Submit Search
Upload
Малчин өрхийн амьжиргааны судалгаа
•
2 likes
•
3,837 views
A
Ankhbileg Luvsan
Follow
Малчин өрхийн амьжиргааны судалгаа /Хадбаатар.Ү/
Read less
Read more
Presentations & Public Speaking
Report
Share
Report
Share
1 of 11
Download now
Download to read offline
Recommended
Бэлчээрийн мал сүргийн эргэлтийн тооцоолол боловсруулах программ
Бэлчээрийн мал сүргийн эргэлтийн тооцоолол боловсруулах программ
GreengoldMongolia
Сүргийн бүтэц
Сүргийн бүтэц
GreengoldMongolia
махны зах зээлийн_судалгаа
махны зах зээлийн_судалгаа
Batsaikhanshdee
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
Kun Martice
Гаалийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах түүнд анхаарах асуудлууд
Гаалийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах түүнд анхаарах асуудлууд
The Business Council of Mongolia
НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
Mr Nyak
Sb 5 bm
Sb 5 bm
E-Gazarchin Online University
монголын газар тариалангийн товч түүх
монголын газар тариалангийн товч түүх
Temka Temuujin
Recommended
Бэлчээрийн мал сүргийн эргэлтийн тооцоолол боловсруулах программ
Бэлчээрийн мал сүргийн эргэлтийн тооцоолол боловсруулах программ
GreengoldMongolia
Сүргийн бүтэц
Сүргийн бүтэц
GreengoldMongolia
махны зах зээлийн_судалгаа
махны зах зээлийн_судалгаа
Batsaikhanshdee
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
Kun Martice
Гаалийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах түүнд анхаарах асуудлууд
Гаалийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангах түүнд анхаарах асуудлууд
The Business Council of Mongolia
НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
НОГООН ХӨГЖИЛД СУУРИЛСАН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ЗОРИЛТ-2026
Mr Nyak
Sb 5 bm
Sb 5 bm
E-Gazarchin Online University
монголын газар тариалангийн товч түүх
монголын газар тариалангийн товч түүх
Temka Temuujin
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Adilbishiin Gelegjamts
Mal angilah
Mal angilah
EnkhtungalagSaintugs1
Малын тэжээлийн зах зээлийн судалгаа, 2017 он
Малын тэжээлийн зах зээлийн судалгаа, 2017 он
Erdenebolor Baast
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
Tj Crew
Э.Эрдэнэбямба - Хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх
Э.Эрдэнэбямба - Хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх
batnasanb
Хөдөлмөрийн зах зээл
Хөдөлмөрийн зах зээл
Just Burnee
Малчин өрхийн эдийн засгийн суурь судалгааны тайлан
Малчин өрхийн эдийн засгийн суурь судалгааны тайлан
GreengoldMongolia
Монгол ногоо төслийн жилийн тайлан 2016
Монгол ногоо төслийн жилийн тайлан 2016
Bilguun B
Lekts8. dispersiin shinjilgee 12pt
Lekts8. dispersiin shinjilgee 12pt
Anhaa8941
Ц.Тогтохтуяа - СҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ
Ц.Тогтохтуяа - СҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ
batnasanb
Lekts 10 new
Lekts 10 new
Batdorj Tuvaan
Мал сонгон үржүүлэх уламжлалт Монгол арга
Мал сонгон үржүүлэх уламжлалт Монгол арга
GreengoldMongolia
Data analysis in excel
Data analysis in excel
Tuul Tuul
Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1
Adilbishiin Gelegjamts
Сангийн бодлого
Сангийн бодлого
Adilbishiin Gelegjamts
Ажилгүйдэл
Ажилгүйдэл
Adilbishiin Gelegjamts
нбб ёс зүй
нбб ёс зүй
Bachkana Enhbat
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Manibazar Amarnasaa
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
Anaro Nyamdorj
Зардал үйлдвэрлэл агшийн хамаарлын шинжилгээ
Зардал үйлдвэрлэл агшийн хамаарлын шинжилгээ
erdenesoyol duudgai
Иргэдийн амьжиргааны түвшний судалгааг тогтмол явуулах нь
Иргэдийн амьжиргааны түвшний судалгааг тогтмол явуулах нь
Ankhbileg Luvsan
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
tolya_08
More Related Content
What's hot
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Adilbishiin Gelegjamts
Mal angilah
Mal angilah
EnkhtungalagSaintugs1
Малын тэжээлийн зах зээлийн судалгаа, 2017 он
Малын тэжээлийн зах зээлийн судалгаа, 2017 он
Erdenebolor Baast
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
Tj Crew
Э.Эрдэнэбямба - Хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх
Э.Эрдэнэбямба - Хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх
batnasanb
Хөдөлмөрийн зах зээл
Хөдөлмөрийн зах зээл
Just Burnee
Малчин өрхийн эдийн засгийн суурь судалгааны тайлан
Малчин өрхийн эдийн засгийн суурь судалгааны тайлан
GreengoldMongolia
Монгол ногоо төслийн жилийн тайлан 2016
Монгол ногоо төслийн жилийн тайлан 2016
Bilguun B
Lekts8. dispersiin shinjilgee 12pt
Lekts8. dispersiin shinjilgee 12pt
Anhaa8941
Ц.Тогтохтуяа - СҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ
Ц.Тогтохтуяа - СҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ
batnasanb
Lekts 10 new
Lekts 10 new
Batdorj Tuvaan
Мал сонгон үржүүлэх уламжлалт Монгол арга
Мал сонгон үржүүлэх уламжлалт Монгол арга
GreengoldMongolia
Data analysis in excel
Data analysis in excel
Tuul Tuul
Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1
Adilbishiin Gelegjamts
Сангийн бодлого
Сангийн бодлого
Adilbishiin Gelegjamts
