Mikroskopio digitala ezaugarriak erabilera eta jarduerak 2016

1
Mikroskopio digitala: erabilera didaktikoa Carlos García Llorente
Mikroskopio digitala:
ezaugarriak, erabilera eta
jarduera didaktikoak
Oinarrizko
Hezkuntza (LH eta DBH)

2
Sarrera 3
Mikroskopio digitala: erabilera eta aukera digitalak
Jarduerak:
LANDARE-HAZIEN BEHAKETA 9
LORE BATEN BEHAKETA 11
TIPULAREN EPIDERMISA. ZENBATEKOA DA ZELULEN TAMAINA? 13
HONDARTZETAKO HAREAK, NONDIK DATOZ? 15
ZEIN DA EURI AZIDOAREN ERAGINA HARRIETAN? 17
ZEIN METAL DIRA ERREDUKTOREAGOAK? 19
DISOLBATUTAKO SUBSTANTZIA BAT BERRIRO AGER DAITEKE? 21
GEHIGARRIA: Mikroskopio digitalaren kalibrazioa

3
Mikroskopio digitala: erabilera eta aukerak didaktikoak
Sarrera
XVII. mendean mikroskopioak asmatu zirenetik, haien ezaugarriak eta aukerak modu
ikusgarrian aldatu dira. Duela 360 urte, 275 aldiz handitzen zuten lenteak erabiltzen
ziren. Gaur egun, ordea, mikroskopio elektronikoek 1.000.000 aldiz handi dezakete ikusi
nahi duguna. Gainera, oraingo mikroskopioek kamara digitala eraman dezakete eta,
horri esker, argazkiak, bideoak edota argazki-sekuentziak egin ditzakegu.
Teknologia berriak aurreratzeari esker, mikroskopioetan kamara digitalak
sartzeko aukera sortu da. Horrek ahalbidetzen du izaki bizidun txikiak
ordenagailuaren pantailan ikustea eta gainera haien argazkiak, bideoak eta
argazki-sekuentziak egitea ere.
Gaur egun, mikroskopio digital didaktikoak edozein ikastetxeren eskura
daude. Haien lan-aukerak (handipena, kamera eta erabilerraztasuna) eta
prezioak anitzak (50 €tik gora) dira. Hala ere, bata ala bestea aukeratzeko
orduan argi izan behar dugu zertarako erabili nahi dugun.
Mikroskopioa nahitaezko erreminta izan da ezagupen zientifikoaren
aurrerapenean. Hari esker, inguratzen gaituen edozein gauzaren barne-egitura
ezagutzea lortu dugu, hala nola, izaki bizidunak, giza gorputza, harriak,
mineralak eta, orokorrean, material guztiak. Gaur egun egitura zelular eta
molekularrak zehaztasun handiz ikus daitezke eta hau, duela urte gutxi arte,
pentsaezina zen.
Naturaren Zientzien didaktikan, mikroskopioa nahitaezko erreminta da
ikastetxe guztietan. Ikasleentzat laborategiko tresnarik preziatuena da eta, era
berean, zientzietan aritzeko gehien motibatzen dituena da. Erabiltzen erreza
izanik, ikasleek txikitatik erabil dezakete begi-bistaz bereizten ez dena handitua
ikusteko. Euliaren hegalak edota tipularen zelulak handituak ikusteak edozein
ikasleren kuriositatea asetzen du.
Mikroskopio-motak: aukeratzeko aholkuak
Mikroskopio digitala da ordenagailu bati lotutako USB baten bidez edozein
prestakin pantaila batean ikustea ahalbidetzen duena. Ordenagailua kainoi bati
lotua badago, prestakina gelako pantailan proiekta daiteke eta tamaina oso
handian ikusiko da.
Mikroskopio digitalak bere softwarea dakar behin instalatu ezkero aukera asko
ematen dituena, hala nola, prestakinaren argazkiak, argazki-sekuentziak (time-
lapse) eta bideoak hartzea. Gainera, softwareak edizio hainbat aukera ere
eskaintzen ditu argazkien gainean lan egin edota argazkiak manipulatzeko.
Edizio-aukerak aldatzen dira mikroskopio-motaren arabera. Ohikoenak
irudiaren gainean marraztea, idaztea, neurriak hartzea, argazkiak konparatzea

