Παρουσίαση περιβαλλοντικού προγράμματος

1. ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
(ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ)
3Ο
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΖΕΦΥΡΙΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013
ΥΠΕΥΘΥΝΗ Π.Ε ΠΕΡΙΦ. Δ/ΝΗΣ ΔΥΤ. ΑΤΤΙΚΗΣ:
κ. ΤΣΙΓΚΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:
κ. ΚΑΛΑΡΧΑΚΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:
κ. ΠΙΠΕΡΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ

2. 2
Εισαγωγή
Στο πλαίσιο του προγράμματος Περιβαντολλογικής Εκπαίδευσης με θέμα
«Περιβάλλον και Υγεία (Ανακύκλωση και Υγεία)», επιχειρήσαμε να βοηθήσουμε την
κοινωνική ομάδα των ROM και κυρίως τα παιδιά τους, που αποτελούν το μεγαλύτερο
ποσοστό των μαθητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, να αποκτήσουν
ευαισθητοποίηση ως προς το θέμα μας και τα σχετιζόμενα μ’ αυτό προβλήματα. Να
αποκτήσουν επίγνωση της αλληλεξάρτησής τους με το συνολικό περιβάλλον και κατ’
επέκταση με το οικοσύστημα.
Η ενασχόληση και οι δραστηριότητες που εφαρμόστηκαν είχαν σκοπό να
βοηθήσουν τα παιδιά ν’ αποκτήσουν γνώσεις και ποικιλία εμπειριών. Επίσης,
συναισθήματα ενδιαφέροντος για το φυσικό περιβάλλον καθώς και κίνητρα για λήψη
αποφάσεων και ενεργό συμμετοχή στη βελτίωση της ζωής τους.
Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα που επιτρέπει την αφύπνιση όλων
των αισθήσεων, ώστε αυτές να βοηθούν στην ανακάλυψη του περιβαλλοντικού
προβλήματος. Επιτρέπει την απόκτηση γνώσεων μέσω της αισθητικής ανάπτυξης, της
ερευνητικής διαδικασίας. Γεγονός που ενισχύει την τάση των παιδιών ν’
ανακαλύπτουν.
Η διαθεματική προσέγγιση του θέματος και η ανάπτυξη συλλογικών
δραστηριοτήτων βοήθησαν στη εμπέδωση μιας ολιστικής άποψης για την
ανακύκλωση, το περιβάλλον και την υγεία μας. Η διαθεματική προσέγγιση συνέβαλε
στην κατανόηση της αλληλοσύνδεσης των πραγμάτων.
Το σχολείο συνδέθηκε με τον περιβάλλοντα κόσμο, έγινε το άνοιγμα με την
εξωσχολική ζωή, γεγονός που ισχυροποίησε την αλληλεπίδραση του σχολείου και της
τοπικής κοινότητας.
Τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ήταν μαθητές/τριες της Β΄ τάξης του
3ου
Δημοτικού Σχολείου Ζεφυρίου.
Η επιλογή των δράσεων έγινε σύμφωνα με τα στάδια ανάπτυξης των παιδιών
σχολικής ηλικίας (περίοδος συγκεκριμένων λογικών ενεργειών 6/7 έως 12 ετών κατά
τον Piaget). Δράσεις οργανωμένες με συγκεκριμένο και συστηματικό τρόπο, που
συμβαδίζουν με τις νοητικές διεργασίες των παιδιών και βοηθούν στην ολόπλευρη
ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
Οι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών δεν αγνοήθηκαν. Δεν ζητήσαμε απ’ όλα
τα παιδιά ίδια πράγματα. Κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε ισοπεδωτικά. Ο ρόλος μας
ήταν καθοδηγητικός και η παρέμβασή μας ρυθμιστική.
Η υλοποίηση αυτού του προγράμματος συνέβαλε στην υιοθέτηση ενός τρόπου
ζωής φιλικού προς το περιβάλλον και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, στάσεων και αξιών.
Οι παιδαγωγικές μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν:
 Μέθοδος υποβολής ερωτήσεων από τα παιδιά.
 Συζήτηση με τα παιδιά.
 Πειραματική μέθοδος.
 Εικαστικές δραστηριότητες.
 Έρευνα – παρατήρηση στο περιβάλλον.