Ажилгүйдэл
Ажилгүйдэл
Adilbishiin Gelegjamts
нбб ёс зүй
нбб ёс зүй
Bachkana Enhbat
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Manibazar Amarnasaa
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
Anaro Nyamdorj
Зардал үйлдвэрлэл агшийн хамаарлын шинжилгээ
Зардал үйлдвэрлэл агшийн хамаарлын шинжилгээ
erdenesoyol duudgai
What's hot
(20)
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Ашиг /ашгийг хамгийн их байлгах нөхцөл/
Mal angilah
Mal angilah
Малын тэжээлийн зах зээлийн судалгаа, 2017 он
Малын тэжээлийн зах зээлийн судалгаа, 2017 он
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
Э.Эрдэнэбямба - Хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх
Э.Эрдэнэбямба - Хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх
Хөдөлмөрийн зах зээл
Хөдөлмөрийн зах зээл
Малчин өрхийн эдийн засгийн суурь судалгааны тайлан
Малчин өрхийн эдийн засгийн суурь судалгааны тайлан
Монгол ногоо төслийн жилийн тайлан 2016
Монгол ногоо төслийн жилийн тайлан 2016
Lekts8. dispersiin shinjilgee 12pt
Lekts8. dispersiin shinjilgee 12pt
Ц.Тогтохтуяа - СҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ
Ц.Тогтохтуяа - СҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ
Lekts 10 new
Lekts 10 new
Мал сонгон үржүүлэх уламжлалт Монгол арга
Мал сонгон үржүүлэх уламжлалт Монгол арга
Data analysis in excel
Data analysis in excel
Эдийн засгийн өсөлт-1
Эдийн засгийн өсөлт-1
Сангийн бодлого
Сангийн бодлого
Ажилгүйдэл
Ажилгүйдэл
нбб ёс зүй
нбб ёс зүй
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
Зардал үйлдвэрлэл агшийн хамаарлын шинжилгээ
Зардал үйлдвэрлэл агшийн хамаарлын шинжилгээ
Viewers also liked
Иргэдийн амьжиргааны түвшний судалгааг тогтмол явуулах нь
Иргэдийн амьжиргааны түвшний судалгааг тогтмол явуулах нь
Ankhbileg Luvsan
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
tolya_08
цахим судалгаа
цахим судалгаа
lhaajaa
МОНГОЛ ОРНЫ МАЛ АЖ АХУЙ
МОНГОЛ ОРНЫ МАЛ АЖ АХУЙ
saikhanaa.o
Mongolia - Livestock
Mongolia - Livestock
ExternalEvents
Tsahin sudalgaa
Tsahin sudalgaa
tuul1420
цахим судалгаа
цахим судалгаа
tseegii_88
ДЭВЖИХ -89 ИРГЭДИЙН САЙН ДУРЫН БҮЛЭГ
ДЭВЖИХ -89 ИРГЭДИЙН САЙН ДУРЫН БҮЛЭГ
Баянзүрх Дүүргийн Арвантавдугаар Хороо
цахим судалгаа
цахим судалгаа
tugsuu48
Өрхийн төсвийн Өсөх өрх програмын танилцуулга
Өрхийн төсвийн Өсөх өрх програмын танилцуулга
Begzsuren Jamsranjav
Hun amiin statistik 2010
Hun amiin statistik 2010
ndalai
монголын хүн ам
монголын хүн ам
Haliun53
Strategiin tuluvluguu
Strategiin tuluvluguu
E-Gazarchin Online University
хонхны баяр
хонхны баяр
Erdenejargal Narantuya
мэндчилгээ
мэндчилгээ
Munkh Orgil
малын ашиг шим! с.нараа
малын ашиг шим! с.нараа
ulzii_7777
Ажилтны анкет - www.mhri.mn
Ажилтны анкет - www.mhri.mn
Доржбатын Бартанбаатар
Монгол улсын статистикийн эмхтгэл-2009, татаж авах боломжтой... www.gelegjamt...
Монгол улсын статистикийн эмхтгэл-2009, татаж авах боломжтой... www.gelegjamt...
Adilbishiin Gelegjamts
Oyunsuren
Oyunsuren
oyunsuren84
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
Гончигжавын Болдбаатар
Viewers also liked
(20)
Иргэдийн амьжиргааны түвшний судалгааг тогтмол явуулах нь
Иргэдийн амьжиргааны түвшний судалгааг тогтмол явуулах нь
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
цахим судалгаа
цахим судалгаа
МОНГОЛ ОРНЫ МАЛ АЖ АХУЙ
МОНГОЛ ОРНЫ МАЛ АЖ АХУЙ
Mongolia - Livestock
Mongolia - Livestock
Tsahin sudalgaa
Tsahin sudalgaa
цахим судалгаа
цахим судалгаа
ДЭВЖИХ -89 ИРГЭДИЙН САЙН ДУРЫН БҮЛЭГ
ДЭВЖИХ -89 ИРГЭДИЙН САЙН ДУРЫН БҮЛЭГ
цахим судалгаа
цахим судалгаа
Өрхийн төсвийн Өсөх өрх програмын танилцуулга
Өрхийн төсвийн Өсөх өрх програмын танилцуулга
Hun amiin statistik 2010
Hun amiin statistik 2010
монголын хүн ам
монголын хүн ам
Strategiin tuluvluguu
Strategiin tuluvluguu
хонхны баяр
хонхны баяр
мэндчилгээ
мэндчилгээ
малын ашиг шим! с.нараа
малын ашиг шим! с.нараа
Ажилтны анкет - www.mhri.mn
Ажилтны анкет - www.mhri.mn
Монгол улсын статистикийн эмхтгэл-2009, татаж авах боломжтой... www.gelegjamt...
Монгол улсын статистикийн эмхтгэл-2009, татаж авах боломжтой... www.gelegjamt...
Oyunsuren
Oyunsuren
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
микро эдийн засаг : судлах зүйл, судалгааны арга
Similar to Малчин өрхийн амьжиргааны судалгаа
Мал аж ахуй бол кластер хөгжил
Мал аж ахуй бол кластер хөгжил
Ankhbileg Luvsan
мкт судлагааны тайлан
мкт судлагааны тайлан
Oyuntuul Erdenemunh
Г.Эрдэнэ - МАХ НИЙЛҮҮЛЭХ ЛОГИСТИК ТӨВ БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА
Г.Эрдэнэ - МАХ НИЙЛҮҮЛЭХ ЛОГИСТИК ТӨВ БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА
batnasanb
Maa deer anhaarah zuiluud
Maa deer anhaarah zuiluud
DorjOtgonbileg
Сартуул хонины танилцуулга
Сартуул хонины танилцуулга
GreengoldMongolia
А.Жансауле - МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СУДАЛГАА, ҮНЭ БҮРДЭЛТ
А.Жансауле - МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СУДАЛГАА, ҮНЭ БҮРДЭЛТ
batnasanb
Battsengel plan 02
Battsengel plan 02
hi_bmb
Б.Мөнхсаруул Ө.Мөнхчулуун Г.Хулан С.Эрдэнэцогт - САЛБАРЫН ДОРОЙ БАЙДАЛ ИНФЛЯЦ...
