6ο Δ.Σ.Αρτέμιδος- etwinning

1. Παραδοσιακή
Ενδυμασία
της Κύπρου
Εργασία των μαθητών της Στ΄ τάξης του 6ου Δ.Σ. Αρτέμιδος :
Γεράσιμος , Νίκος , Θοδωρής
Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός : Άντζελα Φλώρου
Οι θησαυροί της παράδοσης
etwinning 2023

2. Ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά της Κυπριακής Φορεσιάς;
Η κυπριακή ενδυμασία χαρακτηρίζεται από την άνεση, την ασφάλεια, την ομορφιά και
τη χάρη που προσφέρει σ’ αυτούς που την φορούσαν.
Τα υλικά τα οποία χρησιμοποιούσαν για τις φορεσιές ήταν το βαμβάκι, το μετάξι σε
επιτόπια παραγωγή.Το πιο χαρακτηριστικό ύφασμα για τα εξωτερικά κομμάτια
φορεσιάς ήταν η «αλατζιά» (βαμβακερό υφαντό) συνήθως με άσπρη βάση και λεπτές
κατακόρυφες ή σταυρωτές ρίγες στους παραδοσιακούς χρωματισμούς,βαθύ κόκκινο,
μπλε, κίτρινο, πορτοκαλί, πράσινο.
Για τα καθημερινά αντρικά πουκάμισα και τα γυναικεία φορέματα
οι «αλατζιές» ήταν συνήθως μπλε με άσπρες ρίγες.
Η λέξη «αλατζιάς» χρησιμοποιείτο και για άνθρωπο που πολύ
εύκολα αλλάζει ιδέες για προσωπικό όφελος. Δηλαδή έχει δύο όψεις.

3. Ποιες είναι οι βασικές παραλλαγές της γυναικείας κυπριακής
ενδυμασίας; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Οι βασικές παραλλαγές της γυναικείας ενδυμασίας είναι η αστική, η Καρπασίτικη,
η Παφίτικη και η ορεινή.
Ως τις αρχές του περασμένου αιώνα οι γυναίκες της πόλης φορούσαν τη σαγιά,
όπως και στα χωριά. Σαγιά είναι ένα μακρύ φόρεμα ανοικτό μπροστά, που αφήνει
να φαίνεται το πουκάμισο από μέσα και τα μακριά βρακιά, που σκέπαζαν ακόμα
και την πατούσα.
Στις πόλεις ήταν καμωμένη με πολύτιμα
υφάσματα και χρυσούφαντα μεταξωτά.
Παραλλαγές της σαγιάς με την ονομασία
ο σαγιάς φορέθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

4. Η αστική ενδυμασία ή φορεσιά Λευκωσίας
Η αστική ενδυμασία ή φορεσιά Λευκωσίας επικράτησε στο
2ο μισό του 19ου αιώνα. Η φορεσιά αυτή αποτελείται από
μακριά μεταξωτή ή βαμβακερή φούστα με πιέτες και ζωηρά
χρώματα, κοντή εφαρμοστή ζακέτα με μανίκια, την σάρκα,
και το φέσι ή μαντήλι.
Η σάρκα ήταν γυναικεία μακρυμάνικη ζακέτα με πλατιά
μανίκια και τετράγωνο κόψιμο. Ήταν εμπνευσμένη από την
αρχαιότητα και το όνομα προέρχεται από την αρχαία λέξη
σαρξ, που σημαίνει κρέας.

5. Ένα πουκάμισο φοριόταν κάτω από την σάρκα και
ήταν καμωμένη από σκούρο μαύρο βαμβακερό
ύφασμα και διακοσμημένη γύρω-γύρω στις
σχισμές των μανικιών και της ράχης με επίχρυση
ασημένια κλωστή, με σχήματα φύλλων και άλλα
τεχνουργήματα.
Τη φούστα συγκρατούσε η κυπριακή γυναικεία
ζώνη με πόρπη.
Στο κεφάλι οι γυναίκες φορούσαν ένα φέσι ή
μαντήλι το οποίο συγκρατούσε τα μαλλιά και το
οποίο έδενε με φιόγκο στο πλάι και άφηνε να
φαίνεται η δαντέλα, πιπίλα, στην άκρη.

6. Η Καρπασίτικη και Παφίτικη ενδυμασία
Η παραδοσιακή κυπριακή γυναικεία ενδυμασία με τη σαγιά είναι
μια από τις χαρακτηριστικότερες φορεσιές της Κυπριακής
υπαίθρου.
Η καρπασίτικη σαγιά έχει μεγάλα πλαϊνά ανοίγματα με ίσιο
κόψιμο για να περπατάνε πιο άνετα. Ενώ η σαγιά της Πάφου
έχει μικρότερα πλαϊνά ανοίγματα η οποία με πρόσθετα κομμάτια
υφάσματος κερδίζει φάρδος.
Κάτω από την σαγιά έβαζαν πουκάμισο. Οι νέες κοπέλες
διακοσμούσαν το πουκάμισό τους και με χρωματιστές χάντρες,
τις λεγόμενες «ψιλλίτσες» ή «λελλέτσες». Εκείνη την εποχή η
γυναίκα ζούσε σε μια συντηρητική κοινωνία γι’ αυτό έπρεπε να
σκεπάζει όλο της το σώμα.