Συντονίστρια του Προγράμματος Υπεύθυνη του Προγράμματος
Καλαρχάκη Βασιλεία Πιπερίδου Σοφία

3. 3
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
(Αναλυτική παρουσίαση το σχεδίου εργασίας μας)
Το σχέδιο εργασίας μας εξελίχθηκε ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και τα
ενδιαφέροντα των συμμετεχόντων.
Το πρώτο βήμα ήταν η επιλογή του προς μελέτη θέματος. Αφορμές και ερεθίσματα
για τα θέματα δόθηκαν μέσα από τα σχολικά γνωστικά εγχειρίδια, αλλά και από το
τοπικό περιβάλλον. Μέσα από την διεξοδική συζήτηση, τη διαδικασία της
πλειοψηφικής επιλογής και την αξιοποίηση προτάσεων αναδείχθηκε αυτό που
πρόβαλε περισσότερο στη ζωή των μαθητών/τριών.
Από τη στιγμή που αποφασίστηκε η επιλογή του θέματος, ξεκίνησε η εξέταση του
κατά ομάδες στην τάξη. Έγινε προσπάθεια διερεύνησης της υπάρχουσας γνώσης για
το θέμα, μια δηλαδή πρώτη σκιαγράφηση του.
Η πρώτη προσέγγιση ξεκίνησε με τον προβληματισμό για το πώς και από πού
μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για την ανακύκλωση, το περιβάλλον και την
υγεία μας: σχολικά εγχειρίδια, έντυπο υλικό, ντόπιος πληθυσμός, Η/Υ, τοπικοί φορείς.
Έτσι ξεκίνησε ο σχεδιασμός των δραστηριοτήτων και η συστηματικότερη
οργάνωση.
Παροτρύνουμε τα παιδιά να σκεφτούν και να μας περιγράψουν προηγούμενες
εμπειρίες γύρω από το θέμα και να μας καταθέσουν τις ιδέες και τους
προβληματισμούς τους.
Καταγράφουμε τις έννοιες τις σχετικές με το θέμα και τις απόψεις των παιδιών
στον πίνακα ανακοινώσεων.
Προχωράμε στον ορισμό των λέξεων « Ανακύκλωση - Περιβάλλον - Υγεία ». Στη
συνέχεια σε ερωτήσεις όπως « Τι κάνουμε τα προϊόντα της ανακύκλωσης; », «Πως
μπορούμε να κάνουμε ανακύκλωση; », «Υπάρχουν προϊόντα που μπορούμε να
ξαναχρησιμοποιήσουμε;», «Ποια είναι τα προϊόντα που μπορούν να ανακυκλωθούν;»
«Γιατί είναι σημαντική η ανακύκλωση;».
Και ακολουθεί διαθεματική προσέγγιση.
Γλώσσα:
Ενημέρωση - συζήτηση για το περιβάλλον, τη διατροφή και την υγεία. Γνωριμία
με τα βιβλία της βιβλιοθήκης του σχολείου και το εποπτικό υλικό. Καταγραφή των
πληροφοριών. Ανάγνωση εφημερίδων, περιοδικών, παραμυθιών, σχετικών με το
θέμα. Χρήση λεξικού.
Χωρισμός της τάξης σε ομάδες με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών για το
χαρτί, το γυαλί, το πλαστικό, το αλουμίνιο, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τη
ρύπανση κλπ.
«Σκέφτομαι και γράφω» από τους μαθητές για τα παραπάνω θέματα. Συλλογή και
επεξεργασία άρθρων, εφημερίδων και περιοδικών σχετικών με το προς μελέτη θέμα.
Η γλωσσική διδασκαλία ήταν η αρχή για μια δημιουργική κίνηση. Αφήσαμε τα
παιδιά να δημιουργήσουν ελεύθερα κείμενα, προσωπικές ή φανταστικές ιστορίες,
ποιήματα με τις λέξεις «Ανακύκλωση και Υγεία».

4. 4
Συνέχισαν δουλεύοντας συνειρμικά με παιγνιώδη τρόπο. Αναζήτησαν λέξεις που
αρχίζουν από ανα: ανακατεύω, ανάγνωση, ανάσα. Λέξεις που λήγουν σε ση: στάση,
ξεκούραση, ανάπαυση.
Ανέλυσαν τα γράμματα των λέξεων ανακύκλωση, περιβάλλον, υγεία, δίνοντας
φράσεις με ολοκληρωμένη σημασία.
