1.
მემლექეთი
ანა მელაძე
სსიპ ვარლამ ძიძიგურის სახელობის საჯარო
სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის
მასწავლებელი
23.10.2014.

2.
–ტაო კლარჯეთი
 ისტორიული ზემო ქართლის, მესხეთის ერთი ნაწილის
ქართულ ისტორიოგრაფიაში დამკვიდრებული პირობითი
.სახელწოდება
 ტერმინს საფუძვლად უდევს ამ მხარის ორი
—უმნიშვნელოვანესი პროვინციის ტაოსა და კლარჯეთის
.სახელწოდებები
 „ - “ფართო გაგებით ტერმინი ტაო კლარჯეთი ასევე გულისხმობს
:მომიჯნავემხარეებსაც შავშეთი და იმერხევი, ნიგალი, ერუშეთი
, სპერი, კოლა, ბასიანი. ამ ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი
დღეს თურქეთის .შემადგენლობაშია
 აქ მდებარეობს შუა საუკუნეების ქართული კულტურის
,მნიშვნელოვანი ძეგლები რომელთა დიდი ნაწილი ნანგრევების
.სახითაა შემორჩენილი

3.
–ტაო კლარჯეთი
 ტაო — -ისტორიულ გეოგრაფიული მხარეა თანამედროვე
თურქეთის ,ტერიტორიაზე ისტორიული მესხეთის .ნაწილი იგი
მდებარეობს მდინარე ჭოროხის .შუა დინების აუზში
 სახელწოდება დაკავშირებულია ქართული ტომების ტაოხების
.სახელთან პირველად მოიხსენიება . . 1112ძვ წ წელს ასურულ
„ “ .წყაროებში დაიაენის სახელწოდებით ურარტული წყაროები
( . . IX-VIII ) „ “ .ძვ წ სს დიაუხის სახელით იცნობდნენ ამ წყაროების
, XII-VIII -მიხედვით სს ში დიაუხი ძლიერ გაერთიანებას
,წარმოადგენდა რომლის სამხრეთი საზღვარი დღევანდელი
არზრუმის მიდამოებსა და ევფრატის ზემო წელს მოიცავდა და
.აქედან ჩრდილოეთით დიდ ტერიტორიაზე ვრცელდებოდა
 . . 401ძვ წ ბერძენი მხედართმთავარი ქსენოფონტი ამ მხარის
„ “ (მოსახლეობას ტაოხებად მოიხსენიებს აქვე არიან
- :მოხსენიებული აგრეთვე სხვა დასავლურ ქართული ტომები
ხალიბები, სკვითინები).

4.
–ტაო კლარჯეთი
 . . Iძვ წ ათასწლეულის დასაწყისში ტაო შედიოდა
:კოლხეთის სამეფოს გაერთიანებაში ამავე პერიოდში აქ
-უნდა დაწყებულიყო აღმოსავლურ ქართული ტომების
.მიგრაცია და კულტურული ზეგავლენა
 - —აღმოსავლურ ქართველური სახელმწიფოს ქართლის
— ( . . IV—III )სამეფოს წარმოქმნის ძვ წ საუკუნეები ხანაში
ტაო მისი ორგანული ნაწილი იყო ქართლსა და სომხეთს
.შორის
 VIII ,საუკუნიდან როცა ტაო პოლიტიკურადაც ქართლის
, . VIII—სამეფოს შეუერთდა ეს პროცესი უფრო გაძლიერდა
IX—X საუკუნეებში აქ ფართოდ გაიშალა სამონასტრო
(მშენებლობა ბანა, ხახული, ოშკი, პარხალი,
ოთხთა ეკლესია ).და სხვა
 ტაო გარდაიქცა ქართული სახელმწიფოებრიობისა და
- ;კულტურის ერთ ერთ უდიდეს კერად აქ მიეცა დასაბამი
ბაგრატიონთა დინასტიის .მეფობას

5.
ხანძთა
 დააარსა სასულიერო მოღვაწემ
გრიგოლ ხანძთელმა.
 VII .საუკუნის დასასრულს ააგეს ხის ეკლესია
შემდგომ ხანაში ადგილობრივი ფეოდალის
გაბრიელ დაფანჩულის მატერიალური დახმარებით
დაიწყო ქვის ტაძრის მშენებლობა.
ერისთავთერისთავმა აშოტ კუხმა ( 918)
მშენებლობას დიდი მატერიალური სახსრები
.გამოუყო
 ხანძთამ საბოლოო სახე მიიღო 918-941 .წლებში
-ხანძთა თავიდანვე მნიშვნელოვანი კულტურულ
.საგანმანათლებლო კერა გახდა

6.
ხანძთა

7.
იშხანი
შუა საუკუნეთა საქართველოს -ერთ ერთი
,დიდი სამონასტრო ცენტრი ქართული
.ხუროთმოძღვრების ძეგლი მდებარეობს
ტაოში, მდინარე ოლთისისწყლის მარჯვენა
(ნაპირზე ამჟამად თურქეთის ).ფარგლებშია
თავდაპირველი ეკლესია VII 30-საუკუნის იან
წლებში ეპისკოპოსმა ნერსესმა .ააშენა
არაბების შემოსევის დროს დანგრეული და
მიტოვებული ეკლესია IX საუკუნის I ათეულ
წლებში გრიგოლ ხანძთელის მოწაფემ
საბა იშხნელმა .განაახლა X საუკუნეში იგი
კვლავ საფუძვლიანად აღადგინეს.

