1. Duurzaamheid
Iedereen kan energie en geld besparen Ondernemers
gaan duurzaam
Ze dachten dat ze best zuinig met energie omgingen. De familie Dikkeboer uit
Gorssel was bijvoorbeeld al overgestapt van elektrisch koken naar koken op verder
gas. Maar toen het gezin zich afgelopen voorjaar aanmeldde voor het project
‘Energieservice aan huis’, bleek na een bezoek van een energieconsulent dat er Een groep van negentien Lochemse
nog flink wat te besparen viel. bedrijven sloot in februari de cursus
Duurzaam Ondernemen af. In de
“We hebben vooral ons gedrag aangepast”, vertelt moeder Annoesjka. “We lieten eerst cursus kwam een groot aantal onder-
altijd de computer de hele dag aanstaan of verwarmden boven terwijl de ramen soms werpen aan de orde, zoals duurzaam
nog openstonden. Of we lieten lichten onnodig branden. Dat soort dingen kosten veel inkopen, duurzame bedrijfsvoering,
energie. Door het gratis energieadvies leer je bewuster om te gaan met je gedrag. Dat subsidies en samenwerking tussen
levert ons per jaar mooi tussen de 200 en 250 euro op. Ik denk dat ieder gezin nog veel bedrijven en verenigingen en vrijwilli-
energie en dus geld kan besparen.” gersorganisaties. Vanwege het succes
besloten de organiserende partijen
Tips – de gemeente Lochem, provincie
Gelderland en de Industriële Kring Lo-
In het energieadvies staan allerlei tips waarvan de familie dankbaar gebruik maakt. chem – verder te gaan met het invullen
“We gaan dit najaar een gordijn ophangen achter de voordeur. Dat is nog de enige van duurzaam ondernemen. Zo bogen
tochtplek in huis. Verder maak ik nu geregeld de roosters achter de koelkast schoon, de deelnemers zich dit jaar over de
zodat die efficiënter koelt. We hebben nu een koffiezetapparaat met thermoskan die thema’s energiebesparing, duurzaam
afslaat als de koffie is doorgelopen.” vervoer en subsidies.
Deelnemers aan het project ‘Energieservice aan huis’ krijgen ook een gratis energie- De provincie en gemeente laten ook
box, met onder andere spaarlampen en een waterbespaarder voor de douche. onderzoeken hoe de Lochemse bedrij-
venterreinen duurzaam kunnen worden
Positief ingepast wat betreft hun vorm en sa-
menstelling. Zo worden per bedrijfster-
Op de vraag of de nieuwe levenswijze moeilijk is vol te houden, wordt eensgezind nee rein de mogelijkheden onderzocht voor
geschud. Vader Marco: “Het is een heel positieve ervaring en elke euro die je uitspaart, het uitwisselen van warmte, koeling en
is pure winst. Het vergt een inspanning van het hele gezin en de kinderen hebben soms energie op bedrijventerreinniveau ver-
nog wel een zetje nodig, maar iedereen doet goed mee.” Zo probeert dochter Lisanne der onderzocht. Dit geldt ook voor de
niet meer zo lang onder de douche te staan… De familie Dikkeboer uit Gorssel doet gretig mee aan ‘Energieservice aan huis’. mogelijkheden om bedrijfsterreinen
Vader Marco, moeder Annoesjka, zoon Patrick en dochter Lisanne reageren toekomstgericht te bouwen.
positief op dit project.
Daarnaast is de gemeente bezig met
Energieservice aan huis: het invoeren van een jaarlijkse duur-
zaamheidsprijs voor ondernemers.
gratis advies en energiebox
Plastic afval apart
Een gratis energieadvies aan huis en een gratis energiebox ter waarde van 80
euro voor mensen met een minimum inkomen en voor huurders in oudere wonin- spaart het milieu Ondernemers kunnen
gen. Dat is de actie ‘Energieservice aan huis’ van de gemeente Lochem en de wo-
ningstichtingen De Groene Waarden en Viverion. Door het energieadvies en het Bij de negen milieustraten in de gemeente Lochem kunt u sinds kort ook plas- energie-investering
gebruik van de energiebox kan de energierekening jaarlijks afnemen met tussen tic verpakkingen apart inleveren. Het gaat bijvoorbeeld om plastic flessen,
de 200 en 300 euro. Dat is dus goed voor uw portemonnee en voor het milieu. shampoo- en wasmiddelenflacons en zakjes van etenswaren. Die kunt u nu aftrekken
kwijt in speciale ondergrondse containers voor kunststof verpakkingsafval.