Б.Мөнхсаруул Ө.Мөнхчулуун Г.Хулан С.Эрдэнэцогт - САЛБАРЫН ДОРОЙ БАЙДАЛ ИНФЛЯЦ...
batnasanb
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
GreengoldMongolia
отгонцэцэг
отгонцэцэг
otgaa
Tsagaansar economy
Tsagaansar economy
Mr Nyak
Бэлчээр ашиглалтын гэрээний гарын авлага
Бэлчээр ашиглалтын гэрээний гарын авлага
GreengoldMongolia
2011 оны малын тооо
2011 оны малын тооо
saikhanaa.o
Agro acc
Agro acc
Enebish Vandandulam
Д.Должин Ц.Сэлэнгэ - НИЙСЛЭЛИЙН МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД
Д.Должин Ц.Сэлэнгэ - НИЙСЛЭЛИЙН МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД
batnasanb
65 сургууль газар зүй хичээл Багш Бат-Амгалан
65 сургууль газар зүй хичээл Багш Бат-Амгалан
Batamgalan Rentsendorj
лекц № 10
лекц № 10
batsuuri nantsag
Ж.МӨНХГЭРЭЛ, Ж.БАТЖАРГАЛ, Б.НАРМАНДАХ - НООЛУУРЫН ҮНЭ, ТҮҮНИЙ ЭДИЙН ЗАСАГТ ҮЗ...
Ж.МӨНХГЭРЭЛ, Ж.БАТЖАРГАЛ, Б.НАРМАНДАХ - НООЛУУРЫН ҮНЭ, ТҮҮНИЙ ЭДИЙН ЗАСАГТ ҮЗ...
batnasanb
Х.Уран - МАХНЫ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СҮЛЖЭЭНД ХОРОГДЛЫГ БУУРУУЛАХ ЗАРИМ АРГА ЗАМ
Х.Уран - МАХНЫ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СҮЛЖЭЭНД ХОРОГДЛЫГ БУУРУУЛАХ ЗАРИМ АРГА ЗАМ
batnasanb
М.Уянга Б.Золжаргал Т.Оюун-Эрдэнэ П.Ариунзаяа Г.Сувд-Эрдэнэ - ИНГЭНИЙ ХООРМОГ...
М.Уянга Б.Золжаргал Т.Оюун-Эрдэнэ П.Ариунзаяа Г.Сувд-Эрдэнэ - ИНГЭНИЙ ХООРМОГ...
batnasanb
Similar to Малчин өрхийн амьжиргааны судалгаа
(20)
Мал аж ахуй бол кластер хөгжил
Мал аж ахуй бол кластер хөгжил
мкт судлагааны тайлан
мкт судлагааны тайлан
Г.Эрдэнэ - МАХ НИЙЛҮҮЛЭХ ЛОГИСТИК ТӨВ БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА
Г.Эрдэнэ - МАХ НИЙЛҮҮЛЭХ ЛОГИСТИК ТӨВ БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖИЙН СУДАЛГАА
Maa deer anhaarah zuiluud
Maa deer anhaarah zuiluud
Сартуул хонины танилцуулга
Сартуул хонины танилцуулга
А.Жансауле - МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СУДАЛГАА, ҮНЭ БҮРДЭЛТ
А.Жансауле - МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СУДАЛГАА, ҮНЭ БҮРДЭЛТ
Battsengel plan 02
Battsengel plan 02
Б.Мөнхсаруул Ө.Мөнхчулуун Г.Хулан С.Эрдэнэцогт - САЛБАРЫН ДОРОЙ БАЙДАЛ ИНФЛЯЦ...
Б.Мөнхсаруул Ө.Мөнхчулуун Г.Хулан С.Эрдэнэцогт - САЛБАРЫН ДОРОЙ БАЙДАЛ ИНФЛЯЦ...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
отгонцэцэг
отгонцэцэг
Tsagaansar economy
Tsagaansar economy
Бэлчээр ашиглалтын гэрээний гарын авлага
Бэлчээр ашиглалтын гэрээний гарын авлага
2011 оны малын тооо
2011 оны малын тооо
Agro acc
Agro acc
Д.Должин Ц.Сэлэнгэ - НИЙСЛЭЛИЙН МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД
Д.Должин Ц.Сэлэнгэ - НИЙСЛЭЛИЙН МАХНЫ ЭРЭЛТ, НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН ЗАРИМ АСУУДАЛД
65 сургууль газар зүй хичээл Багш Бат-Амгалан
65 сургууль газар зүй хичээл Багш Бат-Амгалан
лекц № 10
лекц № 10
Ж.МӨНХГЭРЭЛ, Ж.БАТЖАРГАЛ, Б.НАРМАНДАХ - НООЛУУРЫН ҮНЭ, ТҮҮНИЙ ЭДИЙН ЗАСАГТ ҮЗ...
Ж.МӨНХГЭРЭЛ, Ж.БАТЖАРГАЛ, Б.НАРМАНДАХ - НООЛУУРЫН ҮНЭ, ТҮҮНИЙ ЭДИЙН ЗАСАГТ ҮЗ...
Х.Уран - МАХНЫ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СҮЛЖЭЭНД ХОРОГДЛЫГ БУУРУУЛАХ ЗАРИМ АРГА ЗАМ
Х.Уран - МАХНЫ НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН СҮЛЖЭЭНД ХОРОГДЛЫГ БУУРУУЛАХ ЗАРИМ АРГА ЗАМ
М.Уянга Б.Золжаргал Т.Оюун-Эрдэнэ П.Ариунзаяа Г.Сувд-Эрдэнэ - ИНГЭНИЙ ХООРМОГ...
М.Уянга Б.Золжаргал Т.Оюун-Эрдэнэ П.Ариунзаяа Г.Сувд-Эрдэнэ - ИНГЭНИЙ ХООРМОГ...
