SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 12
Baixar para ler offline
Хэл ариун тунгалаг байг




               
Энгийн өгүүлбэр




              
Өгүүлбэр

    Энгийн өгүүлбэр       Нийлмэл өгүүлбэр
    1 бүрэлдэхүүнт        2 бүрэлдэхүүнт
    Эзэн биегүй           Хураангуй
    Нэрлэсэн              Дэлгэрэнгүй
    Өгүүлбэр үг           гэж 2 хуваана.



                       
1 бүрэлдэхүүнт өгүүлбэр

    Өгүүлбэрийг бүрдүүлэгч 2 гол гишүүний аль нэг нь байхгүй
    1. эзэн биегүй өгүүлбэр
    Эзэн нь тодорхойгүй Жнь: Чамд үлдээж орхисон
    2. нэрлэсэн өгүүлбэр
    Үйлгүй өгүүлбэр Жнь: зуны намуухан үдэш
    3. өгүүлбэр үг
    Аль аль нь болдог өгүүлбэр Жнь: хувцаслав



                                  
2бүрэлдэхүүнт өгүүлбэр

       Хоёр гол гишүүний аль аль нь байна
    1.хураангуй өгүүлбэр
    Зөвхөн гол гишүүдээс бүтнэ. Жнь Ус урсана.
    2.дэлгэрэнгүй өгүүлбэр
    Гол гишүүдээс гадна дэд гишүүд орсон байна.
    Талын шувуудын өндгөнд сүүдрээ бүү
     хүргээрэй.
    /дэд гишүүд хэд ч орсон байж болно.
                           
Бүрэн ба бүрэн бус өгүүлбэр

    Өгүүлэх бүрэн илэрсэн өгүүлбэрийг бүрэн өшүүлбэр
     гэнэ.
    Жнь: Чи гадуур явсан уу /бүрэн/
        тэгсэн /бүрэн бус/




                              
Найруулгын үүрэг

    а. өгүүлбэрийн гишүүдийн байрыг өөрчлөх
    б. утга дүйх нөгөө гишүүнээр орлуулах
    в. цөм бүтцийн загварыг дэлгэрүүлэх
    г. идэвхтэйг идэвхүй бүтцээр солих, найруулах
    д.хурааж орхих заримдаглах
    е. баймж утгат үгээр хувиргах


                           
Хэлцийн ангилал

    1. 1бүрэлдэхүүнт нэрийн холбоо
    2. 1бүрэлдэхүүнт үйлийн холбоо
    3. хураангуй 2 бүрэлдэхүүнт
    Жнь: баруун гар,урт гар, гэдэс гарах
    Алсын моринд дөрөөлөх, цаасан малгай өмсгөх
    Нар гарах, голомт залгах, нүд хужирлах



                                 
дасгал

    Өгүүлбэрийг харгалзуулж үйлийн эзэн сэргэж болох хэсгийг
      тодорхойж гишүүдээр зур
    1. маргааш ням гаригт амарна.
    2. тусгай хамгаалалтад авах гэнэ.
    3. төслийг хэлэлцэж байна.
    4. эрлийг мургаар олно.
    5. шагналынхаа талыг хандивлажээ.
    6. хэрэг зөрчлийг бууруулж байна.
    7.билүүтэй уулынхаа овоонд ганц чулуу нэмэрлэе.
                                     
Бататгал

    Доорх өгүүлбэрүүдийг 1 гэсэн зарчмаар алгуур хувиргаж
      хураангуйл.
    Хан хэнтий уулын баруун өмнө зүгт Хэрлэн голын баруун
      этгээдэд Дэлгэрхаан хэмээх уулын өвөрт Дэлүүн
      болдог гэдэг нэртэй нэгэн ухаа байдаг.
    Гадас шиг шовх улаан хадны орой дээр цагаан толгойтой
      өвгөн Тас алд дэлэм урт далавчаа ядарсан байртай
      хумиад хүглийн сууна.
    Монгол улсын тусгаар тогтнол бүрэн эрхт байдлын бэлгэ
     тэмдэг нь төрийн сүлд, туг, далбаа, тамга, дуулал, мөн.
                                