7. Η αγροτική φορεσιά
.
Η αγροτική φορεσιά αποτελείται από ένα εξωτερικό μακρύ
φόρεμα, φτιαγμένο από βαμβακερή ριγωτή ή καρό αλατζά.
Το «φουστάνι»ή «φόρεμα» ήταν μονοκόμματο με μέση ή πιέτες
και φαρδιά σουρωτή μέση το οποίο επικράτησε ως εξωτερικό
ένδυμα σε αγροτικές περιοχές της Κύπρου και ιδιαίτερα στην
πεδιάδα και τα ορεινά.
Μαζί με το φουστάνι έβαζαν κεντημένη με επίχρυση ασημένια
κλωστή ποδιά, και απλή με τα καθημερινά ρούχα.
Συμπληρώνεται πάντα με το πουκάμισο, το μακρύ βρακί και
τις χαμηλές μπότες.

8. Οι χρωματικές παραλλαγές διαμορφώνονταν
ανάλογα με την περιοχή και τη χρήση του.
Τα σκούρα χρώματα επικρατούσαν στα ορεινά ενώ
στην πεδιάδα τα πιο ζωηρά χρώματα.
Στο κεφάλι έδεναν συνήθως δύο μαντήλια το
εσωτερικό, που συγκρατούσε τα μαλλιά (σκούφωμα)
και το εξωτερικό σε διαφορετικό χρωματισμό, που
δενόταν σε φιόγκο στο πλάι.
Πολλές φορές στόλιζαν το φιόγκο με φυσικά ή
μεταξωτά λουλούδια.

9. Ποιες είναι οι βασικές παραλλαγές της αντρικής κυπριακής
ενδυμασίας; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Αντίθετα από ότι νομίζουμε σήμερα, οι κύπριοι άνδρες δεν
φορούσαν μαύρες βράκες στην καθημερινή τους ενδυμασία
το καλοκαίρι φορούσαν λεπτές άσπρες βράκες και τον υπόλοιπο
χρόνο πιο χοντρές με μπλε χρώμα όπως τους κρητικούς.
Στις ορεινές περιοχές ήταν σκούρες μπλε.
Οι μαύρες βράκες ήταν η επίσημη ενδυμασία του κύπριου
άνδρα και φοριόταν μόνο στις γιορτές και την Κυριακή
στην εκκλησία.
Η μαύρη βάρκα ήταν επίσης η επίσημη φορεσιά του γαμπρού. Στις πόλεις και τα
μεγάλα πεδινά χωριά οι βράκες έπρεπε να έχουν όσο το δυνατό πιο πολλές
πιέτες,γιατί όσο πιο πολύ ύφασμα χρησιμοποιούσε κάποιος τόσο πιο πολύ
πλούσιος ήταν. Στις ορεινές περιοχές,οι βράκες ήταν πιο κοντές.

10. Το ανδρικό πουκάμισο ήταν μεταξωτό η ημιμέταξο.
Το κόψιμο του έμοιαζε με το γυναικείο, με πλατιά μανίκια, που
δίπλωναν ή είχαν πιέτες στα κάτω μέρος. Μόνο που η ανδρική
πουκαμίσα ήταν πιο κοντή και έκλεινε στο πάνω μέρος.
Πάνω από το πουκάμισο φορούσαν ένα πολύχρωμο γιλέκο
που το χρώμα, το σχέδιο και το κόψιμο του ποικίλε ανάλογα με
την περιοχή.
Επίσης φορούσαν ζακέτες με μανίκια και χωρίς μανίκια, απλές,
στρογγυλές ή πλατιές ή ακόμα άλλες που κλείναν πιο σφικτά.
Το χρώμα ποικίλε και εδώ.
Φυσικά την ανδρική ενδυμασία συμπλήρωναν οι ποδίνες και ο
κεφαλόδεσμος.

11. Παραδοσιακή
Ενδυμασία
της Κύπρου
Εργασία των μαθητών της Στ΄ τάξης του 6ου Δ.Σ. Αρτέμιδος :
Γεράσιμος , Νίκος , Θοδωρής
Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός : Άντζελα Φλώρου
Οι θησαυροί της παράδοσης
etwinning 2023

12. Πηγές
● https://vasilitzia.org.cy/%CE%BA%CF%85%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%82-
%CF%86%CE%BF%CF%81%C
● https://blogs.sch.gr/6gymacha/files/2019/02/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%83%
CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%82-
%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-
%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%9A%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%85.pdf
● https://blogs.sch.gr/6gymacha/files/2019/02/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%B
F%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%82-
%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-
%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%9A%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%85.pdf