Μαθηματικά:
Με μαθηματικά προβλήματα υπολογίσθηκαν πόσα δέντρα θα σώζονταν αν όλα τα
σχολεία της Αθήνας ανακύκλωναν τα βιβλία τους στο τέλος της χρονιάς. Έτσι, ο
φόβος του αριθμού άρχισε να εγκαταλείπεται κάνοντας διάφορες πράξεις στα
τετράδια τους.
Προχωρήσαμε σε ερωτήσεις όπως: «Πόσο χαρτόνι χαρτί, γυαλί, πλαστικό,
αλουμίνιο χρησιμοποιούμε στις συσκευασίες των τροφίμων;». Έτσι τα παιδιά έψαξαν
να βρουν προϊόντα χωρίς περιτύλιγμα όπως πχ. μήλο, πορτοκάλι. Τροφές με δύο, τρία
ή και περισσότερα περιτυλίγματα όπως πχ. αναψυκτικά (πλαστικά ή αλουμινένια
κουτάκια).
Τα παιδιά χωρίστηκαν σε τρείς ομάδες για τις παραπάνω δραστηριότητες. Αυτές
συνέβαλαν στη μεταξύ τους συνεργασία και στην ανάπτυξη της δυναμικής τους.
Έγινε καταμερισμός των εργασιών, οργάνωση κι επεξεργασία των δεδομένων, της
διάταξης των αντικειμένων, των γεωμετρικών σχημάτων.
Μελέτη του Περιβάλλοντος:
Κάναμε έρευνα για τις συσκευασίες, δηλαδή για το περιτύλιγμα και τα υλικά που
χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες των τροφίμων. Συζητήσαμε επίσης για τις
χάρτινες σακούλες, τις πλαστικές, τις υφασμάτινες τσάντες, τις δερμάτινες.
Τα είδη που χρησιμοποιούν σε άλλες χώρες ή χρησιμοποιούσαν σε άλλες εποχές οι
άνθρωποι.
Για τις επιπτώσεις που προκαλούν στο περιβάλλον κυρίως οι πλαστικές σακούλες.
Για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν ν’ αντικαταστήσουν τις πλαστικές με
άλλες πολλαπλών χρήσεων. Για το πώς θα πείσουν τους γονείς τους να μη
χρησιμοποιούν πλαστικές.
Συζητήσαμε για τα απορρίμματα, τις χωματερές με τους τόνους σκουπιδιών, για τα
κάθε είδους απορρίμματα που φεύγουν από τα σπίτια μας ακλουθώντας τη διαδρομή
μέχρι τη θάλασσα και τις επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα.
Αναλυτικότερα, μιλήσαμε για τα οικιακά απορρίμματα. Έγινε αναφορά στα
σκουπίδια που φεύγουν από τα σπίτια μας, για την χωματερή.
Τα παιδιά ασχολήθηκαν με τη μόλυνση της θάλασσας, από άλλα υγρά εκτός των
οικιακών. Έμαθαν για τις επιπτώσεις, εξαφανίσεις ειδών, και γνώρισαν μέσα από το
διαδίκτυο τις οικολογικές οργανώσεις που ασχολούνται με το θέμα.
Τα ίδια τα παιδιά συμπέραναν πως η λύση στο πρόβλημα της συσσώρευσης των
σκουπιδιών είναι η ανακύκλωσή τους. Έγινε συγκέντρωση υλικού από την τάξη και
ειδικά του χαρτιού.
Οι δραστηριότητες που ακολούθησαν συνδέθηκαν με το σχολικό εγχειρίδιο «
Εμείς και ο κόσμος» και συγκεκριμένα με τα μαθήματα « Το νερό στην καθημερινή
Ζωή», «Ο κύκλος του Νερού».
Τα θέματα αυτά έβαλαν σε σκέψεις τα παιδιά που ήταν ερωτήσεις όπως « Πώς η
βροχή μολύνει το νερό;», «Γιατί οι βιομηχανίες μολύνουν τα ποτάμια και τις

5. 5
θάλασσες;», «Γιατί οι θάλασσες είναι μολυσμένες από τους ωκεανούς;», «Πως
καθαρίζεται το νερό;» «Πως θα βγάλουμε το χλώριο από το νερό που πίνουμε;» Εδώ
η απάντηση που δώσαμε ήταν πως εάν βάλουμε το νερό σε μια γυάλινη κανάτα, το
χλώριο θα εξατμιστεί μετά από μία ή δύο ώρες.
