More Related Content
Similar to การเพาะเห็ดขอนขาว
Similar to การเพาะเห็ดขอนขาว (20)
การเพาะเห็ดขอนขาว
- 1. ชุดเรียนรู้ด้วยตนเอง
การเพาะเห็ดขอนขาว
ศูนย์การเรียนชุมชนบ้านคาปลาหลาย
ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอาเภออุบลรัตน์
ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดขอนแก่น
สานักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน
- 2. คานา
ชุดเรียนรู้ด้วยตนเองเรื่องการเพาะเห็ดขอนขาว เป็นชุดเรียนรู้ที่จัดทาขึ้นเพื่อเป็นข้อมูลเนื้อหา
สาระเกี่ยวกับความเป็นมาการเพาะเห็ดขอนขาว อุปกรณ์ วัสดุการเพาะเห็ดและโรงเรือน ขั้นตอนการ
เพาะเห็ดขอนขาว การบารุงรักษา การเก็บเกี่ยว และข้อควรระวัง การตลาดและการจัดทาบัญชี
ครัวเรือน
ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอาเภออุบลรัตน์ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าชุดเรียนรู้ด้วยตนเอง
ฉบับนี้คงเป็นประโยชน์ต่อประชาชนทั้งในประเทศและต่างประเทศหรือผู้สนใจทั่วๆ ไป ได้ใช้เป็น
วิทยาทานในการที่จะศึกษาค้นคว้าต่อไป
ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอาเภออุบลรัตน์ ขอขอบพระคุณครูอาสาสมัครการศึกษา
นอกโรงเรียน ครูศูนย์การเรียนชุมชน เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง และผู้เชี่ยวชาญด้านเนื้อหาสาระรวมทั้ง
ปราชญ์ชาวบ้านที่ได้มีส่วนช่วยให้ชุดเรียนรู้สาเร็จลุล่วงมา ณ โอกาสนี้
ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอาเภออุบลรัตน์
มกราคม 2551
- 3. สารบัญ
เรื่อง หน้า
คาแนะนาในการใช้ชุดเรียนรู้ 1
แบบทดสอบก่อนเรียน 2
โครงสร้างชุดเรียนรู้ด้วยตนเองการเพาะเห็ดขอนขาว 4
ตอนที่ 1 ความเป็นมาของการเพาะเห็ด 5
เรื่องที่ 1.1 ความเป็นมาของการเพาะเห็ดขอนขาว 6
กิจกรรมที่ 1 7
เรื่องที่ 1.2 ความสาคัญของการเพาะเห็ด 8
กิจกรรมที่ 2 9
ตอนที่ 2 อุปกรณ์ วัสดุ และโรงเรือนในการเพาะเห็ดขอนขาว 10
เรื่องที่ 2.1 อุปกรณ์และวัสดุในการเพาะเห็ดขอนขาว 11
กิจกรรมที่ 3 12
เรื่องที่ 2.2 โรงเรือนในการเพาะเห็ดขอนขาว 13
กิจกรรมที่ 4 14
ตอนที่ 3 ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว 15
เรื่องที่ 3.1 ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว 16
เรื่องที่ 3.2 ประโยชน์และคุณค่าของเห็ดขอนขาว 17
กิจกรรมที่ 5 18
ตอนที่ 4 การบารุงรักษา การเก็บเกี่ยว และข้อควรระวัง 19
เรื่องที่ 4.1 การบารุงรักษาเห็ดขอนขาว 20
เรื่องที่ 4.2 การเก็บเกี่ยวเห็ดขอนขาว 21
เรื่องที่ 4.3 ข้อควรระวังในการเพาะเห็ดขอนขาว 22
กิจกรรมที่ 6 23
ตอนที่ 5 การตลาดและการทาบัญชีครัวเรือน 24
เรื่องที่ 5.1 การตลาด 25
เรื่องที่ 5.2 การทาบัญชีครัวเรือน 26
กิจกรรมที่ 7 27
- 4. สารบัญ (ต่อ)
เรื่อง หน้า
แบบทดสอบหลังเรียน 28
ใบความรู้ที่ 1 30
ใบความรู้ที่ 2 32
ใบความรู้ที่ 3 33
ใบงานที่ 1 34
ใบงานที่ 2 35
ใบงานที่ 3 36
- 5. คาแนะนาการใช้ชุดเรียนรู้
ชุดเรียนรู้ด้วยตนเองการเพาะเห็ดขอนขาว จัดทาขึ้นเพื่อใช้เป็นสื่อการเรียนรู้สาหรับประชาชน
และนักศึกษาการศึกษานอกโรงเรียน ที่ต้องการศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม โดยดาเนินการตามขั้นตอน
ต่างๆ ดังนี้
1. ศึกษาโครงสร้างชุดเรียนรู้