Гэрийн даалгавар

    Өгүүлбэрзүйгээр задал
    /сурагч бүрт эх сэдэв өгүүлбэр өгнө./
    Энгийн өгүүлбэрийн бүтэц хэв маягийг нэрлэ
    Энгийн өгүүлбэрийн утга ялгалын жишээ
    Нийлмэл өгүүлбэр гэж юу вэ? Ямар
     өгүүлбэрийг хэлдэг вэ?
    Сурах бичгээс ажиллах
                         
төгсгөл

    Хичээлд оролцсон та бүхэнд баярлалаа




                         

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Дутмаг хувилах нэр
Дутмаг хувилах нэрДутмаг хувилах нэр
Дутмаг хувилах нэрGe Go
 
эх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүнэх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүнbayarankh
 
монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1oyunaadorj
 
6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг
6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг
6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэгBaagiib728
 
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptx
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptxНАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptx
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptxRAYB
 
Жинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэрЖинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэрGe Go
 
оньсого таацгаая-давтлага
оньсого таацгаая-давтлагаоньсого таацгаая-давтлага
оньсого таацгаая-давтлагаMandahMonhzaya
 
Mон хэл тэмдэглэл
Mон хэл тэмдэглэлMон хэл тэмдэглэл
Mон хэл тэмдэглэлBama740517
 
11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим
11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим
11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчимnyamtaivan
 
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
м.х   2 р ангийн хөтөлбөрм.х   2 р ангийн хөтөлбөр
м.х 2 р ангийн хөтөлбөрtsewegmed
 
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
Тэмдэг нэр үгийн аймагТэмдэг нэр үгийн аймаг
Тэмдэг нэр үгийн аймагGe Go
 
Lecture 4 5.
Lecture 4 5.Lecture 4 5.
Lecture 4 5.Ge Go
 
найруулгын төрөл
найруулгын төрөлнайруулгын төрөл
найруулгын төрөлsainaa88
 
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilaltelmenten
 

Mais procurados (20)

Дутмаг хувилах нэр
Дутмаг хувилах нэрДутмаг хувилах нэр
Дутмаг хувилах нэр
 
эх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүнэх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүн
 
монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1
 
найруулах чадвар
найруулах чадварнайруулах чадвар
найруулах чадвар
 
6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг
6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг
6-р ангийн уран зохиол Шаргачин өгүүллэг
 
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptx
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptxНАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptx
НАЙРУУЛГА ЗҮЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ.pptx
 
Жинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэрЖинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэр
 
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголтЛекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
 
оньсого таацгаая-давтлага
оньсого таацгаая-давтлагаоньсого таацгаая-давтлага
оньсого таацгаая-давтлага
 
Mон хэл тэмдэглэл
Mон хэл тэмдэглэлMон хэл тэмдэглэл
Mон хэл тэмдэглэл
 
Mgl 7
Mgl 7Mgl 7
Mgl 7
 
11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим
11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим
11 р ангийн монгол хэл, эсээ бичих зарчим
 
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
м.х   2 р ангийн хөтөлбөрм.х   2 р ангийн хөтөлбөр
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
 
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
Тэмдэг нэр үгийн аймагТэмдэг нэр үгийн аймаг
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
 
Lecture 4 5.
Lecture 4 5.Lecture 4 5.
Lecture 4 5.
 