4
edota bata bestearen gainean jartzea izaten dira. Gainera, irudiak inportatu eta
esporta daitezke e-mail bidez elkartrukatzeko. Ondoren, dokumentuetan eta
multimedia aurkezpenetan jartzeko erabil daitezke.
Hiru mikroskopio digital mota berezituko ditugu: mikroskopio konposatuak
kamara digital bat akoplatuta dutenak, kamara digitala barnean ezarrita
duten mikroskopioak eta okularrik gabeko mikroskopio digitalak.
1/ Mikroskopio konposatuak, bat edo bi okulardunak, horietako bat kendu eta
kanpoko kamara digital bat gehitua dutenak.
ALDE: abantaila nagusia gure laborategian dagoeneko dugun edozein
mikroskopiotan erabil daitekeela da. Handitze-aukera mikroskopioari
dagokiona da. Hau 40Xtik 1500Xra joan daiteke.
KONTRA: Desabantailarik aipagarriena da kamara digitala
mikroskopio batean edo gehiagotan jarri eta kentzeak hodia laxatzea
edota kendutako lenteak galtzearen arriskua. Gainera, kamara batzuk
dituzten egokitze-piezak jartzen eta kentzen ibiltzean galdu egin
daitezke.
ERABILERA: Prestakin zehar-argiak edo tamaina txikikoak ikusteko
erabil daitezke: animalia- eta landare-ehunak, esporak, polena,
mikroorganismoak edota kristal txikiak. Egokiak dira Bigarren Hezkuntzako
Biologia-Geologia eta Biologia gaiak lantzeko.
PREZIOA: Prezioa asko aldatzen da sinpleak merkeagoak eta konplexuak
garestiagoak izanik. Duela urte bat, supermerkatu-kate handi batek Bresser
Biolux NV mikroskopio kita (portak, estalkiak, pipeta…) 50€tan salgai jarri
zuen. Eskaintzei begira ibiltzeko kontua da!
2/ Barne-kamara digitala duten mikroskopioak. Barne-kamara digitala, ezin
dena kendu, bat edo bi okular dutenak dira.
ALDE: Erabiltzean hiru aukera ematen dute. Okularretatik
zuzenean begiratu eta ordenagailuaren beharrik gabe erabil
daitezke. Okularretatik begira daiteke irudia ordenagailuaren
pantailan ikusten den bitartean. Eta, azkenik, badago irudia
bakarrik pantailan ikusteko aukera ere. Abantailarik
garrantzitsuena kameraz arduratu beharrik ez dagoela, ezin
baitugu ukitu. Handitze-ahalmena 40X-tik 1500X-era doa.
KONTRA: Desabantaila prezioa da. Irudiaren kalitatea barne-
kameraren araberakoa da eta hau prezioarekin batera aldatzen da.
Oso garestiak direnez, irakaslea ikasleen esku uztearen beldur
izan daiteke.
ERABILERA: Prestakin zehar-argiak edo tamaina txikikoak
ikusteko erabil daitezke: animalia- eta landare-ehunak, esporak, polena,
mikroorganismoak edota kristal txikiak. Egokiak dira Bigarren Hezkuntzako
Biologia-Geologia eta Biologia gaiak lantzeko.