More from Ankhbileg Luvsan
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Ankhbileg Luvsan
Дархан-Уул аймгийн хүн амын антибиотикийн хэрэглээнд хийсэн судалгаа
Дархан-Уул аймгийн хүн амын антибиотикийн хэрэглээнд хийсэн судалгаа
Ankhbileg Luvsan
Цэцэрлэгийн эрүүл ахуйн орчинд хийсэн судалгаа
Цэцэрлэгийн эрүүл ахуйн орчинд хийсэн судалгаа
Ankhbileg Luvsan
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Ankhbileg Luvsan
3-4 Настай хүүхдүүдийн хооллолтоос авч буй илчлэгийг физиологийн нормтой харь...
3-4 Настай хүүхдүүдийн хооллолтоос авч буй илчлэгийг физиологийн нормтой харь...
Ankhbileg Luvsan
Бодисын солилцооны хам шинжтэй хүмүүст pgc-1α, adipoq генийн полиморфизмыг су...
Бодисын солилцооны хам шинжтэй хүмүүст pgc-1α, adipoq генийн полиморфизмыг су...
Ankhbileg Luvsan
“Экологийн боловсрол – насан туршийн чадамж”
“Экологийн боловсрол – насан туршийн чадамж”
Ankhbileg Luvsan
гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
Ankhbileg Luvsan
Гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
Гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
Ankhbileg Luvsan
Эрүүл Мэндийн Даатгалын сангаас үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх эмүүдээр үйлчилсэн ба...
Эрүүл Мэндийн Даатгалын сангаас үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх эмүүдээр үйлчилсэн ба...
Ankhbileg Luvsan
Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт зүрхний шигдээсийн үеийн титэм судсан дот...
Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт зүрхний шигдээсийн үеийн титэм судсан дот...
Ankhbileg Luvsan
Их, дээд сургуулийн багшийн хөгжлийн асуудалд
Их, дээд сургуулийн багшийн хөгжлийн асуудалд
Ankhbileg Luvsan
Хэвлийн хөндийн идээт үрэвсэлт өвчний үед тунгалагийн булчирхайд хийгдсэн өв...
Хэвлийн хөндийн идээт үрэвсэлт өвчний үед тунгалагийн булчирхайд хийгдсэн өв...
Ankhbileg Luvsan
Артерийн даралт ихдэх өвчний тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлсийг илрүүлэх нь
Артерийн даралт ихдэх өвчний тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлсийг илрүүлэх нь
Ankhbileg Luvsan
Өсвөр насны суралцагчдын мэргэжил сонгох сэтгэл зүйн онцлогийг судалсан нь
Өсвөр насны суралцагчдын мэргэжил сонгох сэтгэл зүйн онцлогийг судалсан нь
Ankhbileg Luvsan
Хүүхэд хамгааллын талаарх эцэг эхчүүдийн ойлголт хандлага, түүнийг дээшлүүлэх нь
Хүүхэд хамгааллын талаарх эцэг эхчүүдийн ойлголт хандлага, түүнийг дээшлүүлэх нь
Ankhbileg Luvsan
Ерөнхий боловсролын сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд суралцахад тулгамда...
Ерөнхий боловсролын сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд суралцахад тулгамда...
Ankhbileg Luvsan
Монголын уламжлалт ёс заншлыг хойч үедээ өвлүүлэх зарим арга зам
Монголын уламжлалт ёс заншлыг хойч үедээ өвлүүлэх зарим арга зам
Ankhbileg Luvsan
Дархан-Уул аймгийн боловсролын салбарт инноваци хийх боломж
Дархан-Уул аймгийн боловсролын салбарт инноваци хийх боломж
Ankhbileg Luvsan
“Ухаалаг Дархан” хөтөлбөрийн суурь судалгааны зарим үр дүнгээс
“Ухаалаг Дархан” хөтөлбөрийн суурь судалгааны зарим үр дүнгээс
Ankhbileg Luvsan
More from Ankhbileg Luvsan
(20)
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн дундах гэр бүл төлөвлөлтийн хэрэгцээ ба хангагда...
Дархан-Уул аймгийн хүн амын антибиотикийн хэрэглээнд хийсэн судалгаа
Дархан-Уул аймгийн хүн амын антибиотикийн хэрэглээнд хийсэн судалгаа
Цэцэрлэгийн эрүүл ахуйн орчинд хийсэн судалгаа
Цэцэрлэгийн эрүүл ахуйн орчинд хийсэн судалгаа
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
Архаг пиелонефритийн эмчилгээнд “Бөөрний зэхмэл” бэлдмэлийг хэрэглэсэн дүн
3-4 Настай хүүхдүүдийн хооллолтоос авч буй илчлэгийг физиологийн нормтой харь...
3-4 Настай хүүхдүүдийн хооллолтоос авч буй илчлэгийг физиологийн нормтой харь...
Бодисын солилцооны хам шинжтэй хүмүүст pgc-1α, adipoq генийн полиморфизмыг су...
Бодисын солилцооны хам шинжтэй хүмүүст pgc-1α, adipoq генийн полиморфизмыг су...
“Экологийн боловсрол – насан туршийн чадамж”
“Экологийн боловсрол – насан туршийн чадамж”
гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
Гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
Гэрээр үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн хэрэгцээг тодорхойлсон судалгаа
Эрүүл Мэндийн Даатгалын сангаас үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх эмүүдээр үйлчилсэн ба...
Эрүүл Мэндийн Даатгалын сангаас үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх эмүүдээр үйлчилсэн ба...
Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт зүрхний шигдээсийн үеийн титэм судсан дот...
Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт зүрхний шигдээсийн үеийн титэм судсан дот...
Их, дээд сургуулийн багшийн хөгжлийн асуудалд
Их, дээд сургуулийн багшийн хөгжлийн асуудалд
Хэвлийн хөндийн идээт үрэвсэлт өвчний үед тунгалагийн булчирхайд хийгдсэн өв...
Хэвлийн хөндийн идээт үрэвсэлт өвчний үед тунгалагийн булчирхайд хийгдсэн өв...
Артерийн даралт ихдэх өвчний тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлсийг илрүүлэх нь
Артерийн даралт ихдэх өвчний тархалт, эрсдэлт хүчин зүйлсийг илрүүлэх нь
Өсвөр насны суралцагчдын мэргэжил сонгох сэтгэл зүйн онцлогийг судалсан нь
Өсвөр насны суралцагчдын мэргэжил сонгох сэтгэл зүйн онцлогийг судалсан нь
Хүүхэд хамгааллын талаарх эцэг эхчүүдийн ойлголт хандлага, түүнийг дээшлүүлэх нь
Хүүхэд хамгааллын талаарх эцэг эхчүүдийн ойлголт хандлага, түүнийг дээшлүүлэх нь
Ерөнхий боловсролын сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд суралцахад тулгамда...
