1. OSASUNOSASUN
AAZer da osasuntsu izatea?Zer da osasuntsu izatea?
-Ongizate fisiko, mental, eta-Ongizate fisiko, mental, eta
sozial ona izatea da osasuna.sozial ona izatea da osasuna.
Ohitura osasugarriak?Ohitura osasugarriak?
Higienea, atsedena, kirola,Higienea, atsedena, kirola,
elikadura osasungarria etaelikadura osasungarria eta
jarrera egokia.jarrera egokia.
3. GGAIXOTASUN MOTAKAIXOTASUN MOTAK
¨¨
AKUTUAKAKUTUAK:: AzkarAzkar azaltzen dira, etaazaltzen dira, eta gutxigutxi irauten dute: gripea, faringitisa etairauten dute: gripea, faringitisa eta
beherakoa.beherakoa.
KRONIKOAK:KRONIKOAK: Pixkanaka-pixkanakaPixkanaka-pixkanaka azaltzen dira, etaazaltzen dira, eta askoasko irauten dute.irauten dute.
Batzuk ez dira sendatzen; besteak beste, zenbait alergia eta diabetesa.Batzuk ez dira sendatzen; besteak beste, zenbait alergia eta diabetesa.
INFEKZIOA:INFEKZIOA: Birusek eta mikrobioek sortzen dituzte, batez ere bakterioek.Birusek eta mikrobioek sortzen dituzte, batez ere bakterioek.
Horrez gain, zenbait onddo mikroskopikok eta hainbat protozook ere sortzenHorrez gain, zenbait onddo mikroskopikok eta hainbat protozook ere sortzen
dituzte gaixotazun infekzioakdituzte gaixotazun infekzioak
EZ-INFEKZIOA:EZ-INFEKZIOA:
-Esporaldikoak: jende gutxi eragiten diote.-Esporaldikoak: jende gutxi eragiten diote.
-Epidemikoak:jende askori eragiten diote, aldi berean. Izurriak eta kolera mota-Epidemikoak:jende askori eragiten diote, aldi berean. Izurriak eta kolera mota
horretakoak dira.horretakoak dira.
-Endemikoak: Eremu eta eskualde batzuetan soilik azaltzen dira. Paludismoa,-Endemikoak: Eremu eta eskualde batzuetan soilik azaltzen dira. Paludismoa,
esate baterako, eremu tropikaletan azaltzen da.esate baterako, eremu tropikaletan azaltzen da.
4. OSASUNERAKO ARRISKUAKOSASUNERAKO ARRISKUAK
OSASUNERAKO
ARRISKUAK
ALKOHOLA TABAKOA DROGAK
Errefjexuak gutxitzen
ditu
Burua galtzen da
Alkolismoa
Arnasa arasoak
Minbizia sortzen du
Tabakismoa
Garuna menderatzen
Du
Drogadependentzia
ISTRIPUAk
Kotxez, bizikletaz…
Arruak errspetatu
Hemeplexia, paralexia
Hila…
5. NN
INFEKZIOAINFEKZIOA
KK
MOTAKMOTAK
Gaixotasun infekzioso guztiak-edo infekzio guztiak-ez dira egente infekzioso mota bakarrakGaixotasun infekzioso guztiak-edo infekzio guztiak-ez dira egente infekzioso mota bakarrak
sortuak izaten.sortuak izaten.
Infekzio bakterianoaInfekzio bakterianoa::bakterioekbakterioek
MIKOSIA:MIKOSIA: Onddoek sortzen dituzte;adibidez, kandidiasa eta atleta-oinaOnddoek sortzen dituzte;adibidez, kandidiasa eta atleta-oina
PARASITOSIA:PARASITOSIA: Protozoek sortutako gaixotazunak dira; esaterako, malaria. Animalia txikieknProtozoek sortutako gaixotazunak dira; esaterako, malaria. Animalia txikiekn
ere sortzen dituzte; besteak beste, heste-zizareek eta arkakusoek.ere sortzen dituzte; besteak beste, heste-zizareek eta arkakusoek.
INFEKZIOAK KUTSATZEAINFEKZIOAK KUTSATZEA:Pertsona batek gaixotasuninfekzi-oso bat harrapatzeko,:Pertsona batek gaixotasuninfekzi-oso bat harrapatzeko,
gaixotasun hori sortzen duen agente infekziosoarekin harremana iza behar du.gaixotasun hori sortzen duen agente infekziosoarekin harremana iza behar du.
LARRUAZALEKOLARRUAZALEKO ZAURIZAURIAK: Ondo ez desinfektuta. Horrela harrepatzen da tetanosa.AK: Ondo ez desinfektuta. Horrela harrepatzen da tetanosa.
UR KUTSATUUR KUTSATUEN bidez. Horrela harrapatzen da kolorea.EN bidez. Horrela harrapatzen da kolorea.
ELIKAGAIA KUTSATUELIKAGAIA KUTSATUEN: bidez. Horrela harrapatzen da salmonellosia.EN: bidez. Horrela harrapatzen da salmonellosia.
Arnasten dugu airean bidez.Horrela kutsatzen da tuberkulosia.Askotan, gaixoenArnasten dugu airean bidez.Horrela kutsatzen da tuberkulosia.Askotan, gaixoen
dominiskuen bidez zabaltzen da.dominiskuen bidez zabaltzen da.
INTSEKTUEN ZIZTADEnINTSEKTUEN ZIZTADEn: bidez, pertsona osantsuei injektatzen baitizkiete mikrobioak.: bidez, pertsona osantsuei injektatzen baitizkiete mikrobioak.
Malaria sortzen duen protozooa, esateko, eltxo batek kutsatzen du.Malaria sortzen duen protozooa, esateko, eltxo batek kutsatzen du.
6. INFEKZIOEIINFEKZIOEI
AURREA HARTZEAAURREA HARTZEA
Ondo prestatu behar ditugu janariak. Ez utzi gordinikOndo prestatu behar ditugu janariak. Ez utzi gordinik
Ez dugu urik edan behar, ona ez bada.Ez dugu urik edan behar, ona ez bada.
Eskuak garbitu behar ditugu jan aurretik.Eskuak garbitu behar ditugu jan aurretik.
Maskota albaiteroarengana eraman, ez eman musurik eta eskua garbitu.Maskota albaiteroarengana eraman, ez eman musurik eta eskua garbitu.
Zauriak garbitu eta desinfektatu behar ditugu.Zauriak garbitu eta desinfektatu behar ditugu.
Etxea ondo garbitu behar dugu.Etxea ondo garbitu behar dugu.
Ez erabili besteen edalontzia.Ez erabili besteen edalontzia.
Oinutzik ibili igerilekuetan eta kiroldegietako.Oinutzik ibili igerilekuetan eta kiroldegietako.
