‫االدارية‬ً‫العمو‬‫كمية‬
‫االعىاه‬‫ادارة‬‫قسي‬
‫ر‬ ‫تننية‬‫أ‬‫أثره‬ ‫و‬ ‫الفكري‬ ‫املال‬ ‫س‬
‫األ‬ ‫منظنات‬ ‫اسرتاتيجية‬ ‫صياغة‬ ‫يف‬‫عنال‬
(‫دراسة‬‫من‬ ‫عينة‬ ‫على‬ ‫ميدانية‬‫املدراء‬‫يف‬‫املنظمات‬‫لألدوية‬ ‫املصنعة‬ ‫اليمنية‬)
‫ال‬‫وقدوة‬‫دراسة‬‫ستكىاه‬‫وتطمبات‬‫ٌين‬‫االعىاه‬‫إدارة‬‫يف‬‫املاجستري‬‫درجة‬
‫االدارية‬ً‫العمو‬‫كمية‬–‫عدن‬‫جاوعة‬
3415‫هـ‬-1034‫م‬
Republic of Yemen
University of Aden
Faculty of Administrative Sciences
Business Administration Dept.
‫إعداد‬: ‫الطالب‬
‫الديمىي‬‫حسني‬‫أمحد‬‫عبدالكريي‬
‫إشراف‬:
‫أ.وشارك‬.‫حمىد‬‫أمحد‬.‫د‬‫عمي‬‫ُىيح‬‫س‬

‌‫أ‬
‫قال‬‫تعاىل‬‌:
‫البقرة‬ ‫سورة‬

‌‫ة‬
:‫إىل‬ ‫اجلهد‬ ‫هذا‬ ‫مثرة‬ ‫أهدي‬
-‫وحمم‬ ... ‫لقاه‬ ‫قموبنا‬ ‫أحبت‬ ‫من‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫تعشق‬ ‫ولم‬ ... ‫برؤياه‬ ‫ت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬"‫هللا‬ ‫رسول‬ ‫"حبيبنا‬ ... ‫اه‬‫و‬
-‫الحبيب‬ ‫وطني‬"‫السعيد‬ ‫اليمن‬"
-‫ـض‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬ ... ‫يس‬ ‫ـ‬‫س‬‫ال‬ ‫ـد‬‫ي‬‫ال‬‫و‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ي‬‫الحان‬ ‫ـين‬‫ع‬‫ال‬ ‫ذو‬ ‫ـل‬‫ل‬‫الضا‬ ‫ـض‬‫ل‬‫ا‬ ... ‫ـي‬‫ـ‬‫م‬‫تعمي‬ ‫ـي‬ ‫ـل‬‫ل‬‫الض‬ ‫ـاحب‬‫ص‬
... ‫لس‬‫ز‬‫من‬ ‫ميم‬‫اكر‬‫و‬ ً‫ا‬‫مكان‬ ‫الناس‬ ‫أعز‬‫أحمل‬ ‫من‬ ‫يا‬‫أ‬‫ـر‬ ‫ـل‬‫ك‬‫ب‬ ‫ـم‬‫س‬"‫ـدي‬‫ل‬‫ا‬‫و‬" ...‫ـو‬‫ظ‬‫حض‬
‫ه‬‫ر‬‫عم‬ ‫ي‬ ‫أطال‬‫و‬ ‫هللا‬.
-... ‫ـب‬‫ـ‬‫ح‬‫لم‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫ن‬‫مع‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫م‬‫اج‬‫ـي‬‫ـ‬‫ح‬‫لضر‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ح‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫م‬‫فج‬ ‫ـيرت‬‫ـ‬‫س‬‫و‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ي‬‫بطن‬ ‫ـي‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ن‬‫حممت‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫ل‬‫إ‬
‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ز‬‫لح‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ز‬‫وح‬...‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫إ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ك‬ ‫ض‬‫ـولو‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ور‬ ‫هللا‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫ب‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫الو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ل‬"‫ا‬‫و‬‫هللا‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫حضظ‬ "‫ـدتي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬
‫ىا‬‫عمر‬ ‫ي‬ ‫أطال‬‫و‬.
-‫ـض‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬‫ـاند‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬‫ت‬‫آزر‬‫و‬ ‫ني‬‫ت‬‫ـي‬‫ـ‬‫ب‬‫ر‬‫د‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ن‬‫ي‬‫ـر‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫يكس‬‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫ـل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫وعا‬ ‫ـبرت‬‫ـ‬‫ص‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ال‬
‫استي‬‫ر‬‫د‬"‫زوجتي‬".
-‫من‬‫اعتز‬‫ي‬‫أمر‬ ‫ي‬ ‫كيم‬‫أشر‬ ‫و‬ ‫بيم‬"‫وتي‬ ‫إ‬".
-‫ـدي‬‫ـ‬‫ب‬‫ك‬ ‫ـذات‬‫م‬..‫ـتقبل‬‫ـ‬‫س‬‫الم‬ ‫ـي‬‫ـ‬ ‫ـوني‬‫ع‬‫و‬ ‫ـندي‬‫ـ‬‫س‬...‫ـاي‬‫ـ‬‫ن‬‫عي‬ ‫ة‬‫ر‬‫ـ‬‫ق‬"‫الدي‬‫و‬‫أ‬"‫و‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ش‬‫(ىا‬
.)‫محمد‬
-‫ق‬‫تحتر‬ ‫التي‬ ‫ع‬‫الشمو‬‫لتلي‬‫ء‬‫ين‬‫ر‬ ‫لآل‬"‫أساتذتي‬".
-‫أحب‬ ‫من‬ ‫الض‬.
‫الباحث‬

‌‫ح‬
‫ـل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جم‬ ‫ـاءع‬‫ـ‬‫ن‬ ‫ال‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ز‬‫ع‬ ‫ـمع‬‫ـ‬‫م‬‫يع‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫االن‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫ـالقممع‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫ـذي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ـرمع‬‫ـ‬‫ك‬‫اف‬ ‫ـيم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫الع‬ ‫ا‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫الح‬
‫رب‬ ‫ا‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫الح‬ ‫ـاءع‬‫ـ‬‫ط‬‫الع‬‫و‬ ‫ـانني‬‫ـ‬‫ع‬‫أ‬ ‫و‬ ‫ـداني‬‫ـ‬‫ى‬ ‫ـذي‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ـالمين‬‫ـ‬‫ع‬‫ال‬‫ـل‬‫ـ‬‫م‬‫الع‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ى‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ج‬‫ان‬ ‫ـي‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ن‬‫ق‬ ‫و‬ً‫ا‬‫ر‬‫ـك‬‫ـ‬‫ش‬‫و‬
ً‫ا‬‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫وح‬‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫ال‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ن‬‫المكا‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ى‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫ل‬‫إ‬ ‫ـمني‬‫ـ‬‫ص‬‫أو‬ ‫ـذي‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ـمطانو‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـيم‬‫ـ‬‫ظ‬‫وع‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ي‬‫وج‬ ‫ـهل‬‫ـ‬‫ج‬‫ل‬ ‫ـي‬‫ـ‬ ‫ينب‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫ك‬ ‫ا‬
‫ـو‬‫ق‬‫ي‬ ‫وتو‬ ‫ـاه‬‫ل‬‫ر‬ ‫ال‬‫و‬‫ـ‬‫ل‬ ‫أصميا‬ ‫أن‬ ‫لي‬ ‫كان‬‫ع‬‫ونع‬ ‫ـمو‬‫ل‬ ‫ـض‬‫م‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ـد‬‫م‬‫الح‬‫ـ‬‫م‬‫و‬‫ـض‬‫م‬‫ع‬ ‫ـهم‬‫س‬‫ال‬‫و‬ ‫ـهة‬‫ص‬‫ال‬‫و‬ ‫ع‬
‫ا‬‫بالشكر‬ ‫اوصانا‬ ‫الذي‬ ‫المعممع‬ ‫لنبي‬.
‫بعد‬‫ـل‬‫ل‬‫الض‬ ‫ـم‬‫ي‬‫ل‬ ‫ـان‬‫ك‬ ‫ـذين‬‫ل‬‫ا‬ ‫ـ‬‫ن‬‫فول‬ ‫ـكر‬‫ش‬‫ال‬ ‫ـديم‬‫ق‬‫ت‬ ‫ـن‬‫ع‬ ً‫ا‬‫ز‬‫ـاج‬‫ع‬ ‫ـي‬‫س‬‫نض‬ ‫ـد‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـالس‬‫س‬‫الر‬ ‫ىذه‬ ‫أنييت‬ ‫أن‬
‫ى‬‫تر‬ ‫أن‬ ‫ي‬‫ىذه‬.‫بيا‬ ‫القيام‬ ‫لي‬ ‫تسنض‬ ‫لما‬ ‫ىم‬‫كار‬ ‫أ‬ ‫ة‬‫ر‬‫نا‬‫ا‬‫و‬ ‫تشجيعيم‬ ‫ال‬‫و‬‫ل‬ ‫الذين‬‫و‬ ‫النور‬ ‫الرسالس‬
‫و‬ ‫ـكر‬‫ـ‬‫ش‬‫ال‬ ‫ـتحق‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ي‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫أول‬‫و‬‫ـو‬‫ـ‬‫ى‬ ‫ـدير‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫الت‬/‫.د‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫أ.م‬‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫مح‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫أح‬‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ى‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫الم‬ ‫ـميا‬‫ـ‬ُ‫س‬
‫ـالس‬‫س‬‫الر‬‫ع‬‫ـو‬‫ـ‬‫ت‬‫لمهحظا‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ك‬ ‫ـذي‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬ ‫ـامحس‬‫ـ‬‫س‬‫المت‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ح‬‫ورو‬ ‫ـو‬‫ق‬‫م‬ ‫ـمو‬‫ـ‬‫س‬‫و‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫م‬‫تعام‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ط‬‫بم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ن‬‫ر‬‫رم‬ ‫ـذي‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬
‫ر‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫ر‬‫الني‬ ‫ه‬‫ر‬‫كا‬ ‫أ‬‫و‬ ‫القيمس‬ً‫ا‬‫كبير‬ً‫ا‬‫ع‬ ‫الرسالس‬ ‫ىذه‬ ‫مولوعات‬ ‫ة‬‫ر‬‫بمو‬ ‫ي‬
‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫ك‬‫ان‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ي‬‫ويط‬‫ـكر‬‫ـ‬‫ش‬‫بال‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ق‬‫أت‬‫ـل‬‫ـ‬‫ي‬‫ز‬‫الج‬‫ـس‬‫ـ‬‫ش‬‫المناق‬ ‫ـس‬‫ـ‬‫ن‬‫لج‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ل‬‫فع‬‫ـل‬‫ـ‬‫ص‬‫ي‬ /‫.د‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ش‬‫أ.م‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ى‬‫و‬
‫ـل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫اح‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫مح‬ /‫.د‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫أ.م‬ ‫و‬ ‫ـدني‬‫ـ‬‫ع‬‫الج‬ ‫ـالا‬‫ـ‬‫ص‬‫ع‬‫ـذا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ل‬ ‫ـوجييي‬‫ـ‬‫ت‬‫و‬ ‫كتي‬‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ‫ـميم‬‫ـ‬‫ل‬‫تض‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫م‬
‫النصيحس‬‫و‬ ‫أي‬‫ر‬‫بال‬ ‫ومساىمتيم‬ ‫العمل‬.
.‫ىذا‬ ‫يومنا‬ ‫حتض‬ ‫ي‬‫ر‬ ‫أظا‬ ‫نعومس‬ ‫منذ‬ ‫عممني‬ ‫من‬ ‫كل‬ ‫إلض‬ ‫ي‬‫وتقدير‬ ‫ي‬‫شكر‬ ‫وكذل‬
‫و‬‫ي‬ ‫فساتذتي‬ ‫الكبير‬ ‫التقدير‬‫و‬ ‫الشكر‬‫ذمار‬ ‫جامعس‬-‫اإلدار‬ ‫العموم‬ ‫كميس‬‫افعمال‬ ‫ة‬‫ر‬‫إدا‬ ‫قسم‬ ‫يس‬.
‫ـنيم‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـ‬‫ـ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ـالس‬‫ـ‬‫س‬‫الر‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ى‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ج‬‫ان‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫ـاعدني‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـل‬‫ـ‬‫ك‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫ل‬‫إ‬ ‫ـدير‬‫ـ‬‫ق‬‫الت‬ ‫و‬ ‫ـكر‬‫ـ‬‫ش‬‫بال‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ق‬‫أت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫ك‬
/‫.د‬ ‫أ.مشار‬‫ع‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫الم‬ ‫يصل‬‫و‬/‫.د‬ ‫أ.مشار‬‫الحمدي‬ ‫اد‬‫ؤ‬‫ع‬‫د‬ ‫و‬‫الدعيس‬ ‫اد‬‫ؤ‬ /.
‫ـدن‬‫ع‬ ‫ـس‬‫ع‬‫بجام‬ ‫ـس‬‫ي‬‫ر‬‫االدا‬ ‫ـوم‬‫م‬‫الع‬ ‫ـس‬‫ي‬‫بكم‬ ‫ـاممين‬‫ع‬‫ال‬‫و‬ ‫يس‬‫ر‬‫ـد‬‫ت‬‫ال‬ ‫ـس‬‫ن‬‫ىي‬ ‫ـاء‬‫ل‬‫فع‬ ‫يل‬‫ز‬‫الج‬ ‫بالشكر‬ ‫اتقدم‬ ‫كما‬
‫ـيم‬‫ـ‬‫س‬‫أ‬‫ر‬ ‫ـض‬‫ـ‬‫م‬‫وع‬/‫ـدكتور‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬ ‫ع‬ ‫ي‬‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫ر‬‫الج‬ ‫ـالا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬/‫ـدكتور‬‫ـ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫الم‬ ‫ـتاذ‬‫ـ‬‫س‬‫اف‬‫ع‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫المح‬ ‫ـدالرحمن‬‫ـ‬‫ب‬‫ع‬
‫يز‬‫ز‬‫الع‬ ‫افخ‬‫و‬‫باسرده‬ ‫حاتم‬ /‫العاممين‬‫و‬‫ة‬‫ر‬‫بإدا‬‫بالكميس‬ ‫العميا‬ ‫اسات‬‫ر‬‫الد‬.
‫و‬ ‫ي‬‫بشكر‬ ‫أتقدم‬ ‫كما‬‫ـام‬‫ق‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـل‬‫ك‬‫ل‬ ‫ي‬‫ـدير‬‫ق‬‫ت‬‫ا‬‫و‬‫ـتما‬‫س‬‫ا‬ ‫ـيم‬‫ك‬‫بتح‬‫ـاعد‬‫س‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـن‬‫ي‬‫جم‬ ‫ـض‬‫ل‬‫ا‬‫و‬ ‫ـتبيان‬‫س‬‫اال‬ ‫ة‬‫ر‬‫وني‬
‫وقدم‬‫ا‬‫و‬‫أسال‬‫و‬ ‫الرسالس‬ ‫إعداد‬ ‫وقت‬ ‫يضيدني‬ ‫ما‬ ‫لي‬‫وبس‬ ‫الم‬ ‫و‬ ‫افجر‬ ‫ميم‬‫يحر‬ ‫ال‬ ‫أن‬ ‫هللا‬.
‫ق‬ ‫المو‬ ‫وهللا‬‫عع‬
‫الباحث‬