Παρατηρώντας τις σχετικές εικόνες στο σχολικό εγχειρίδιο προσπάθησαν οι
μαθητές να εξηγήσουν τον κύκλο του νερού και στη συνέχεια να γράψουν ό,τι
κατάλαβαν.
Η παρέμβαση μας ήταν καθοδηγητική.
Σχεδίασαν «Τον κύκλο του νερού» στον πίνακα και σε χαρτόνι.
Αναφερθήκαμε και σχολιάσαμε γνωστές παροιμίες για το νερό όπως: « Ο
πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα», «Δεν θέλει ρύζι με νερό, θέλει νερό με
ρύζι», « Αλλού χτυπάει το νερό κι αλλού βροντά ο μύλος».
Τα παιδιά μέσα από το site της ΕΥΔΑΠ στο Μενίδι πήραν απάντηση σε πολλές
απορίες τους. Κατάλαβαν πως το νερό διοχετεύεται με δαιδαλώδες δίκτυο σωλήνων
παροχής στις βρύσες μας. Πριν τη χρησιμοποίηση του είναι απαραίτητο να
καθαριστεί πολύ προσεκτικά. Συνήθως, διοχετεύεται πρώτα σε δεξαμενές, όπου τα
σώματα που μεταφέρει καθιζάνουν στο βυθό.
Στη συνέχεια τα φράγματα των δεξαμενών ανοίγουν και το νερό διοχετεύεται σε
ειδικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Εκεί κοσκινίζεται για να απομακρυνθούν οι
ουσίες που περιέχει. Έπειτα φιλτράρεται από στρώματα χαλικιών και άμμου που
συγκρατούν ακόμα μικρότερες προσμίξεις. Προκειμένου να εξοντωθούν τα μικρόβια
υφίσταται μια επεξεργασία με χλώριο. Στο τέλος το νερό διοχετεύεται στους αγωγούς
παροχής και μεταφέρεται στο δίκτυο της πόλης κι από κει στις βρύσες μας.
Στα μέσα Μαΐου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην παιδική κατασκήνωση «Η
φωλιά του παιδιού», στις Αφίδνες. Εκεί τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τη χλωρίδα και
την πανίδα του δάσους. Μελέτησαν τις πηγές και ήρθαν σε επαφή με τον
αξιοποιημένο χώρο των νερών της περιοχής.
Έγιναν λίγο μικροί ερευνητές προσπαθώντας να ανακαλύψουν την ποικιλία ζωής
που υπάρχει στη φύση.
Τα παιδιά μέσα από διαλογική συζήτηση κατέληξαν στο συμπέρασμα πως όταν τα
νερά των ποταμών και των λιμνών είναι εμπλουτισμένα με άφθονα θρεπτικά
συστατικά ευνοείται η ανάπτυξη φυτών κι εμφανίζεται μεγάλος αριθμός και μεγάλη
ποικιλία ζώων, όπως προνύμφες, έντομα, ψάρια και πτηνά. Αυτά τα θρεπτικά
συστατικά μπορεί να προκληθούν από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως εισροή
θρεπτικών συστατικών από λιπάσματα ή άλλες μορφές ρύπανσης.
Τα παιδιά επιχείρησαν να καταγράψουν φυτά, έντομα, προνύμφες. Για το σκοπό
αυτό είδαν στην αίθουσα προβολών του σχολείου μια βιντεοταινία που αναφέρεται
στη ζωή του δάσους, των λιμνών και των ποταμών και ανέτρεξαν στη βιβλιοθήκη του
σχολείου. Βρήκαν εικόνες, τις ταξινόμησαν και δημιούργησαν συνθέσεις σε χαρτόνι
κανσόν.
Συζητήσαμε επίσης με τα παιδιά για τους χώρους αστικού πράσινου. Τα παιδιά
πρότειναν:
1. Να μη χρησιμοποιεί η τοπική Αυτοδιοίκηση χημικά ή φυτοφάρμακα για τον
καθαρισμό του οδικού δικτύου.
2. Να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της τοπικής γεωργίας για να πωλούνται απευθείας τα
προϊόντα στους πολίτες.