8.
იშხანი

9.
ხახული
მონასტერი ისტორიულ სამხრეთ საშუა
,საუკუნეების ქართველოში ტაოში, .მდ
თორთუმისწყლის -ერთ ერთ გვერდითა
, .ხეობაში მდ ხახულისწყლის მარცხენა
(ნაპირზე ახლანდელი თურქეთის
).ტერიტორია ტაძარში ამჟამად
მოქმედებს მეჩეთი.
დააარსა დავით III კურაპალატმა (X
საუკუნის II ).ნახევარი

10.
ხახული

11.
ოშკი
 X 50-60-საუკუნის იანი წლების უმნიშვნელოვანესი
ქართული სამონასტრო ცენტრი ისტორიულ ტაოში,
თორთუმისწყლის ,მარცხენა მაღალ ნაპირზე სოფელ
ჩემლიამაჩში.
 კომპლექსის მშენებლები ყოფილან ტაოს ბაგრატიონები,
ადარნასე III კურაპალატის —შვილები
ბაგრატ ერისთავთერისთავი და დავით მაგისტროსი
(იგივე დავით III დიდი კურაპალატი).
 სიტყვა ოშკი - ,არის უძველესი ზანურ ჭანური ტოპონიმი
რომელიც მეგრულ შქას, , .შუას შუა ადგილს უკავშირდება
 ,ოშკის ტაძარს ერთხანს იყენებდნენ ნაწილს მეჩეთად
ნაწილსაც ბოსლად, ,ფარეხად და თივის საწყობად
.შიგნიდან შესაბამისი გადატიხვრით

12.
ოშკი

13.
ბანა
 VII საუკუნის .შუა წლებში აქ ააშენეს დიდი ტაძარი
II-ადარნასე ის (დროს 881-923) დაარსდა
ბანის საეპისკოპოსო, .ხოლო ტაძარი გადაკეთდა
 XI საუკუნის ისტორიკოსი სუმბატ დავითის ძე
,გვამცნობს რომ ტაძარი აუგია Iდავით კურაპალატის
— II- ,ძეს ადარნესე ს კვირიკე ბანელის ,ხელით
.რომელიც ბანას პირველი ეპისკოპოსი გამხდარა
.გარდაცვალების შემდეგ იქვე დაუკრძალავთ
 ბანა ქართველ მეფეთა საზაფხულო სამყოფი და
. X-XIაგრეთვე მეფეთა განსასვენებელიც იყო
საუკუნეებში ბანაში მოღვაწე ზაქარია ბანელის
.თაოსნობით ბევრი ძვირფასი ხელნაწერი შეიქმნა

14.
ბანა

15.
ბანა
 ბანას დიდ ისტორიულ მნიშვნელობაზე მეტყველებს
,ის ფაქტიც რომ აქ დაიწერა ჯვარი საქართველოს
მეფე IV-ბაგრატ მ (1027-1072 .)წწ ბიზანტიის
იმპერატორის IIIრომანოზ არგირუსის —დაზე
.ელენეზე ეს ჯვრისწერა ასახულია ოშკის სამხრეთ
,მკლავის ფრესკაზე სადაც ბანას გამოსახულება
.დღემდე შემორჩენილია
 , XVაქვე საუკუნეში დაკრძალეს საქართველოს მეფე
ვახტანგი და მისი მეუღლე სითიხათუნი.
 ოსმალეთის იმპერიის -დროს ბანას ტაძარი ციხე
1877-1878 ,სიმაგრედ გადაუქცევიათ და წლებში
-რუსეთ თურქეთის ომის პერიოდში ძლიერ
.დაზიანებულა

16.
ბანა

17.
ოთხთა
 ოთხთა ეკლესია მდებარეობს მდინარე ჭოროხის
, ,ხეობაში მდინარის მარცხენა ნაპირზე სოფელ
5 .დორთ კილისესგან კილომეტრში
 1.350ეკლესია მდებარეობს მეტრის სიმაღლეზე
.მდებარე სამკუთხა ბაქანზე მონასტერი შედგება
- ,ოთხი ნაგებობისგან უზარმაზარი ბაზილიკა
-რომლის სამხრეთ აღმოსავლეთით განლაგებულია
,ორსართულიანი სამარხი ეგვტერი სატრაპეზო
, -დასავლეთით ორნავიანი დარბაზი ჩრდილო
,დასავლეთით სადაც იყო განთავსებული სემინარია
.და სკრიპტორიუმი
 ,მდინარე ჭოროხის მეორე მხარეზე მონასტრის
150დასავლეთით მეტრის მანძილზე მდებარეობს
სამლოცველოსა და ორსართულიანი კამაროვანი
.ნაგებობის ნაშთები

18.
ოთხთა

19.
ოთხთა

20.
დოკუმენტური ფილმები
 https://www.youtube.com/watch?v=fV5FCokoyEU გიორგი კალანდია
“ ”ჩვენებურები
 https://www.youtube.com/watch?v=Ef2TjpQrGpA ხანძთა
 https://www.youtube.com/watch?v=Haij8ALJppc ზურაბ ქავთარაძე
“ – ”ტაო კლარჯეთი
 https://www.youtube.com/watch?v=fcgDhfaKFv8 გიგი
– – “ფალავანდიშვილის ფილმი ტაო კლარჯეთი სამშობლოს
”მიღმა დარჩენილი სამშობლო

21.
გამოყენებული ლიტერატურა
• www.dzeglebi.gedzeglebibbana.html
• Ka.Wikipedia.Org
• http://novators.ge/pages/dzeglebi.php?
id=206
• http://www.ambioni.ge/
• http://natianikachadze.blogspot.com/p/blog-
page_4605.html
• http://www.dzeglebi.ge/dzeglebi/o/oshki.htm
l
• http://saunje.ge/index.php?id=1095&lang=ka

22.
გმადლობთ
!ყურადღებისათვის