2. ทาแบบทดสอบก่อนเรียนให้เสร็จทุกข้อโดยเขียนลงในแบบทดสอบ และตรวจสอบความรู้
พื้นฐานก่อนเรียนของตนเอง
3. อ่านและทาความเข้าใจสาระสาคัญ จุดประสงค์และเนื้อหาสาระในชุดเรียนรู้แต่ละตอนให้
เข้าใจ
4. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาในแต่ละตอนอย่างละเอียดพร้อมทั้งทากิจกรรมตามที่กาหนด
แล้วตรวจกับแนวตอบกิจกรรม ถ้าตอบผิดควรศึกษาและทาความเข้าใจเนื้อหานั้นๆ ให้เข้าใจก่อนที่จะ
ศึกษาเรื่องต่อไป
5. ทาแบบทดสอบหลังเรียน และเปรียบเทียบผลกับแบบทดสอบก่อนเรียนเพื่อประเมินตนเอง
ดูว่าเข้าใจเนื้อหาเพิ่มขึ้นเป็นที่น่าพอใจหรือไม่ ถ้ายังไม่พอใจอาจกลับไปศึกษาเนื้อหานั้นอีกครั้งหนึ่ง
- 6. แบบทดสอบก่อนเรียน
คาชี้แจง ให้ทาเครื่องหมายกากบาท (X) หน้าข้อคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว
1. โรงเรือนเพาะเห็ดขนาดเล็ก สามารถบรรจุถุงก้อนเชื้อเห็ดขอนขาวได้เท่าใด
ก. 1,200 - 3,000 ถุง ข. 3,000 – 6000 ถุง
ค. 6,000 ถุงขึ้นไป ง. ไม่มีข้อถูก
2. เพราะเหตุใดจึงไม่นิยมใช้สังกะสีมุงหลังคาโรงเรือนเพาะเห็ด
ก. มีราคาแพง ข. อุณหภูมิภายในโรงเรือนสูงเกินไป
ค. หายาก ง. เวลาฝนตกเกิดเสียงดัง
3. ข้อใดไม่ใช่วัสดุในการเพาะเห็ดขอนขาว
ก. ขี้เลื่อยแห้ง ข. ราละเอียด
ค. น้าตาลทราย ง. เกลือ
4. ภายในโรงเรือนเพาะเห็ดขอนขาวควรมีอุณหภูมิเท่าใด เชื้อเห็ดจึงจะเจริญเติบโตได้ดี
ก. 20 – 32 องศาเซลเซียส ข. 28 – 35 องศาเซลเซียส
ค. 28 – 30 องศาเซลเซียส ง. 25 – 35 องศาเซลเซียส
5. ใช้เวลานานเท่าใดเส้นใยในถุงก้อนเชื้อเห็ดจึงจะเจริญเติบโตเต็มที่
ก. 20 วัน ข. 20 – 25 วัน
ค. 20 – 30 วัน ง. 30 – 35 วัน
6. ถุงก้อนเชื้อเห็ดต้องนาไปนึ่งเพื่อฆ่าเชื้อที่อุณหภูมิ 90 – 100 องศาเซลเซียส เป็นระยะเวลานาน
เท่าใด
ก. 2 ชั่วโมง ข. 3 ชั่วโมง
ค. 4 ชั่วโมง ง. 5 ชั่วโมง
7. เห็ดขอนขาวควรให้น้าในช่วงเวลาใด
ก. เช้า ข. เช้า – บ่าย
ค. เช้า – เย็น ง. เช้า – บ่าย – เย็น
8. ภายในโรงเรือนเพาะเห็นขอนขาวควรมีความชื้นเท่าใด
- 7. ก. 70 เปอร์เซ็นต์ ข. 80 เปอร์เซ็นต์
ค. 90 เปอร์เซ็นต์ ง. 95 เปอร์เซ็นต์
9. ภายในระยะเวลา 3 เดือน สามารถเก็บเห็ดขอนขาวได้ประมาณกี่รุ่น
ก. 1 – 2 รุ่น ข. 2 – 3 รุน
่
ค. 3 – 4 รุ่น ง. 5 รุน
่
10. ข้อใดกล่าวได้ถูกต้องเกี่ยวกับการเพาะเห็ดขอนขาว
ก. รดน้าสม่าเสมอ ถ้าฝนตกไม่ต้องรดน้ามาก ข. เก็บดอกเห็ดให้หมดก่อนฉีดยาฆ่าแมลง
ค. มีปัญหาควรปรึกษาผู้รู้ ง. ถูกทุกข้อ
โครงสร้าง ชุดเรียนรู้ด้วยตนเองการเพาะเห็ดขอนขาว
- 8. สาระสาคัญ
เห็ดขอนขาวเป็นพืชชั้นต่าที่ขึ้นเองได้ตามธรรมชาติ ตามขอนไม้ที่ผุพังในป่าเขตร้อนชื้น
ประชาชนนิยมบริโภคกันมากเพราะรสชาติดี ให้คุณค่าทางอาหารสูง เกษตรกรจึงหันมาเพาะเห็ด
ชนิดนี้กันมากขึ้นเรื่อยๆ เนื่องจากให้ผลผลิตสูง การเพาะเลี้ยงและการบารุงรักษาไม่ยุงยากจนเกินไป
ใช้เวลาในการเพาะประมาณ 7-10 วัน ก็สามารถนาไปรับประทานหรือจาหน่ายได้
จุดประสงค์
1. บอกขั้นตอน วัสดุและอุปกรณ์การเพาะเห็ดขอนขาวได้
2. อธิบายการบารุง และการดูแลรักษาเห็ดขอนขาวได้
3. บอกขั้นตอนการเก็บผลผลิตได้
4. สามารถทาบัญชีครัวเรือนได้
5. สามารถบริหารจัดการตลาดได้
ขอบข่ายเนื้อหา
ชุดเรียนรู้ด้วยตนเองการเพาะเห็ดขอนขาว แบ่งเนื้อหาสาระออกเป็น 5 ตอน ดังนี้