‌‫د‬
‌
:‌‫‌ثـ‬‫أشٓذ‌ثأٌ‌ْزِ‌انشعبنخ‌انًٕعٕيخ‬‌
"‫االعنال‬‫منظنات‬‫اسرتاتيجية‬‫صياغة‬‫يف‬‫واثره‬‫الفكري‬‫املال‬‫رأس‬‫تننية‬"
‫دراسة‬‫ميدانية‬‫من‬‫عينة‬‫على‬‫املدراء‬‫يف‬‫املنظنات‬‫لألدوية‬‫املصنعة‬‫اليننية‬
‫عذت‬ُ‫ا‬ ‫قذ‬. ‫للمناقشة‬ ‫أرشحها‬ ‫لذلك‬ , ‫بإشزافي‬ ‫المخحلفة‬ ‫مزاحلها‬
‌
‌‌‌‌‌:‌ًٙ‫انًششف‌انعه‬‌
‫أ‬.‫يشبسن‬.‫د‬‌/‌‫ًٛز‬ُ‫ع‬‌‫أسًذ‌دمحم‬‌
‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌:‌‫انزٕلٛع‬‌
‌
‌
‌
‌
‌
‌
‌

‌ِ
‌
‫ـ‬‫ب‬ ‫الموسومس‬ ‫الرسالس‬ ‫ىذه‬ ‫بان‬ ‫اشيد‬:
‫صياغة‬‫يف‬‫واثره‬‫الفكري‬‫املال‬‫رأس‬‫تننية‬""‫االعنال‬‫منظنات‬‫اسرتاتيجية‬
‫الديممي‬ ‫حسين‬ ‫احمد‬ ‫يم‬‫ر‬‫عبدالك‬ / ‫الطالب‬ ‫من‬ ‫المقدمس‬‫طاء‬ ‫اف‬ ‫حيث‬ ‫من‬ ‫اجعتيا‬‫ر‬‫م‬ ‫تمت‬ ‫قد‬
.‫ي‬ ‫ا‬‫ر‬‫إش‬ ‫تحت‬ ‫ويس‬ ‫الم‬ ‫و‬ ‫اإلمهنيس‬
‫االسم‬:‫عبدهللا‬ ‫محمد‬ ‫صالح‬ ‫محمد‬ .‫د‬
‫المساعد‬ ‫العروض‬‫و‬ ‫الصر‬‫و‬ ‫النحو‬ ‫أستاذ‬
‫بيس‬‫ر‬‫الت‬ ‫كميس‬–‫ذمار‬ ‫جامعس‬
‫التوقين‬:

‌ٔ
: ‫ـ‬‫ب‬ ‫الموسومس‬ ‫الرسالس‬ ‫ىذه‬ ‫عمض‬ ‫اطمعنا‬ ‫قد‬ ‫بأننا‬ ‫المناقشس‬ ‫لجنس‬ ‫أعلاء‬ ‫نحن‬ ‫نشيد‬
‫اسرتاتيجية‬‫صياغة‬‫يف‬‫واثره‬‫الفكري‬‫املال‬‫رأس‬‫تننية‬""‫االعنال‬‫منظنات‬
‫يخ‬‫ر‬‫بتا‬ ‫وذل‬ ‫ع‬ ‫بيا‬ ‫عهقس‬ ‫لو‬ ‫وما‬ ‫ع‬ ‫محتوياتيا‬ ‫ي‬ ‫الطالب‬ ‫ناقشنا‬ ‫وقد‬8/3/2014‫م‬
. ‫افعمال‬ ‫ة‬‫ر‬‫إدا‬ ‫ي‬ ‫الماجستير‬ ‫درجس‬ ‫لنيل‬ ‫بالقبول‬ ‫ة‬‫ر‬‫جدي‬ ‫أنيا‬ ‫ى‬‫ونر‬
‫االعى‬‌‫انظفخ‬‌‫انزٕلٛع‬‌
‫م‬ ‫أ‬/ ‫شارك.د‬‫اجلعدني‬ ‫صاحل‬ ‫فيصل‬ً‫ا‬‫رئيس‬
‫م‬ ‫أ‬‫شارك.د‬/‫أمحد‬‫حممد‬‫ُميح‬‫س‬ً‫ا‬‫عضو‬ً‫ا‬‫ومشرف‬
‫م‬ ‫أ‬‫شارك.د‬/‫فضل‬ ‫أمحد‬ ‫حممد‬ً‫ا‬‫خارجي‬ ً‫ا‬‫ومناقش‬ ً‫ا‬‫عضو‬

‌‫ص‬
‌‫ْذفذ‌ْزِ‌انذساعخ‌انٗ‌انزعشف‌عهٗ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثزًُٛخ‬‫سأط‬‌‌ٙ‫انًبل‌انفكش٘‌‌ف‬‫انًُظًبد‬‌‌‫انًُٛٛخ‌انًظُعخ‬
‫نألدٔٚخ‬‌ٔ‌,‌‫كزا‬‌ٖٕ‫انزعشف‌عهٗ‌يغز‬‫يًبسعخ‬‌‫عًهٛخ‌طٛبغخ‌ا‬‫عزشارٛذٛخ‬‌‫االعًبل‬‌‫فٛٓب‬,‌‌ٍ‫‌ع‬ً‫ال‬‫فؼ‬‌‫اخزجبس‌عاللخ‌االثرش‬
‫ن‬‌‫زًُٛخ‬‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انفكش‬ٙ‫ف‬‌‌‫طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‬‌‫,‌كًب‌ْذفذ‌انذساعخ‬‫أ‬‌ً‫ب‬‫ٚؼ‬‌ٗ‫ان‬‌ٍٛ‫رشذٚذ‌انفشٔق‌ث‬‫انًُظًبد‬‌‌‫فًٛب‬
‫ٚزعهك‬‌ٍ‫ثكم‌ي‬‌‌‫رًُٛخ‬‫سأط‬‌‌ً‫ب‬‫انًبل‌انفكرش٘‌ٔطرٛبغخ‌االعرزشارٛذٛخ‌ٔفمر‬‌‌‫نًزغٛرشاد‬(‫انًُظًرخ‬‌‫,‌انًإْرم‌انعهًرٙ,‌انًشكرض‬
‌ٙ‫انٕظٛفٙ,‌يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬‌).‌
‌ٙ‫ٔركٌٕ‌يذزًع‌انذساعخ‌يٍ‌دًٛع‌انعبيهٍٛ‌ف‬‫انًُظًبد‬‌‫انًُٛٛخ‌انًظُعخ‌نألدٔٚخ‬‌‌,‌‫(يذٚش‌عبو‌,‌َبئت‌يذٚش‌عبو‬
‫يذٚش‌اداسح‌,‌َبئت‌يذٚش‌اداسح‌,‌سئٛظ‌لغى‬‌)‌‌ٙ‫ف‬‫انًُظًبد‬‌(‌‫انجبنغ‌عذدْب‬8‌)‫يُظًبد‬‌‌‫,‌ٔرى‌اخزٛبس‬‫عُٛخ‌ا‬‫نذساعخ‬‌‫ٔفك‬‌
‌‫اعهٕة‬‫انعُٛخ‌انمظذٚخ‬‌‫ألعؼبء‌ا‬‫الداسح‌انعهٛب‬‌ٗ‫ٔانٕعط‬‌,ٔ‌‫لذ‬‫ثه‬(‌‫غ‌عذد‌افشاد‌انعُٛخ‬71‌‫)‌فشد‬.‌
‌‫ٔنغرشع‌رشمٛرك‌اْرذاف‌انذساعرخ‌,‌ٔدًرع‌انجٛبَربد‌انالصيرخ‌الخزجربس‌فشػرٛبرٓب‌,‌لربو‌انجبسرت‌ثزطرٕٚش‌اعرزجبَخ‬
‌‫ثبالعزًبد‌عهٗ‌عذد‌يٍ‌انًمبٚٛظ‬‫انًغزخذيخ‬‌‌,‫فٙ‌انذساعبد‌انغبثمخ‬‫ٔاعزًذد‌انذساعخ‌عه‬ٙ‫ٗ‌انًُٓخ‌انٕطف‬‌ٙ‫انزشهٛه‬‌.‌
‫االسحنحاجات‬ ‫من‬ ‫عذد‬ ‫الى‬ ‫الذراسة‬ ‫وجىصلث‬,‫أهمها‬ ‫من‬:
1.‫بتنمية‬ ‫االهتمام‬ ‫مستوى‬ ‫ان‬‫رأس‬‫الفكري‬ ‫المال‬‫ككل‬‫في‬‫منظمات‬‫وكاان‬ ,‫ا‬‫مرتفعا‬ ‫كان‬ ‫اليمنية‬ ‫االدوية‬ ‫صناعة‬
‫اة‬‫ا‬‫بتنمي‬ ‫االهتماام‬ ‫االولاال‬ ‫المرتباة‬ ‫فاي‬‫رأس‬‫اة‬‫ا‬‫بتنمي‬ ‫االهتماام‬ ‫ييياال‬ ‫الييكياي‬ ‫الماال‬‫البباايني‬ ‫الماال‬ ‫رأس‬‫اة‬‫ا‬‫المرتب‬ ‫وفاي‬
‫بتنمية‬ ‫االهتمام‬ ‫كان‬ ‫االخيرة‬‫رأس‬. ‫البشري‬ ‫المال‬
2.‫ان‬‫مستوى‬‫ممارسة‬‫منظمات‬‫ل‬ ‫اليمنية‬ ‫االدوية‬ ‫صناعة‬‫قد‬ ‫االستراتيجية‬ ‫صياغة‬ ‫عميية‬‫كانت‬‫بدرجة‬‫مرتفعاة‬
‫االسات‬ ‫صاياغة‬ ‫عميياة‬ ‫اوات‬‫ا‬ ‫خ‬ ‫ممارساة‬ ‫ترتيام‬ ‫كاان‬ ‫وقاد‬‫كالتاالي‬ ‫راتيجية‬‫اهادا‬ ‫اياغة‬‫ا‬‫ص‬‫المنظماة‬‫اة‬‫ا‬‫ريي‬ ‫صاياغة‬
‫المنظمة‬‫رسالة‬ ‫صياغة‬ ‫الداخيية‬ ‫البيية‬ ‫دراسة‬‫المنظمة‬‫الخارجية‬ ‫البيية‬ ‫دراسة‬. )‫االستراتيجي‬ ‫البديل‬ ‫اختيار‬
3.‫أثر‬ ‫هناك‬ ‫ان‬‫ايجابي‬‫تنمية‬ ‫لمتغير‬ ‫احصايية‬ ‫داللة‬ ‫ذو‬‫رأس‬‫الما‬‫ص‬ ‫في‬ ‫فق‬ ‫الييكيي‬ ‫ل‬‫اال‬ ‫ياغة‬‫في‬ ‫ستراتيجية‬
‫أ‬ ‫هنااك‬ ‫ان‬‫ا‬‫يك‬ ‫لام‬ ‫حاين‬‫ار‬‫ا‬‫ث‬‫ان‬‫ا‬‫م‬ ‫لكال‬‫اة‬‫ا‬‫تنمي‬ ‫متغيار‬‫رأس‬‫و‬ ‫اري‬‫ا‬‫البش‬ ‫الماال‬‫متغيار‬‫اة‬‫ا‬‫تنمي‬‫اايني‬‫ا‬‫البب‬ ‫الماال‬ ‫رأس‬‫اياغة‬‫ا‬‫ص‬ ‫فاي‬
.‫جبيي‬ ‫بشكل‬ ‫الرييسية‬ ‫الفرضية‬ ‫قبول‬ ‫تم‬ ‫فقد‬ ‫وبالتالي‬ ‫االستراتيجية‬
4.‫ال‌رٕدذ‬‌ٙ‫فشٔق‌راد‌دالنخ‌اسظبئٛخ‌ف‬‌‫ادبثبد‌افشاد‌انعُٛخ‌سرٕل‬‌‌‫يغرزٕٖ‌اْزًربو‬‫منظماات‬‫االدوياة‬ ‫صاناعة‬
‫اليم‬‫نية‬‌‫ثزًُٛخ‬‫سأط‬‌‌‫انًبل‌انفكش٘‌ككم‌رعضٖ‌نًزغٛش‬‫انًُظًخ‬‫العيماي‬ ‫الميهل‬‫و‬ ‫الاوظيفي‬ ‫المركاب‬‌ٙ‫يرذح‌انخذيرخ‌فر‬
‫انًُظًخ‬.
5.‫رٕدذ‬‌ٙ‫فشٔق‌راد‌دالنخ‌اسظبئٛخ‌ف‬‌‫ادبثربد‌افرشاد‌انعُٛرخ‌سرٕل‬‌‌ٖٕ‫يغرز‬‫يًبسعرخ‬‌‫منظماات‬‫االدوياة‬ ‫صاناعة‬
‫اليمنية‬‫ن‬‌‫عًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‌ككم‬‌‫رعضٖ‌نًزغٛش‬‫انًُظًخ‬‫فرو‬ ‫تظير‬ ‫لم‬ ‫حين‬ ‫في‬‫بالنسبة‬ ‫احصايية‬ ‫داللة‬ ‫ذات‬ ‫ق‬
‫لكل‬: ‫من‬‫العيمي‬ ‫الميهل‬‫و‬ ‫الوظيفي‬ ‫المركب‬‌ٙ‫يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬.
‫ضىء‬ ‫وفي‬‫االسحنحاجات‬‫الحىصيات‬ ‫من‬ ‫مجمىعة‬ ‫الباحث‬ ‫قذم‬.