5
PREZIOA: Garestienak dira, prezioa 750€tik gorakoa da.
Mota honetakoa Motic Digital Microscope DM-B1 mikroskopioa da, Zientzia-
hezkuntza Programan parte hartu duten Euskadiko 25 ikastetxetan erabiltzen
ari da.
3/ Irudia ikusteko ordenagailu bateko pantaila behar eta
okularrik ez duten mikroskopio digitalak.
ALDE: Mikroskopio txikiak eta eramangarriak dira. energia-
iturria ordenagailua izanik, harekin USB kable bidez
konektatzen dira. Ordenagailu eramangarri bati lotua
ikastetxeko edozein tokitan erabil daiteke (laborategia, gela,
jolastokia). Eskolako irteeratan gurekin eraman dezakegu.
Oinarri sendo bati egokituak daude eta haien oinarrian lagina
kokatzen da. Oinarritik kanpo erabil daitezke.
Beraz, azaleren irudiak eta bideoak (lurzorua, harriak, paretak, zuhaitzak…),
izaki bizidunen atalak (begiak, ilea, azala…) eta geldi edo mugimenduan
dauden animalia txikiak (inurriak, zizareak, barraskiloak…) ikusteko aukera
ematen dute.
KONTRA: Desabantaila bakarra handitzeko muga da, gehienez 200Xko
handipena baitute.
ERABILERA: Bi argi-iturri dituzte. Behekoa, prestakin zehar-argiak edo
tamaina txikikoak ikusteko erabil daiteke: animalia- eta landare-ehunak,
landare-zelulak, esporak, polena, mikroorganismoak edota kristal txikiak.
Goikoa, edozein prestakin opako ikusteko aukera ematen du, hala nola,
landareen atalak, haziak, intsektuak, moluskuak, harriak, mineralak, etab.
PREZIOA: Ez dira garestiak izaten, 300€ inguruko prezioa izaten dute. Beraz,
Naturaren Zientziak Lehen Hezkuntzan eta Derrigorrezko Bigarren
Hezkuntzako Biollogia-Geologia edota Kimika irakasteko orduan, egokienak
izan daitezke.
Digital blue QX5 Ken-a-vision Digital Blue QX7

6
Mikroskopio digitalaren aplikazio didaktikoa
Mikroskopioa ikastetxe askotan oso baliabide erabilia da. Gure begientzako
ikusezina dena edota objektu ikusgaien atalik txikienak ikusteko aukera ematen
digu. Mikroskopio digitala, bere aldetik, ikusteaz gain, beste aukera didaktiko
askoz gehiago eskaintzen digu.
Lehen Hezkuntzako Naturaren Zientziak eta Bigarren Hezkuntzako Biologia-
Geologiaren edukiak era praktikoan lantzeko aukera handia ematen du. Era
berean Curriculumean aurreikusten diren hainbat konpetentzia ere lantzen
laguntzen du.
Hiru konpetentzia lotzen dira mikroskopio digitalaren erabilerarekin:
zientifikoa, matematikoa eta informazioa tratatzekoa.
Hasteko, konpetentzia zientifikoa lantzen laguntzen du inguratzen gaituena
aztertzen dugunean:
• Materia, izaki bizidunak eta haiekin lotutako prozesuak handituak ikus
daitezke.
• Behaketan, landa-lanean eta esperimentazioan tresna oso erabilgarri da.
Konpetentzia matematikoa lantzen da mikroskopioaren softwareak ikusten
duguna neurtzeko aukera ematen duelako:
• Ikasleek eskala erabiliz mikroskopioz ikusten denaren benetako neurria
kalkula dezakete.
• Ikusitakoaren batezbestekoak kalkula daitezke.
Komunikazio konpetentzia eta konpetentzia digitala garatzeko aukera ezin
hobea ematen du:
• Argazkiak, bideoak edota argazki-sekuentziak har daitezke.
• Editatzeko aukera ematen duenez, argazkietan izenak, neurriak eta
atalak idatz daitezke. Argazkiak eta bideoak emailez gelakideekin
konpartitu daitezke.
• Irakaslearentzako edozein dokumentutan atxiki daitezke.
• Gela aurreko aurkezpen ikusgarriak egin daitezke.
• Bloga edo webgunea duten ikastetxeetan era publikoan argitara
daitezke.
Oinarrizko Hezkuntzaren curriculumeko gai ugari lantzean mikroskopio
digitala baliabide lagungarria gerta daiteke.
Mikroskopio digitalek bi argi-iturri izaten dute, bata behekoa eta bestea goikoa.
Behekoari esker objektu gardenak edota oso txikiak ikus daitezke (zelulak,
protozooak, ehunak, polen-aleak…) eta goikoari esker objektu opakoak eta
handiagoak ( mineralak, lorearen atalak, euliaren begia…). Beraz, ingurunea,
naturaren zientziak edota biologia-geologia lantzean, mikroskopio optikoak
baino erabilgarriagoak gerta daitezke.