ตอนที่ 1 : ความเป็นมาของการเพาะเห็ดขอนขาว
ตอนที่ 2 : อุปกรณ์ วัสดุ และโรงเรือนในการเพาะเห็ดขอนขาว
ตอนที่ 3 : ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว
ตอนที่ 4 : การบารุงรักษา การเก็บเกี่ยว และข้อควรระวัง
ตอนที่ 5 : การตลาดและการทาบัญชีครัวเรือน
ตอนที่ 1
ความเป็นมาของการเพาะเห็ด
- 10. หมู่บ้านคาปลาหลาย ตั้งอยู่ตาบลบ้านดง อาเภออุบลรัตน์ เป็นหมู่บ้านแห้งแล้งค่อนข้าง
กันดาร และห่างไกลชุมชน ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทานาหรือเกษตรกร ในยามที่ว่างจาก
การทานาชาวบ้านจะรวมตัวกันหาอาชีพเสริมทา เพื่อเป็นการเพิ่มรายได้ให้กับครอบครัว
นางพันตรี สรรสมบัติ สนใจการเพาะเห็ดขอนขาวจึงไปหารือกับผู้มีประสบการณ์มาก่อนจาก
ผู้รู้ แล้วนามาทดลองทาจนประสบความสาเร็จ จากนั้นครอบครัวอื่นๆ นาการเพาะเห็ดขอนขาวไป
ขยายผลทาให้มีรายได้เสริม ลดรายจ่าย
กิจกรรมที่ 1
1. ใครเป็นผู้ริเริ่มเพาะเห็ดขอนขาว ณ บ้านคาปลาหลาย
- 12. อย่างน้อยในแต่ละรุ่น ทาให้มีผลผลิตเวียน มีรายได้เสริม ลดรายจ่าย และนาไปรับประทานใน
ครัวเรือนได้ นอกจากนี้ยังสามารถนาผลผลิตไปแปรรูปเป็นอาหารได้หลายอย่าง เช่น ทาเป็นอาหาร
กระป๋อง ส้มเห็ด
ก้อนเชื้อเห็ดที่ใช้แล้วสามารถนาไปทาปุ๋ยบารุงดินในไร่นาได้อีก
กิจกรรมที่ 2
1. จงบอกความสาคัญของการเพาะเห็ดขอนขาว
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
- 15. 4. ยางรัด
5. ถังนึ่งไม้อัดความดัน
6. มีด
7. ไม้ไผ่
8. บัวรดน้า
9. พลาสติกสีดาผืนใหญ่สาหรับคลุมโรงเรือน
10. ไพหญ้า
11. บัวรดน้า
วัสดุที่ใช้ในการเพาะเห็ดขอนขาว
วัสดุที่ใช้ในการเพาะเห็ดขอนขาว ได้แก่
1. หัวเชื้อเห็ดขอนขาว
2. ขี้เลื่อยแห้ง 100 กิโลกรัม
3. ราละเอียด 3 กิโลกรัม
4. น้า 50-55 กิโลกรัม
5. น้าตาลทราย 2 กิโลกรัม
6. ปูนขาว 1 กิโลกรัม
กิจกรรมที่ 3
1. จงบอกอุปกรณ์ที่ใช้ในการเพาะเห็ดขอนขาว
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
- 17. การเลือกสถานที่ในการตั้งโรงเรือน
ทาเลในการตั้งโรงเรือนเพาะเห็ดขอนขาว ควรสร้างในแนวลมมรสุม คือ สร้างตาม
แนวตะวัน ไม่ให้ขวางตะวันเพื่อการถ่ายเทอากาศในโรงเรือนได้ดี ดูทิศทางลม ไม่ตั้งขวางทิศทางลม
ไม่ปลูกสร้างโรงเรือนในที่โล่งแจ้ง อากาศภายในโรงเรือนต้องร้อนชื้น
การสร้างโรงเรือนเพาะเห็ด
1. ปลูกเสา 4 ต้นเป็นมุมฉาก โดยขุดหลุมลึกประมาณ 50-70 ซม.
2. มุงหลังคาด้วยไพหญ้าตามขนาดโรงเรือน (หากใช้สังกะสีจะไม่เหมาะกับการ
เพาะเห็ดเพราะร้อนเกินไป
3. นาพลาสติกสีดาคลุมรอบผนังโรงเรือนทั้ง 4 ด้าน
การรักษาอุณหภูมิภายในโรงเรือน
โรงเรือนต้องปิดมิดชิด หมั่นคอยรดน้าวันละ 2-6 ครั้ง เพื่อรักษาความชื้น อุณหภูมิ
ภายในโรงเรือนควรอยู่ระหว่าง 28-35 องศาเซลเซียส เชื้อเห็ดจะได้เจริญเติบโต โดยสังเกตลักษณะ
ของก้อนเห็ดจะเป็นสีขาวจากก้นถุงไปปากถุงเพื่อเห็ดจะได้ออกดอก
กิจกรรมที่ 4
1. โรงเรือนเพาะเห็ด มีกี่ขนาด อะไรบ้าง อธิบายโดยสรุปมาพอเข้าใจ
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
- 18. ................................................................................................................................................