найруулгын төрөл
найруулгын төрөлнайруулгын төрөл
найруулгын төрөл
 
гэрийн ерөөл
гэрийн ерөөл гэрийн ерөөл
гэрийн ерөөл
 
хичээл 6
хичээл 6хичээл 6
хичээл 6
 
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
 
хэлц
 хэлц хэлц
хэлц
 

Destaque

монгол хэл
монгол хэлмонгол хэл
монгол хэлchimgee21
 
хичээл №1
хичээл №1хичээл №1
хичээл №1enhuush_99
 
энгийн өгүүлбэр
энгийн өгүүлбэрэнгийн өгүүлбэр
энгийн өгүүлбэрCh Moonoo
 
холбоо үг
холбоо үг холбоо үг
холбоо үг jiguurten
 

Destaque (6)

монгол хэл
монгол хэлмонгол хэл
монгол хэл
 
хичээл №1
хичээл №1хичээл №1
хичээл №1
 
энгийн өгүүлбэр
энгийн өгүүлбэрэнгийн өгүүлбэр
энгийн өгүүлбэр
 
Chimeg
ChimegChimeg
Chimeg
 
холбоо үг
холбоо үг холбоо үг
холбоо үг
 
өгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүдөгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүд
 

Semelhante a ухаан1

18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilaltelmenten
 
8 р анги м.х
8 р анги м.х8 р анги м.х
8 р анги м.хEnheee2
 
өгүүлбэрийн гол гишүүд
өгүүлбэрийн гол гишүүдөгүүлбэрийн гол гишүүд
өгүүлбэрийн гол гишүүдBaterdene Solongo
 
хэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээл
хэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээлхэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээл
хэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээлsainaa88
 
Mongol helnii hicheel
Mongol helnii hicheelMongol helnii hicheel
Mongol helnii hicheelhandmaa
 
6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга
6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга
6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулгаotgonerdeneotgonerdene
 
Mongol hel 7 angi 3 hicheel
Mongol hel 7 angi 3 hicheelMongol hel 7 angi 3 hicheel
Mongol hel 7 angi 3 hicheelaltantuya2012
 
монгол хэл хичээл мөнгөнцэцэг
монгол хэл хичээл мөнгөнцэцэгмонгол хэл хичээл мөнгөнцэцэг
монгол хэл хичээл мөнгөнцэцэгMongontsetseg Mongoo
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1Dalaijargal
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1Horolsuren
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1Dalaijargal
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1Horolsuren
 
болортуяа
болортуяаболортуяа
болортуяаSoko5-3
 

Semelhante a ухаан1 (20)

18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
18. engiin ba niilmel oguulberiin angilal
 
хичээл 7
хичээл 7хичээл 7
хичээл 7
 
8 р анги м.х
8 р анги м.х8 р анги м.х
8 р анги м.х
 
хичээл 8
хичээл 8хичээл 8
хичээл 8
 
хичээл 5
хичээл 5хичээл 5
хичээл 5
 
өгүүлбэрийн гол гишүүд
өгүүлбэрийн гол гишүүдөгүүлбэрийн гол гишүүд
өгүүлбэрийн гол гишүүд
 
хэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээл
хэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээлхэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээл
хэллэг ба хэлх өг нээлттэй хичээл
 
Mongol helnii hicheel
Mongol helnii hicheelMongol helnii hicheel
Mongol helnii hicheel
 
Shijirtuya
ShijirtuyaShijirtuya
Shijirtuya
 
6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга
6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга
6-р ангийн монгол хэлний хичээл өгүүлбэрийн найруулга
 
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulelMongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
 
Mongol hel8 uguulber gishuud
Mongol hel8 uguulber gishuudMongol hel8 uguulber gishuud
Mongol hel8 uguulber gishuud
 
Mongol hel 7 angi 3 hicheel
Mongol hel 7 angi 3 hicheelMongol hel 7 angi 3 hicheel
Mongol hel 7 angi 3 hicheel
 
монгол хэл хичээл мөнгөнцэцэг
монгол хэл хичээл мөнгөнцэцэгмонгол хэл хичээл мөнгөнцэцэг
монгол хэл хичээл мөнгөнцэцэг
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
 