7
Landa-lanak egitean: mikroskopio digitalak ordenagailu eramangarriarekin
batera lan egiten duenez, mendira, parkeetara edota kostaldera joaten
garenean, bertan dauden izakiak ikusteko eta aztertzeko erabil daiteke. Modu
horretan laginak dauden tokian bertan ikusi eta utz daitezke.
Materia lantzean: eguneroko materialak (oihalak, papera, zura…) eta janariak
(azukrea, gatza, irina…). Mineralak eta harriak (kristalen itxura eta harrien
osagaiak) Lurzoruaren osagaiak aztertzean: osagai mineralak (hareak,
harritxoak…), sustraitxoak eta porositatea.
Izaki bizidunen aniztasuna lantzean: Zelulak: tipularen zelulak, porruaren
zelulak… edota ehunak. Algak eta onddoak (lizuna, perretxikoen egitura eta
esporak). Landareak aztertu eta sailkatzean: goroldioak, iratzeak (soroak eta
esporak), landareen loreak (lorezilak, pistiloak, polen-aleak, obuluak…), haziak
(atalak eta ernetzea) eta fruituak.
Animaliak lantzean, animaliarik txikienak aztertzeko erabil daiteke (atalak eta
mugimendua): Intsektuak, miriapodoak, molusku txikiak, krustazeoen atalak
(langostinoaren aho-egitura), armiarmak, zizareak…
Giza gorputzaren atalak lantzean, kanpoaldekoak azter daitezke: Azala, begiak,
ileak, hortzak, mingaina, azkazalak…
Erreakzio kimikoak lantzen direnean, hainbat adibide mikroskopioz ikus
daitezke: kareharria eta azidoen artekoa, hau da burbuilak askatzea; eta
oxidazio-erredukzioz sortutako kristalizazioak.
Aurreko guztiaren ondorioz, zientzietako jardueran, mikroskopio digitala
eskola guztietan izan beharreko laborategi baliabide bihurtu da, XXI. mendeko
irakaskuntzan beste hainbat tresna digital bezala (ordenagailua, pantaila,
proiektorea…).

8

9
Ikaslearen gidoia
LANDARE-HAZIEN BEHAKETA
Sarrera:
Haziak landare loredun berriak sortzeko egiturak dira.
Lurrera erori eta landare berri bat sortzeko prestatuak
dauden egiturak dira. Jarduera honetan hainbat hazi
behatuko dituzu.
1. Behaketan hasi baino lehen:
Etxetik jateko erabiltzen dituzuen haziak ekarriko dituzue: babarrunak, dilistak, arroz
integrala, … Behaketaren aurreko egunean, haziak uretan jarriko dituzu errazago ireki
ahal izateko. Ondoren, haziak banan-banan behatuko dituzu.
1. Ba al dakizu hazia landarearen zein aldetan sortu da?
2. Zein den haziaren funtzioa?
3. Beraz, haziaren barnean zer aurkitzea espero duzu?
2. Prozedura
1.- Saia zaitez babarrunaren azala kentzen eta barnealdea ikusten.
Erreza al da azala kentzea? Zergatik?
2.- Azter ezazu babarruna barnetik kanpora. Beraz, kokatu babarruna mikroskopio
digitalean eta lehendabizi begiratu 20X-ko handipena erabiliz. Egizkiozu argazkiak.
Idatzi ondoko marrazkian zenbaki bakoitzari dagokion atalaren izena:
Azala, Hiluma (hazia lekarekin lotzen zen aldea) eta enbrioia (azalaren azpian
dagoenez, ikusten ez dena).