2. การสร้างโรงเรือนเพาะเห็ด มีวิธีการอย่างไร อธิบายมาพอเข้าใจ
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
3. วิธีการรักษาและควบคุมอุณหภูมิภายในโรงเรือนเพาะเห็ด มีวิธีการอย่างไร
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
ตอนที่ 3
ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว
สาระสาคัญ
การเพาะเห็ดขอนขาวมีขั้นตอนวิธีการเพาะไม่ยุ่งยาก แต่ต้องทาเป็นลาดับขั้นตอน จึงจะทา
ให้เห็ดมีผลผลิตสูงและมีคุณภาพ
- 19. จุดประสงค์การเรียนรู้ เมื่อศึกษาตอนที่ 3 แล้ว ผู้เรียนสามารถ
1. บอกขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาวได้
2. บอกประโยชน์ของเห็ดขอนขาวได้
ขอบข่ายเนื้อหา มี 2 เรื่อง คือ
เรื่องที่ 3.1 : ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว
เรื่องที่ 3.2 : ประโยชน์และคุณค่าของเห็ดขอนขาว
เรื่องที่ 3.1 : ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว
ขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว
การทาถุงก้อนเชื้อเห็ด
1. นาขี้เลื่อยมาผสมกับราละเอียด ปูนขาว น้าตาลทราย และน้า จากนั้นคลุกเคล้า
ส่วนผสมให้เข้ากันด้วยจอบหรือพลั่ว
2. บรรจุอาหารเพาะลงในถุงพลาสติกทนร้อน กดให้แน่น สูงประมาณ 2/3 ของถุง
3. รวบปากถุง สวมคอพลาสติก พับปากถุงลงมา ดึงให้ตึง รัดยางให้แน่น อุดด้วย
สาลี หุ้มด้วยกระดาษหรือฝาครอบพลาสติก
- 20. 4. นาไปนึ่งฆ่าเชื้อที่อุณหภูมิ 90-100 องศาเซลเซียส สม่าเสมอเป็นเวลาไม่น้อยกว่า
3 ชั่วโมง จากนั้นทิ้งให้เย็น
5. นาถุงพลาสติกที่นึ่งฆ่าเชื้อแล้วมาใส่เชื้อจากหัวเชื้อเห็ดที่เตรียมไว้ ถุงละประมาณ
5–10 เมล็ด โดยปฏิบัติในที่สะอาด ไม่มีลมโกรก เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของเชื้อโรคและแมลง
6. นาก้อนเห็ดไปวางในโรงเรือนหรือสถานที่สาหรับบ่มเส้นใย อุณหภูมิประมาณ
28-32 องศาเซลเซียส เพื่อให้เส้นใยเจริญ ประมาณ 20-30 วัน
7. เมื่อเส้นใยเห็ดเกินเต็มที่แล้ว เปิดจุกสาลีออกจากปากถุงทิ้งไว้ 1 วัน และใน
วันรุ่งขึ้นนาคอพลาสติกออก ทิ้งไว้อีก 1 วัน ในวันที่ 3 จึงใช้มีดตัดปากถุง
8. นาก้อนเห็ดเรียงเป็นชั้นๆ ไว้ในโรงเรือน รดน้าวันละ 2 ครั้ง ในช่วงเช้าและบ่าย
ประมาณ 3-5 วัน ก็สามารถเก็บเห็ดมารับประทานหรือจาหน่ายได้
เรื่องที่ 3.2 : ประโยชน์และคุณค่าของเห็ดขอนขาว
ประโยชน์ทางยา
ดอกบารุงร่างกาย ชูกาลัง แก้ไขพิษ ช่วยระบบขับถ่ายทางานดีขึ้น
คุณค่าทางอาหาร
เห็ดขอนขาว 100 กรัม ให้พลังงาน 44 กิโลแคลอรี่
น้า 87.9 กรัม
- 21. โปรตีน 3.3 กรัม
เส้นใย 3.2 กรัม
ฟอสฟอรัส 163 มิลลิกรัม
กิจกรรมที่ 5
1. บอกขั้นตอนการเพาะเห็ดขอนขาว มาพอสังเขป
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
- 23. 1. เพื่อให้สามารถบารุงเห็ดขอนขาวได้
2. รู้จักวิธีการเก็บเกี่ยวที่ถูกต้อง และรู้ข้อควรระวังในการเพาะเห็ดขอนขาว
ขอบข่ายเนื้อหา มี 3 เรื่อง คือ
เรื่องที่ 4.1 : การบารุงรักษาเห็ดขอนขาว
เรื่องที่ 4.2 : วิธีการเก็บเกี่ยวเห็ดขอนขาว
เรื่องที่ 4.2 : ข้อควรระวังในการเพาะเห็ดขอนขาว