зайн сургалт 1
зайн сургалт 1зайн сургалт 1
зайн сургалт 1
 
болортуяа
болортуяаболортуяа
болортуяа
 

Mais de bayarankh

Minii shulguud
Minii shulguudMinii shulguud
Minii shulguudbayarankh
 
эх хэрэг1
эх хэрэг1эх хэрэг1
эх хэрэг1bayarankh
 
эх хэрэг
эх хэрэгэх хэрэг
эх хэрэгbayarankh
 
хүслэн анхаа
хүслэн анхаахүслэн анхаа
хүслэн анхааbayarankh
 
шалгах арга
шалгах аргашалгах арга
шалгах аргаbayarankh
 
ухаан 2
ухаан 2ухаан 2
ухаан 2bayarankh
 
Minii shulguud
Minii shulguudMinii shulguud
Minii shulguudbayarankh
 
Aimshigt hot
Aimshigt hotAimshigt hot
Aimshigt hotbayarankh
 
Amerikiin emgenelt yavdal 2
Amerikiin emgenelt yavdal 2Amerikiin emgenelt yavdal 2
Amerikiin emgenelt yavdal 2bayarankh
 
Anhnii durlal
Anhnii durlalAnhnii durlal
Anhnii durlalbayarankh
 
Chehoviin tyyver zohiol
Chehoviin tyyver zohiolChehoviin tyyver zohiol
Chehoviin tyyver zohiolbayarankh
 
Dalain huvuunii alag hav tolgoi
Dalain huvuunii alag hav tolgoiDalain huvuunii alag hav tolgoi
Dalain huvuunii alag hav tolgoibayarankh
 
Jonon guilgachin 2
Jonon guilgachin 2Jonon guilgachin 2
Jonon guilgachin 2bayarankh
 

Mais de bayarankh (20)

Minii shulguud
Minii shulguudMinii shulguud
Minii shulguud
 
эх хэрэг1
эх хэрэг1эх хэрэг1
эх хэрэг1
 
эх хэрэг
эх хэрэгэх хэрэг
эх хэрэг
 
анхаа
анхааанхаа
анхаа
 
хүслэн анхаа
хүслэн анхаахүслэн анхаа
хүслэн анхаа
 
шалгах арга
шалгах аргашалгах арга
шалгах арга
 
ухаан3
ухаан3ухаан3
ухаан3
 
ухаан 2
ухаан 2ухаан 2
ухаан 2
 
хаад
хаадхаад
хаад
 
Minii shulguud
Minii shulguudMinii shulguud
Minii shulguud
 
аха
ахааха
аха
 
багш 1
багш 1багш 1
багш 1
 
1001 shunu
1001 shunu1001 shunu
1001 shunu
 
Aimshigt hot
Aimshigt hotAimshigt hot
Aimshigt hot
 
Ameraica
AmeraicaAmeraica
Ameraica
 
Amerikiin emgenelt yavdal 2
Amerikiin emgenelt yavdal 2Amerikiin emgenelt yavdal 2
Amerikiin emgenelt yavdal 2
 
Anhnii durlal
Anhnii durlalAnhnii durlal
Anhnii durlal
 
Chehoviin tyyver zohiol
Chehoviin tyyver zohiolChehoviin tyyver zohiol
Chehoviin tyyver zohiol
 
Dalain huvuunii alag hav tolgoi
Dalain huvuunii alag hav tolgoiDalain huvuunii alag hav tolgoi
Dalain huvuunii alag hav tolgoi
 
