3. Ekonomia e Shqipërisë
Përpara vitit 1991, partia komuniste në pushtet e drejtonte ekonominë e
vendit me anë të një serie planesh Pesë Vjeçare. Të gjitha mjetet e
prodhimit kontrolloheshin nga shteti, bujqësia ishte kolektivizuar
plotësisht dhe industria u bë pronë popullore dhe sipërmarrja private u
ndalua rreptësisht. Përvec kësaj, kushtetuta e Republikës Socialiste të
Shqipëerisë e ndalonte qeverinë te kerkonte ndihma nga jashtë, të
pranonte borxhe apo të lejonte investime të huaja. Deshtimi i kësaj
ekonomie të kontrolluar e ka shtyrë qeverinë të decentralizojë procesin
e vendimmarrjës ekonomike. Ndalimi i tregëtisë private është
shfuqizuar, qeveria tashmë pranon borxhe dhe kredi të huaja dhe
perpiqet të krijoje vende të reja pune me anë të bashkepunimeve me
partneret nga jashtë. Këto masa kanë për qellim rritjen e industrive të
lehta, prodhimet ushqimore dhe bujqesore. Progresi i viteve të fundit
është i dukshëm dhe tregu tani permban të gjithë artikujt ushqimorë të
cilet në të kaluaren mungonin shpesh. Shqipëria ka nevojë për më
shumë punonjës të specializuar dhe rikthimin në vend tëstudentëve të
rinj, të arsimuar në Perendim dhe të mbrujtur me një kulturë me të
plotë dhe me më shumë ekspertizë se moshatarët e tyre brenda vendit.

4. Pasuritë natyrore
Për një sipërfaqe të vogël sa ka Shqipëria mund të
thuhet se është e begatëshme me pasuri natyrore.
Pjesa Jug-perëndimore e vendit është e pasur
me naftë dhe gaz natyror. Ndërsa në veri-lindje
gjenden rezerva të konsiderueshme të mineraleve
ndër të cilat vlen të përmenden: kromi, bakri, hekur-
nikëli. Pjesa më e madhe e rezervave
të qymyrit është gjetur në rrethinën e Tiranës.
Po ashtu Shqipëria është e begatuar me lumenj të
rrëmbyeshëm të cilët janë edhe potencial
për Hidrocentrale. Vec Hidrocentraleve ekzistuese
mbi lumin e Drinit janë bërë hulumtime që nga ky
potencial i lumenjve të ndërtohen disa Hidrocentrale
me të cilat ky vend do të bëhej eksportues edhe më i
madh i energjisë elektrike.

5. Nafta
Në jug të Shqipërisë do të kërkohet për gaz dhe naftë dhe për këtë
tashmë është nënshkruar marrëveshja. Kërkimi për lëndët djegëse tejet
të rëndësishme në kohën tonë, i është besuar kompanisë amerikane
"Sky Petroleum".
Investimi i kompanisë Sky Petroleum për kërkimin e naftës dhe të gazit
në Bllokun 4 dhe 5 dhe në zonën e Dumresë është rreth 7-8 milionë
dollarë, ndërsa parashikimet flasin për një potencial naftë mbajtës deri
në 900 milionë barrela. Duke besuar tek konfirmimi i shifrave nga
kërkimet, përpunimi i të dhënave sizmike dy dimensionale, si dhe nga
shpimet e reja, që sipas marrëveshjes do të bëhen nga kompania
amerikane "Sky Petroleum", ish ministri Prifti u shpreh shumë i kënaqur,
që kompania ka treguar interes për të kërkuar në këtë zonë të
Shqipërisë.
Në vitin e parë kompania do të bëjë përpunimin e të dhënave sizmike
dydimensionale, të cilat janë sot në arkivat tona, rishikimin dhe
përpunimin e tyre. Më pas, në vitet e tjera ka një grafikë të detajuar të
investime dhe kërkimeve në këto zona. Ndërsa përfaqësuesi i kompanisë
Sky Petroleum, Karim Jabanputra vlerësoi shpejtësinë dhe lehtësinë e
procesit për nënshkrimit e marrëveshjes me ministrinë e Ekonomisë,
Tregtisë dhe Energjetikës.

6. Industria
Politika e qeverise komuniste e industrializimit te shpejte, synonte ta bente
vendin sa me te pavarur qe ishte e mundur, gjë e cila çoi ne krijimin e nje
industrie shume degëshe relativisht moderne. Kjo industri tani gjeneron me
tepër se gjysmen e te ardhurave kombetare, me përparësi shfrytezimin e
burimeve te konsiderueshme natyrore te vendit. Shqipëria është prodhuesi i
trete për kromin. Elektrifikimi i te gjithe vendit perfundoi ne vitin 1971, dhe
brenda dy dekadave Shqipëria po eksportonte energji elektrike ne disa prej
vendeve fqinje.
Industria e Shqipërisë është e bazuar kryesisht në prodhimet vendase bujqësore,
ndërsa industria e rëndë dhe e makinave është e zhvilluar kryesisht për pajisjen
e fabrikave, uzinave dhe për prodhimin e energjisë elektrike. Vec energjisë
elektrike, Shqipëria eksporton edhe naftë dhe përbërës të saj.
Vec përvojës nga industria e lehtë dhe pjesërisht nga industria e rëndë
(shfrytëzimin e naftës dhe energjisë elektrike), industria e Shqipërisë është disi e
fjetur. Shkaktarët e shembjes së industrisë dhe ngadalësimit në shfrytëzimin e
pasurive natyrore janë të shumta, si mungesa e organizimit të mirëfilltë,
makineria dhe pajisjet e vjetruar si dhe importimi i produkteve industriale janë
duke e zhdukur industrinë vendase. Po kështu, për shkak të investimeve (të
përkrahura nga ekspertët perëndimorë) të gabuara në ekonomi nga qeveritë
mbas shembjes së komunizmit, industria e Shqipërisë nuk është më në gjendje
të përmbushë kërkesat ekonomike të popullatës vendase.

