2. Ποιος ήταν ο Βιτσέντζος Κορνάρος
Ένας από τους μεγαλύτερους
ποιητές όλων των εποχών, ο
ποιητής του "Ερωτοκρίτου" δηλώνει
στον επίλογο του ποιήματος ότι
γεννήθηκε και έγραψε στη Σητεία. Ο
Βιτσέντζος ήταν ο μικρότερος γιος
του Ιακώβου Κορνάρου. Γεννήθηκε
στις 26 Μαρτίου 1553, στο χωριό
Τραπεζόντα Σητείας, πατρογονικό
φέουδο της οικογένειας του και
βαφτίστηκε το καλοκαίρι του ίδιου
χρόνου.
Έμεινε στην περιοχή της Σητείας,
κυρίως στα χωριά Τραπεζόντα και
Πισκοκέφαλο, ως το 1587-1590,
δηλαδή ως τα τριανταπέντε του
χρόνια περίπου "ζώντας τη ζωή του
φεουδάρχη γαιοκτήμονα, μέσα σ΄
έναν πολυπρόσωπο κόσμο
υπηρετών και δουλοπαροίκων, που
ήταν όλοι τους Ελληνορθόδοξοι".
3. Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος έζησε στο τέλος του
16ου αιώνα και στις αρχές του 17ου. Στην
Κρήτη, την εποχή κατά την οποία είχε
υποδουλωθεί από τους Βενετούς. Ήταν ο
μικρότερος από τους πέντε γιους του Ιακώβου
Κορνάρου. Γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου του
1553 στη Σητεία Κρήτης. Η γυναίκα του, η
Μαριέτα Zeno, ήταν από παλιά οικογένεια με
μεγάλη κτηματική περιουσία. Μαζί απέκτησαν
δύο κόρες, την Κατερούτσα και την Ελένετα.
Πέθανε, σε ηλικία περίπου 58 -60 ετών, στον
Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) μετά τις 12
Αυγούστου του 1613 και θάφτηκε στο
μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.
Ο ποιητής Βιτσέντζος Κορνάρος έγραψε τα
έργα "Ερωτόκριτος" και "Θυσία του Αβραάμ".
Στα δύο ποιήματα αυτά ο Κορνάρος, όπως
λέγεται από τους κριτικούς της λογοτεχνίας, με
μια σπάνια δύναμη κατόρθωσε να μετουσιώσει
τα πρότυπα τους σε δραματικά έργα με μία
άψογη τεχνική, μία ανώτερη ποιητική πνοή και
με τέλεια ψυχογραφημένους χαρακτήρες.
4. «ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ»«ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ»
Ο “ Ερωτόκριτος” είναι έμμετρο μυθιστόρημα και μάλιστα ερωτικό , όπως
το χαρακτήρισε ο πρώτος εκδότης του και όχι έπος, όπως χαρακτηρίζεται
από τους νεώτερους μελετητές. Διαιρείται σε πέντε μέρη και η διαίρεση αυτή
δεν είναι άσχετη με τις πέντε πράξεις του ιταλικού αναγεννησιακού
δράματος. Η υπόθεσή του συνοπτικά περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα
και την παλικαριά και τοποθετείται σε μία υποθετική και συμβατική
αρχαιότητα. Ο Κορνάρος διηγείται σε περισσότερους από 10.000
δεκαπεντασύλλαβους στίχους την ερωτική ιστορία του Ερωτόκριτου και της
Αρετούσας , τις δυσκολίες και τα βάσανά τους ως το τελικό αίσιο τέλος.
5. Η Αγάπη στον Ερωτόκριτο
Στον "Ερωτόκριτο" ο Έρωτας εμφανίζεται
ως πανίσχυρη δύναμη «ο πόθος όντε
βουληθή και θέλει να νικήση γνώση δεν
ει ουδέ δύναμη να τόνε πολεμήση»
αρματωμένος με τόξο και βέλη, ξίφος ή και
φωτιά, φτερωτός και γυμνός .
Η εικονογραφία του έρωτα συνοδεύεται
από πλήθος μεταφορών που περιγράφουν
το ερωτικό συναίσθημα .Το θέμα της
παντοδυναμίας του έρωτα αποτελεί ένα
μοτίβο ευρύτατα διαδεδομένο στην αρχαία
ελληνική λογοτεχνία. Η υπουλότητα του
έρωτα αποτελεί επίσης στερεότυπο. Στον
"Ερωτόκριτο" η παραδοσιακή θεματολογία
υφίσταται περίπλοκη επεξεργασία. Οι
μεταμορφώσεις του θεού στο έργο του
Κορνάρου παρουσιάζουν ποικιλία και
πρωτοτυπία. Μια από τις χαρακτηριστικές
μεταφορές που περιγράφουν τη βαθμιαία
αύξηση του ερωτικού συναισθήματος είναι η
εικόνα του δένδρου που ριζώνει στην
καρδιά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η
αντιστοιχία του ονόματος Ερωτόκριτος ή
Ρώκριτος με το επίθετο "ερωτοακατάκριτος"
αυτός που δεν έχει κριθεί, δεν έχει
βασανιστεί από τον έρωτα.
