Het had wellicht wel het probleem van warmte
in de kantoren opgelost, maar nog steeds zouden de
PC-gebruikers parasols over hun beeldscherm moeten m
hangen om nag iets te kunnen zien. Op dit moment zoekt
men naar een geschikte zonwering .
onverwachte wending
...
••
I:
ut
De rondleiding levert opnieuw een confron tatie met het
gebouw van onverwachte wending. De hoogte van de o
centra le hal , de lijnen, het ritme van de benutte ruimte , het
o
hout, sta a l, beton en glas maken die entree tot een
o I:
...
vriendelijke en open ruimte. De gangen naar boven,
nauwe hellingen , zijn veel te smal voor een openbaar, op
toestroming van publiek gericht gebouw. Ik zie de 11.
bibliotheek en studiezaal, waar merkwaardig meubilair -
in mijn ogen te glimmerig chroom - doet denken aan de a ut
bouwdozen na meccano.
EE
van onder ontstaat een
E0
...
wonder
Veel aanwezigen durven boven niet over de roosters te
lopen van de expositieruimte. Een boom van een kerel kijkt
naar het rooster en loopt losjes weg. Ik loop door. Alleen
a I:
. .-
ft»
ben ik wat bezorgd over de lampen die onder mijn voeten
hangen, twee boutjes aan een klemmetje. Als zo'n ding o:t
eraf dondert, vallen er tien meter lager dooien. Ook ~o:t
._ 0-
... ,
hakken en rokken en andere damesdingen zijn funest op
dat rooster, daar is goed over nagedacht duidelijk : van •• ti ....
::l ...
.. ti
onder ontstaat een wonder! &11 .Q ti
J! E
dansie
Na de pauze bevat het Octa gedeelte een dansje van de
Quattro-man. Mick Eekhout beschrijft de ontwikkeling van
enkel dragend glas, toegepast in binnensituatie
(muziekzaal Beurs van Berlage) naar typhoonvaste
dubbelglas constructie in buitengebeuren. Dus het lekt niet,
rn
c
windt niet, sneeuwt niet en blijft staan bij orkaan,
:;:: rn
(/) l.(') 0
0
aardbeving en andere rampen, waar de dekking van de
polis automatisch vervalt. Dat niet iedereen vertrouwen
0
0
co
-=>
I
0
c
heeft in d ie bouwsels bewijst de door Eekhout getoonde
dia van een doodsbenauwde glasboer die zich quasi -0
~
0
...
0
0
(])
ontspannen vastklemt aan zijn laatste zekerheid, een ...
0
~ «
muurtje achter hem. Hij strekt dapper zijn been uit alsof hij
met zijn teen een minimale belasting wenst te veroorzaken,
-0
...
(])
u
(])
rn
c
u.J
~
terwijl de bouwneut zelf sportief over zijn eigen vinding (]) l.(')
0
f./) -...J N
danst van het glazen dak van een bloemenzaak in Hulst.
.=
..'"
m u sse - .a u - c hoc Bat
0 0
Jan Westra's betoog tenslotte, gelardeerd door m
c
:::l
:::l
menusuggesties, eindigend in een mousse - au - chocolat,
getuigen de dia's, is als volgt samen te vatten : de functie
.- 1 1 o
o
.= ~
van de architect binnen het bouwproces is veranderd. o
Denker, rekenaar, maker en uitvoerder zi jn gesplitst, o
waardoor denken en doen zi jn ontkoppe ld met alle
desastreuze gevo lgen van dien . Hoewel de technologie
ons op ve le terreinen beïnvloedt, is die binnen de
bouwse~tor gering en verloopt te traag. Dit is te wijten aan
..
o
II:G
I.
o
ambtelijke beperkingen, aan chronisch geldtekort, o
resulterend in een algemene angst voor het experiment, ~
terwijl dat laatste nou net de enige juiste drijfveer is tot -0 ë
vernieuwing: draken moet je verslaan. I. 2
o ~ .~
c
~
ë .~
drs Mienie Janzen , Neerlandica ~ ot:
0 CLO
Q) ...Q c .- CL
o ~
-0 0 '-Ë .-
c E 0
~I 21
0
~ -0 '"
Q) .l,!