10
3.- Kendu azala eta, kontu handiz, erdibitu hazia. Lupa erabiliz, bilatu ondoko
marrazkian agertzen diren atalak eta idatzi atala bakoitzaren izena dagokion geziaren
ondoan: kotiledoia, lumatxoa, sustraitxoa.
Egizkiozu argazkiak 20X, 40X eta 100X-ko handipenak erabiliz.
4.- Haziaren atala bakoitzak funtzio bat betetzen du. Pentsa ezazu eta esan hazia lur
azpian dagoenean zein izango den egitura bakoitzaren funtzioa:
Atala Funtzioa
1.
2.
3.
5.- Errepika itzazu pausu guztiak beste haziak erabiliz (garbantzua, dilista).
Oharrak: Arroza edota artoa behatzen badituzu, ikusiko duzu ezin direla eskuz
erdibitu eta, beraz, uretan izan ondoren aztertu beharko dituzu.
Argazki guztiak egin ondoren, gogoratu modu egokian izendatuz eta disko gogorrera
edo USB batera esportatu behar dituzula.
7. Egin txosten bat hazi bakoitzaren argazkiak erabiliz eta adierazi argazki bakoitzaren
ondoan ikusten diren atalak, haien funtzioa eta zenbat aldiz handitua dagoen (X20,
X40, X100).

11
Ikaslearen gidoia
LORE BATEN BEHAKETA
Sarrera:
Lorea, goi-mailako landareen ugaltze-egitura da. Loreak mota
askotakoak izaten dira. Tamaina, kolore, itxura eta kokapen
ezberdinekoak izaten dira. Jarduera honetan hainbat lore
zehaztasunez behatuko dituzu. Ahal baduzu, erabili
mikroskopio digitala eta egin behaketen argazkiak.
1. Behaketan hasi baino lehen:
Hainbat landareren loreak lortu eta ikastetxera ekarri beharko dituzu.
Gizakiok apaingarri moduan edota maitasuna adierazteko opari moduan erabiltzen
dugu. Baina, ba al dakizu zein den bere funtzioa landarean?
Aipatu ezagutzen dituzun landare loredun mota batzuk.
Lorearen behaketan hasi baino lehen, osatu ondoko marrazkia gezi bakoitzean
dagokion atalaren izena idatziz. Erabili behar dituzun izenak dira:
petalo, sepalo, pistilo, lorezil, antera, estilo, estigma, harizpi, obulutegia eta obulua.
2. Prozedura
1. Lorearen azterketa kanpotik barnera egingo duzu. Beraz, lehendabizi begiratu
loreari orokorrean eta egin marrazki bat edo argazki bat.
2. Kendu petaloak aurrealdetik kontu handiz eta egin argazki bat mikroskopio
digitala erabiliz (10X handipenaz).

12
3. Mikroskopioaz, eta ahalik eta handipen gehiena erabiliz, begiratu erdiko egitura
horren goiko muturrari. Itxura mukitsua du.
4. Erdibi ezazu erdiko egitura horren beheko zabalgunea. Ikusi mikroskopioan
handipen handiak erabiliz.
5. Ikusi duzun egitura inguratzen hainbat hari fin aurkitzen dira. Horietako bakoitzak
zabalgune bat du goiko muturrean.
6. Begiratu egituraren mutur-zabalguneari mikroskopioan zehar 40X handipenaz. Zein
izen ematen zaio horri? Zer dago bere barnean?
7. Polen-aleak (ugalzelula arrak) pistiloraino (ugal-organo emea) garraiatzeko
prozesuari polinizazioa esaten zaio.
8. Lorearen atala bakoitzak funtzio bat betetzen du. Osatu errepaso taula hau:
Atala Itxura Funtzioa
Petaloa
Sepaloa
Pistiloa
Lorezila
Polena
Obuluak
9. Errepikatu behaketa-pausu guztiak beste lore-mota bat erabiliz eta gogoratu
argazkiak egin behar dituzula.
Oharrak: Argazki guztiak egin ondoren, gogoratu disko gogorrera edo USB batera
esportatu behar dituzula.
Ondorioak
Egin poster bat lore bakoitzaren argazkiak erabiliz eta adierazi argazki bakoitzaren
ondoan ikusten diren atalak, haien funtzioa eta zenbat aldiz handitua dagoen (X20,
X40, X100).