6. 6
3. Να φυτευτεί τουλάχιστον ένα δάσος πολλών στρεμμάτων με τη συμμετοχή όλων
μας με στόχο την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης, ένα
οικολογικό σχέδιο αποκατάστασης του ποταμού του Ζεφυρίου (Εσχατέας) και των
ρεμάτων του.
4. Η τοπική αυτοδιοίκηση να πάρει μέτρα για τη μείωση της έκθεσης της πόλης στο
θόρυβο, την ηχορρύπανση.
5. Να εκπονηθεί σχέδιο από τους ειδικούς για τη διάσωση του κλίματος με στόχο τη
μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Τα παιδιά πρότειναν γραμμές τραμ για το Ζεφύρι που να εξυπηρετεί και τις
γειτονικές συνοικίες.
6. Ανησυχώντας για τη μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα ζήτησαν την εκπόνηση
ενός σχεδίου περιβαλλοντικής προστασίας που να εγγυάται μια καλή ποιότητα
ζωής και υγείας για όλους και να τεθεί σε εφαρμογή.
Τα παιδιά έμαθαν πως οι προβλέψεις τόσο για τα αποθέματα νερού όσο και για τη
δυνατότητα κάλυψης των αναγκών σε πόσιμο νερό στον πλανήτη είναι δυσοίωνες. Γι’
αυτό απαιτείται λήψη άμεσων και δραστικών μέτρων σε τοπικό αλλά και παγκόσμιο
επίπεδο.
Η/Υ- Τεχνολογία:
Τα παιδιά εξοικειώθηκαν με τον υπολογιστή και αναζήτησαν sites σχετικά με το
θέμα μας. Σχολίασαν και κατέγραψαν τις παρατηρήσεις τους. Παρακολούθησαν
σλάιτς.
Φυσική Αγωγή:
Ελεύθερη κίνηση των παιδιών στο χώρο, παιχνίδια με το χώρο. Παιχνίδια από
ανακυκλώσιμα υλικά.
Εικαστικά:
Τα παιδιά κατασκεύασαν αφίσες. Ζωγράφισαν σε γυάλινα μπουκάλια. Έφτιαξαν
κούκλες από αλουμινένια κουτιά. Σκέφτηκαν οικολογικά μηνύματα, τα έγραψαν σε
ταμπέλες και τα ζωγράφισαν.
Έγιναν ομαδικά σκίτσα και σχέδια με τέμπερες και κηρομπογιές.
Θεατρική Αγωγή:
Τα παιδιά αυτοσχεδίασαν, μιμήθηκα και δημιούργησαν ιστορίες φανταστικές. Η
κίνηση και οι ρόλοι ενθάρρυναν όσα έμαθαν κι έζησαν, να μοιράστηκαν τις εμπειρίες
τους, τις καταστάσεις και δράσεις που ενισχύουν την αίσθηση σεβασμού στη φύση,
στο περιβάλλον.
Μουσική:
Έγινε χρήση CD και κασετών. Επίσης, προσπάθεια για αυτοσχέδια τραγούδια.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για τα παιδιά είναι να τα μάθουμε να νοιάζονται
για το περιβάλλον. Μαθαίνοντας τις δυνατότητες διάσωσης του περιβάλλοντος
καταφέρνουμε να τα κάνουμε δυνατά και υπεύθυνα άτομα.
Τα παιδιά των πόλεων συχνά δεν γνωρίζουν από πού προέρχεται το φαγητό που
τρώνε. Δεν ξέρουν, αν πχ. η ντομάτα προέρχεται από δέντρο ή από το έδαφος γιατί
δεν έχουν δει ίσως ποτέ ντομάτα να μεγαλώνει.

7. 7
Γι’ αυτό το λόγο μιλήσαμε στα παιδιά σχετικά με την προέλευση κάθε τροφής και
τον τρόπο παραγωγής της.
Εξηγήσαμε ότι η Γη είναι αυτή που βγάζει τις τροφές και ο ήλιος μαζί με νερό και
τον αέρα συμβάλουν σε αυτή τη διαδικασία. Βοηθήσαμε τα παιδιά να συνδέσουν τον
εαυτό τους και το δικό τους τρόπο ζωής με το ευρύτερο περιβάλλον.