เรื่องที่ 4.1 : การบารุงรักษาเห็ดขอนขาว
การบารุงรักษาเห็ดขอนขาว
1. การให้น้าควรให้วันละ 2 ครั้ง ในช่วงเช้าและบ่าย ที่ก้อนเชื้อและบริเวณโรงเรือน
เพื่อรักษาความชื้นภายในโรงเรือนให้ได้ประมาณ 50 เปอร์เซ็นต์
2. ภายในโรงเรือนควรมีการถ่ายเทอากาศที่ดี
3. ไม่ควรเปิดเข้าออกโรงเรือนบ่อยเกินไป
4. ควรรักษาความสะอาดของผู้ปฏิบัติงานในโรงเรือนให้สะอาดอยู่เสมอเพื่อป้องกัน
เชื้อโรคมารบกวนการเจริญเติบโตของเห็ด
ศัตรูของเห็ดขอนขาว
- 24. จาพวกแมลง เช่น ไรไขปลา ถ้าระบาดในโรงเรือนจะทาให้เสียหายต่อผลผลิตได้
ควรป้องกันล่วงหน้าเสียก่อน เช่น ระหว่างบ่มเชื้อ ต้องฉีดพ่นทุก ๆ วัน โรงเรือนเปิดดอกต้องพ่นยา
เสียก่อน ก่อนที่นาก้อนเห็ดเข้าไปในโรงเรือน ถ้าระบาดในระหว่างออกดอก ควรเก็บดอกเห็ดออกให้
หมดแล้วพ่นด้วยยาเซฟวิน 85 อย่างเข้มข้น โดยใช้ยา 9 ช้อนแกงต่อน้า 1 ปิ๊ป หรือ 20 ลิตร ฉีดพ่นให้
ทั่วแล้วปิดโรงเรือนไว้ 2 วัน ไม่ให้รดน้า พอครบ 2 วัน แล้วค่อยรดน้าวันละ 3 ครั้ง
เรื่องที่ 4.2 : การเก็บเกี่ยวเห็ดขอนขาว
การเก็บเห็ดขอนขาวควรเก็บในช่วงที่ดอกยังตูมอยู่โดยใช้มีดคมๆ ตัด โดยการเก็บผลผลิต
สามารถทาได้วันละ 2 ครั้ง คือ เช้า-เย็น หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตรุ่นแรกแล้วให้เก็บก้อนเชื้อไว้ใน
สภาพที่แห้ง จนกว่าจะต้องการให้เกิดดอกครั้งต่อไป และในโรงเรือนควรมีความชื้นประมาณ 70
เปอร์เซ็นต์ โดยใช้เวลาพักถุงประมาณ 10-15 วัน ต่อรุ่น จะสามารถปิดให้ออกดอกและเก็บได้
ประมาณ 5 รุ่น ภายในเวลา 3 เดือน
การเก็บรักษาดอกเห็ดควรเก็บไว้ในที่ร่มเย็น มีการระบายไอน้าจากดอกเห็ดได้ดี วิธีที่ง่ายที่สุด
คือ ห่อด้วยกระดาษหรือใส่ไว้ในถุงกระดาษและเก็บไว้ในตู้เย็น ในช่องแช่ผัก หากบรรจุในถุงพลาสติก
ก็ควรเจาะรูให้ไอระเหยออกไป
- 25. เรื่องที่ 4.3 : ข้อควรระวังในการเพาะเห็ดขอนขาว
1. การดูแลเรื่องน้าต้องรดน้าให้สม่าเสมอ วันไหนฝนตกมากไม่ต้องรดน้ามากเพียงผิวบางๆ
ก็พอ
2 . ถ้ามีแมลงรบกวน อย่าใช้ยาฆ่าแมลงฉีดพ่นดอกเห็ด ควรเก็บดอกเห็ดให้หมดเสียก่อน
ค่อยพ่นยาไล่แมลง
3. ไม่จาเป็นอย่าให้บุคคลอื่นเข้าไปในโรงเห็ด อาจจะนาเชื้อโรคหรือแมลงเข้าสู่โรงเรือนได้
4. มีปัญหาควรปรึกษาผู้รู้ทันที
- 26. กิจกรรมที่ 6
1. บอกวิธีบารุงรักษาเห็ดขอนขาว มาพอสังเขป
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. การเก็บเกี่ยวเห็ดขอนขาวมีวิธีการอย่างไร และเก็บในช่วงใด
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
3. บอกวิธีการเก็บรักษาเห็ดไว้นานๆ
- 28. ขอบข่ายเนื้อหา มี 2 เรื่อง คือ
เรื่องที่ 5.1 : การตลาด
เรื่องที่ 5.2 : การทาบัญชีครัวเรือน
เรื่องที่ 5.1 : การตลาด
ในหมู่บ้านคาปลาหลาย สามารถนาผลผลิตที่ได้ไปจาหน่ายได้หลายที่ เช่น จาหน่ายเองที่
หมู่บ้านตามบ้านเรือน นาส่งขายที่ตลาดสดเขื่อนอุบลรัตน์ และมีการแปรรูปผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่า
ในฤดูที่เห็ดมีมาก
ตลาดในบ้านคาปลาหลายมี 2 รูปแบบ คือ
1. ตลาดขายปลีก ขายตามบ้านเรือน, ขายที่ตลาดเขื่อนอุบลรัตน์