13
Ikaslearen gidoia
TIPULA-ERRABOILAREN EPIDERMISA. ZENBATEKOA DA ZELULEN
TAMAINA?
Baliabideak
Tipula bat, portak, estalkiak, bisturi, pintzak, metileno-urdina
Mikroskopio digitala, ordenagailua.
Prozedura
1. Presta ezazu tipula-erraboilaren epidermisaren zati bat porta baten
gainean eta gehitu ezazu metileno-urdin tantatxo bat. Jar ezazu estalkia eta
eraman prestakina mikroskopiora.
2. Egin itzazu argazkiak 40x eta 100X handipenak erabiliz.
3. Argazkietako “testua” aukera erabiliz, adierazi argazkietan (40X eta
100X) gezien bidez bereizten dituzun zelularen atalak. Zein da egitura
bakoitzaren funtzioa?
1/Handipena: 2/ Handipena:

14
4. Orain, tipula-epidermisaren zelulen tamaina neurtuko duzu.
1/ Ireki ezazu lehen egindako argazki bat.
2/ Klikatu “neurtzea” aukera.
3/ Argazkia egiteko erabili duzun handipena “Aukeratu Eskalan”
klikatu beharko duzu.
4/Aukera ezazu zelula bat eta neurtu haren luzera.
5/ Ondoren, aukeratu beste bi zelula eta neurtu haien luzerak ere.
Idatzi hartutako neurriak Taula 1-ean.
5. Prozedura bera jarraitu beharko duzu, hiru zelulen zabalerak neurtzeko.
Taula 1: zelulen batezbesteko neurrien kalkulua argazkian
Zelula Luzera mikratan
(1mm = 1000 mikra)
Zabalera mikratan
(1mm = 1000 mikra)
Zelula 1 A = E =
Zelula 2 B = F =
Zelula 3 C = G =
3 zelulen luzera
(A + B + C)
D = mikra
Zelulen batezbesteko
luzera (D/3)
mikra
3 zelulen zabalera
(E +F + G)
H = mikra
Zelulen batezbesteko
zabalera (H/3)
mikra
6. Zehaztu hiru zelulen batezbesteko luzera eta zabalera. Idatzi taulan zure
kalkuluak.
7. Zuk neurtu dituzun zelulen batezbesteko luzera, zein da?, eta zabalera?
_________mikra luze eta __________ mikra zabal.
8.- Konpartitu zure kalkuluak gelakideekin eta kalkulatu tipula-epidermisaren
batezbesteko neurriak. Zeintzuk dira gelakide guztien batezbesteko neurriak:
_______mikra luze eta _______ mikra zabal.

15
Ikaslearen gidoia
HONDARTZETAKO HAREAK, NONDIK DATOZ?
Sarrera:
Haizeak, ibaiek edota olatuek ekarritako hareak
kostaldean edo barnealdean pila daitezke hondartzak
edota dunak osatzen.
Harea izena erabiltzen da 0,063mm eta 2mm bitarteko
partikulak izendatzeko. Konposizioa ezberdina izaten da
partikulen jatorriaren arabera: jatorrizko harriaren
osagaiak ,edo izaki bizidunen hondakinak (maskorrak,
koral-zatiak). Harea-aleak tamaina, konposizio, itxura eta
kolore askotakoak izan daitezke.
Mikroskopioa erabiliz, zehaztu al daiteke hareen jatorria?
Jarduera praktikoa
Galderari erantzuteko, jatorri ezberdineko harea-laginak mikroskopioz aztertu eta
haien jatorria asmatzen saiatuko zara.
Baliabideak
Harea-laginak
Mikroskopio digitala
Paisai ezberdinetako argazkiak
Prozedura
Presta ezazu mikroskopio digitala eta konektatu ordenagailuan.
Jar itzazu harea-laginak zure aurrean.
Erantzun jarraian datozen galderak.

16
JARDUERAK
1/ Azter itzazu ondoko argazkiak. Zehaztu bakoitza zein paisai mota den eta
bakoitzean zein den eragile geologikorik garrantzitsuena.
……………………………………………
…………………………………………….
Saharako basamortua
……………………………………………
…………………………………………….
Kontxa hondartza (Donostia)
……………………………………………
…………………………………………….
La Arena (Tenerife)
2/ Mikroskopioz aztertu baino lehen, saia zaitez aurreikusten harea-lagin bakoitzaren
jatorria zein den. Zertan oinarritzen zara hori esateko?
3/ Beha itzazu mikroskopioz lagin guztiak banan-banan. Deskribatu ikusten diren
aleen ezaugarriak. Egin laginen argazkiak. Zein neurritakoak dira aleak?
4/ Egindako behaketetan oinarrituz, esan ezazu lagin bakoitza zein tokitakoa den?
Justifikatu zure erantzuna.