Δείξαμε στα παιδιά συσκευασίες βιολογικών προϊόντων και γνώρισαν το
ευρωπαϊκό σήμα βιολογικής γεωργίας και τα σήματα άλλων φορέων πιστοποίησης
και εξηγήσαμε ότι αυτά τα προϊόντα παράγονται χωρίς χημικά λιπάσματα και
φυτοφάρμακα και είναι πολύ καλά για την υγεία μας.
Επίσης , ότι στις διάφορες συσκευασίες των προϊόντων γράφεται
 Το όνομα του προϊόντος
 Το βάρος ή η ποσότητα
 Τα συστατικά του
 Το όνομα την εταιρείας που παράγει το προϊόν
 Ο τόπος στον οποίο παράγεται το προϊόν
 Συμβουλές για το πώς αποθηκεύουμε τη συσκευασία για διατηρηθεί
αναλλοίωτο το προϊόν.
Τα παιδιά έμαθαν ότι πετάμε στους κάδους ανακύκλωσης μόνο κάποια
συγκεκριμένα σκουπίδια ώστε να διευκολύνεται η μετέπειτα επεξεργασία τους. Στους
μπλε κάδους των δήμων επιτρέπεται να πετάμε μόνο: χάρτινες συσκευασίες (πχ.
Χαρτοκιβώτια, χάρτινες συσκευασίες από τρόφιμα, συσκευασίες τύπου τετραπάκ
κλπ.), αλουμινένιες συσκευασίες (πχ. Κουτάκια αναψυκτικών), γυάλινες συσκευασίες
(πχ. Νερό και ποτών βαζάκια τροφίμων), πλαστικές συσκευασίες (πχ. Μπουκάλια
νερού, ποτών, χυμών, πλαστικές συσκευασίες τροφίμων, πλαστικές σακούλες),
λευκοσιδηρικές συσκευασίες (πχ. Κονσέρβες τροφίμων), έντυπο χαρτί (πχ.
εφημερίδες , περιοδικά).
Οι μαθητές πληροφορήθηκαν ότι τα σκουπίδια καταλήγουν στους ΧΥΤΑ (χώρους
Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) και ότι οι Σταθμοί Μεταφόρτωσης
Απορριμμάτων (ΣΜΑ) είναι οι χώροι όπου τα απορρίμματα μεταφορτώνονται σε
ειδικά οχήματα κατάλληλα για να διανύουν μεγάλες αποστάσεις. Πριν φορτωθούν τα
απόβλητα συμπιέζονται με τη βοήθεια ειδικών μηχανημάτων και έτσι ο όγκος τους
μειώνεται σημαντικά. Στη συνέχεια, τα οχήματα μεταφέρουν τα απορρίμματα από το
ΣΜΑ σε μονάδες επεξεργασίας.
Γνώρισαν τις πρώτες ύλες και τον τρόπο κατασκευής υλικών από γυαλί,
αλουμίνιο, χαρτί, πλαστικό. Έμαθαν για την ανακύκλωση των παραπάνω υλικών.
Κατανόησαν την αναγκαιότητα και τα οφέλη της ανακύκλωσης.

8. 8
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Σε διάστημα έξι μηνών και μέσα από συγκεκριμένες εκπαιδευτικές
δραστηριότητες, οι μαθητές διδάχθηκαν Γλώσσα, Λογοτεχνία (παραμύθια κ.λ.π),
Μαθηματικά, Φυσική (Χημεία), Μελέτη του Περιβάλλοντος, Κοινωνική Αγωγή,
Μουσική, Αισθητική Αγωγή, Θεατρική, Φυσική Αγωγή, με βιωματικό τρόπο.
Δώσαμε έμφαση στη διαδικασία της μάθησης, της συνεργασίας, την έξοδο από το
σχολείο, την ενεργό συμμετοχή όλων.
Ο χρόνος που διατέθηκε ήταν επαρκής και η όλη εργασία δεν πραγματοποιήθηκε
σε βάρος άλλων μαθημάτων.
Οι επιδιωκόμενοι στόχοι πιστεύουμε πως πέτυχαν σε μεγάλο βαθμού:
 Τα παιδιά έδειχναν ιδιαίτερα ικανοποιημένα τόσο κατά την ανάθεση των
εργασιών, όσο και με την παρουσίαση αυτών στην τάξη.
 Τα παιδιά καλλιέργησαν τον προφορικό λόγο. Έμαθαν να διαβάζουν
καλύτερα μέσα από τα διάφορα αναγνώσματα και γενικότερα βελτιώθηκαν
στη γραφή και στα μαθηματικά. Βελτιώθηκαν και κοινωνικά
συμμετέχοντας στις δραστηριότητες.