7. Bujqësia
Mëse gjysma e fuqisë punëtore e Shqipërisë janë të punësuar në sektorin e
agrokulturës. Me një të katërten pjesë tokë të punueshme, tani vendi është po thuajse
në gjendje të i përmbushë të gjitha nevojat vendase me produktet ushqimore. Që nga
mesi i viteve 1970-ta, e më vonë, Shqipëria është në gjendje që të vetëfurnizohet me
bukë. Prodhimet bujqësore kryesore të drithërave janë : gruri, misri (kalamoqi),panxhar
sheqeri . Po ashtu edhe me prodhimet buqësore të pemtarisë Shqipëria i mbulon dhe
është në gjendje të eksportojë si p.sh patate dhe fruta të ndryshme. Ndër prodhimet
bujqësore që përdoren në industri vlen të përmenden lule dielli dhe duhani.
Shqipëria përpos pemëve dhe perimeve kultivon edhe blegtorinë në të cilen dallohen
kultivimi i gjedhëve. delet dhe i derrit.
Gjatë kohës së regjimit komunistë, qeveria e tyr ka ndërmarrur hapa themelorë për
zhvillimin e Agrokulturës. Programe të niveli të lartë janë ndërmarrur të cilat kanë bërë
bonifikimin, përmisimi dhe ujitja e tokës punuse ekzistuese dhe zgjerimi i saj në disa
raste edhe tharja e moqaleve. Të gjitha këto plane janë realizuar me qëllim të zhillimit në
nivel më të lartë të Agrokulturës. Tani (2005) munges e inciativave të tilla ka sjelluar
demoralizimin e agrokulturës e cila është këthyer në nivel bujqësisë tradicionale.
Kolektivizimi i tokave të punueshme gjatë kohës komuniste në Shqipëri dhe ri-privatizimi
i tyre pas shkatërrimit të bllokut komunistë janë bërë gjatë kohës së quajtur "koha e
tranzicionit". Kjo ka pasur pasoja për një pjesë të buqëve të cilët kanë qenë të aftë për
kultivimin e bujqësisë mirëpo nuk kanë pasur njohuri në plasimin e produkteve në
tregun Shqiptarë. Pas privatizimit dhe stabilizimit të gjendjes, pronarët e tokave janë
duke u orientuar për rimëkëmbjen e agrikulturës Shqiptare dhe eksportimin e
produkteve të tyre.

8. Tregtia
Eksporti dhe importi i Shqipërisë zhvillohet kryesisht me
partnerët e saj ekonomikë si Rumania, Italia, Republika
Çeke dhe Gjermania. Shqipëria tani eksporton kryesisht
produkte gjysmë finale të derivateve të naftës, të kromit,
të hekurit si dhe duhan, verë, pemë dhe perime. Ndërsa
importon makina, pajisje, minerale, metale, materiale
ndërtimtarie dhe produkte ushqimore.

9. Transporti
Deri ne vitin 1945, rrjeti i pergjitshem rrugor ishte 2800 km., prej te cilave vetem 400 km
ishin asfaltuar.Mbas ketij viti deri ne vitin 1990, rrjeti rrugor arriti ne 7450 km, prej te
cilave 2850 km ishin asfaltuar.Transporti hekurudhor ze vendin e dyte ne transportin e
mallrave dhe te udhetareve. Sistemi hekurudhor eshte ndertuar terresisht mbas luftes se
dyte boterore, duke filluar me hekurudhen e pare Durres-Peqin, ne vitin 1947, 42 km te
gjate. Gjatesia e pergjitshme e rrjetit hekurudhor arin ne 447 km.
KORRIDORET RRUGORE Ne Shqiperi do te ndertohen tre korridore rrugore, Lindje-
Perendim, Veri-Jug dhe Durres-Morine. Segmentet rrugore te korridorit te 8-te, Lindje-
Perendim, te cilat ne Shqiperi kane nisur ne Durres per te perfunduar ne Qafe-Thane,
jane mbuluar me financime dhe ne tre prej tyre, tashme ka filluar puna.Ndertimi i
korridoreve rrugore filloi ne vitin 1993 me korridorin Tirane-Durres. Deri tani jane
ndertuar 9 km te kesaj autostrade, ndersa punohet edhe ne segmente te tjera te ketij
korridori.Aktualisht, me nje financim prej 19,8 milione ECU nga Programi Phare punohet
per ndertimin e segmentit Durres-Rrogozhine, pjesa e pare e korridorit Lindje-Perendim
ne Shqiperi. Ndersa, me nje financim te Bankes Evropiane te Investimeve prej rreth 20
milione dollare, punohet per ndertimin e superstrades Rrogozhine-Elbasan.Pas dy
segmenteve Durres-Rrogozhine dhe Rrogozhine-Elbasan, se fundi kane nisur punimet
per ndertimin e superstrades Librazhd-Qukes. Ndertimi i kesaj superstrade me gjatesi 22
kilometra eshte financuar nga Komuniteti Evropian me nje shume prej 16 milione
dollare.Segmenti Qukes - Qafe-Thane perben pjesen e fundit ne token shqiptare te
korridorit Lindje-Perendim. I vetmi segment, per te cilin nuk kane perfunduar procedurat
perkatese mbetet Elbasan-Librazhd.Ndertimi i te dy korridoreve rrugore ne Shqiperi,
Lindje-Perendim dhe Veri-Jug, kerkon ne total nje vlere financimi prej 1,6 miliard dollare.