‌‫ر‬
‫احملتىيات‬ُ‫الصفح‬
‫آٚخ‌لشآَٛخ‬‌‫أ‬‌
‫اإلْذاء‬‌‫ة‬‌
ٌ‫شكش‌ٔعشفب‬‌‫ح‬‌
‌‫رشٓٛذ‌انًششف‬‌‫د‬‌
‌ٕ٘‫رشٓٛذ‌انًظشز‌انهغ‬‌‫ْـ‬‌
‫لشاس‌نذُخ‌انًُبلشخ‬‌ٔ‌
‫يـهـخــض‌انذساعخ‬‌‫ص‬‌‌
‫لبئًخ‌انًشزٕٚبد‬‌‫ر‬‌–‌٘‌
‫لبئًخ‌انذذأل‬‌‫ن‬‌–‌‫و‬‌
‫لبئًخ‌األشكبل‬‌‫و‬‌
‫لبئًخ‌انًالسك‬‌‫و‬‌
‫انًمذيخ‬‌1‌-2‌
‫اإلطار‬ٌ‫املههذ‬ُ‫للدراس‬ُ‫السابق‬ ‫والدراسات‬‌‌3‌-‌33‌
ُ‫الدراس‬ ًُ‫مههذ‬ :ً‫ال‬‫او‬‌4‌
1‌.‫يشكهخ‌انذساعخ‬‌4‌
2‌.‫أًْٛخ‌انذساعخ‬‌5‌
3‌.‌‫أْذاف‌انذساعخ‬‌6‌
4‌.ٛ‫فشػ‬‫بد‬‌‌‫انذساعخ‬‌6‌
5‌.‌‫ًَٕرح‌انذساعخ‬‌8‌
6.‫يُٓخ‌انذساعخ‬‌9‌
7.‫يذزًع‌انذساعخ‌ٔانعُٛخ‬‌9‌
8.‌‫يظبدس‌دًع‌انجٛبَبد‌ٔانًعهٕيبد‬‌10‌
9.‌‫ثُبء‌أداح‬‫انذساعخ‬‌10‌
10.‫اخزجبس‬‌‌‫طذق‌ٔثجبد‬ٌ‫االعزجٛب‬‌‌11‌
11.‌‫األعبنٛت‌اإلسظبئٛخ‌انًغزخذيخ‬‌12‌
12.‌‫انًعبنذــخ‌اإلسظـبئٛــخ‬‌13‌
13‌.‌‫سذٔد‌انذساعخ‬‌14‌
‫ثان‬ُ‫السابق‬ ‫والبحىخ‬ ‫الدراسات‬ :ً‫ا‬ً‌‌15‌-‌31‌
: ‫األول‬ ‫الفصل‬‫مفهىم‬‫رأس‬ٍ‫الفكر‬ ‫املال‬‫وعهاصره‬‫وطرق‬‫وقًاسه‬‫وادارته‬‌32‌-‌62‌
:‫االول‬ ‫املبحح‬ٍ‫متهًد‬ ‫مدخل‬‫يف‬‫رأس‬ٍ‫الفكر‬ ‫املال‬33‌
‌:‌ً‫ال‬ٔ‫ا‬‫يفٕٓو‬‌‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌34‌

‌‫ؽ‬
‫احملتىيات‬ُ‫الصفح‬
‌:‌ً‫ب‬َٛ‫ثب‬٘‫انفشق‌ثٍٛ‌سأط‌انًبل‌انفكش٘‌ٔسأط‌انًبل‌انًبد‬‌36‌
‌:‌ً‫ب‬‫ثبنج‬‌‫أًْٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌37‌
‌:‌ً‫ب‬‫ساثع‬‌‫عًبد‌ٔخظبئض‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬39‌
‌:‌ً‫ب‬‫خبيغ‬‌٘‫أدٔاس‌سأط‌انًبل‌انفكش‬‌41‌
:ٌ‫الجان‬ ‫املبحح‬‫عهاصر‬‫قًاس‬‫ومستىيات‬‫رأس‬ٍ‫الفكر‬ ‫املال‬42‌
‌:‌ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌‫عُبطش‬‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌42‌
1.‌‌‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انجشش‬‌43‌
2.‌‫سأط‬‌‌ٙ‫انًبل‌انٓٛكه‬‌47‌
3.‌ُٙ‫سأط‌انًبل‌انضثبئ‬‌‌49‌
:‌ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌‌‫يغزٕٚبد‌لٛبط‬‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌50‌
‫ث‬‌٘‫‌:‌أثعبد‌سأط‌انًبل‌انفكش‬ً‫ب‬‫بنج‬‌53‌
:‫الجالح‬ ‫املبحح‬‫قًاس‬‫ومؤشرات‬ ‫طرق‬‫رأس‬ٍ‫الفكر‬ ‫املال‬54‌
‌:‌ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌‫أًْٛخ‌لٛبط‬‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌54‌
‌:‌ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌‫ؽشق‌لٛبط‬‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انفكش‬55‌
:‫الرابع‬ ‫املبحح‬َ‫ادار‬‫رأس‬ٍ‫الفكر‬ ‫املال‬57‌
‫‌:‌ثُبء‌سأط‌انًبل‌انفك‬ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌٘‫ش‬‌57‌
‫ث‬‌٘‫‌:‌اداسح‌سأط‌انًبل‌انفكش‬ً‫ب‬َٛ‫ب‬‌58‌
:‌ً‫ب‬‫ثبنج‬‌‌٘‫رًُٛخ‌ٔرطٕٚش‌سأط‌انًبل‌انفكش‬‌59‌
‫‌:‌دٔس‌اال‬ً‫ب‬‫ساثع‬‌٘‫داسح‌فٙ‌رًُٛخ‌سأط‌انًبل‌انفكش‬‌61‌
ٌ‫الجان‬ ‫الفصل‬:‫مفهىم‬َ‫االدار‬‫ا‬ًُ‫السرتاتًذ‬‫ومراحل‬‫صًاغتها‬‌63‌-‌104‌
‫يف‬ ٍ‫متهًد‬ ‫مدخل‬ :‫االول‬ ‫املبحح‬َ‫االدار‬ًُ‫االسرتاتًذ‬64‌
:‌ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌‌ٙ‫يشاسم‌انزطٕس‌انزبسٚخ‬‫نإل‬‫داسح‬‌‫االعزشارٛذٛخ‌فٙ‌انًُظًبد‬‌‌64‌
‌:‌ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‫أطم‌كهًخ‌اعزشارٛذٛخ‬65‌
‌:‌ً‫ب‬‫ثبنج‬‫يفٕٓو‬‌‫االعزشارٛذٛخ‬‌65‌
‌:‌ً‫ب‬‫ساثع‬‫رعشٚف‌االداسح‌االعزشارٛذٛخ‬‌68‌
:‌ً‫ب‬‫خبيغ‬‌‌‫انًذاسط‌انفكشٚخ‌نالعزشارٛذٛخ‬‌70‌
‫‌:‌عاللخ‌‌االداسح‌اال‬ً‫ب‬‫عبدع‬‌ٙ‫عزشارٛذٛخ‌ثبنزخطٛؾ‌االعزشارٛذ‬‌71‌
‌ً‫ب‬‫عبثع‬‌‌‫:‌أًْٛخ‌اإلداسح‌االعزشارٛذٛخ‬‌72‌
‌ً‫ب‬ُ‫ثبي‬‌‫:‌يغزٕٚبد‌اإلداسح‌االعزشارٛذٛخ‬74‌
‫‌:‌يشاسم‌االداسح‌االعزشارٛذٛخ‬ً‫ب‬‫ربعع‬75‌
ُ‫الصًاغ‬ :ٌ‫الجان‬ ‫املبحح‬ًُ‫االسرتاتًذ‬ٌ‫االسرتاتًذ‬ ‫التحلًل‬ :77‌
‌ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌‌:‫رعشٚف‬‌‌‫طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‬‌77‌
‫‌:‌يذاخم‬ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‫طُع‬‌‫االعزشارٛذٛخ‬‌77‌
‫‌:‌انظ‬ً‫ب‬‫ثبنج‬‌‫ٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‌ثٕطفٓب‌عًهٛخ‬‌78‌

‌٘
‫احملتىيات‬ُ‫الصفح‬
‌.‫أ‬‫رشهٛم‌انجٛئخ‌انخبسدٛخ‬‌81‌
‌‌‌‌.‫ة‬‫رشهٛم‌انجٛئخ‌انذاخهٛخ‬‌84‌
‌‫‌:‌رشهٛم‌َمبؽ‌انمٕح‌ٔانؼعف‌ٔانفشص‌ٔانزٓذٚذاد‬ً‫ب‬‫ساثع‬SWOT‌‌86‌
:‫الجالح‬ ‫املبحح‬ُ‫الصًاغ‬ًُ‫االسرتاتًذ‬:ٌ‫االسرتاتًذ‬ ‫التىده‬88‌
‌‫‌:‌انشؤٚخ‬ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌88‌
:‌ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌‌‫انشعبنخ‬‌89‌
‫‌:‌انغبٚبد‬ً‫ب‬‫ثبنج‬‌‌90‌
‌ً‫ب‬‫ساثع‬‌‌‫:‌األْذاف‬‌91‌
:‫الرابع‬ ‫املبحح‬ُ‫الصًاغ‬ًُ‫االسرتاتًذ‬:‫االسرت‬ ‫اخلًار‬ٌ‫اتًذ‬92‌
ٔ‫ا‬‌:‌ً‫ال‬‫رعشٚف‬‌‌ٙ‫انخٛبس‌االعزشارٛذ‬‌92‌
ٛ‫‌:‌انخٛبس‌االعزشار‬ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌‫ذٙ‌ثٕطفّ‌عًهٛخ‬‌92‌
‌ً‫ب‬‫ثبنج‬‌‌‫:‌رظُٛف‌انخٛبساد‌االعزشارٛذٛخ‬‌94‌
ًُ‫تهن‬ ‫اثر‬ :‫اخلامس‬ ‫املبحح‬‫رأس‬ًُ‫االسرتاتًذ‬ ُ‫صًاغ‬‫يف‬ ٍ‫الفكر‬ ‫املال‬‌‌99‌
‫‌:‌انزفكٛش‬ً‫ال‬ٔ‫ا‬ٙ‫االعزشارٛذ‬‌100‌
ٙ‫‌:‌انعاللخ‌ثٍٛ‌سأط‌انًبل‌انفكش٘‌ٔانزفكٛش‌االعزشارٛذ‬ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌100‌
ٙ‫‌:‌خظبئض‌األفشاد‌رٔ٘‌انزفكٛش‌االعزشارٛذ‬ً‫ب‬‫ثبنج‬‌101‌
‌ٍٛ‫‌:‌انعاللخ‌ٔاألثش‌ث‬ً‫ب‬‫ساثع‬‫سأط‬‌‫انًبل‌انفكش٘‌ٔطٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‬‌101‌
‫الفصل‬‫الجالح‬:‫الفرضًات‬ ‫واختبار‬ ‫الهتائر‬ ‫حتلًل‬‌105‌-‌151‌
‫جمتنع‬‫وصف‬ :‫األول‬ ‫املبحح‬ُ‫وعًه‬ُ‫الدراس‬106‌
‌‫‌:‌َجزح‌عٍ‌يذزًع‌انذساعخ‬ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌106‌
‫:‌ٔطف‌خظبئض‌عُٛخ‌انذساعخ‬ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌110‌
:ٌ‫الجان‬ ‫املبحح‬‫آ‬ ُ‫ومهاقص‬ ‫حتلًل‬‫واستذابات‬ ‫راء‬ُ‫عًه‬ُ‫الدراس‬ ‫متغريات‬ ‫حىل‬ُ‫الدراس‬113‌
‌:‌ً‫ال‬ٔ‫أ‬‌‫االدبثخ‌عهٗ‌عإال‌انذساعخ‌االٔل‬‌114‌
‫‌:‌ا‬ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌َٙ‫الدبثخ‌عهٗ‌عإال‌انذساعخ‌انجب‬‌122‌
‫الفرضًات‬ ‫اختبار‬ :‫الجالح‬ ‫املبحح‬133‌
‫‌:‌اخزجــــبس‌انفشػٛخ‬ً‫ال‬ٔ‫ا‬‌‌‫انشئٛغٛخ‬ٗ‫االٔن‬‌133‌
‌:‌ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌‫اخزجــــبس‬‫انفشػٛخ‬‌‌‫انشئٛغٛخ‬‫انجبَٛخ‬‌142‌
‌:‌ً‫ب‬‫ثبنج‬‫اخزجــــبس‌انفشػٛخ‬‌‌‫انشئٛغٛخ‬‫انجبنجخ‬‌147‌
‫االستهتادات‬‫التىصًات‬ ‫و‬‌‌‌‌‌‌‌‌152‌-‌161‌
‌:‌ً‫ال‬ٔ‫ا‬‫االعزُزبدبد‬‌153‌
‫‌:‌انزٕطٛبد‬ً‫ب‬َٛ‫ثب‬‌156‌
‌‫لبئًخ‌انًظبدس‬‌158‌
‫انًالسك‬‌175‌