In totaal gaat het om rond de 1300 huurders, die in vier fasen worden aange- Voor ondernemers die willen investeren
schreven. Dit voorjaar werden 290 huurders van De Groene Waarden in Gorssel Een aanzienlijk deel van uw afval thuis bestaat uit plastic verpakkingen. Als u die in energiebesparende technieken en
aangeschreven met een woning van voor 1 januari 1998. Ruim de helft daarvan gescheiden afvoert, blijft er dus minder restafval over. De productie van plastics de toepassing van duurzame energie
kreeg inmiddels een gratis energieadvies en een energiebox met onder andere kost bovendien veel grondstoffen en energie. Het gescheiden afvoeren en daarna in hun onderneming is de Energie-
spaarlampen, radiatorfolie, een douchecoach en nog vele andere energiebespa- hergebruiken bespaart zodoende grondstoffen en energie. Dat is ook weer goed voor investeringsaftrek (EIA) in het leven
rende apparaten. het klimaat, want het scheelt ook in de uitstoot van CO2. geroepen.
Door de EIA leveren dergelijke
Dit najaar krijgen bijna 240 huurders van Viverion en zo’n 250 huurders met een Nieuwe producten investeringen een ondernemer
minimum inkomen in de kern Lochem een brief van de gemeente. Daarna zijn Berkel Milieu leegt de speciale containers en brengt het plastic afval naar het over- dubbel voordeel op. Niet alleen
rond de 280 huurders en Eefde aan de beurt. In de vierde fase gaat het om ruim slagpunt in Zutphen. Daar wordt het geperst en naar een fabriek in Duitsland ge- bespaart u op uw energiekosten,
280 huurders in alle overige kernen van de gemeente. bracht. Het gesorteerde afval wordt vermalen tot korrels. De kunststofverwerkende u betaalt ook minder inkomsten- of
industrie gebruikt de korrels als grondstof. Zij maken er nieuwe producten van zoals vennootschapsbelasting.
tennisballen, mobieltjes, dashboarden van auto’s en nieuwe verpakkingen zoals
flessen en flacons. De Energie-investeringsaftrek (EIA) is
een fiscale regeling van de ministeries
Wel en niet van Financiën en Economische Zaken.
Verpakkingen die u kunt inleveren zijn bijvoorbeeld plastic tassen en flessen, sham- SenterNovem en de Belastingdienst
poo- en wasmiddelflacons, boterkuipjes, lege tubes van tandpasta en zakken en voeren de EIA uit. Voor meer informatie
bakjes van groente, fruit en salade. Zorg er wel voor dat de verpakkingen leeg kunt u contact opnemen met de EIA
zijn. Enkele verpakkingen mogen er niet in, zoals chipszakken, vleesschaaltjes helpdesk, tel.: 038 - 455 34 30 of mail
van schuimplastic, zuivel- en sappakken. Deze bevatten coatings die niet verwerkt naar eia@senternovem.nl.
kunnen worden. En bijvoorbeeld afgedankt plastic speelgoed is van een soort plastic
dat evenmin geschikt is om ter verwerken. Energiecentrum
Ondernemers die inzicht willen krijgen
Waar? in energiebesparende maatregelen,
Waar kunt u de negen milieustraten vinden? kunnen terecht bij het Energiecentrum
Midden- en Kleinbedrijf (www.
Almen - Whemerweg energiecentrum.nl). Dit centrum biedt
Barchem - Kerklaan/Schoolstraat onder andere de energiescan, een
Eefde - Schurinklaan (bij supermarkt) quickscan bedrijfshallen, een tool om
Epse - Lochemseweg/Wansinkweg energiebedrijven te vergelijken en een
Gorssel - Molenweg (bij ‘t Trefpunt) lijst met besparingsmaatregelen.
Harfsen - Bremweg
Laren - Vonkertweg
Lochem - Graafschapsterrein
- Dillenburg/Koedijk
Vragen?
Als u nog vragen hebt over de
inzameling van plastics,
kijk dan op de website
www.berkelmilieu.nl.
Of neem contact op met de
Afval-Informatie-Lijn,
tel. 0575 - 545 646.