17
Ikaslearen gidoia
ZEIN DA EURI AZIDOAREN ERAGINA HARRIETAN?
Sarrera:
Paisai karstikoetan oso egitura ikusgarriak ikusten dira.
Batzuk gizakiak denbora laburrean landutakoak direla
iruditu arren, haien eraketarako euri-urak milaka urte
behar izan ditu. Hau, meteorizazio kimiko izenaz
ezagutzen dugu.
Euriaren eragina ez da bakarrik mendietan sumatzen,
gizakiok egindako eraikuntza eta eskulturetan ere ikus
daiteke.
Euriaren ekintza handiagoa da euria azidoa denean. Baina, harri guztietan berdin
eragiten al du? Euriak beti eragiten al du?
Erantzun behar duzun galdera:
Nola froga daiteke euri azidoak harrietan eragiten duela?
1. Esperimentatu baino lehen:
Ikasle-talde bakoitzak pH ezberdineko disoluzioak prestatuko dituzue. Paper
indikatzailea edo pHmetro bat erabiliz, haien pHa zehaztu eta ontzian idatziko duzue.
AURREIKUSPENA: Zure ustez, zer gertatuko da eta zergatik?
Planifikazioa:
Esperimentatzen hasi baino lehen, galderari erantzun egokia bilatzeko
planifikazioa egin beharko duzue. Horretarako, ondokoak erabaki eta zehaztu
beharko dituzue:
Zer aldatuko dugu?
Zer neurtuko dugu?
Zer mantenduko dugu aldatu gabe?
Zein baliabide behar ditugu?

18
Zer eta nola egingo dugu? Zehaztu esperimentatzean emango dituzuen
pausuak eta banatu ardurak taldekideen artean.
1.
2.
3.
4.
Behaketak, nola jasoko ditugu?
Gertatutakoa argazki edota bideo baten bidez jaso dezakezu.
2. Esperimentuan zehar:
Planifikatu duzuena egingo duzue. Espero ez duzuen zerbait gertatzen bada
edo galdera berriak bururatzen bazaizkizue, idatzi:
3. Esperimentatu ondoren:
Zer behatu duzue? Zein ezaugarri jaso dituzue?
Hasieran egin dituzuen aurreikuspenak bete al dira?
Beraz, hasierako galderaren erantzuna, zein da?
4. Ondorioak
Egindako ikerketaz, zein ondorio ateratzen dituzu?

19
Ikaslearen lan-gidoia
ZEIN METAL DIRA ERREDUKTOREAGOAK?
Sarrera
Metal bakoitzak oxidatzeko edo erreduzitzeko ahalmen
ezberdina du. Honek esan nahi du, elektroiak
harrapatzeko edo askatzeko joera ezberdina duela.
Metal batek oxidatzeko joera badu, elektroiak errez
galduko ditu. Beraz, oxidatzaile moduan jokatuko du.
Bestaldetik, metal batek erreduzitzeko joera badu,
elektroiak errez harrapatuko ditu. Beraz, erreduzitzaile moduan jokatuko du.
Bi metal ezberdin kontaktuan jartzen badira, erreduktoreena elektroiak pasako dizkio
besteari, oxidatzaileagoa dena. Oxidatzen den metalak elektroiak galtzen ditu eta ioi
disolbagarria bihurtzen da. Erreduzitzen den metalak, aldez aurretik ioi moduan
badaude, oinarrizko egoera atomikora pasako dira eta solido moduan kristalizatuko
dira. Honi kristalizazioa esaten zaio.
Zein metal dira erreduktoreagoak ?
Jarduera honetan hainbat konposatu kimiko eta metal zatitxo erabiliko dituzu
oxidazio-erredukzio erreakzioak aztertzeko. Mikroskopio digitalaren bitartez erreakzio
kimikoak behatuko dituzu.
Porta batean metal zatitxo bat jarri eta haren gainean aztertu nahi duzun konposatu
kimikoaren tanta bat gehituko duzu. Porta mikroskopioaren platinan kokatuko duzu
eta gertatzen dena grabatuko duzu. Emaitzaren argazkiak ere egin dezakezu. Osatu
zure koadernoan emaitzak adierazten duen taula bat.
Proposatzen zaizkizun baliabideak dira: Portak, tanta-kontagailuak, kobre hariak,
burdin zatitxoak, eztainu zatitxoak, zilar nitratoa (AgNO3 1M) eta kobre sulfatoa
(CuSO4 5%)
Planifikazioa
Esperimentatzen hasi baino lehen, ondokoak erabaki eta zehaztu beharko dituzue:
Zer aldatuko duzu?
Zer behatuko duzu?
Zer mantenduko duzu aldatu gabe?