‌‫ن‬
‫اجلداول‬‫قائنة‬
‫رقم‬
‫اجلدول‬
‫اجلدول‬ ‫عنوان‬‫الصفحة‬
1‫لٛى‬‌‫يعبيم‌انججبد‌ٔيعبيم‌اسرجبؽ‌عٛجشيبٌ‌نهًزغٛش‌انًغزمم‌ٔانزبثع‬‌12‌
2‌‫لٛى‌اخزجبس‌يعبيم‌االنزٕاء‬Skewness Test‌‫نهًزغٛشاد‌انًغزمهخ‌ٔانزبثعخ‬‌14‌
3‌‫انذساعبد‌انزٙ‌اعزٓذفذ‌اكزشبف‌يفٕٓو‬‫سأط‬‌‫انًبل‌انفكش٘‌ٔرعًٛك‌انًعشفخ‬‌ّ‫ث‬‌16‌
4
‌ٍٛ‫انذساعبد‌انزٙ‌اعزٓذفذ‌يشبٔنخ‌اكزشبف‌انعاللبد‌ٔاألثش‌ث‬‫سأط‬‌‌٘‫انًبل‌انفكش‬
‫ٔيفبْٛى‌اداسٚخ‌يًٓخ‬‌
17‌
5‫انذساعبد‌انزٙ‌اعزٓذفذ‌يشبٔنخ‌انزعشف‌عهٗ‌ٔالع‌عًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‬‌25‌
6
‌‫ربْٛى‬‫ر‬‫رش‌ثرٍٛ‌ثعرغ‌انًف‬‫ر‬‫رخ‌اكزشربف‌انعاللربد‌ٔاألث‬‫ر‬‫انذساعربد‌انزرٙ‌اعرزٓذفذ‌يشبٔن‬
‫االداسٚخ‬‌ٔ‫عًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‬‌
27‌
7٘‫رعبسٚف‌سأط‌انًبل‌انفكش‬‌34‌
8ٍٛ‫انًمبسَخ‌ث‬‌‌٘‫سأط‌انًبل‌انفكش‬ٔ‌٘‫سأط‌انًبل‌انًبد‬‌36‌
9٘‫خظبئض‌سأط‌انًبل‌انفكش‬‌40‌
10ٍٛ‫رظُٛفبد‌سأط‌انًبل‌انفكش٘‌سغت‌آساء‌انجبسج‬‌42‌
11‫رعبسٚف‌االداسح‌االعزشارٛذٛخ‬‌68‌
12‌‫انًذاسط‌انفكشٚخ‌نالداسح‬‫االعزشارٛذٛخ‬‌70‌
13‌‫ثعغ‬‌‫خظبئض‬‫يُظًبد‬‌‫اَزبح‌االدٔٚخ‌انًشهٛخ‬‌107‌
14‫‌يُٓب‬ً‫ال‬‫عذد‌االعزجبَبد‌انًٕصعخ‌ٔانًغزشدح‌ٔانظبنشخ‌نهزشهٛم‌َٔغجخ‌ك‬‌110‌
15‌‫انزٕصٚع‌انزكشاس٘‌ٔانُغت‌انًئٕٚخ‌ألفشاد‌انعُٛخ‌سغت‬ًٙ‫انًإْم‌انعه‬‌111‌
16‫انزٕصٚع‬‌‌ٙ‫انزكشاس٘‌ٔانُغت‌انًئٕٚخ‌ألفشاد‌انعُٛخ‌سغت‌يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬‌111‌
17ٙ‫انزٕصٚع‌انزكشاس٘‌ٔانُغت‌انًئٕٚخ‌ألفشاد‌انعُٛخ‌سغت‌انًشكض‌انٕظٛف‬‌112‌
18‫ان‬‫مٛبط‌انًعزًذ‌فٙ‌انذساعخ‬‌113‌
19
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‌‫رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انجشش‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
114‌
20
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‌‫رًُٛخ‬‫سأط‬‌ٙ‫انًبل‌انٓٛكه‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
116‌
21
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرج‬‫ٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‌‫رًُٛخ‬ُٙ‫سأط‌انًبل‌انضثبئ‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
118‌
22
‫انًزٕعط‬‫بد‬‌ٛ‫انشغربث‬‫خ‬‌‫ٔاالَششافر‬‫بد‬‌‫انًعٛبسٚر‬‫خ‬‌‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نًزغٛرشاد‌رًُٛرخ‬
‫سأط‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫انًبل‌انفكش٘‌يشرجخ‌رُبصن‬‌
120‌
23
‌‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‬‫ٔاالًْٛخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫دساعخ‌انجٛئخ‌انخبسدٛخ‌يشرجخ‌رُبصن‬‌
122‌
24
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫دساعخ‌انجٛئخ‌انذاخهٛخ‌يشرجخ‌رُبصن‬‌
124‌
25
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‌‫طٛبغخ‌سؤٚخ‬‫انًُظًخ‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
126‌
26
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‌‫طٛبغخ‌سعبنخ‬‫انًُظًخ‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
127‌
27‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬128‌

‌‫ل‬
‫رقم‬
‫اجلدول‬‫اجلدول‬ ‫عنوان‬‫الصفحة‬
ٍ‫ع‬‌‌‫طٛبغخ‌اْذاف‬‫انًُظًخ‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
28
‌‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافربد‌انًعٛبسٚرخ‬‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‌‫نهفمرشاد‌انًعجرشح‬
ٍ‫ع‬‌‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫اخزٛبس‌انجذٚم‌االعزشارٛذٙ‌يشرجخ‌رُبصن‬‌
129‌
29
‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚرخ‬‌‫ٔاالًْٛرخ‌انُغرجٛخ‬‌‫نًز‬‌‫غٛرشاد‌عًهٛرخ‬
‌‫طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‬‫‌ثشغت‌انًزٕعطبد‬ً‫ب‬ٛ‫يشرجخ‌رُبصن‬‌
131‌
30
‌‫َزبئخ‬‌‫اخزجبس‬ّ‫انزجبٍٚ‌انًغرًٕر‌ثر‬‌Tolerance‌‌‫ٔ‌يعبيرم‬‫رؼرخى‬‌ٍٚ‫انزجرب‬‌‌(VIF‌)
‫نهًزغٛشاد‌انًغزمهخ‬‌
133‌
31
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌نالَشذاس‌نهزأكذ‌يٍ‌طالسٛخ‌انًُٕرح‌الخزجبس‌طشخ‌انفشػٛخ‬
ٗ‫انشئٛغٛخ‌االٔن‬‌
134‌
32
ًُ‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثرش‌ر‬‌‫ٛرخ‬‫سأط‬‌‌‫انًربل‌انفكرش٘‌فرٙ‌طرٛبغخ‬
‫ا‬‫عزشارٛذٛخ‬‌‫االعًبل‬‌
134‌
33
‌ٍٚ‫َزبئخ‌رشهٛم‌انزجب‬‌‫نالَشذاس‌نهزأكذ‌يٍ‌طالسٛخ‌انًُبرح‌الخزجبس‌طشخ‌انفشػٛبد‬
‫انفشعٛخ‬‌
135‌
34
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثش‌رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌ِ‫ثعُبطش‬‌‌‌ٙ‫ف‬
‫دساعخ‌انجٛئخ‌انخبسدٛخ‬‌
136‌
35
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثش‌رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌ِ‫ثعُبطش‬‌‌‌ٙ‫ف‬
‫دساعخ‌انجٛئخ‌انذاخهٛخ‬‌
137‌
36
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثش‌رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌ِ‫ثعُبطش‬‌‌‌ٙ‫ف‬
‌‫طٛبغخ‌سؤٚخ‬‫انًُظًخ‬‌
138‌
37
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثش‌رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌ِ‫ثعُبطش‬‌‌‌ٙ‫ف‬
‌‫طٛبغخ‌سعبنخ‬‫انًُظًخ‬‌
139‌
38
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثش‌رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌ِ‫ثعُبطش‬‌‌‌ٙ‫ف‬
‌‫طٛبغخ‌اْذاف‬‫انًُظًخ‬‌
140‌
39
‌‫َزبئخ‌رشهٛم‌االَشذاس‌انًزعذد‌الخزجبس‌اثش‌رًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌ِ‫ثعُبطش‬‌‌‌ٙ‫ف‬
ٙ‫اخزٛبس‌انجذٚم‌االعزشارٛذ‬‌
141‌
40
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‌‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثزًُٛخ‬‫سأط‬‌‫انًبل‌انفكش٘‌سغت‬‌‫انًُظًخ‬‌
142‌
41
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‌‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثزًُٛخ‬‫سأط‬‌‫انًبل‌انفكش٘‌سغت‬‌ًٙ‫انًإْم‌انعه‬‌
144‌
42
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‌‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثزًُٛخ‬‫سأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬‌‫سغت‬‌ٙ‫انًشكض‌انٕظٛف‬‌
145‌
43
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‌‫رخ‬‫ر‬ًُٛ‫رزٕٖ‌االْزًربو‌ثز‬‫ر‬‫انفرشٔق‌فرٙ‌يغ‬‫سأط‬‌‫رش٘‌سغرت‬‫ر‬‫انًربل‌انفك‬‌‌ٙ‫ر‬‫ر‬‫رذح‌انخذيرخ‌ف‬‫ر‬‫ي‬
‫انًُظًخ‬‌
146‌
44
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‌‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثعًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‌سغت‬‫انًُظًخ‬‌
147‌
45
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‌‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثعًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‌‌سغت‬ًٙ‫انًإْم‌انعه‬‌
149‌
46
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
ٙ‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًبو‌ثعًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‌‌سغت‌انًشكض‌انٕظٛف‬‌
150‌

‌‫و‬
‫رقم‬
‫اجلدول‬‫اجلدول‬ ‫عنوان‬‫الصفحة‬
47
‌٘‫انًزٕعطبد‌انشغبثٛخ‌ٔاالَششافبد‌انًعٛبسٚخ‌َٔزبئخ‌رشهٛم‌انزجبٍٚ‌االسبد‬‌‫نزشذٚذ‬
‫انفشٔق‌فٙ‌يغزٕٖ‌االْزًب‬‌ٙ‫و‌ثعًهٛخ‌طٛبغخ‌االعزشارٛذٛخ‌‌سغرت‌يرذح‌انخذيرخ‌فر‬
‫انًُظًخ‬‌
151‌
‫األشكال‬‫قائنة‬
‫رقم‬
‫الشكل‬
‫الشكل‬ ‫عنوان‬‫الصفحة‬
1‌‫انًزغ‬(‌‫ٛشاد‌انًغزمهخ‌ٔانًزغٛش‌انزبثع‬)‫ًَٕرح‌انذساعخ‬‌7‌
2‌‌‫رظُٛف‬Stewart‌‫ن‬‫شأط‬‌٘‫انًبل‌انفكش‬51‌
3‌‫تصني‬Bontis‫ل‬‫أس‬‫ر‬‫ي‬‫الضكر‬ ‫المال‬52‌
4‌‫ة‬‫ر‬‫لإلدا‬ ‫ي‬‫الضكر‬ ‫لمتطور‬ ‫يس‬ ‫التاري‬ ‫احل‬‫ر‬‫الم‬‫اتيجيس‬‫ر‬‫االست‬64‌
5‌‫االستراتيجية‬ ‫االدارة‬ ‫مستويات‬75‌
6‌‫مراحل‬‫االدارة‬‫االستراتيجية‬76‌
7‌‫االستراتيجية‬ ‫الصياغة‬ ‫عميية‬ ‫مراحل‬79‌
8‌‫المنظمة‬ ‫لبيية‬ ‫العام‬ ‫ار‬ ‫اال‬80‌
‫قائنة‬‫املالحق‬
‫م‬‫العنوان‬‫الصفحة‬
1‌ٌ‫اعزًبسح‌االعزجٛب‬‌176‌
2‌ًٍٛ‫أعًبء‌انًشك‬182‌
3‌‫أعًبء‌افشاد‌انًمبثهخ‬‌182‌
4‌‫انًهخض‌ثبنهغخ‌االَذهٛضٚخ‬‌183‌
‌