Ерөнхий боловсролын сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд суралцахад тулгамда...
Монголын уламжлалт ёс заншлыг хойч үедээ өвлүүлэх зарим арга зам
Монголын уламжлалт ёс заншлыг хойч үедээ өвлүүлэх зарим арга зам
Дархан-Уул аймгийн боловсролын салбарт инноваци хийх боломж
Дархан-Уул аймгийн боловсролын салбарт инноваци хийх боломж
“Ухаалаг Дархан” хөтөлбөрийн суурь судалгааны зарим үр дүнгээс
“Ухаалаг Дархан” хөтөлбөрийн суурь судалгааны зарим үр дүнгээс
Малчин өрхийн амьжиргааны судалгаа
1.
МАЛЧИН ӨРХИЙН АМЬЖИРГААНЫ
СУДАЛГАА Хадбаатар.Ү, доктор (Ph.D) ХААИС-ын харъяа УГТСЭШХ Агро экологи Бизнесийн Сургууль hadecm@yahoo.com Хураангуй Монгол орны эдийн засагт бэлчээрийн мал аж ахуйн үүрэг оролцоо чухал байр суурийг эзэлдэг билээ. Сүүлийн жилүүдэд мал сүргийн тоо жил бүр өсөж байгаа боловч малчин өрхүүдийн аж амьжиргаа газар нутаг бүр харилцан адилгүй байгаа бөгөөд улсын дүнгээр авч үзэхэд амьжиргааны түвшин доогуурт тоооцогдож байна. Энэ судалгаагаар Хөвсгөл болон Дархан-Уул аймгийн 3-н сумын малчин өрхүүдээс асуулга, анкетын аргаар тэдний орлого, зардлын байдал, түүний малын тоо толгой болон төрөл, бүтцээс хэрхэн хамаарч байгааг болон орлого зардлын байдалд ямар хүчин зүйлүүд нөлөөлж байгааг тогоохыг зорилоо. Судалгааны дүнд малчин өрхийн 31.5 хувь нь ядуу өрхийн тоонд багтаж байгаа бөгөөд тэдний орлого малын тооны хэмжээнээс шууд хамаарч энэ дундаа ноос, ноолуурын орлого голлож байна. Харин 200 доош малтай өрхийн хувьд орлогын бүтцэд тэтгэвэр, тэтгэмж, цалин хөлсний орлого өндөр хувьтай байгаа нь цаашид малчдын энэ төрлийн орлогыг бууруулахгүй байх арга хэмжээ шаардлагатай нь харагдаж байна. Харин өрхийн зардлын үндсэн хэсэг буюу 45% -ийг эзэлж буй өрхийн хэрэглээний зардал малын тооноос хамаарахгүй ойролцоо байна. Малын тооны өсөлтийг даган мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн зардал болон хөрөнгө оруулалтын зардал харьцангуй нэмэгдэж байна. Оршил Монгол мал аж ахуй бол жилийн дөрвөн улирлын турш бэлчээрт түшиглэн, цаг агаарын эрс тэрс нөхцөлд харьцангуй бага зардлаар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг, олон зуун жилийн турш манай малчин түмний амьжиргааг залгуулж ирсэн уламжлалт салбар боловч ашиг шим багатай, эрчим муутай салбарт тооцогддог. Үүний зэрэгцээ нэг өрхөд ногдох малын тоо, малын төрөл, бүтэц, байгаль эдийн засгийн бүс зэргээс хамааран малчин өрхийн бүтээгдэхүүн
2.
үйлдвэрлэн борлуулах чадавхи
асар их ялгаатай байгаа тул малчин өрхийн орлого, амьжиргааны түвшин ч ялгаатай байна. Ийм ч учраас мал аж ахуйн салбар, тэнд ажиллагсдын нийгмийн асуудлыг сайжруулах явдал бол Монгол Улсын Засгийн газар болон хандивлагч улс орон, олон улсын байгууллагын анхаарлын төвд байсаар байгаа билээ. Иймд малчин өрхүүдийн аж ахуйн эдийн засгийн үр ашгийг судлаж үнэлэлт өгөх, сайжруулах боломж арга замыг тодорхойлох асуудал бол цаг үеэ олсон чухал асуудал болоод байна. Түлхүүр үг: Бэлчээрийн мал аж ахуй, мал аж ахуйн орлого, зардал Үндсэн хэсэг. Судалгааг Дархан-Уул аймгийн Хонгор, Орхон сум, Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг сумын малчин өрхүүдээс 146–ийг өрхийг түүвэрлэн сонгож амьжиргааны байдал, өрхийн орлого, зарлага, тэдэнд учирч буй саад бэрхшээл, нийгмийн халамж үйлчилгээний талаар асуулга, анкет, ярилцлагын хэлбэрээр авсан. Малчин өрхийн орлого, зарлагын байдал нь дараах нөхцлүүдээс хамааран харилцан адилгүй байдаг: - Малчин өрхүүд нь өргөн уудам нутагт тархан суурьшдаг бөгөөд цаг уурын болон бэлчээрийн мал маллах янз бүрийн нөхцөлд байдаг - Төвлөрсөн зах зээл, төв суурин газраас янз бүрийн зайнд байршдагаас өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүн болон үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүний үнэ харилцан адилгүй үнэтэй байдаг - Малын тоо, төрөл, бүтэц малчин өрх бүрт харилцан адилгүй байдгаас хамааран орлого зарлагын бүтэц, хэмжээ өөр өөр байдаг Малчин өрхийн орлогын гол эх үүсвэр, тэдний үндсэн гол хөрөнгө болох малын тоогоор нь өрхүүдийг бүлэглэж, бүлэг бүрээр сүргийн бүтцийг судалж үзлээ. Хүснэгт.1. Малчин өрхийн малын бүтэц: (малын тооны бүлгээр) Малын бүлэглэ лт Малчи н өрхий Малы н дунда Үүнээс Тэмэ э % Аду у % Үхэ р % Хон ь % Яма а %
3.