Cl...Z
c( '"
~
QUATIRO KNOOP VAN OCTATUBE 0 Q) 0
Z co <{ Cl...

8. Oproep! NieuVle 1993 in
De gebouwschil belicht: 9 februari 1993 participanten
Op 9 februari 1994 wordt de gebouwschil belicht tijdens een
symposium in het Nederlands Architectuurinstituut te Rotterdam.
Ubbink Nederland bv
Contactpersoon de heer ir Bas M. Verboom
Organisator Hoesch Bouwsystemen Nederland, wil met dit Postbus 26, 6980 AA
symposium in een vijftal lezingen de laatste ontwikkelingen en Verhuellweg 9
toepassingen van dunne metaal plaat in gevels en daken aan de 6984 AA Doesburg
orde stellen. Maar ook de rol die architect en toeleverancier in de tel 08334 - 80200 ~ubbink
toekomst zullen dan wel kunnen spelen binnen het bouwproces, fax 08334 - 73859 ,. ... I nederland bv
komt aan de orde .
Sprekers zijn onder andere Dr. Alan Brookes, architect en In dertig jaar tijd heeft Ubbink Nederland zich ontwikkeld tot een
technology-consultant uit Londen, die een inleiding zal houden over toonaangevende onderneming in standaard kunststof
'past, present and future of composite metal cladding', ir. Meindert bouwprodukten voor de 'schil ' van de woning en het gebouw. Het
Booy van architectenbureau Van den Broek en Bakema te sleutelwoord in die ontwikkeling is innovatie . Alert inspelen op
Rotterdam , die zal spreken over oppervlakkige zorgvuldigheid en signalen uit de markt en die vertalen in funktionele
prof. ir. Jan Brouwer van architectenbureau Jan Brouwer Associates bouwprodukten . Met als resultaat een constante stroom van
te Den Haag, die een lezing houdt over de toekomstige rol van de seriematig geproduceerde, hoogwaardige en onderhoudsarme
architect en de toeleverancier in het bouwproces . ku nststofprodukten.
'Architecten en toeleveranciers: de enige innovators in de bouw', is Bouwen is allang geen kwestie meer van stenen stapelen . In het
een van de drie stellingen waarmee de dag middels een moderne bouwproces is de horizon verlegd en vormen creatief
forumdiscussie onder leiding van Jan Brouwer wordt afgesloten . denken en inventieve bouwmaterialen de nieuwe basis. In dit
kader heeft Ubbink Nederland zich aangesloten bij Booosting.
Wie meer wil welen over dil symposium, of zich wil aanmelden, Ubbink Nederland verwacht samen met de mede-participanten
kan bellen mei Hoesch Bouwsystemen Nederland, telefoon 03402 - industrieel te vervaardigen standaard bouwdelen en
47677 en vragen naar de heer L. Doriee, directeur van Hoesch bouwprodukten te ontwikkelen die de basis voor de moderne
Bouwsystemen Nederland. Een fax sturen kan ook: 03402 - 41717. bouwindustrie kunnen versterken.
KömmerJing Benelux
Contactpersoon de heer René Morriën
Postbus 804
4200 AV Gorinchem
tel 01830 - 27 445 __
fax 01830 - 28 929 mKOMMERLING
Kömmerling is een belangrijke leverancier van kunststof
profielen. De oorsprong van Kömmerling ligt op het gebied van
de technische lijmen en kitten. Maar sinds 1967 staat het bedrijf
bekend als de pionier op het gebied van kunststof kozijnprofielen.
Kqmmerling probeert steeds weer de systemen en de daarbij
behorende technologie te verbeteren; recente profiel series zijn
daar een voorbeeld van . Verbeteren van systemen doet
Kömmerling zelf. Het inleiden van innovaties kan echter beter in
samenwerking geschieden omdat dat effectiever gaat. Daarom is
. Kömmerling lid geworden van Boooooosting: samen
.,
•• Ongetwijfeld, Ongedurig, Overduidelijk, Opluisterend, Oplettend,
Opmerkzaam vooraan in de markt.
~
Ift~
•
I: 11
•• A.
•••
ut "
0··
ot
o a
liD.