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
1
‫امل‬:‫دقمة‬Introduction
‫حٞة‬ ,‫اىَتالحقة‬ ‫اىتغٞرات‬ ٍِ ‫باىؼدٝد‬ ً٘ٞ‫اى‬ ٌ‫ػاى‬ ٜ‫ف‬ ‫االػَاه‬ ‫ٍْظَات‬ ‫تَر‬‫أ‬ٜ‫فة‬ ‫تؼةٞي‬ ‫اىَْظَةات‬ ‫صةحت‬
,‫ة‬‫ة‬َ‫اىؼ٘ى‬ ‫ةإر‬‫ة‬ ‫ةا‬‫ة‬‫باّتل‬ ‫ةة‬‫ة‬َٞ‫ٝت‬ ٛ‫ةت‬‫ة‬‫ٗاى‬ ,‫ة‬‫ة‬‫اىَؼرف‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ٌ ‫ةا‬‫ة‬‫اىق‬ ‫ةاق‬‫ة‬‫االصتص‬ ‫ةر‬‫ة‬‫ػص‬ٌ‫ة‬‫ة‬‫ّظ‬ ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬ ٘‫ة‬‫ة‬ ‫ٗاى‬ ‫ةاق‬‫ة‬‫اىت‬ ,‫ة‬‫ة‬‫ٗاىَْافس‬
‫ٗاالتصاال‬ ‫اىَؼيٍ٘ات‬‫اأ‬ ٍِ ِٞ‫ّ٘ػ‬ ‫اىَْظَات‬ ‫ٗتَتيل‬ ‫ت‬‫ّلةا‬ ,‫ىَةاٗى‬ ‫ص٘ه‬,‫ة‬ َ٘‫اىَي‬ ,‫اىَاقٝة‬ ‫اأصة٘ه‬ ‫َٕٗةا‬ ‫غٖا‬
‫ٗاأ‬‫ا‬ ‫ص٘ه‬‫اأ‬ َِ‫ٗتتع‬ , َ٘‫اىَي‬ ‫غٞر‬ ,ْٝ٘‫ىَؼ‬‫ػْاصةر‬ ,‫ة‬ َ٘‫اىَي‬ ‫غٞةر‬ ,‫اىَؼْ٘ٝة‬ ‫ص٘ه‬‫أ‬ٜ‫فة‬ ‫توة٘ف‬ ,ٞ‫ة‬ ‫ا‬‫أ‬‫َٕٞتٖةا‬
,ٞ ‫ا‬ ‫اال‬ ‫اىؼْاصر‬ ,ٞ‫اىْسح‬‫ىألص‬‫٘ه‬,‫اىَؼرفة‬ ٚ‫ػية‬ ,َ ‫اىقا‬ ‫االػَاه‬ ‫ٍْظَات‬ ‫ٗترمة‬ ,ٝ‫اىَاق‬‫محٞةر‬ ‫بلةنو‬‫اقا‬ ٚ‫ػية‬
‫ةات‬‫ة‬ٍ‫ٗاىؼال‬ ‫ة٘ٝر‬‫ة‬ ‫ٗاىت‬ ٘‫ة‬‫ة‬‫ٗاىحت‬ ِٞ‫ةاٍي‬‫ة‬‫ىيؼ‬ ,‫ة‬‫ة‬ٝ ‫ٗاالبتنا‬ ,‫ة‬‫ة‬ٞ‫اىَؼرف‬ ‫ات‬ ‫ةد‬‫ة‬‫اىق‬ ‫ةو‬‫ة‬ ٍ ,‫ة‬‫ة‬ َ٘‫اىَي‬ ‫ةر‬‫ة‬ٞ‫غ‬ ,‫ة‬‫ة‬ْٝ٘‫اىَؼ‬ ‫ة٘ىٖا‬‫ة‬‫اص‬
‫ب‬ ‫ٗاىؼالصات‬ ,ٝ ‫اىتجا‬‫اىة‬‫ب‬ِ ‫ا‬‫اى‬ ِ‫ٍة‬ ‫اىؼدٝةد‬ ‫ٝؼتحرٕا‬ ٜ‫ٗاىت‬‫ىيَْظَةات‬ ,‫اىتقٞقٞة‬ ٗ‫ةر‬ ‫اى‬ ِٞ ‫حةاح‬ٔ‫ػيٞة‬ ‫يةل‬ ٝ ‫ٍةا‬ ٜ‫ٕٗة‬
. "ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ ‫أس‬ "
ٚ‫ػية‬ ٜ‫االٝجةاب‬ ٓ‫ٗتةثيٞر‬ ‫ات‬ ‫ٗاالبتنا‬ ‫االبداػات‬ ٌٝ‫تقد‬ ٜ‫ف‬ ٛ٘ٞ‫اىت‬ ٓ ٗ‫ٗق‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ ‫أس‬ ,َٕٞ‫أ‬ ً‫ا‬‫ّٗظر‬
‫أ‬‫تتقٞةل‬ ِ‫ٍة‬ ‫َٝنْٖا‬ ٛ‫فنر‬ ‫ٍاه‬ ‫أس‬ ‫٘ٝر‬ ‫ٗت‬ ‫بْاء‬ ٚ‫اى‬ ‫اىَْظَات‬ ٍِ ‫اىؼدٝد‬ ‫ؼ‬ ‫فقد‬ ‫اىَْظَات‬ ‫قاء‬‫أ‬‫ٕة‬ٚ‫ٗػية‬ ‫دافٖا‬
,‫ةٞاغ‬‫ة‬‫ىص‬ ‫ةاس‬‫ة‬ ‫مث‬ ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫ةاه‬‫ة‬َ‫اى‬ ‫أس‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ‫ةاق‬‫ة‬َ‫االػت‬ ‫ةاله‬‫ة‬‫ى‬ ِ‫ة‬‫ة‬ٍ ,ٞ‫ة‬‫ة‬‫اىتْافس‬ ‫ةا‬‫ة‬ٝ‫اىَةا‬ ‫ةل‬‫ة‬ٞ‫ٗتتق‬ ,‫ة‬‫ة‬ٞ‫ٗاىربت‬ ‫ةاء‬‫ة‬‫اىحق‬ ‫ةٖا‬‫ة‬ ‫أ‬
. ,‫ح‬ ‫اىَْا‬ ‫تراتٞجٞات‬ ‫اال‬
ٗ‫تؼتحر‬‫االقا‬‫اقا‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬‫ى‬‫يَستقحو‬‫صة‬ ,ٞ‫ٗػَي‬ٌ‫ة‬ ‫حا‬ ‫ػاٍةو‬ ,‫فؼاىة‬ ,ٞ‫ةتراتٞج‬ ‫ا‬ ,‫ٞاغ‬‫حٞة‬‫ت‬‫ؼتحةر‬
ٞ‫ةترات‬‫ة‬ ‫اال‬ ,‫ةٞاغ‬‫ة‬‫ص‬‫ة‬‫ة‬‫صي‬ ,ٞ‫ج‬,ٞ‫ةتراتٞج‬‫ة‬ ‫اال‬ ‫االقا‬,‫ة‬‫ة‬‫اىَْافس‬ ‫ةدٝد‬‫ة‬‫ا‬ ,‫ة‬‫ة‬ ٞ‫ب‬ ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬ ,‫ة‬‫ة‬َ‫اىَْظ‬ ‫ةام‬‫ة‬‫ّج‬ ‫ةد‬‫ة‬َ‫ٗٝؼت‬‫أ‬ٌٗ‫ة‬‫ة‬‫تتس‬ ,‫ة‬‫ة‬ ٞ‫ب‬
‫اىتثمد‬ ً‫ٗػد‬ ‫باىَخاغر‬,ٞ‫ةتراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صةٞاغ‬ ٚ‫ػي‬‫ية‬ ‫ٗتت‬,‫ػَيٞة‬‫ٍسةت٘ٝات‬ ٚ‫ػية‬ ً‫ا‬‫افةراق‬ ,ٞ‫ةتراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صةٞاغ‬
‫ية‬ ‫ٝت‬ ‫حٞقٖا‬ ‫ت‬ ُ‫ا‬ ‫مَا‬ ‫ٗاىَٖا‬ ,‫اىَؼرف‬ ٍِ ,ٞ‫ػاى‬‫أ‬‫فةراق‬ً‫ا‬‫اى‬ ِ‫ٍة‬ ,‫ػاىٞة‬ ‫ٍسةت٘ٝات‬ ٚ‫ػية‬ٍِٞ‫ىَعةا‬ ‫ةتٞؼال‬ ‫ٗاال‬ ٌ‫وٖة‬
ٞ‫ترات‬ ‫اال‬‫اىَستَر‬ ,ٞ ٞ‫اىح‬ ‫ٗاىتغٞٞرات‬ ,ٞ‫ج‬‫تؼتحر‬ ٓ‫ٕٗت‬‫تر‬ ‫اال‬ ,‫بصٞاغ‬ ً‫اىقٞا‬ ٍِ ٌْٖ‫تَن‬ ‫ات‬ ٗ‫ظر‬,ٞ‫اتٞج‬‫ٗتْوٞةتٕا‬
,‫ة‬‫ة‬ٞ‫اىوؼاى‬ ِ‫ٍة‬ ,‫ة‬‫ة‬ٞ‫ػاى‬ ‫اات‬ ‫بةد‬‫ةت‬‫ة‬ ‫اال‬ ,‫اىؼَيٞة‬ ‫ةات‬‫ة‬‫يح‬ ‫ٍت‬ ‫ةغ‬‫ة‬ٍ ٌ‫ْٝسةج‬ ‫ال‬ ٛ‫ةد‬‫ة‬ٞ‫ٗاىتقي‬ ٜٖٝ‫ةد‬‫ة‬‫اىح‬ ‫اىتونٞةر‬ ‫ةل‬‫ة‬ َْ‫ف‬,ٞ‫راتٞج‬‫ةو‬‫ة‬‫ب‬
‫تونٞةر‬ ‫ي‬ ‫تت‬ٗ ٜ‫ةتراتٞج‬ ‫ا‬ٜ‫ابةداػ‬‫اقا‬ ٚ‫ػية‬ َِٞ ‫فاىقةا‬‫اىَْظَةات‬ُ٘‫ٝقٍ٘ة‬ ِ‫ٍٗة‬,ٞ‫ةتراتٞج‬ ‫اال‬ ‫االقا‬ ‫بؼَيٞةات‬
‫ٍٖا‬ ٌٖٝ‫ىد‬ ُ٘‫ٝن‬ ُ‫ا‬ ‫ٝوترض‬,ٍ‫ٍتقد‬ ‫ٗىحرات‬ ,‫ٍٗتْ٘ػ‬ ,ٞ‫ػاى‬ ‫ات‬‫تقد‬ ٚ‫ػي‬ ‫اىقد‬ ِ‫ػ‬ ً‫ال‬‫فع‬‫ٗاىَقترحةات‬ ‫االفنا‬ ٌٝ
‫اىحْاء‬‫االفةر‬ ‫ٍةغ‬ ‫ابل‬ ‫تت‬ ‫اىسَات‬ ٓ‫ٕٗت‬ ‫ٗاىتحصر‬ ‫اىتدس‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٗاىقد‬ٝ‫اىةت‬ ‫اق‬ِ٘‫ية‬ َُٝ‫أس‬ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬‫حٞة‬
ٗ‫ق‬ ‫اصحح‬‫أس‬ٜ‫ف‬ ً‫ا‬ٍَٖ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬‫اىَْظَات‬ٓ‫تةثيٞر‬ ٘‫ٕة‬ ‫كىةل‬ ‫اء‬ ٗ ‫ٗاىسةح‬ ‫ٗاىنحٞةر‬ ‫اىصغٞر‬‫ػَيٞةات‬ ٜ‫فة‬
,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ‫االقا‬‫ػد‬ ٛ‫ٝؤق‬ ُ‫ا‬ ِ‫َٝن‬ ٞ‫ح‬‫تة٘فر‬ ً‫أس‬ٔ‫ظةؼو‬ ٗ‫ا‬ ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬,‫بؼَيٞة‬ ً‫اىقٞةا‬ ٜ‫فة‬ ‫اىولةو‬ ٚ‫اىة‬
ُ‫ما‬ ‫ٗىَا‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬‫ةترات‬ ‫اال‬ ‫االقا‬ ,ٞ‫٘ى‬ ‫ٍسة‬ ٌٖٞ‫ػية‬ ‫ٝقغ‬ ِٝ‫اىت‬ ُ٘ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ِ‫ٍة‬ ‫اةةء‬ ٌ‫ٕة‬ ,ٞ‫ٞج‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ً‫االٕتَا‬ ,َٕٞ‫ا‬ ‫تتعح‬‫أس‬.ٔٞ‫ػي‬ ,‫ٗاىَتافظ‬ ٔ‫ٗتَْٞت‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬
ٗ‫ت‬‫ةر‬‫ة‬‫ؼتح‬‫ةات‬‫ة‬َ‫ٍْظ‬,‫ة‬‫ة‬َْٞٞ‫اى‬ ,‫ة‬‫ة‬ٝٗ‫االق‬ ,‫ةْاػ‬‫ة‬‫ص‬ِ‫ة‬‫ة‬ٍ‫ةاغ‬‫ة‬‫تح‬ ‫ال‬ ‫ةل‬‫ة‬‫ٗكى‬ ً‫ا‬ ٘‫ة‬‫ة‬ ‫ت‬ ‫ةا‬‫ة‬ٕ‫ر‬ ‫ٗام‬ ,ٞ‫ةْاػ‬‫ة‬‫اىص‬ ‫ةات‬‫ة‬َ‫اىَْظ‬ ٌ‫ة‬‫ة‬ٕ‫ا‬
‫ٗص‬ ‫بتٞا‬ ‫ٍْتجاتٖا‬ٗ‫ق‬ ‫ىٖا‬ ‫مَا‬ ُ‫االّسا‬ ,‫ت‬ْٜ‫اى٘غ‬ ‫االصتصاق‬ ٜ‫ف‬ ٛ٘ٞ‫ٗح‬ ً‫ٕا‬‫فٖٞةا‬ ‫َا‬ ‫ةت‬ ‫اال‬ ٌ‫حجة‬ ‫بنحةر‬ ‫ٗتتَٞة‬
‫اىؼَةو‬ ‫فةرل‬ ِ‫ٍة‬ ‫اىؼدٝةد‬ ‫ٗت٘فر‬‫ٗتتْةاف‬‫ٍْظَةات‬,‫اى٘غْٞة‬ ,‫االقٗٝة‬ ,‫صةْاػ‬ٗ ‫اىةحؼط‬ ‫بؼعةٖا‬ ‫ٍةغ‬‫اىؼدٝةد‬ ‫ٍةغ‬ِ‫ٍة‬