н тоо ж
тоо 100> 18 68 0 0. 0 2 2. 9 9 13. 2 18 26. 5 39 57. 4 101-200 30 164 0 0. 0 8 4. 9 15 9.1 62 37. 8 79 48. 2 201-500 61 392 3 0. 8 18 4. 6 22 5.6 175 44. 6 174 44. 4 501- 1000 29 683 2 0. 3 29 4. 2 33 4.8 359 52. 6 260 38. 1 1001< 8 1205 0 0. 0 62 5. 1 47 3.9 663 55. 0 433 35. 9 Дундаж 146 408 2 0. 4 19 4. 6 23 5.5 196 48. 0 169 41. 4 Судалгаанд хамрагдагсан өрхүүдээс 200 –аас доош тооны малтай буюу манай судлаачдын үзэж байгаагаар ядуу амьдралтай, төр засгийн тусламжинд найдсан өрхүүд 32.9 хувийг, 500 –аас дээш толгой малтай тогтвор суурьшилтай, мал аж ахуйгаа бизнесийн хэлбэрээр хөгжүүлж буй өрхүүд 25.4 хувийг тус тус эзэлж байна. Малчин өрхүүдийн малын тоо нэмэгдэх тусам малын төрөл тус бүр нэмэгдэж байгаа бөгөөд ямаан сүргийн нийт сүрэгт эзлэх хувийн жин буурч харин хонин сүргийн нийт сүрэгт эзлэх хувийн жин өсөж байна. Мөн бод малын хувьд өрхийн малын тоо өсөх тусам нийт сүрэгт адууны эзлэх хувийн жин аажим өсөж үхэр сүргийн хувийн жин буурч байна. Малчин өрхийн орлогын судалгаа Малчин өрхийн МАА-н орлогыг тодорхойлохдоо дараах аргачлалыг баримтлав. Үүнд: - Бусдад зарсан малыг тухайн орон нутгийн ханшаар, мөн малчдын өөрсдийн мэдүүлсэн үнээр тооцов.
4.
- Ашиг шимийн
орлогыг нэгжээс авах ашиг шимийн дундаж үзүүлэлтийг малын тоо болон нэгж бүтээгдэхүүний тухайн орон нутгийн үнээр тооцов. - Малчин өрхийн өөрсдийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн мах, сүү, цагаан идээ зэргийг худалдан борлуулсан бол орлого олох боломжтой байсан, энэ утгаараа малчдын өөрсдийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн бүтээгдэхүүн нь алдагдсан боломжийн өртөг болох юм. Иймд өөрсдийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн мал болон сүүний хэмжээг орон нутгийн ханшаар тооцож орлого болгов. Мөн өвөл идшэнд хэрэглэх малын тоог хүлээгдэж буй орлого гэж үзэн орлогод оруулан тооцов. - Малчин өрхийн бэлэн мөнгөний гол эх үүсвэр бусдын мал малласны орлого, тэтгэвэр, тэтгэмжийн орлогыг малчдын өөрсдийн хэлж мэдүүлснээр, нийгмийн халамжийн мөнгийг ам бүлийн тоог үндэслэн тооцлоо. Хүснэгт.2. Малчин өрхийн орлогын дундаж хэмжээ (орлогын бүлэглэлтээр) Орлогын бүлэглэлт мян.төг Өрхийн тоо Дүнд эзлэх хувь (%) Өрхийн дундаж орлого (мян.төг) 2000.0> 2 1.4 1754.8 2001.0-3000.0 11 7.5 2698.3 3001.0-5000.0 33 22.6 4373.4 5001.0-8000.0 51 34.9 6919.9 8001.0-12000.0 31 21.2 10892.1 12001.0-18000.0 14 9.6 15889.3 18001.0< 4 2.7 22672.7 Нийт 146 100.0 8090.6 Судалгаагаар нийт өрхийн 8.9% нь 3 сая хүртэл, дийлэнх буюу 78.7% нь 3 - 12 сая төгрөг хүртэл, 12.3% нь 12 сая төгрөгөөс дээш орлоготой, нийт өрхийн дундаж орлого нь 8090.57 мянган төгрөг байлаа. Малчин өрхүүдийн дундаж ам бүлийн тоо 4 байсан бөгөөд дээрх 2 аймгийн 4 ам бүлтэй өрхийн хувьд жилийн орлого нь 5116.8 мян.төг –өөс дээш гарч байж амьжиргааны баталгаажих доод түвшнээс давах юм. Орлогын бүлэглэлтээс харахад жилийн нийт орлого нь
5.
амьжиргааны доод түвшинд
хүрэхгүй өрхийн тоо 46 буюу судалгаа авсан нийт өрхийн 31.5 хувь нь ядуу өрхийн тоонд багтаж байна. Хүснэгт.3. Малчин өрхийн нийт орлогын бүтэц: (сумдаар) Сум Өрхийн дундаж орлого мян.төг Үүнээс хувиар (%) МАА Цалин Тэтгэвэр, тэтгэмж ГТ Бусад Орхон 8196.4 82.4 2.2 12.3 2.5 0.6 Хонгор 8581.3 81.4 2.5 11.9 3.1 1.1 Төмөрбулаг 7494.2 85.5 0.3 14.1 0 0.1 Дундаж 8090.6 83.1 1.7 12.8 1.9 0.6 Судалгаанд хамрагдсан малчин өрхүүдийн орлогын үндсэн эх үүсвэр нь МАА-н үйлдвэрлэлийн орлого байна. Харин тэтгэвэр, тэтгэмжийн орлого 12.8 хувийг эзэлж байна. Малчин өрхийн бэлэн мөнгөний гол эх үүсвэр болох энэ төрлийн орлого нь өмнө 1990 оноос өмнө нэгдлийн мал маллаж байсан хүмүүсийн тэтгэвэр байгаа бөгөөд энэ нь цаашид буурах тул малчдыг нийгмийн даатгалд хамруулах, ирээдүйд энэ төрлийн орлгыг бууруулахгүй байх арга хэмжээ шаардлагатай гэдэг нь харагдаж байна. Цалингийн орлогыг мал маллуулсаны хөлсийг цаг тухай бүр олгодог аж ахуйн нэгж болон хувь хүний хөлсийг тооцсон бөгөөд 100 –аас доош малтай өрхийн нийт орлогын дүнд цалин дундажаар 14%, тэтгэвэр, тэтгэмжийн орлого 40%, 101-200 малтай өрхийн орлогын 6% нь цалин 19% нь тэтгэвэр, тэтгэмжийн орлого байгаа нь хамгийн өндөр хувийг эзэлж байна. Орхон, Хонгор сумын малчин өрх дундажаар нийт орлогынхоо 7%-ийг төмс хүнсний ногоо тариалах, самар түүж бусдад борлуулсанаас олж байсан бол Төмөрбулаг сумын малчин өрхийн тухайд газар тариалан эрхэлдэггүй бөгөөд бусдын ямаа самнах (1 ямааг 3000₮), хашаа барих, хөрзөн малтах, байгалийн баялаг болох жимс, жимсгэнэ түүж борлуулах гэх мэтийн ажил хийж орлогын багаахан хувийг бүрдүүлдэг байна.