10. PORTET DETARE Porti detar i Durresit eshte porta kryesore e Korridorit 8.Ne kete port ka filluar
investimi i nje shume prej 23 milion dollare, ku Banka Boterore mbulon pjesen me te madhe me 17
milion dollare, Fondi i OPEC-ut per Zhvillimin Nderkombetar 5 milion dollare dhe qeveria shqiptare
1 milion dollare. Punimet perfshijne ndertimin e tre kalatave te reja, rikonstruksionin e kater
kalatave ekzistuese, rikonstruksionin e shesheve dhe rrugeve brenda portit, blerjen e vincave te rinj
dhe pjeseve te kembimit per to, blerjen e paisjeve teknologjike, etj.Gjithashtu, jane orfuar edhe 34
milione dollare per modernizimin dhe zgjerimin e tij, nga te cilat 11 milion dollare jane kredi te
dhena nga Programi PHARE i Komunitetit Europian dhe Banka Europiane e Investimeve. Projekti
perfshin ndertimin e terminalit te ri te trageteve dhe rikonstruksionin e atij ekzistues.90 % e
volumeve te transportit detar ne Shqiperi kryhen nepermjet portit te Durresit dhe kapaciteti vjetor i
perpunimit te mallrave eshte rreth 3 milion ton. Ne port aktualisht perpunohen anije deri ne 15
mije ton, ndersa me thellimin e akuatoriumit hyres te portit pritet qe ne te, te perpunohen anije
deri ne 40 mije ton. Rehabilitimi i kalatave, murit dallgethyes, kthimi i zones doganore ne zone
fiskale, do ta beje portin detar shume te fuqishem dhe shpejtesia e perpunimit te anijeve do te
rritet 2-3 here. Me krijimin e zones fiskale, kapaciteti i portit do te arrije ne 5 milion ton mallra te
perpunuara ne vit.Aktualisht, ne portin e Durresit eshte dyfishuar numri i trageteve krahasuar me
nje vit me pare. Cdo jave ne kete port akostohen rreth 40 tragete dhe katamarane, qe lidhin
Durresin me porte te tjera te Mesdheut. Nga 2-3 tragete ne dite qe perpunoheshin ne kalatat e
portit, tashme numri i tyre eshte dyfishuar.Nderkohe, edhe ne Portin e dyte te vendit per nga
rendesia, ai i Vlores po kryhen, si dhe pritet te kryhen investime te konsiderueshme. Keshtu, per
vitin 2000, ne kuadrin e programit te bashkepunimit nderkufitar Shqiperi-Itali, do te financohet faza
e dyte e ndertimit te Portit te Vlores, financim i cili arrin ne vleren 9.4 milione ECU. Ky financim do
te mbuloje investimet per realizimin e punimeve te germimit sistemimit dhe ndertimit te rrugeve te
brendshme te portit.
Transporti ajror Shqiperia ka sot vetem nje aeroport nderkombetar civil. Aereporti i Rinasit, i
ndertuar pas Luftes se Dyte Boterore, ka nje kapacitet perpunimi prej rreth 250 mije persona ne vit.
Ne kete aeroport jane bere disa investime nga kompania gjermane Siemens per permiresimin e
pistes dhe vendqendrimit te avioneve.Gjithashtu, po diskutohet per ndertimin e terminalit te ri te
pasagjereve, i cili do te mundesoje rritjen e kapacitetet me deri 600 mije persona ne vit. Vlera e
ndertimit te terminalit parashikohet te jete rreth 30 milione dollare. Ne aeroportin e Rinasit kryejne
fluturime 12 shoqeri ajrore, ku nga keto 10 shoqeri jane te huaja dhe 2 jane te perbashketa me
kompani shqiptare. Shume shpejt do te perfundoje dhe ndertimi i aeroportit te Kukesit me
financues kryesor Emiratet e Bashkuara Arabe.