 Το κοινωνικοσυναισθηματικό κλίμα στην τάξη έκανε τη μάθηση
ευκολότερη, ευχάριστη και πιο δημιουργική.
 Η επαφή με τη φύση, με το περιβάλλον, με την καλλιτεχνική δημιουργία
οδήγησε σε μια βαθιά και στέρεη γνώση, που κατακτήθηκε, αργά αλλά
σταθερά.
 Οι μαθητές πήραν πρωτοβουλίες, αφού τους δόθηκε η ευκαιρία να
παρατηρούν χρησιμοποιώντας και τις πέντε αισθήσεις, να συγκεντρώνουν
πληροφορίες και υλικό, να ταξινομούν και να εξάγουν συμπεράσματα.
 Όσον αφορά στη λειτουργία των ομάδων, αυτές δραστηριοποιήθηκαν
ικανοποιητικά. Κάποιες φορές τα παιδιά εργάστηκαν συλλογικά.
 Η συμμετοχή στις δραστηριότητες ήταν καθολική, αφού συμμετείχαν με
ενθουσιασμό ακόμα και οι πιο αδύνατοι μαθητές.
 Διαπιστώθηκαν γενικότερα ενδιαφέρον και ανταπόκριση από τα παιδιά και
κυρίως μειώθηκαν οι τυχόν αντιπαραθέσεις μεταξύ τους.
 Τα παιδιά άρχισαν να θέτουν ερωτηματικά, να κάνουν ερωτήσεις.
 Ο πλούτος της σχολικής ζωής με προγράμματα και εκδηλώσεις που
ψυχαγωγούν και μαθαίνουν είναι βασικός παράγοντας της ευχάριστης
παραμονής των παιδιών στο σχολείο.
 Οι γονείς των μαθητών νιώθοντας ασφάλεια και ικανοποίηση από το
ενδιαφέρον μας και το μεράκι μας, στήριξαν την προσπάθεια.
 Οι κοινές μας δραστηριότητες ανέπτυξαν τον κοινωνικό και πολιτιστικό
χαρακτήρα του σχολείου.

9. 9
Βιβλιογραφία
 Condon, I. (1992) Ανακυκλωμένο γυαλί , Σειρά Ανακύκλωση, Αθήνα, εκδ.
Ερευνητές.
 Condon, I.(1992) . Ανακυκλωμένο χαρτί , Σειρά Ανακύκλωση, εκδ. Ερευνητές
.
 Κολ, Μ. - Γκέινερ , Σ. (1994). Τα παιδιά δημιουργούν με υλικά από το
περιβάλλον Αθήνα , εκδ Πατάκη.
 Ματσαγγούρας , Η (2000) . Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση,
Αθήνα, εκδ. Γρηγόρης.
 Ματσαγγκούρας, Η. (2003). Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση
Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση και σχέδια εργασιάς, εκδ. Γρηγόρης .
 Palmer, I. (1992) Ανακυκλωμένο μέταλλο , Σειρά Ανακύκλωση, Αθήνα, εκδ.
Ερευνητές.
 Palmer, I. (1992) Ανακυκλωμένο πλαστικό, Σειρά Ανακύκλωση, Αθήνα, εκδ.
Ερευνητές.
 Σπυροπούλου Δήμητρα. (2000). Ο καιρός, το κλίμα και η σχέση τους με το
περιβάλλον, Αθήνα, εκδ. Σαββαλας, Ρ. κ Μοργκαν, Σ. (1996). Απορρίμματα και
ανακυκλωμένα εκδ. Πατάκη.
Δικτυακοί τόποι
www.anakyklosi .idx.gr
Βιβλιογραφία Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
 Δάση και υγεία Αγωγή Υγείας , Δ/υση Α/θμιας Εκπαίδευση Ν. Λέσβου .
Μυτιλήνη 2008.
 Ελαιόλαδο το Υγρό Χρυσάφι της Μεσογείον , 7ο
Πρόγραμμα προώθησης για
την ανακύκλωση του ελαιόλαδου, 2000-2003.
 Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων της Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης (Βιβλιο δασκάλου ) , Υπουργείο Παιδείας και Δια Βίου μάθησης
και θρησκευμάτων.