2. Duurzaamheid
Subsidies Boeren gaan leren
geven gezin een
‘duurzaam zetje’ nóg duurzamer
Ze wonen in een huis uit begin jaren
te werken
zeventig en stonden voor wat onder-
houdswerkzaamheden. “Als we dan Vijftien melkveehouders die in en om het Nationale Land-
toch bezig gaan, dan liever meteen schap De Graafschap werken, onder wie enkele uit de
duurzaam.” zegt Maarten Kottier. “We gemeente Lochem, gaan leren nog duurzamer te werken.
willen graag zodanig investeren, dat Een tweejarig project gaat melkveebedrijven economisch
we minder kosten hebben aan energie. sterker maken door zuiniger te werken met voer en (kunst)
En door enkele regelingen van de over- mest, het verlies van fosfaat, stikstof en koolstof te ver-
heid is bijvoorbeeld het isoleren van de minderen, de bodemvruchtbaarheid te verhogen en een
spouwmuur best goed te betalen.” gevarieerder en vitaler landschap te maken.
Maarten doelt op de BTW-verlaging voor Dit project ‘Duurzaam boer blijven’ begint eind oktober en sluit
isolatiewerkzaamheden en de Meer met aan op de behoefte bij een aantal boeren aan meer informatie
Minder-stimuleringsregeling. En niet te over integrale duurzame bedrijfsvoering. Via de kringloopge-
vergeten: de tijdelijke subsidieregeling dachte worden verliezen op het bedrijf beperkt en wordt de
maatwerkadvies. “Het eerste wat je nodig bodemvruchtbaarheid verbeterd. Dit geeft een goede uitstraling
tijdelijke foto
hebt als je besparende maatregelen wilt van het bedrijf door mooie weiden met meer biodiversiteit en
treffen, is een goed advies. Als je boven- goede opbrengsten.
dien een keer je woning wilt verkopen, In studiegroepbijeenkomsten gaan de melkveehouders hiermee
moet je huis een energielabel hebben. actief aan de slag. Zij gaan onder andere hun bedrijf monitoren
Daarvoor heb je ook zo’n maatwerkad- en bedrijfsplannen schrijven waarin staat hoe de doelstellin-
vies nodig, ook wel Energie Prestatie Ad- gen worden gerealiseerd. Soortgelijke projecten zijn al eerder
vies genoemd. Tot onze verrassing kwam uitgevoerd in onder andere Drenthe, de Gelderse Vallei en de
uit dat advies bijvoorbeeld dat de ener- Utrechtse Waarden. Het Nationale Landschap De Graafschap
gieprestatie van onze woning door een is het gebied tussen Lochem, Borculo/Ruurlo, Hengelo (Gld)
spouwmuurisolatie fors zou verbeteren.” en Warnsveld. Het is een kleinschalig gebied met een groen
karakter, vele buitenplaatsen en een kenmerkend waterhuis-
Voor het maatwerkadvies kreeg de fami- houdingsysteem
lie Kottier uit Eibergen € 200 subsidie. De De gemeente Lochem is opdrachtgever van het project, de
spouwmuurisolatie gaat rond de € 2000 uitvoering doet ETC Nederland. Agrarische Natuurvereni-
kosten. Daarvan wordt € 750 vergoed ging (ANV) ’t Onderholt is nauw betrokken, evenals een stu-
vanuit de Meer met Minder-regeling, om- diegroepbegeleider van Boerenverstand. Daarnaast worden
dat energieprestatie door deze maatregel externe deskundigen van verschillende organisaties en onder-
met 0,75 punten verbetert. “De gemeente zoeksinstellingen ingehuurd voor specifieke thema’s.
Berkelland waar we wonen had ook een
stimuleringsregeling, die ons € 1000 zou
opleveren. We waren alleen te laat met
Scholieren luisteren
Subsidies Rijk
aanvragen. Dat is jammer, anders had die
isolatie ons maar een paar honderd euro naar ‘duurzaam verhaal’
gekost.”