Jonon guilgachin 2
Jonon guilgachin 2Jonon guilgachin 2
Jonon guilgachin 2
 

ухаан1

  • 3. Өгүүлбэр Энгийн өгүүлбэр Нийлмэл өгүүлбэр 1 бүрэлдэхүүнт 2 бүрэлдэхүүнт Эзэн биегүй Хураангуй Нэрлэсэн Дэлгэрэнгүй Өгүүлбэр үг гэж 2 хуваана.    
  • 4. 1 бүрэлдэхүүнт өгүүлбэр Өгүүлбэрийг бүрдүүлэгч 2 гол гишүүний аль нэг нь байхгүй 1. эзэн биегүй өгүүлбэр Эзэн нь тодорхойгүй Жнь: Чамд үлдээж орхисон 2. нэрлэсэн өгүүлбэр Үйлгүй өгүүлбэр Жнь: зуны намуухан үдэш 3. өгүүлбэр үг Аль аль нь болдог өгүүлбэр Жнь: хувцаслав    
  • 5. 2бүрэлдэхүүнт өгүүлбэр Хоёр гол гишүүний аль аль нь байна 1.хураангуй өгүүлбэр Зөвхөн гол гишүүдээс бүтнэ. Жнь Ус урсана. 2.дэлгэрэнгүй өгүүлбэр Гол гишүүдээс гадна дэд гишүүд орсон байна. Талын шувуудын өндгөнд сүүдрээ бүү хүргээрэй.   /дэд гишүүд хэд ч орсон байж болно.  
  • 6. Бүрэн ба бүрэн бус өгүүлбэр Өгүүлэх бүрэн илэрсэн өгүүлбэрийг бүрэн өшүүлбэр гэнэ. Жнь: Чи гадуур явсан уу /бүрэн/ тэгсэн /бүрэн бус/    
  • 7. Найруулгын үүрэг а. өгүүлбэрийн гишүүдийн байрыг өөрчлөх б. утга дүйх нөгөө гишүүнээр орлуулах в. цөм бүтцийн загварыг дэлгэрүүлэх г. идэвхтэйг идэвхүй бүтцээр солих, найруулах д.хурааж орхих заримдаглах е. баймж утгат үгээр хувиргах    
  • 8. Хэлцийн ангилал 1. 1бүрэлдэхүүнт нэрийн холбоо 2. 1бүрэлдэхүүнт үйлийн холбоо 3. хураангуй 2 бүрэлдэхүүнт Жнь: баруун гар,урт гар, гэдэс гарах Алсын моринд дөрөөлөх, цаасан малгай өмсгөх Нар гарах, голомт залгах, нүд хужирлах    
  • 9. дасгал Өгүүлбэрийг харгалзуулж үйлийн эзэн сэргэж болох хэсгийг тодорхойж гишүүдээр зур 1. маргааш ням гаригт амарна. 2. тусгай хамгаалалтад авах гэнэ. 3. төслийг хэлэлцэж байна. 4. эрлийг мургаар олно. 5. шагналынхаа талыг хандивлажээ. 6. хэрэг зөрчлийг бууруулж байна. 7.билүүтэй уулынхаа овоонд ганц чулуу нэмэрлэе.    
  • 10. Бататгал Доорх өгүүлбэрүүдийг 1 гэсэн зарчмаар алгуур хувиргаж хураангуйл. Хан хэнтий уулын баруун өмнө зүгт Хэрлэн голын баруун этгээдэд Дэлгэрхаан хэмээх уулын өвөрт Дэлүүн болдог гэдэг нэртэй нэгэн ухаа байдаг. Гадас шиг шовх улаан хадны орой дээр цагаан толгойтой өвгөн Тас алд дэлэм урт далавчаа ядарсан байртай хумиад хүглийн сууна. Монгол улсын тусгаар тогтнол бүрэн эрхт байдлын бэлгэ тэмдэг нь төрийн сүлд, туг, далбаа, тамга, дуулал, мөн.    
  • 11. Гэрийн даалгавар Өгүүлбэрзүйгээр задал /сурагч бүрт эх сэдэв өгүүлбэр өгнө./ Энгийн өгүүлбэрийн бүтэц хэв маягийг нэрлэ Энгийн өгүүлбэрийн утга ялгалын жишээ Нийлмэл өгүүлбэр гэж юу вэ? Ямар өгүүлбэрийг хэлдэг вэ? Сурах бичгээс ажиллах    
  • 12. төгсгөл Хичээлд оролцсон та бүхэнд баярлалаа