2. ตลาดขายส่ง นาไปส่งที่ตลาดเขื่อนอุบลรัตน์ ให้แม่ขายต่ออีกทอดหนึ่ง
- 29. เรื่องที่ 5.2 : การทาบัญชีครัวเรือน
การทาบัญชีครัวเรือน สามารถบันทึกได้ตามตัวอย่างในตารางดังนี้
ว/ด/ป รายการ รายรับ รายจ่าย คงเหลือ
1 ม.ค. 51 ได้รับงบประมาณจาก กศน.อุบลรัตน์ 10,000 10,000
3 ม.ค. 51 จ่ายค่าพลาสติกคลุม 5 เมตร 500
5 ม.ค. 51 จ่ายค่าวัสดุการเพาะเห็ด 2,500
รวม 10,000 3,000 7,000
- 30. กิจกรรมที่ 7
1. บอกวิธีบารุงรักษาเห็ดขอนขาว มาพอสังเขป
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
2. ให้บันทึกบัญชีรายรับ-รายจ่าย การเพาะเห็ดขอนขาวเป็นเวลา 2 สัปดาห์
ว/ด/ป รายการ รายรับ รายจ่าย คงเหลือ
- 31. รวม
แบบทดสอบหลังเรียน
คาชี้แจง ให้ทาเครื่องหมายกากบาท (X) หน้าข้อคาตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว
1. โรงเรือนเพาะเห็ดขนาดเล็ก สามารถบรรจุถุงก้อนเชื้อเห็ดขอนขาวได้เท่าใด
ก. 1,200 - 3,000 ถุง ข. 3,000 – 6000 ถุง
ค. 6,000 ถุงขึ้นไป ง. ไม่มีข้อถูก
2. เพราะเหตุใดจึงไม่นิยมใช้สังกะสีมุงหลังคาโรงเรือนเพาะเห็ด
ก. มีราคาแพง ข. อุณหภูมิภายในโรงเรือนสูงเกินไป
ค. หายาก ง. เวลาฝนตกเกิดเสียงดัง
3. ข้อใดไม่ใช่วัสดุในการเพาะเห็ดขอนขาว
ก. ขี้เลื่อยแห้ง ข. ราละเอียด
ค. น้าตาลทราย ง. เกลือ
4. ภายในโรงเรือนเพาะเห็ดขอนขาวควรมีอุณหภูมิเท่าใด เชื้อเห็ดจึงจะเจริญเติบโตได้ดี
ก. 20 – 32 องศาเซลเซียส ข. 28 – 35 องศาเซลเซียส
ค. 28 – 30 องศาเซลเซียส ง. 25 – 35 องศาเซลเซียส
5. ใช้เวลานานเท่าใดเส้นใยในถุงก้อนเชื้อเห็ดจึงจะเจริญเติบโตเต็มที่
ก. 20 วัน ข. 20 – 25 วัน
ค. 20 – 30 วัน ง. 30 – 35 วัน
- 32. 6. ถุงก้อนเชื้อเห็ดต้องนาไปนึ่งเพื่อฆ่าเชื้อที่อุณหภูมิ 90 – 100 องศาเซลเซียส เป็นระยะเวลานาน
เท่าใด
ก. 2 ชั่วโมง ข. 3 ชั่วโมง
ค. 4 ชั่วโมง ง. 5 ชั่วโมง
7. เห็ดขอนขาวควรให้น้าในช่วงเวลาใด
ก. เช้า ข. เช้า – บ่าย
ค. เช้า – เย็น ง. เช้า – บ่าย – เย็น
8. ภายในโรงเรือนเพาะเห็นขอนขาวควรมีความชื้นเท่าใด
ก. 70 เปอร์เซ็นต์ ข. 80 เปอร์เซ็นต์
ค. 90 เปอร์เซ็นต์ ง. 95 เปอร์เซ็นต์
9. ภายในระยะเวลา 3 เดือน สามารถเก็บเห็ดขอนขาวได้ประมาณกี่รุ่น
ก. 1 – 2 รุ่น ข. 2 – 3 รุน
่
ค. 3 – 4 รุ่น ง. 5 รุน
่
10. ข้อใดกล่าวได้ถูกต้องเกี่ยวกับการเพาะเห็ดขอนขาว
ก. รดน้าสม่าเสมอ ถ้าฝนตกไม่ต้องรดน้ามาก ข. เก็บดอกเห็ดให้หมดก่อนฉีดยาฆ่าแมลง
ค. มีปัญหาควรปรึกษาผู้รู้ ง. ถูกทุกข้อ
- 33. ใบความรู้ที่ 1
การเพาะเห็ดขอนขาว
จงเขียนคาอ่านและคาศัพท์ภาษาอังกฤษง่ายๆ
คาศัพท์ คาอ่าน ภาษาอังกฤษ
เห็ด มัชรูม mushroom
เห็ดขอนขาว ล็อก ไวท์ ฟันจิ log white fungi
น้า วอเทอ water
น้าตาลทราย เคน ชุเกอ cane sugar
มีด ไนฟ, คาเวอ knife, carver
ถุงพลาสติกทนร้อน แพล็สติค แบ็ก ฮ็อท plastic bag hot
คอพลาสติก บ็อททึล เน็ค bottle neck
หนังยาง แพล็สติค แบ็นด plastic band
จอบ พิค pickax
พลั่ว สเปด spade
บัวรดน้า เดอะ โลตัส สตีมส the lotus steams
โรงเรือน เดอะ แก็มบ็อกส คัลทิเวทส the gamboges cultivates
เพาะ คัลทิเวท cultivate