20
Zein baliabide behar dituzu?
Zer eta nola egingo duzu? Zehaztu esperimentatzean emango dituzuen pausuak eta
banatu ardurak taldekideen artean.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gertatutakoa argazki edota bideo baten bidez jaso dezakezu.
Planifikatu duzuna egingo duzu. Espero ez duzun zerbait gertatzen bada edo galdera
berriak bururatzen bazaizkizu, idatz itzazu:
Zer behatu duzu?
Hasieran egin duzun aurreikuspena bete al da?
4. Ondorioak

21
Ikaslearen gidoia
DISOLBATUTAKO SUBSTANTZIA BAT BERRIRO AGER DAITEKE?
Sarrera:
Gatzak uretan nahasten ditugunean, solido ikusgai
izatetik disolbatuak egotera pasatzen dira. Begi-bistan
ez daudenez, desagertu egin direla ematen du.
Denbora pasa ahala, ura lurruntzean gatz horiek
berriro solidotu egiten dira eta agerian geratzen dira
berriro.
Disolbatzean gure bistatik desagertu den gatza, berriro ager daiteke?
Jarduera honetan, mikroskopio digitala eta haren softwareak ematen duen argazki-
sekuentziak egiteko aukera erabiliko dituzu. Bi edalontzi, kotoizko soka bat, koilara
bat, ura eta sodio bikarbonatoa beharko dituzu.
Bi edalontzietan ura jarri eta bikarbonato sodikoa disolbatuko duzu saturazio-puntua
lortu arte. Ondoren, soka bat jarriko duzu edalontzi baten likidotik beste edalontziaren
likidoraino. Muntai osoa mikroskopioan kokatuko duzu eta soka lentearen azpian
kokatuko duzu.
Ordenagailuan mikroskopioaren softwarea ireki eta soka ondo enfokatua dagoela ba
baieztatu beharko duzu.
“TIME-LAPSE” bat programatuko duzu. Programaren “argazki-sekuentzia” aukeran
aginduko duzu 10 minuturo argazki bat atera dezan eta, ikusteko orduan 4 argazki
segundoko erakuts ditzan.
24 ordu pasa ondoren, programa gelditu beharko duzu.
Planifikazioa:
Esperimentatzen hasi baino lehen, galderari erantzun egokia bilatzeko
planifikazioa egin beharko duzue. Horretarako, ondokoak erabaki eta zehaztu
beharko dituzue:
Zein baliabide behar ditugu?

22
Zer eta nola egingo dugu? Zehaztu esperimentatzean emango dituzuen
pausuak eta banatu ardurak taldekideen artean.
1.
2.
3.
4.
Mikroskopio digitala eta haren softwarea duen ordenagailu bat erabiliz, “TIME-
LAPSE” bat prestatuko duzu. Era berean, gertatutakoa argazki edota bideo baten bidez
jaso dezakezu.
Planifikatu duzuena egingo duzue. Espero ez duzuen zerbait gertatzen bada
edo galdera berriak bururatzen bazaizkizue, idatzi:
Zer behatu duzue? Zein ezaugarri jaso dituzue?
Hasieran egin dituzuen aurreikuspenak bete al dira?
4. Ondorioak

Mikroskopio digitala ezaugarriak erabilera eta jarduerak 2016

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais de beanton

Mais de beanton (20)

Mikroskopio digitala ezaugarriak erabilera eta jarduerak 2016