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
2
‫ٍْظَات‬,ٞ‫االاْح‬ ‫اىدٗاء‬ ‫تصْٞغ‬‫بات‬ ٞ‫ح‬ٜ‫اىَتية‬ ‫اىدٗاء‬ ‫٘ف‬‫ةات‬ َ‫اى‬ ‫بَْتجةات‬ ‫ٝؼة‬ِ‫ٍة‬‫اىَْظَةات‬‫ٍختية‬ ِ‫ٍة‬
ٌ‫اىؼاى‬ ‫قٗه‬ً‫ا‬‫ّٗظر‬َِٞ‫اى‬ ً‫الّعَا‬,َٞ‫اىؼاى‬ ‫اىتجا‬ ,َ‫ٍْظ‬ ٚ‫اى‬‫اىسة٘ف‬ ‫ةٞوتح‬ ‫كىةل‬ ُ‫فةئ‬ ‫باتواصٞاتٖا‬ ً‫ٗاالىتةا‬,‫بترٝة‬
,‫ماٍي‬ِ‫ػة‬ ً‫ال‬‫فعة‬ ‫اىةدٗه‬ ‫مةو‬ ٍِٗ ,ٝٗ‫االق‬ ‫ىنو‬‫اىة‬ ‫ٍةا‬ ٜ‫ٗاىتة‬ ‫اىجدٝةد‬ ,‫اأقٗٝة‬ ‫ىتصةْٞغ‬ ‫اىتةراىٞت‬ ً٘‫ة‬ ‫فةرض‬
,‫اىونرٝة‬ ,‫اىَينٞة‬ ‫بتقة٘ف‬ ‫تتَتةغ‬‫ٕٗةتا‬‫ٝوةرض‬ ٛ٘‫ة‬‫ة‬‫اىق‬ ٜ‫اىتْافسة‬ ‫اى٘ظةغ‬ٚ‫ػية‬‫ٍْظَةات‬,‫االقٗٝة‬ ,‫صةْاػ‬,‫اىَْٞٞة‬‫ةاء‬‫ة‬ْ‫ب‬
ً‫ىيقٞا‬ ٔٞ‫ػي‬ ,‫ٗاىَتافظ‬ ‫ٍتَٞة‬ ٛ‫فنر‬ ‫ٍاه‬ ‫أس‬ ‫٘ٝر‬ ‫ٗت‬ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬ ,ٞ‫بؼَي‬‫ات‬َْ٘‫اى‬ ٍِ ‫تَنْٖا‬ ٜ‫اىت‬ ,‫ح‬ ‫اىَْا‬
‫اىَْا‬ ,ٖ‫ٍٗ٘اا‬ ‫غ‬ ٘‫ٗاىت‬‫اىس٘ف‬ ٜ‫ف‬ ‫ٗظؼٖا‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٗاىتوا‬ ,‫فس‬.
‫اال‬ ,‫صْاػ‬ ‫اع‬ ‫ص‬ ,َٕٞ‫ا‬ ٍِ ٌ‫اىرغ‬ ٚ‫فؼي‬ْٜ‫اىة٘غ‬ ‫ىالصتصةاق‬ ً‫ٕا‬ ‫مرافد‬ ,ٝٗ‫ق‬‫ٝيةل‬ ٌ‫ىة‬ ٔ‫اّة‬ ‫اال‬ٜ‫اىنةاف‬ ً‫االٕتَةا‬
ِٞ ‫ٗاىدا‬ ِٞ ‫اىحاح‬ ‫صحو‬ ًٍِ‫اىٖةا‬ ٛ٘‫اىتٞة‬ ‫اع‬ ‫اىق‬ ‫بٖتا‬ ‫تتؼيل‬ ‫ات‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫بؼَو‬,‫ىَتاٗىة‬ ,‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ٓ‫ٕةت‬ ٜ‫تةثت‬ ‫ْٕةا‬ ِ‫ٍٗة‬
ً‫ةا‬‫ة‬َ‫إت‬ ٙ‫ةد‬‫ة‬ٍ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ‫ةرع‬‫ة‬‫اىتؼ‬‫ةات‬‫ة‬َ‫اىَْظ‬,‫ة‬‫ة‬َْٞ‫بت‬ ,‫ة‬‫ة‬ٝٗ‫ىألق‬ ,‫ةْؼ‬‫ة‬‫اىَص‬ ,‫ة‬‫ة‬َْٞٞ‫اى‬‫أس‬ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫ةاه‬‫ة‬َ‫اى‬‫اىت‬ ‫ةتا‬‫ة‬‫ٗم‬ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ‫ةرع‬‫ة‬‫ؼ‬
ٙ٘‫ٍست‬‫تٖا‬ ‫ٍَا‬‫ى‬ِٞ‫ب‬ ‫االير‬ ,‫ػالص‬ ‫تْاٗى‬ ٜ‫اىت‬ ٘‫ٗاىحت‬ ‫ات‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ,ٝ‫ىَتدٗق‬ ً‫ا‬‫ّٗظر‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬ ,ٞ‫ؼَي‬
‫اىَتغٞرات‬ ٓ‫ٕت‬‫فقد‬ً‫صا‬‫اىحاح‬‫ب‬,ٞ‫اىتاى‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ٜ‫ف‬ ‫كىل‬ َِٞ‫تع‬.
‫ةا‬‫ة‬‫غ‬ ‫ا‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫اى‬ ,‫ة‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ٓ‫ةت‬‫ة‬ٕ ٌٞ‫ة‬‫ة‬‫تقس‬ ٌ‫ة‬‫ة‬‫ت‬ ‫ةد‬‫ة‬‫ٗص‬ٜ‫ة‬‫ة‬‫اىَْٖج‬,‫ة‬‫ة‬‫ٗيالي‬ ,‫ةابق‬‫ة‬‫اىس‬ ‫ةات‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫ٗاىد‬ ,‫ة‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ,‫ة‬‫ة‬ٞ‫نٍْٖج‬ ,‫ة‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫ىيد‬
‫ى‬ ‫فص٘ه‬‫اأٗه‬ ‫اىوصو‬ ‫صت‬ًٖ٘‫ىَو‬ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ ‫أس‬ٓ‫ٗػْاصر‬ٗ‫غةرف‬ٔ‫ة‬ ‫صٞا‬‫ٗاق‬‫ا‬ٔ‫تة‬,‫بؼة‬ ‫أ‬ ٚ‫ػية‬ ‫ٗااةتَو‬
‫االٗه‬ ‫ة‬‫ة‬‫اىَحت‬ ‫ةاٗه‬‫ة‬ْ‫ت‬ ‫ة‬‫ة‬‫ٍحاح‬ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬ ٛ‫ةد‬‫ة‬َٖٞ‫ت‬ ‫ةدىو‬‫ة‬ٍ‫ةات‬‫ة‬ّ٘‫ٍن‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ‫ةتَو‬‫ة‬‫اا‬ ّٜ‫ةا‬‫ة‬ ‫اى‬ ‫ة‬‫ة‬‫ٗاىَحت‬ ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫ةاه‬‫ة‬َ‫اى‬ ‫أس‬
‫صٞاس‬ ‫ٍٗست٘ٝات‬‫اىَا‬ ‫أس‬‫ى‬ ‫فقد‬ ‫اى‬ ‫اى‬ ‫اىَحت‬ ‫اٍا‬ ٛ‫اىونر‬ ‫ه‬ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ ‫صٞاس‬ ‫ٍٗؤارات‬ ‫رف‬ ‫ى‬ ‫صت‬
‫ٗى‬ ‫اىرابةةغ‬ ‫اىَحتةة‬ ً‫ا‬‫ٗاىٞةةر‬‫صةةت‬‫قا‬‫اىَةةاه‬ ‫أس‬‫فقةةد‬ ّٜ‫ةةا‬ ‫اى‬ ‫اىوصةةو‬ ‫أٍةةا‬ ٛ‫اىونةةر‬‫صةةت‬‫ى‬ً٘‫ىَوٖةة‬‫ا‬‫قا‬
,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬‫صٞاغتٖا‬ ‫ٍٗراحو‬ٚ‫ػي‬ ‫ااتَو‬ ‫ٗصد‬,‫ىَس‬‫ٍحاحة‬ٜ‫فة‬ ٛ‫تَٖٞةد‬ ‫ٍةدىو‬ ‫االٗه‬ ‫اىَحتة‬ ‫تْةاٗه‬‫االقا‬
‫ى‬ ‫ةةد‬‫ة‬‫فق‬ ّٜ‫ةةا‬‫ة‬ ‫اى‬ ‫ةة‬‫ة‬‫اىَحت‬ ‫ةةا‬‫ة‬ٍ‫ا‬ ,ٞ‫ةةتراتٞج‬‫ة‬ ‫اال‬‫ةة‬‫ة‬‫اى‬ ‫اى‬ ‫ةة‬‫ة‬‫ٗاىَحت‬ ٜ‫ةةتراتٞج‬‫ة‬ ‫اال‬ ‫ةةو‬‫ة‬ٞ‫ىيتتي‬ ‫ةةت‬‫ة‬‫ص‬‫ةةاٗه‬‫ة‬ْ‫ت‬ ‫ةةد‬‫ة‬‫فق‬‫ا‬ٔ‫ةة‬‫ة‬‫ىت٘ا‬
ٜ‫تراتٞج‬ ‫اال‬‫اٍا‬‫اى‬ ‫اىَحت‬‫ى‬ ‫فقد‬ ‫رابغ‬ٜ‫ةتراتٞج‬ ‫اال‬ ‫ىيخٞةا‬ ‫صةت‬,‫ىؼالصة‬ ‫ةرف‬ ‫ت‬ ٛ‫اىةت‬ ٍ‫اىخةا‬ ‫اىَحتة‬ ً‫ا‬‫ٗاىٞةر‬
,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫ٗصٞاغ‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ ‫أس‬ ,َْٞ‫ت‬ ِٞ‫ب‬ ‫اأير‬‫ى‬ ‫فقةد‬ ‫اى‬ ‫اى‬ ‫اىوصو‬ ‫أٍا‬‫ٗاىتحةا‬ ‫اىْتةا‬ ‫ىتتيٞةو‬ ‫صةت‬
‫ٍحاح‬ ,‫يالي‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٗااتَو‬ ‫اىورظٞات‬‫تخصةٞت‬ ٌ‫تة‬‫اىَحتة‬ ‫اٍةا‬ ,‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ,‫ٗػْٞة‬ ‫ٍجتَةغ‬ ‫ى٘صة‬ ‫االٗه‬ ‫اىَحتة‬
‫ى‬ ‫فقد‬ ّٜ‫ا‬ ‫اى‬‫تخصةٞت‬ ٌ‫تة‬ ً‫ا‬‫ٗاىٞةر‬ ,‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫ٍتغٞةرات‬ ‫حة٘ه‬ ,‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ,ْٞ‫ػ‬ ‫تجابات‬ ‫ٗا‬ ‫اء‬ ‫آ‬ ,‫ٍْٗاصل‬ ‫ىتتيٞو‬ ‫صت‬
‫اى‬ ‫اى‬ ‫اىَحت‬‫الىتحا‬ٔ‫تخصٞص‬ ٌ‫ت‬ ‫فقد‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ٍِ ‫اأىٞر‬ ّ‫اىجا‬ ‫أٍا‬ ‫اىورظٞات‬‫ى‬‫تْتااات‬ ‫ال‬. ‫ٗاىت٘صٞات‬

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
3
‫اإلطار‬‫امليوجي‬‫للدراسة‬‫السابكة‬‫والدراسات‬
‫الدراسة‬‫ميوجية‬:ً‫ال‬‫او‬
‫السابكة‬‫الدراسات‬:ً‫ا‬‫ثاىي‬