6. Η Γλώσσα του Ερωτόκριτου
Ο Ερωτόκριτος είναι ένα κλασικό έργο της νέας ελληνικής φιλολογίας. Ο
Κορνάρος , φύση λυρική και αφηγηματική και όχι δραματική , μας χάρισε το
ωραιότερο λυρικό αφηγηματικό ποίημα που γράφτηκε στη γλώσσα μας. Η
αφηγηματική του άνεση συμβαδίζει με μία απόλυτη γλωσσική και
εκφραστική σιγουριά. Αποφεύγει συστηματικά τα «λόγια» στοιχεία και
πολλές ξένες που ήταν σε χρήση στον προφορικό λόγο. Όμως η γλώσσα
του δεν συμπίπτει απόλυτα με τη γλώσσα του δημοτικού τραγουδιού. Εκτός
από τη γλώσσα και ο δεκαπεντασύλλαβος του Κορνάρου μόνο φαινομενικά
συμπίπτει με το δημοτικό μας στίχο. Η μεγάλη συχνότητα των συνιζήσεων ,
που υπάρχουν στο ποίημα του Κορνάρου και που χαρακτηρίζουν την
έντεχνη ποίηση , αποτελούν και τη βασική διαφορά τους.
Ο Ερωτόκριτος επηρέασε ορισμένα κρητικά έργα που γράφτηκαν στο
δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Το ποίημα γνώρισε καταπληκτική διάδοση
από τον 18ο κυρίως αιώνα και μετά. Ο Ερωτόκριτος και Αρετούσα ως
ονόματα πέρασαν γρήγορα στην περιοχή της λαϊκής φαντασίας και του
μύθου. Για το έργο διατυπώθηκαν δυσμενείς κρίσεις , κυρίως από λόγιους
του φαναριώτικου κύκλου, αλλά και ενθουσιώδεις. Στη νεότερη ελληνική
λογοτεχνία επέδρασε στη γλώσσα και κυρίως στον στίχο (λ.χ. στο έργο του
Σολωμού , του Ρίτσου και του Πρεβελάκη) .
8. Άλλα έργα του
«Η Θυσία του Αβραάμ»
Η υπόθεση του έργου είναι το γνωστό επεισόδιο της Παλαιάς Διαθήκης: ο Θεός
προστάζει τον Αβραάμ να θυσιάσει τον γιο του Ισαάκ. Ο πιστός Αβραάμ έπειτα από
έντονη ψυχική δοκιμασία αποφασίζει να υπακούσει. Με μεγάλη προσπάθεια πείθει τη
Σάρα να αποδεχθεί την εντολή και προετοιμάζει τον Ισαάκ για το ταξίδι με πρόσχημα
ότι θα θυσιάσουν ένα αρνί. Όταν φτάνουν στο βουνό όπου θα γίνει η θυσία, ο
Αβραάμ ανακοινώνει στον Ισαάκ τον πραγματικό σκοπό του ταξιδιού τους και ο Ισαάκ
προσπαθεί να τον μεταπείσει, αλλά τελικά υποκύπτει. Τη στιγμή που ο Αβραάμ
ετοιμάζεται να τελέσει τη θυσία, εμφανίζεται Όγγελος Κυρίου που λυτρώνει τον Ισαάκ
και τον αντικαθιστά με ένα αρνί. Το έργο τελειώνει με την επιστροφή του Αβραάμ και
του Ισαάκ και την προσευχή του Αβραάμ που υμνεί την παντοδυναμία του Θεού.
9. Ο ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ ΚΑΙ Η ΑΞΙΑ
ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ
Ο Κορνάρος είναι λόγιος τεχνίτης,
κατέχει καλά τη ζωντανεμένη
αρχαία παράδοση και αγαπά να
στολίζει το έργο του με αρχαίες
μνήμες. Ταυτόχρονα
εκμεταλλεύεται τη λαϊκή
παράδοση και την επεξεργασία
της όπως την είχαν
πραγματοποιήσει οι συμπατριώτες
του. Ωστόσο για το έργο του
χρειάστηκαν εκατό πενήντα
χρόνια για να αναγνωριστεί. Την
αξία του αναγνώρισε ο Σολωμός,
ο οποίος εμπνεύστηκε από αυτό,
το έφερε στην επιφάνεια σε
νεότερα χρόνια και το ανέδειξε. Ο
Ερωτόκριτος αποτελεί ποίημα-
έμπνευση έως τα χρόνια μας, με
εξέχουσα θέση στους θησαυρούς
της εθνικής μας κληρονομιάς.