6.
Зураг.1. МАА-н үйлдвэрлэлийн
орлогын бүтэц (малын тооны бүлгээр) Эндээс харахад мал аж ахуйн орлогод мах буюу мал борлуулсаны орлого, ноос ноолуурын орлого өндөр байна. Малын тоо өсөхийн хэрээр ноос ноолуурын орлогын хувийн жин өсөж байна. Харин мал худалдсаны орлого буурах хандлагатай байна. Үүний гол шалтгаан нь өрхийн мал аж ахуйн орлогод идшэнд хэрэглэсэн малыг оруулж тооцсонтой холбоотойгоор цөөн тооны малтай өрхийн мал худалдсаны орлого өндөр гарсан байж болох ч нөгөө талаар малчид мал худалдан борлуулах, эргэлтэнд оруулах сонирхол бага байгаагаар тайлбарлаж болох юм. Малын хэрэглээний зарлагын оны эхний малд эзлэх хувь Дархан-Уул аймагт 39% байгаа нь Хөвсгөл аймагаас 10 гаруй хувиар илүү байгаа (өх: оны эхний малаас худалдан борлуулсан малын тоо 10 гаруй хувиар өндөр) хэдий ч жил бүр мал сүргийн тоо 10 гаруй мянган толгойгоор нэмэгдэж байна. Ноос, ноолуурын орлого нь малчин өрхийн нийт орлогын 33-60 гаруй хувийг эзэлж байгаа, нийт сүргийн бүтцийн 80 гаруй хувийг хонь, ямаа эзэлж байгаа зэрэг нь малчин өрхийн амьжиргааны байдал ноос, ноолуурын үнээс ихээр хамааралтай байгааг илэрхийлж байна. Малчин өрхийн зардлын судалгаа Судалгаанд хамрагдсан малчдын ам бүл, малын тоо, бүтэц, бүс нутгийн хөгжил, өрхийн эзэмшлийн хөрөнгө зэрэг нь харилцан адилгүй болохоор тэдний зардлын түвшин ч мөн ялгаатай байна. Малчин өрхийн нийт зардлыг доорх бүлгүүдээр багцлаж үзлээ. МАА-н үйлдвэрлэлийн зардал: 0.0 50.0 100.0 Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн Арьс, шир Мал борлуулсны Ноос, ноолуур
7.
- Туслах малчны
цалин болон бусдаар хөлс төлж хийлгэсэн ажил (ямаа самнах, хонь ноослох, өтөг бууц, хөрзөн малтах, хашааны мод бэлтгэх г.м) - Өвс тэжээлийн зардал (хадлан бэлтгэхтэй холбогдон гарсан зардал, өвс, тэжээл давс хужир худалдан авах) - Нүүдлийн зардал (улирлын бэлчээр сэлгэх нүүдэл болон отрын нүүдлийн зардал) - Эм тарилгын зардал (малын эрүүл ахуйн зардал буюу халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакцин, өвдсөн малын эмчилгээний зардал, туулга г.м ) Хэрэглээний зардал: - Өрхийн хүнсний болон хувцас эдлэлийн хэрэглээний зардал - Ариун цэвэр, гоо сайхны хэрэглээний зардал - Өрхийн түлээ түлш бэлтгэх, зөөж тээвэрлэхтэй холбогдон гарах зардал - Хувийн машин, мотоцикльтэй өрхүүдийн хэрэглээний шатахууны зардал Боловсрол, эрүүл мэндийн зардал: - Хүүхдийн сургуулийн төлбөр, байр орон сууц, бусад зардал - Өрхийн гишүүдийн эмнэлэгт болон гэрээр биеэ эмчлүүлсэний төлбөр, түүнтэй холбогдон гарах зардал - Өрхийн гишүүдийн амралт, рашаан сувилалд явсантай холбогдон гарах зардал Нийгмийн шинжтэй зардал: - Бүх нийтийн амралт, баяр ѐслолын өдрүүдийн зардал (цагаан сар, шинэ жил, үндэсний баяр наадам г.м) - Бүх нийтээр болон хувийн зүгээс хандив, тусламжинд зарцуулсан зардал Хөрөнгө оруулалтын зардал: - Өрхийн хэрэгцээнд худалдан авсан автомашин, мотоцикль, хашаа, төлийн байр - Шинээр гаргасан болон засаж янзалсан худгийн зардал (булаг шандын эхийг хамгаалах зорилгоор зарцуулсан зардал мөн орсон) - Төв, суурин газар худалдан авсан хашаа байшингийн зардал - Банкинд байршуулсан хадгаламж
8.
Зураг.2. Малчин өрхийн
зардлын бүтэц Малчин өрхийн нийт зардал малын тооноос ерөнхийдөө хамаарч малын тоо нэмэгдэх тусам даган өсөж байна. Харин өрхийн нийт зардлын үндсэн хэсэг буюу 45% -ийг эзэлж буй өрхийн хэрэглээний зардал малын тооноос хамаарахгүй ойролцоо байлаа. Малын тооны өсөлтийг даган мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн зардал болон хөрөнгө оруулалтын зардал харьцангуй их хэмжээгээр нэмэгдэж байна. Эндээс харахад 500 дээш тооны малтай өрх мал аж ахуйн үйлдвэрлэлдээ зориулж хөрөнгө оруулах боломжтой болохоор байна. МАА-н үйлдвэрлэлийн зардал Хүснэгт.4. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн зардал: (малын тооны бүлгээр) Малын бүлэглэл т Нийт МАА- н зарда л Өвс, тэжээлий н % Эм, тарилгы н % Туслах малчн ы % Нүүдэл, хашаан ы зардал % 100> 94.5 18.7 19. 8 10.6 11. 2 0.0 0.0 65.3 69. 1 101-200 681.3 264.8 38. 9 98.4 14. 4 95.6 14. 0 222.5 32. 7 201-500 919.0 265.4 28. 118.1 12. 343.1 37. 192.4 20. 0% 20% 40% 60% 80% 100% Хөрөнгө оруулалтын зардал Нийгмийн шинжтэй зардал Боловсрол, ЭМ- ийн зардал Хэрэглээний зардал МАА-н зардал
9.