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
4
:‫الدراسة‬‫ميوجية‬:ً‫ال‬‫أو‬The StudyofMethodology
1-‫مصكلة‬‫الدراسة‬:Problem of The Study
ٍِٝ َِٞ‫اى‬ ٜ‫ف‬ ,ٞ ‫اىدٗا‬ ,‫اىصْاػ‬ ‫اع‬ ‫ص‬ ‫ؼد‬‫أ‬‫حٞةا‬ ٚ‫ػية‬ ‫ٍحااةر‬ ‫أيةر‬ ِ‫ٍة‬ ٔ‫ىة‬ ‫ىَةا‬ ,‫اىَتيٞة‬ ,ٞ‫اىصةْاػ‬ ‫اػةات‬ ‫اىق‬ ٌٕ
‫ٗصت‬,ٖ‫ا‬ ٍِ ‫االفراق‬ ,‫ػَي‬ ٜ‫ف‬ ٔ‫ٍٗسإَت‬ِٞ‫ب‬ ,‫اىَْافس‬ ‫حد‬ ‫قٝاق‬ ‫ال‬ ً‫ا‬‫ّٗظر‬ ٙ‫أىر‬ ,ٖ‫ا‬ ٍِ ,ٝ‫االصتصاق‬ ,َْٞ‫اىت‬ ,ٞ
‫ٍْظَات‬‫اال‬ ,‫صْاػ‬ٗ ,ٞ‫اىَتي‬ ,ٝٗ‫ق‬‫اىَْظَات‬,ٞ‫االاْح‬,‫اىَْٞٞة‬ ‫اىسة٘ف‬ ‫ق‬ ٘‫اىَسةت‬ ,‫االقٗٝة‬ ‫ٍْتجةات‬ ‫اصتتَة‬ ‫حٞة‬
‫اى٘احد‬ ٜ‫اىَتي‬ ٜ ‫اىدٗا‬ ‫اىَْت‬ ‫بات‬ ٚ‫حت‬‫ٍغ‬ ‫ٝتْاف‬‫ٕةتا‬ ٜ‫فة‬ ‫اىْجام‬ ‫ٝصحح‬ ٜ‫ٗباىتاى‬ ‫ق‬ ٘‫اىَست‬ ‫اىَْتجات‬ ٍِ ‫اىؼدٝد‬
‫اىس٘ف‬ٕ٘‫ىتيل‬‫اىَْظَات‬‫ىةتىل‬ ,‫اىَْافسة‬ ,ٖ‫ٍ٘اا‬ ٍِ ‫تَنْٖا‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫ا‬ ‫ىدٖٝا‬ ٜ‫اىت‬‫أ‬ٚ‫ػية‬ ‫صةحح‬‫ٍْظَةات‬,‫صةْاػ‬
,ٞ‫اىَتي‬ ,ٝٗ‫االق‬‫أ‬ْٜ‫تح‬ ُ‫أس‬‫ٍة‬ ‫تَنْٖةا‬ ,‫فؼاىة‬ ,ٞ‫تْافسة‬ ‫ةتراتٞجٞات‬ ‫ا‬ ,‫صةٞاغ‬ ٚ‫ػي‬ ‫صاق‬ ‫ٍتَٞة‬ ٛ‫فنر‬ ‫ٍاه‬‫تتقٞةل‬ ِ
‫اىس٘ف‬ ٜ‫ف‬ ‫ٗاىتو٘ف‬ ‫اىْجام‬‫ىةرأس‬ ٜ‫االٝجةاب‬ ‫اىتةثيٞر‬ ٚ‫اىة‬ ‫ةات‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫بؼط‬ ‫ّتا‬ ‫ىيص‬ ‫فقد‬ٜ‫فة‬ ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬‫أ‬‫قاء‬
‫ٗتؼتحر‬ ,‫ح‬ ‫اىَْا‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ‫اىتٞا‬ ِ‫ػ‬ ً‫ال‬‫فع‬ ‫ىٖا‬ ,ٞ‫اىتْافس‬ ‫ات‬ ‫اىقد‬ ,َْٞ‫ٗت‬ ‫اىَْظَات‬‫ٍْظَات‬,‫االقٗٝة‬ ,‫صةْاػ‬
ٍِ ,ٞ‫اىَتي‬‫أ‬ٌٕ‫اىَْظَات‬‫ٝج‬ ٜ‫اىت‬‫أ‬,‫اىَْافس‬ ,ٖ‫ٍ٘اا‬ ‫ىالىٖا‬ ٍِ ‫ٞغ‬ ‫تست‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫ا‬ ‫ىدٖٝا‬ ُ٘‫ٝن‬ ُ‫ف‬‫ي‬‫اصحت‬ ‫قد‬
‫اىَْظَات‬ ِٞ‫ب‬ ,ٞ‫اىتقٞق‬ ,‫اىَْافس‬,‫ٗتَْٞة‬ ‫بْةاء‬ ,‫ٍتاٗىة‬ ٜ‫فة‬ ‫ةو‬ َ‫تت‬ ٜ‫اىَؼرفة‬ ‫االصتصةاق‬ ,‫ة‬ ٞ‫ب‬ ٜ‫فة‬‫أس‬‫بنةو‬ ٛ‫فنةر‬ ‫ٍةاه‬
,ْ‫اىََن‬ ‫و‬ ‫ا‬ ٘‫اى‬ً‫ا‬‫ّٗظر‬ً‫الّعَا‬َِٞ‫اى‬ٚ‫ػية‬ ً‫ا‬‫ىةاٍة‬ ‫ٝصةحح‬ ,‫اىؼاىَٞة‬ ‫اىتجةا‬ ,‫ٍْظَة‬ ٚ‫اى‬‫ٍْظَةات‬,‫االقٗٝة‬ ,‫صةْاػ‬
‫ت‬ ‫ا‬ ,‫صٞاغ‬ ٚ‫ػي‬ ‫صاق‬ ٛ‫فنر‬ ‫ٍاه‬ ‫أس‬ ‫٘ٝر‬ ‫ٗت‬ ,َْٞ‫ت‬. ,‫ٗاىَْافس‬ َْ٘‫ٗاى‬ ‫اىحقاء‬ ٍِ ‫تَنْٖا‬ ‫راتٞجٞات‬
ٔٞ‫ٗػي‬٘‫بي‬ ِ‫َٝن‬ ّٔ‫فئ‬ ً‫تقد‬ ‫ٍا‬ ‫ىاله‬ ٍِٗ,‫ٍلني‬, ‫ا‬ ‫اىد‬5 ,ٞ‫اىتاى‬ ,‫ي‬ ‫اأ‬ ٜ‫ف‬
(‌‫أ‬)‌‫يب‌يسزٕٖ‌اْزًبو‬‫انًُظًبد‬‌‌‫انًُٛٛخ‌انًصُعخ‌نألدٔٚخ‬‌‫ثزًُٛخ‬‌‫رأس‬‌٘‫انًبل‌انفكر‬‌‫؟‬
(‌‫ة‬)ٖٕ‫يب‌يسز‬‌‫يًبرسخ‬‌‫انًُظًبد‬‌‫انًُٛٛخ‌انًصُعخ‌نألدٔٚخ‬‌‫ن‬‫عًهٛخ‌صٛبغخ‬‌‫ا‬‫سزرارٛجٛخ‬‌‫االعًبل‬‌‫؟‬
(‌‫ج‬)‌‫يب‬‫أثر‬‌‌‫رًُٛخ‬‫رأس‬‌‌ٙ‫انًبل‌انفكر٘‌ف‬‌‫صٛبغخ‬‫ا‬‫سزرارٛجٛخ‬‌‫االعًبل‬‌‌ٙ‫ف‬‫انًُظًبد‬‌‌‫انًُٛٛخ‌انًصُعخ‬‫نألدٔٚخ‬‌‫؟‬
(‌‫د‬)ٙ‫ل‬‫ل‬‫ٛخ‌ف‬ ‫لب‬‫ل‬‫لخ‌ايص‬‫ل‬‫لرٔد‌راد‌دالن‬‫ل‬‫لذ‌ف‬‫ل‬ ٕ‫لم‌ر‬‫ل‬ْ‌ٖٕ‫لز‬‫ل‬‫لٕل‌يس‬‫ل‬‫لخ‌ي‬‫ل‬ُٛ‫لراد‌انع‬‫ل‬‫لبد‌اف‬‫ل‬‫بث‬ ‫ا‬‌‌‫لبو‬‫ل‬ً‫اْز‬‫لبد‬‫ل‬ً‫انًُظ‬‌‌‫لخ‬‫ل‬ًُٛٛ‫ان‬
‫انًصُعخ‌نألدٔٚخ‬‌‌‫ثزًُٛخ‬‫رأس‬‌٘‫انًبل‌انفكر‬‌(‌‫رعزٖ‌نهًزغٛلراد‌انزبنٛلخ‬‫انًُظًلخ‬‌,ٙ‫انًؤْلم‌انعهًل‬‌‫,‌انًركلز‬
‌ٙ‫انٕظٛفٙ,‌يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬‫)‌؟‬
(‌ِ)ٙ‫ٛخ‌فل‬ ‫ذ‌فرٔد‌راد‌دالنلخ‌ايصلب‬ ٕ‫ْم‌ر‬‌ٖٕ‫بثلبد‌افلراد‌انعُٛلخ‌يلٕل‌يسلز‬ ‫ا‬‌‫يًبرسلخ‬‌‫انًُظًلبد‬‌‌‫انًُٛٛلخ‬
‫انًصُعخ‌نألدٔٚخ‬‌‫ن‬‫عًهٛخ‌صٛبغخ‌ا‬‫سزرارٛجٛخ‬‌‫االعًبل‬‌‫رعزٖ‌نهًزغٛراد‌انز‬(‌‫بنٛخ‬‫انًُظًخ‬‌,ٙ‫انًؤْلم‌انعهًل‬‌,
‌ٙ‫انًركز‌انٕظٛفٙ,‌يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬‫)‌؟‬‌

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
5
2-‫أهنية‬‫الدراسة‬:Importance of The Study
‫أ‬.:‫اليظرية‬‫االهنية‬
‫ةة٘ع‬‫ة‬‫ٍ٘ظ‬ ‫ةةر‬‫ة‬‫ٝؼتح‬‫أس‬‫ةة٘ػات‬‫ة‬‫اىَ٘ظ‬ ِ‫ةة‬‫ة‬ٍ ٛ‫ةةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫ةةاه‬‫ة‬َ‫اى‬‫اىَؼا‬‫ةة‬‫ة‬‫ص‬‫ر‬ٛ ‫االقا‬ ‫االقل‬ ٜ‫ةة‬‫ة‬‫ف‬ٔ‫ةةو‬‫ة‬‫ب٘ص‬‫ةةر‬‫ة‬ ‫ام‬
,َٞ‫ص‬ ‫اىَ٘ا٘قات‬ٜ‫ف‬, ‫أّل‬‫اىَْظَات‬ٜ‫ف‬ِٝ‫اىؼقد‬, ‫اى‬ ‫اى‬ ,ٞ‫اأىو‬ ٍِ ِٞ‫اأٗى‬ٜ‫ف‬‫ٞاف‬,‫اىَؼرف‬ ‫اصتصاق‬ٓ‫ٕت‬ ‫ترمة‬ ٗ
‫ة٘س‬‫ة‬َ‫اىَي‬ ‫ةر‬‫ة‬ٞ‫غ‬ ‫ة‬‫ة‬ّ‫اىجا‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ,‫ة‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬‫ةر‬‫ة‬‫ٍحاا‬ ‫ةنو‬‫ة‬‫بل‬,‫ة‬‫ة‬َ‫اىَْظ‬ ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬ٛ‫ةت‬‫ة‬‫ٗاى‬ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬ ‫ة٘ف‬‫ة‬‫ٝتو‬ٓ‫ةثيٞر‬‫ة‬‫ت‬,‫ة‬‫ة‬ٝ‫اىَاق‬ ‫ة٘ه‬‫ة‬‫االص‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬
, َ٘‫اىَي‬‫ة‬‫ا‬ ٍِ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ٓ‫ٕت‬ ,َٕٞ‫ا‬ ‫ٗتظٖر‬‫د‬,‫تَْٞة‬ ً٘‫ٍوٖة‬ ِ‫ٍة‬ ً‫ال‬‫مة‬‫أس‬‫اىَةاه‬ٛ‫اىونةر‬ً٘‫ٍوٖة‬ ‫حٞةل‬ ‫ٗت‬‫االقا‬
‫ترات‬ ‫اال‬,َْٞٞ‫اى‬ ‫االػَاه‬ ‫ٍْظَات‬ ٜ‫ف‬ ,ٞ‫ٞج‬ٛ‫ٗاىةت‬ ٛ‫اىحلةر‬ ‫باىؼْصةر‬ ‫اىَحاار‬ ‫تحاغٖا‬ ‫ا‬ ٍِ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ,َٕٞ‫ا‬ ٜ‫تثت‬ ‫مَا‬
,‫ىيَْظَة‬ ‫ق‬ ٘‫ٍة‬ ٌ‫إٔة‬ ‫ٝؼتحةر‬ ‫مَةا‬ ‫اٟالت‬ ٗ‫أ‬ ,‫حٞؼٞة‬ ‫اى‬ ‫ق‬ ‫اىَة٘ا‬ ‫ىالع‬ ٚ‫ػي‬ ,ٍ‫أ‬ ٛ‫أ‬ ٗ‫ر‬ ‫ى‬ ٜ‫اىتقٞق‬ ‫اىَصد‬ ‫و‬ َٝٔ‫أّة‬
‫٘ه‬ ‫اىَس‬‫إدافٖا‬ ‫تتقٞل‬ ِ‫ػ‬ ‫ٗاالىٞر‬ ‫االٗه‬‫إك‬,َْٞ‫ت‬ ٚ‫ػي‬ ‫االّواف‬ ‫ؼد‬ٝ‫أس‬ٚ‫تسؼ‬ ً‫ا‬ٝ ‫َا‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ً‫ا‬‫ٍلرٗػ‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬
ٜ‫اىَؼرف‬ ‫ق‬ َ٘‫اى‬ ‫ٝتققٖا‬ ٜ‫اىت‬ ‫ات‬ ٘‫باى٘ف‬ ,‫ي‬ َ‫ٍت‬ ,ٝ‫ٍاق‬ ‫إداع‬ ‫تتقٞل‬ ٚ‫اى‬ ٍْٔ ‫اىَْظَات‬,‫ظاف‬ ‫با‬‫غٞر‬ ‫االٕداع‬ ٚ‫اى‬
‫افعو‬ ٌٝ‫بتقد‬ ,‫ي‬ َ‫اىَت‬ ,ٝ‫اىَاق‬ٜ‫اىت‬ ‫االػَاه‬ ‫فَْظَات‬ ِٝ‫ىيَستوٞد‬ ‫اىخدٍات‬ٔ‫ت٘اا‬‫اىتاق‬ ,‫اىَْافس‬‫اىؼَةو‬ ‫ػيٖٞا‬ ‫ٝج‬
,‫اىونرٝة‬ ‫ق‬ ‫اىَة٘ا‬ ِ‫ٍة‬ ‫تواق‬ ‫اال‬ ٚ‫ػي‬ ‫تستْد‬ ‫ٍؼاصر‬ ‫تراتٞجٞات‬ ‫ا‬ ,‫صٞاغ‬ ٚ‫ػي‬ٚ‫ػية‬ ‫ٗاىتوةا‬‫أس‬ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬
‫قاىيٖةا‬ ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ ‫ة٘ٝر‬ ‫ت‬ ٚ‫اىة‬ ‫ةتْاق‬ ‫باال‬ ‫اال‬ ٌ‫ٝةت‬ ‫ال‬ ‫اىَؼاصر‬ ,‫اىَْافس‬ ‫رٗع‬ ٜ‫ف‬ ‫االػَاه‬ ‫ٍْظَات‬ ‫فحقاء‬
ٓ ‫َا‬ ‫ةت‬‫ة‬ ‫ٗا‬ ٔ‫ة‬‫ة‬‫ت‬ ‫اقا‬ ,‫ة‬‫ة‬ٞ‫ٗمٞو‬‫ةغ‬‫ة‬ٍ ٌ‫ةج‬‫ة‬‫ْٝس‬ ‫ةا‬‫ة‬َ‫ٗب‬ ,‫ة‬‫ة‬‫فؼاى‬ ,ٞ‫ةتراتٞج‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫اقا‬ ُ٘‫ة‬‫ة‬‫ٝن‬ ‫ة‬‫ة‬ٞ‫بت‬ ٔ‫ة‬‫ة‬ ‫ٗصٞا‬ٛ‫ةاق‬‫ة‬‫اىت‬ ُ‫ةر‬‫ة‬‫اىق‬ ‫ةات‬‫ة‬‫يح‬ ‫ٍت‬
ِٝ‫ٗاىؼلر‬.
,‫ةةٞاغ‬‫ة‬‫ٗص‬ ٛ‫ةةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫ةةاه‬‫ة‬َ‫اى‬ ‫أس‬ ,‫ةة‬‫ة‬َْٞ‫ت‬ ِٞ‫ةة‬‫ة‬‫ب‬ ‫ةةر‬‫ة‬‫االي‬ ,‫ةة‬‫ة‬‫ػالص‬ ‫ةةا‬‫ة‬‫باىتح‬ ‫ةة‬‫ة‬َ‫إت‬ ٜ‫ةة‬‫ة‬‫اىت‬ ‫ةةات‬‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫ةةد‬‫ة‬ْ‫ى‬ ً‫ا‬‫ةةر‬‫ة‬‫ّٗظ‬
,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ٜ‫ىن‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ٓ‫ٕت‬ ‫ااءت‬‫س‬ ‫تد‬‫اىَؼاصر‬ ٛ٘ٞ‫اىت‬ ‫اىَ٘ظ٘ع‬ ‫ٕتا‬ ٜ‫ف‬‫ا‬ ‫ٝؼتقةد‬ ‫حٞة‬‫اىجٖةد‬ ُ‫ا‬ ‫ىحاحة‬
ٜ‫ة‬‫ة‬‫حٞق‬ ‫ٗاىت‬ ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىْظ‬ِٝ‫ةدٗق‬‫ة‬‫ٍت‬ ‫اال‬ ‫ةا‬‫ة‬ٍ‫ٗاى‬ ٜ‫ة‬‫ة‬‫اىتقص‬ ِ‫ة‬‫ة‬ٍ ‫ةد‬‫ة‬ٝ‫اىَة‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫اى‬ ‫ةاا‬‫ة‬‫ٗٝتت‬‫ةو‬‫ة‬ٞ‫تتي‬ٓ‫ةت‬‫ة‬ٖ‫ى‬ ُ٘‫ة‬‫ة‬‫ٝن‬ ُ‫ا‬ ِ‫ة‬‫ة‬‫َٝن‬ ٜ‫ةاى‬‫ة‬‫ٗباىت‬
. ‫اىَ٘ظ٘ع‬ ‫ٕتا‬ ٜ‫ف‬ ٛ‫اىونر‬ ‫االيراء‬ ‫ٝاق‬ ٜ‫ف‬ ً‫ا‬ ٗ‫ق‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬
‫ب‬.‫االهنية‬‫التطبيكية‬:
‫ىرا‬ٜ‫فة‬ ‫اء‬ ‫اىَةد‬ ,‫يٝة‬ ‫تؼَٞةل‬ ٜ‫ف‬ ٌٖ‫تس‬ ٜ‫اىت‬ ‫ٗاىت٘صٞات‬ ‫تْتااات‬ ‫اال‬ ٍِ ,‫بَجَ٘ػ‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬‫ٍْظَةات‬
ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ ,‫ة‬‫ة‬َْٞ‫ىت‬ ٛ٘‫ة‬‫ة‬ٞ‫ٗاىت‬ ٌ‫اىَٖة‬ ٗ‫ةد‬‫ة‬‫باى‬ ,‫اىَْٞٞة‬ ,‫ة‬‫ة‬ٝٗ‫االق‬ ,‫صةْاػ‬ً‫إتَةا‬ ٛ‫ةؤق‬‫ة‬ٝ ‫حٞة‬‫ةات‬‫ة‬َ‫اىَْظ‬,‫ة‬‫ة‬َْٞ‫بت‬
‫ٗاةتل‬ ‫ةا‬‫ة‬ٖ‫ٗاب‬ ,ٞ‫اىتْافسة‬ ‫تٖا‬ ‫صةد‬ ‫ةة‬‫ة‬ٝ‫ٗتؼة‬ ,‫اىربتٞة‬ ‫ٝةاق‬ ٗ ,‫ة‬‫ة‬ٞ‫االبداػ‬ ‫ات‬ ‫اىقةد‬ ,‫تَْٞة‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫اى‬ ٛ‫اىونةر‬ ‫ةَاىٖا‬ ‫أ‬ِ ‫ةا‬‫ة‬‫اىةب‬
ٌ‫ٗفٖة‬ ,‫صةٞاغ‬ ,ٞ‫ػَي‬ ٜ‫ف‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ ‫أس‬ ,َْٞ‫ت‬ ٗ‫ق‬ ‫ٗمتىل‬ ,ٞ‫اىتْافس‬ ‫اىَةاٝا‬ ‫تتقٞل‬ ِ‫ػ‬ ً‫ال‬‫فع‬ ٌٖ ‫ٗال‬ ‫ٗتؼةٝة‬
‫اال‬ ‫اىَست٘ٝات‬ ‫ٍختي‬ ٜ‫ف‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ‫حٞل‬ ‫ٗت‬ٍِ ‫ي‬ ‫ٝت‬ ٛ‫اىت‬ ‫ٍر‬‫اىَْظَات‬‫اىَاه‬ ‫أس‬ ,َْٞ‫بت‬ ً‫االٕتَا‬ ٗ‫ظر‬
‫ةتراتٞجٞا‬‫ة‬ ‫اال‬ ,‫ةٞاغ‬‫ة‬‫ص‬ ٚ‫ة‬‫ة‬‫ػي‬ ‫ةاق‬‫ة‬‫ص‬ ُ٘‫ة‬‫ة‬‫ىتن‬ ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىون‬‫ت‬َِٞ‫ة‬‫ة‬‫اى‬ ً‫ةَا‬‫ة‬‫اّع‬ ‫ةو‬‫ة‬ ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬ ً‫ا‬‫ة‬‫ة‬‫ٗىص٘ص‬ ,‫ة‬‫ة‬‫اىَْافس‬ ِ‫ة‬‫ة‬ٍ ‫ةا‬‫ة‬ْٖ‫تَن‬ ٜ‫ة‬‫ة‬‫اىت‬
,َٞ‫اىؼاى‬ ‫اىتجا‬ ,َ‫ىَْظ‬‫ٗمتىل‬ٞ‫تنةاى‬ ‫ٗتة٘فٞر‬ ‫بْجةام‬ ‫حٞقٖةا‬ ‫ٗت‬ ,‫ح‬ ‫اىَْا‬ ‫تراتٞجٞات‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬ ٜ‫ف‬ ‫كىل‬ ‫اّؼناس‬
,ٞ‫ا‬ ‫اىخا‬ ‫ات‬ ‫تلا‬ ‫باال‬ ,ّ‫تؼا‬ ‫اال‬ٗ‫ق‬ ‫اغوةاه‬ ٛ‫ٝةؤق‬ ُ‫ا‬ ِ‫َٝن‬ ‫اىر‬ ّ‫اا‬ ٍِٗ‫أس‬‫تخصةٞت‬ ٚ‫اىة‬ ٛ‫اىونةر‬ ‫اىَةاه‬
‫صةد‬ ً‫ػةد‬ ٜ‫فة‬ ‫ةو‬ َ‫ٝت‬ ٜ‫ةيح‬ ٗ‫ق‬ ٔ‫ىة‬ ٛ‫اىةت‬ ‫االٍةر‬ ‫ق‬ ‫ىيَة٘ا‬ ‫ء‬ ‫م‬ ‫غٞر‬‫اىَْظَةات‬,‫بقَٞة‬ ‫ٗاىتْحةؤ‬ ‫اتٖا‬ ‫صةد‬ ‫تتدٝةد‬ ٚ‫ػية‬