- 34. อุณหภูมิ เท็มเพรอเชอ temperature
ความชื้น ฮิวมิลิทิ humidity
แสง ไลท light
สาลี ค็อททัน cotton wool
ไม้ไผ่ แบ็มบู bamboo
หัวเชื้อเห็ด ฟันจิ สเปอม fungi sperm
คาศัพท์ คาอ่าน ภาษาอังกฤษ
ขี้เลื่อย ซอ ดัส saw dust
ราละเอียด เพาเดอรี่ powdery
อากาศ แอร์ air
หมู่บ้าน วิลเลจ village
อาชีพเสริม แอน อ็อคคิวเพชัน แอ็ดส an occupation adds
เช้า มอนิ่ง morning
บ่าย อาฟเทอนูน afternoon
ออกดอก บล็อซซัม blossom
ปุ๋ย เฟอทิไลเซอ fertilizer
อุปกรณ์ อิควิพมึนท equipment
บัญชีครัวเรือน เฮาซโฮลด อะเคานท household account
ปูนขาว ไลม lime
สถานที่ โลเคชัน location
นึง่ สตีม steam
ผสม มิคช mix
ชั่วโมง เอาเออ hour
วัน เดย์ day
ตัด คัท cut
แมลง อินเช็คท insect
ประโยชน์ อัดวานทิจ advantage
- 35. คุณค่าทางอาหาร นิวเทรียนท nutrient
การตลาด มาคิทติง marketing
ไรไข่ปลา ชิคเค็น แค็ฟวิอา ไมท chicken caviar mite
ป้องกัน พรึเท็คท protect
ใบความรู้ที่ 2
การเพาะเห็ดขอนขาว
1. ความรู้เกี่ยวกับมาตรวัด น้าหนัก
1 กิโลกรัม เท่ากับ 10 ขีด ทราบไหมว่าเห็ดขอน
1 ขีด เท่ากับ 100 กรัม ขาว 2,500 กรัม หนัก
กี่กิโลกรัม
2. อุณหภูมิ
เครื่องวัดอุณหภูมิที่ใช้กันมี 3 แบบ คือ แบบฟาเรนไฮต์, เซลเซียสและโรเมอร์ แบบสุดท้ายนี้
ใช้ในประเทศเยอรมนีและรุสเซีย
เขามักขีดอุณหภูมิของจุดที่เดือดของน้าและจุดหลอมเหลวของน้าแข็ง ไว้บนหลอดแก้ว
สาหรับวัดอุณหภูมิด้วย
ฟาเรนไฮต์ เซลเซียส โรเมอร์ เคลวิล
จุดเดือด 212 100 80 373
จุดแข็งตัว 32 0 0 273
ถ้าเราจะเปลี่ยนอุณหภูมิจากฟาเรนไฮต์ มาเป็นเซลเซียส ใช้สูตร
C = 9 (F-32)
5
ในกรณีที่เปลี่ยนจากเซลเซียส มาเป็นฟาเรนไฮต์ก็ใช้สูตรว่า
F = 9 C+32
5
C R K 273 F 32
หรืออาจใช้สูตร 5 = 4 = 100 = 180
และสูตร K = 273+C
- 37. 3. การทาบัญชี
การทาบัญชีเป็นการจดบันทึกรายการรับจ่ายเพื่อให้ทราบสถานะทางการเงิน ประโยชน์ที่จะ
ได้รับจากการทาบัญชีจะทาให้ทราบถึงรายรับ รายจ่าย และผลกาไร
ตัวอย่างการทาบัญชี
ว/ด/ป รายการ รายรับ รายจ่าย คงเหลือ
1 ม.ค. 51 ได้รับงบประมาณจาก กศน.อุบลรัตน์ 10,000 10,000
3 ม.ค. 51 จ่ายค่าพลาสติกคลุม 5 เมตร 500
5 ม.ค. 51 จ่ายค่าวัสดุการเพาะเห็ด 2,500
รวม 10,000 3,000 7,000
ผลกาไร (บาท) = รายรับ(บาท) – รายจ่าย(บาท)
- 38. ใบความรู้ที่ 3
การเพาะเห็ดขอนขาว
คานาม
คานาม เป็นคาเรียกชื่อคน สัตว์ สิ่งของที่เป็นรูปธรรม ซึ่งเป็นคาที่เห็นได้จับต้องได้ และคาที่
แสดงนามธรรม เป็นคาที่แสดงบาป บุญ คุณ โทษ หรือคาที่แสดงทางจิตใจ เช่น ความดี ความชั่ว
ความสามัคคี ซื่อสัตย์สุจริต เป็นต้น คานามเหล่านี้ จะทาหน้าที่เป็นประธานหรือกรรมของประโยค
ชนิดของคานาม
คานามแบ่งออกเป็น 5 ชนิด
1. สามานยนาม เป็นคานามที่เป็นชื่อทั่วไป เช่น เห็ด คน สุนัข ต้นไม้
2. วิสามานยนาม เป็นคานามที่ใช้เรียกชื่อเฉพาะ เช่น เห็ดขอนขาว นายบุญ สงขลา เชียงใหม่
3. สมุหนาม เป็นคานามที่ใช้เรียกชื่อคน สัตว์ สิ่งของ ที่รวมกันเป็นกลุ่ม เป็นหมวดหมู่ เช่น คณะ ฝูง
กอง นิยาย บริษัท
4. ลักษณะนาม เป็นคาที่ใช้บอกลักษณะของคาสามานยนาม