9 9 3
9 501-1000 1092. 1 173.3 15. 9 45.6 4.2 803.2 73. 5 70.2 6.4 1001< 1787. 2 281.3 15. 7 89.5 5.0 1328.0 74. 3 88.4 4.9 Дундаж 850.5 217.4 25. 6 84.8 10. 0 395.3 46. 5 152.9 18 Мал аж ахуйн нийт зардлын дүнд туслах малчны зардал хамгийн их буюу 47% -ийг, өвс тэжээлийн зардал 26%-ийг тус тус эзэлж байна. Малын тооны бүлгээр авч үзвэл 500 аас дээш тооны малтай өрхүүд нийт мал аж ахуйн зардлын 70 гаруй хувийг туслах малчины зардалд зарцуулдаг байна. Харин малын эрүүл ахуй болон нүүдлийн зардалд малчид төдийлөн их зардал гаргадаггүй байна. Мал аж ахуйн зардлыг сумын дүнгээр авч үзвэл Хонгор болон Орхон сумын малчид хадлан, тэжээл бэлтгэхэд харьцангуй их зардал зарцуулсан байна. Малчин өрхийн ашиг алдагдал Малчин өрхийн орлого зарлагын байдлыг дүгнэж үзэхэд 200 –аас доош малтай өрхүүдийн жилийн нийт орлого зардлаа нөхөж чадахгүй байгаа бөгөөд 201-500 талтай өрхийн хувьд бага зэрэг ашиг олдог байна. Хүснэгт.5. Малчин өрхийн ашиг, алдагдлын байдал (мян.төг) Малын бүлэглэлт Нийт орлого Сарын орлого 1 хүнд ногдох орлого Hийт зардал Сарын зардал 1 хүнд ногдох зардал Жилийн ашиг, алдагдал 100> 2866.1 238.8 59.7 2983.9 248.7 62.2 -117.8 101-200 5533.3 461.1 115.3 5576.5 464.7 116.2 -43.2 201-500 7325.5 610.5 152.6 6842.1 570.2 142.5 483.4 501-1000 11657.2 971.4 242.9 8044.8 670.4 167.6 3612.5 1001< 18153.4 1512.8 378.2 9608.1 800.7 200.2 8545.3 Дундаж 8090.6 674.2 168.6 6496.8 541.4 135.4 1593.8
10.
Монгол улсын статистикийн
ерөнхий газраас тогтоосон амьжиргааны доод түвшинтэй уялдуулан харахад судалгаа авсан малчдаас 100 –аас доош малтай малчин өрхийн орлого амьжиргааны баталгаажих доод түвшинд хүрэхгүй, 101-200 хүртэлх малтай малчин өрхийн орлого дөнгөж хүрч байгаа буюу нэн тэргүүний зайлшгүй хэрэгцээг хангахаас хэтрэхгүй байгаа нь харагдаж байна. Гэвч малын тоогоор биш орлогын бүлэглэлтээр авч үзвэл судалгаанд хамрагдсан нийт малчин өрхийн 30 гаруй хувь нь амьжиргааны баталгаажих доод түвшинд хүрэхгүй байгааг дээр дурдсан билээ. Дүгнэлт - Судалгаанд хамрагдсан нийт өрхүүдээс жилийн нийт орлого нь амьжиргааны доод түвшинд хүрэхгүй өрхийн тоо 46 буюу судалгаа авсан нийт өрхийн 31.5 хувь нь ядуу өрхийн тоонд багтаж байна. эдгээр өрхүүд нь 200 –аас доош малтай өрхүүд байна. - Ìàë÷äûí îðëîãûí ¿íäñýí ýõ ¿¿ñâýð íü ноос, ноолуурын орлого áàéíà. Энэхүү орлого нь малын тоотой шууд хамааралтайгаар өөрчлөгдөх бөгөөд зах зээлд тогтмол тооны малыг худалдан борлуулж эргэлтэнд оруулдаг өрх цөөхөн байна. - Малчдын тогтмол мөнгөн орлогын гол эх үүсвэр тэтгэвэр, тэтгэмж байгаа бөгөөд цаашид буурах тул малчдыг нийгмийн даатгалд хамруулах, тэтгэвэрт хамруулах арга хэмжээ шаардлагатай гэдэг нь харагдаж байна. - Малын тооны өсөлтийг даган мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн зардал болон хөрөнгө оруулалтын зардал харьцангуй нэмэгдэж байна. Уг хөрөнгө оруулалтыг хашаа байшин, машин техник зэрэг хөрөнгө худалдан авахад зориулж байна. Ашигласан ном, материалын жагсаалт 1. Монголын бэлчээрийн менежментийн холбоо “Монголын малчдын амьжиргааны судалгаа” УБ. 2009 2. Тогтвортой амьжиргаа төсөл. “Өрхийн орлого зарлага, амьжиргааны түвшний судалгаа” УБ, 2010
11.
3. Бакей.А, “Малчин
өрхийн эдийн засаг, санхүүгийн асуудлууд” Nomaadic Studies сэтгүүл, №4, Хх118-120, 2002. 4. Бат-Эрдэнэ.Ц, “Малчин өрхийн эдийн засаг”, УБ 2004 5. Монгол улсын үндэсний статистикийн хороо “Монгол улсын статистикийн эмхтгэл 2012 ” УБ 2013 6. Төмөржав.М, “Монголын нүүдлийн мал аж ахуй”., УБ, 1998 7. “Хөдөөгийн хөгжлийн онол, арга зүй, танин мэдэхүйн сэтгүүл”. УБ, 2004 Интернэт хаяг: 1. www.mofa.gov.mn 2. www.masm.gov.mn 3. www.nso.mn
Download now