Het gezin denkt nog na over de aanschaf
van een nieuwe HR-ketel met zonneboi-
De Dag van de Duurzaamheid werd
in Lochem op 9 september jl. niet
alleen in de schouwburg gevierd. ’s
kunnen veel voordeel opleveren
ler of warmtepomp. “We hebben ruimte Morgens om precies 9 uur werd op
in onze hypotheek om iets dergelijks te twee scholen het verhaal ‘Mijn duur- Verschillende subsidieregelingen van het Rijk voor isola- Subsidieregeling Duurzame warmte
financieren. Ook hier geldt een landelijke zame oma’ van Sjoerd Kuyper voor- tiemaatregelen en het opwekken van duurzame energie Deze regeling geldt voor eigenaren van een bestaande woning
regeling voor duurzame warmte. De in- gelezen door wethouder Thijs de kunnen een woningeigenaar honderden euro’s voordeel van voor 1 januari 2008. Wie een zonneboiler, warmtepomp
vestering is wel hoog. We bekijken nog la Court en directeur Hanneke ten opleveren. Ook voor het laten opstellen van een zogehe- of micro-warmtekrachtketel laat installeren, kan in aanmerking
of we dat de moeite en de kosten waard Brinke. Voorafgaand aan dit verhaal ten maatwerkadvies – ook wel Energie Prestatie Advies komen voor verschillende subsidietarieven, afhankelijk van de
vinden.” werd met de leerlingen van groep 7 (EPA) genoemd – kan tweehonderd euro subsidie opleve- soort installatie en de capaciteit daarvan. Er komen tot en met
van De Rank uit Lochem en de Prins ren. Zo’n maatwerkadvies is de eerste stap naar energie- 2011 nog drie subsidieronden. Per ronde wordt de hoogte van
Willem-Alexanderschool in Laren een besparende maatregelen. de subsidietarieven bepaald.
klimaatles gehouden. Begindatum: 1-9-2008: einddatum: 31-12-2011
Hier volgt een overzicht van de verschillende landelijke rege-
lingen. Meer over de voorwaarden en manier van aanvragen Stimuleringsregeling Duurzame Energiepro-
kunt u vinden op www.meermetminder.nl en op de website ductie (zonnepanelen)
www.senternovem.nl. Of bij www.milieucentraal.nl onder ‘sub- Tot 30 oktober van dit jaar kan een particuliere woningeigenaar
sidie woningisolatie’. subsidie aanvragen voor het installeren van zonnepanelen. Als
uw aanvraag wordt goedgekeurd, wordt u daarmee ‘groene
Subsidieregeling Maatwerkadvies (EPA) stroomproducent’. Elke maand ontvangt u dan een vergoeding
Woningeigenaren die tussen 1 juli 2009 en 31 december 2010 van 25,3 cent per kWh.
een maatwerkadvies afnemen – ook wel een Energie Prestatie Begindatum: 6-4-2009;
Advies (EPA) genoemd - van een gecertificeerde adviseur, ko- einddatum:30-10-2009
men eenmalig in aanmerking voor een subsidie van maximaal
200 euro. In totaal kunnen 50.000 woningeigenaren gebruik Hoogrendement dubbel glas
maken van deze subsidie. Voor overige voorwaarden: www. Per 1 oktober geldt een nieuwe subsidieregeling voor het laten
senternovem.nl/maatwerkadvies. plaatsen van hoogrendement dubbel glas (HR++) in woningen
Begindatum: 1-7-2009; einddatum: 31-12-2010 van voor 1995. De subsidie is voor woningeigenaren en geldt
met terugwerkende kracht vanaf 1 juli 2009. De exacte hoogte
Meer Met Minder-Stimuleringspremie van de subsidie is nog niet bekend. Via de website www.meer-
Een eigenaar-bewoner kan een stimuleringspremie krijgen metminder.nl kunt u een waardebon aanvragen.
voor het nemen van energiebesparende maatregelen via een Begindatum: 1-7-2009;
maatwerkadvies. Als de zogeheten Energie Index van de wo- einddatum: 31-12-2010
ning verbetert met 0,5 levert dat € 300 subsidie op. Gaat deze
index met 0,75 omhoog, kan de regeling € 750 opleveren.
Begindatum: 1-3-2009: einddatum: 1-5-2011
BTW-verlaging EPA-adviseurs
isolatiewerkzamheden kadertje EPA Wie een energielabel voor zijn woning laat opstellen, ontvangt
De btw voor het uitvoeren van een aan- daarbij een zogeheten Energie Prestatie Advies (EPA), ofwel
tal isolatiewerkzaamheden van woningen maatwerkadvies. Het EPA is een rapport over de mogelijkhe-
ouder dan twee jaar is per 1 juli 2009 den en kosten voor energiebesparing in uw woning. Via het Rijk
verlaagd van 19 naar 6%. Het gaat daar- kan een woningeigenaar hiervoor maximaal 200 euro subsidie
bij om het btw-tarief voor arbeid en - in krijgen.