คาลักษณะนาม แบ่งออกได้ดังนี้
1. ลักษณะนามบอกชนิด เช่น พระพุทธรูป 2 องค์ พระภิกษุ 2 รูป สุนัข 3 ตัว เลื่อย 3 ปื้น
2. ลักษณะนามบอกอาการ เช่น บุหรี่ 4 มวน พลู 2 จีบ ดอกไม้ 3 กา
3. ลักษณะนามบอกรูปร่าง เช่น รถ 1 คัน โรงเรือน 4 หลัง ก้อนเชื้อเห็ด 1 ก้อน
4. ลักษณะนามบอกหมวดหมู่ เช่น ฟืน 1 กอง ทหาร 2 หมวด คน 3 หมู่ พระ 2 นิกาย
5. ลักษณะนามบอกจานวนหรือมาตรา เช่น ราละเอียด 5 กิโลกรัม อุณหภูมิ 35 องศา
เซลเซียส
6. ลักษณะนามซ้าคานามข้างหน้า ได้แก่ วัด 2 วัด อาเภอ 2 อาเภอ จังหวัด 2 จังหวัด
5. อาการนาม เป็นนามที่เกิดจากคากริยาหรือคาวิเศษณ์ที่มีคาว่า การ และความนาหน้า
การ จะนาหน้า คากริยา เช่น การยืน การนั่ง การนอน การกิน การเขี่ยเชื้อเห็ด การรดน้า
ความ ความจะนาหน้าคากริยาที่เป็นความนึกคิดทางจิตใจ เช่น ความคิด ความรู้ ความเข้าใจ
ความรัก และ ความจะนาหน้าคาวิเศษณ์ที่เป็นนามธรรม เช่น ความดี ความชั่ว ความงาม ความ
สะอาด ความเร็ว ความหรูหรา ความว่องไว
- 43. 3. ง
4. ข
5. ค
6. ข
7. ข
8. ก
9. ง
10. ง
11.
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
1. ก
2. ข
3. ง
4. ข
5. ค
6. ข
7. ข
8. ก
9. ง
10. ง
- 44. บรรณานุกรม
การเพาะเห็ดขอนขาว. สืบค้นเมื่อ 7 มกราคม 2551, จาก http://www.doa.go.th.
Birdo/Data Reserch/mushroom.htm
การเพาะเห็ดลมและเห็ดขอนขาว. สืบค้นเมื่อ 7 มกราคม 2551, จาก
http://www.doae.go.th.library/html/vegetable/hedrom_index.html
ขั้นตอน/วิธีการเพาะเห็ดขอนขาว. สืบค้นเมื่อ 7 มกราคม 2551, จาก
http://nakhonphanom.doae.go.th/renunakhon/hadkon.html
สาระน่ารู้เรื่องเห็ด. สืบค้นเมื่อ 7 มกราคม 2551, จาก http://www.school.net.th/
Library/webcontest2003/100team/dlbs004
เห็ดขอนขาว. สืบค้นเมื่อ 7 มกราคม 2551, จาก http://www.palunjitrescuedisaster.
Com/wikilindex.php
การสืบค้นจากภูมิปัญญาท้องถิ่นบ้านคาปลาหลาย นางพันตรี สรรสมบัติ ต.บ้านดง
อ.อุบลรัตน์ จ.ขอนแก่น
- 45. คณะผู้จัดทา
ชุดเรียนรู้ด้วยตนเองการเพาะเห็ดขอนขาว
คณะกรรมการ
1. นางสาววิภา ทาโบราณ ผอ.ศบอ.อุบลรัตน์ ประธานกรรมการ
2. นางปาริชาติ เพ็ชรแก่น ครูอันดับ ค.ศ. 1 กรรมการ
3. นางรจนา นารี ครูอาสาฯ กรรมการ
4. นางฉันทลักษณ์ ลุนจันทา ครูอาสาฯ กรรมการ
5. นางสาววิภาลักษณ์ อภิรัตนวงศ์ ครูอาสาฯ กรรมการ
6. นางสาวสุนัย รัฐแสง ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
7. นางเครือวรรณ์ เพ็งพิทักษ์ ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
8. นายวิไลย์ คาป้อง ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
9. นางสาวอิงอร แสงศรีเรือง ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
10. นางสาวบงกช ของสันเทียะ ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
11. นางปิยวรรณ ศรีพุทธา ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
12. นายบรรจบ สาน้อย ครูประจาศูนย์การเรียนชุมชน กรรมการ
13. นายอานนท์ แสนแก้ว บรรณารักษ์จ้างเหมาบริการ กรรมการ