beperkte mate - voor materialen. Als het
aandeel van arbeidsloon hoger is dan de Huiseigenaren kunnen in de regio terecht bij meerdere gecer-
materiaalkosten, dan geldt de verlaging tificeerde EPA-adviseurs. Namen en adressen kunt u vinden
voor het hele bedrag. De betrokken aan- op de website www.kbi.nl/zoek-een-certificaathouder/ en dan
nemer verwerkt het lagere btw-tarief in de via de optie ‘advisering energieprestatie woningen’. Het is altijd
factuur. De btw-verlaging is een regeling raadzaam bij meerdere adviseurs een offerte te vragen, aan-
van het ministerie van Financiën en loopt gezien de prijzen van het onderzoek en advies verschillen per
via de Belastingdienst. Voor vragen over adviseur.
de regeling belt u met de Belasting Tele-
foon: 0800-0543.
3. Duurzaamheid
Burgers en gemeente kiezen
duurzaam nieuw gemeentehuis Hoe duurzaam is de Gemeente Lochem zelf?
Van burgers en bedrijven in de gemeente vragen duurzaam
Zowel een burgerpanel van 120 leden en de selectiecommissie van de ge- te doen is één. Zelf als gemeente het goede voorbeeld
meente zelf kozen in september uit vijf inzendingen voor het meest duurzame geven is natuurlijk nóg beter. Wat dat betreft is de lande-
ontwerp van het nieuwe gemeentehuis. Architectenbureau RAU uit Amsterdam lijke duurzaamheidsmeter een aardige graadmeter. Lochem
tekende voor dit ontwerp. staat daarop dit jaar op de 26ste plaats met een score van
72%. Dat is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van
Uitgangspunt van architect Thomas Rau is dat het gebouw energieneutraal is. Dat vorig jaar, toen Lochem nog in de middenmoot stond. De
wil zeggen dat het gebouw zelf evenveel energie oplevert als nodig is. Dat wil Rau gemeente doet het dus steeds beter!
onder andere bereiken door het toepassen van een energieopwekkend dak met
zonnepanelen en door zonlicht en warmte zo optimaal mogelijk te gebruiken. Der- Koplopers Breda en Alkmaar haalden dit jaar 94%. De 132 deel-
gelijke uitgangspunten sluiten naadloos aan op de ambitie van de gemeente om zo nemende gemeenten vulden voor de duurzaamheidsmeter van
duurzaam mogelijk te zijn. 2009 een uitgebreide vragenlijst in over hun beleid op sociaal,
ecologisch en economisch gebied (‘People, Planet en Profit’).
Het burgerpanel vond bovendien de criteria “architectonische kwaliteit” en “steden- Het gaat daarbij om zaken als burgerparticipatie en internationale
bouwkundige inpassing” in het ontwerp van Rau hoog scoren. samenwerking, om klimaat en energie, duurzaam waterbeheer,
natuur- en milieubeleid en om de duurzame overheid, - mobiliteit
Eind dit jaar is het voorlopige ontwerp klaar. Als alles volgens planning verloopt, gaat en een duurzaam bedrijfsleven. Op de gebieden Planet en Profit
eind 2010 de eerste schop de grond in. scoort Lochem ruim 80 %. Waar het gaat om People (sociaal
beleid, participatie en internationale samenwerking) is nog winst
te behalen (nu een score van 47 %).
Wat doet de gemeente dan concreet? Lochem koopt bijvoor-
beeld honderd procent groene stroom in, doet aan energiebe-
sparing voor de eigen gebouwen, stimuleert duurzaam vervoer
onder de eigen medewerkers, schenkt al jaren ecologische koffie
en thee, stimuleert duurzaam ondernemen, laat een energiezui-
nige woonwijk (Woonpark Gelderland) en een duurzaam nieuw
gemeentehuis bouwen (project Etalage naar de Toekomst), sti-
muleert energiebesparing bij de inwoners, et cetera….
Kijk voor meer informatie op www.duurzaamheidsmeter.nl.
En op www.lochem.nl bij ‘Duurzaam Lochem’.
Symposium Cradle to Cradle
trekt veel belangstellenden
In een afgeladen grote zaal van de
Schouwburg in Lochem hield de
gemeente op de Dag van de Duur-
zaamheid (9 september 2009) een sym-
posium over het principe van ‘Cradle
to Cradle’ (C2C). Het idee achter C2C
is dat elke grondstof uiteindelijk geen
afval wordt maar grondstof voor een
nieuw product. Dit uitgangspunt past
in de ambitie van de gemeente om de
plaatselijke samenleving zo duurzaam
tijdelijke foto
mogelijk te maken.
Burgemeester Frans Spekreijse leidde de
avond in door de oude, zinken vuilnisem-
mer van zijn ouders mee te nemen. “Deze
komt uit de jaren zestig. Ik moest hem
als jongetje altijd aan de weg zetten. In Armhoede
deze emmer ging het afval van ons grote Op het symposium was veel aandacht Na een voorzichtige verkenning met vijf
gezin en van het kledingatelier van mijn voor het initiatief van wethouder Thijs de veehouders, wil de gemeente dit jaar
vader. Dat paste gewoon. Het geeft aan la Court om in het gebied rond de oude samen met de veehouders en bewo-
hoe onze afvalberg de laatste decennia afvalstort Armhoede het Cradle to Cradle- ners in het gebied, een uitvoerbaar plan
is gegroeid”. principe toe te passen. Het doel is om in maken. Ook kennisinstellingen, maat-
dit gebied afvalstromen om te zetten in schappelijke organisaties en andere
Rob Beukeboom, directeur inkoop van bronnen van voedsel. Stikstof (uit kunst- overheden zijn betrokken.
netwerkbeheerder Liander (voorheen mest) dat via het afvalwater vrijkomt van
Continuon), gaf aan dat zijn organisatie het agrarische land, wordt uit het water Blikvanger van het symposium was Mi-
in de regio al veel initiatieven heeft op het gehaald. Daarna wordt met dat afvalwa- chael Braungart, die het principe Cradle to
gebied van duurzaamheid. Bijvoorbeeld ter algen gekweekt. Algen bevatten veel Cradle, samen met William McDonough,
de laadpunten voor elektrische auto’s eiwitten en oliën en zijn zeer geschikt wereldwijd uitdraagt. Het was bijzonder te
en de slimme energiemeter. Net zoals voor toepassing in veevoer. Zo wordt van noemen dat deze van oorsprong Duitse
het opzetten van lokale energienetwer- afval voedsel gemaakt. chemicus Lochem aandeed.
ken, waardoor lokaal opgewekte energie
plaatselijk wordt verwerkt.
Subsidies gemeente voor energiebesparing en advies
De rekening voor gas en stroom stijgt van jaar tot jaar. Maar u hebt koper of huurder. een Energie Prestatie Advies (€ 500) en energiebesparende maatregelen
geen idee welke maatregelen in uw eigen woning de meeste energie Wie een energielabel laat opstellen, ontvangt daarbij een zogeheten (€1000). Aan deze regeling kunnen maximaal vijftig monumenteneigena-
kunnen besparen en ook nog eens betaalbaar zijn. Of u heeft al van Energie Prestatie Advies (EPA). Woningeigenaren met een inkomen tot ren deelnemen.
alles gedaan maar wil nog een stap verder gaan. Om woningeigena- modaal, die energiebesparende maatregelen laten uitvoeren na een EPA,
ren met lagere inkomens te helpen hun woningen minder energie te kunnen 1000 euro subsidie krijgen van de gemeente.
laten verbruiken, heeft de gemeente Lochem een subsidieregeling
in het leven geroepen. Bovendien bestaat een speciale regeling voor Monumenten
eigenaren van gemeentelijke monumenten. De gemeente heeft een speciale subsidieregeling voor eigenaren van een Informatie
gemeentelijk monument. In monumenten ligt het energieverbruik vaak Informatie over de regelingen kunt u vinden op de website van de
Woningeigenaren die aan energiebesparende maatregelen denken, kun- hoog door de aard van de gebouwen. Bovendien zijn standaard maatre- gemeente Lochem (www.lochem.nl) onder het kopje ‘Duurzaam
nen het beste eerst een energielabel laten opstellen. Daarin staat, net gelen om energie te besparen niet zonder meer geschikt of soms zelfs Lochem’. Daar vindt u ook aanvraagformulieren.
als bijvoorbeeld bij een koelkast, hoe groot het energieverbruik van de schadelijk. U kunt ook contact opnemen met milieu-ambtenbaren Peter Kelder of
woning is. Eigenaren van woningen zijn sinds 1 januari 2008 verplicht bij Om eigenaren van monumenten toch te stimuleren energiebesparende Harm Harmsen. Zij zijn bereikbaar via 0573 – 289222.
verkoop of verhuur een zogeheten ‘energielabel’ te overhandigen aan de maatregelen te nemen, subsidieert de gemeente het laten opstellen van Of mail naar duurzaam@lochem.nl.