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
6
,َْٞ‫بت‬ ً‫فاالٕتَا‬ ‫اىَستقحو‬ ٜ‫ف‬ ‫اػَاىٖا‬‫أس‬‫اى‬ ٛ‫ٝؤق‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬‫ةالم‬ ّٔ‫أ‬ ٔ‫ٕجرت‬ ٗ‫ا‬ ٓ ‫اّديا‬ ‫احتَاالت‬ ‫تقيٞو‬ ٚ
‫اىَْظَات‬‫تتقٞةل‬ ٚ‫اىة‬ ٛ‫ٝةؤق‬ ٛ‫اىةت‬ ‫االٍةر‬ ‫االػَاه‬ ٌ‫ػاى‬ ٜ‫ف‬ ‫ٖا‬ ‫بقا‬ ,ٍ‫اقا‬ ٜ‫ف‬,‫اىَْظَة‬‫ىَٞةة‬ِ‫ػة‬ ‫بٖةا‬ ‫تتَٞةة‬ ,ٞ‫تْافسة‬
‫ٍْافسٖٞا‬‫ق‬ ‫اىَة٘ا‬ ‫اىَْظَةات‬ ٓ‫ٕةت‬ ‫امتسةال‬ ٜ‫فة‬ ِ‫ٝنَة‬ ‫اىتْةاف‬ ‫ةو‬ ٜ‫فة‬ ‫ٖةا‬ ‫ٗبقا‬ ً٘‫اىٞة‬ ‫االػَةاه‬ ‫ٍْظَةات‬ ‫ّجام‬ ‫فسر‬
‫اى‬ ,ٝ‫اىحلر‬. ‫اىَْظَات‬ ٓ‫ٕت‬ ‫ت٘ااٖٖا‬ ٜ‫اىت‬ ‫اىتتدٝات‬ ‫و‬ ٜ‫ف‬ ‫االبتنا‬ ٚ‫ػي‬ ‫ٗاىقاق‬ ,ْ‫اىَتَن‬ ‫َونر‬
3-‫أه‬‫داف‬‫الدراسة‬:Objectives of The Study
ٗ‫رٓذف‌انذراسخ‌ان‬‌‫يحبٔنخ‬‌‫رحقٛق‬‌‫األْذاف‬‌ٛ‫اٜر‬‫خ‬‌5‌
‫أ‬.ٚ‫ػي‬ ‫اىتؼرع‬‫ٍس‬ً‫االٕتَا‬ ٙ٘‫ت‬,َْٞ‫بت‬‫أس‬ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٜ‫ف‬‫اىَْظَات‬,ٝٗ‫ىألق‬ ,‫اىَصْؼ‬ ,َْٞٞ‫اى‬.
‫ل‬.ٙ٘‫ٍست‬ ٚ‫ػي‬ ‫اىتؼرع‬, ‫ٍَا‬,‫صٞاغ‬ ,ٞ‫ػَي‬,ٞ‫تراتٞج‬ ‫ا‬‫االػَاه‬ٜ‫ف‬‫اىَْظَات‬,ٝٗ‫ىألق‬ ,‫اىَصْؼ‬ ,َْٞٞ‫اى‬.
‫ا‬.‫اأ‬ ,‫ة‬‫ة‬‫ػالص‬ ‫ةا‬‫ة‬‫اىتح‬‫ةر‬‫ة‬‫ي‬‫ى‬,‫ة‬‫ة‬َْٞ‫ت‬‫أس‬ٛ‫ةر‬‫ة‬‫اىون‬ ‫ةاه‬‫ة‬َ‫اى‬ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬‫ا‬ ,‫ةٞاغ‬‫ة‬‫ص‬,ٞ‫ةتراتٞج‬‫ة‬‫ةاه‬‫ة‬َ‫االػ‬ٜ‫ة‬‫ة‬‫ف‬‫ةات‬‫ة‬َ‫اىَْظ‬,‫ة‬‫ة‬َْٞٞ‫اى‬
,ٝٗ‫ىألق‬ ,‫اىَصْؼ‬.
‫ق‬.‫تتدٝد‬‫اى‬ٜ‫ف‬ ‫ورٗف‬‫ح٘ه‬ ,ْٞ‫اىؼ‬ ‫افراق‬ ‫ااابات‬ً‫إتَا‬ ٙ٘‫ٍست‬‫اىَْظَات‬,َْٞٞ‫اى‬,ٝٗ‫ىألق‬ ,‫اىَصْؼ‬,َْٞ‫بت‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ً‫ا‬‫ٗفق‬‫ن‬ ‫ىَتغٞرات‬,َ‫اىَْظ‬َٜ‫اىؼي‬ ‫اىَؤٕو‬‫اىَرمة‬ٜ‫ف‬ ,ٍ‫اىخد‬ ‫ٍد‬ ٜ‫ٞو‬ ٘‫اى‬,َ‫اىَْظ‬.
ٓ.‫تتدٝد‬‫اى‬ٜ‫ف‬ ‫ورٗف‬‫حة٘ه‬ ,ْٞ‫اىؼ‬ ‫افراق‬ ‫ااابات‬ٙ٘‫ٍسةت‬,‫ة‬ ‫ٍَا‬‫اىَْظَةات‬,‫اىَْٞٞة‬,‫ىألقٗٝة‬ ,‫اىَصةْؼ‬‫ى‬,‫ؼَيٞة‬
‫ا‬ ,‫صٞاغ‬,ٞ‫تراتٞج‬‫االػَاه‬ً‫ا‬‫ٗفق‬‫ىَتغ‬‫ن‬ ‫ٞرات‬,َ‫اىَْظ‬َٜ‫اىؼي‬ ‫اىَؤٕو‬‫اىَرمة‬ٜ‫فة‬ ,‫اىخدٍة‬ ‫ٍةد‬ ٜ‫ٞو‬ ٘‫اىة‬
,َ‫اىَْظ‬.
ٗ.ٍِ ,‫ٍجَ٘ػ‬ ٚ‫اى‬ ‫اى٘ص٘ه‬‫تْتااات‬ ‫اال‬‫توٞةد‬ ‫صد‬ ٜ‫اىت‬ ‫ٗاىت٘صٞات‬‫اىَْظَةات‬,‫ىألقٗٝة‬ ,‫اىَصةْؼ‬ ,‫اىَْٞٞة‬ٜ‫فة‬
‫تؼةٝة‬,َْٞ‫بت‬ ‫إتَاٍٖا‬‫أس‬,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬ ,ٞ‫ػَي‬ ٌ‫ىدػ‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬.
4-‫فرض‬‫يات‬‫الدراسة‬:Hypothèses of The Study
‌ٗ‫رسزُذ‌انذراسخ‌ان‬‫ان‬ٛ‫فرض‬‫بد‬‌‫انزبنٛخ‬‌5‌
‫أ‬‌.:‌‫الفرضية‌الرئيسية‌االوىل‬‌
‌"‫ذ‌عالقخ‬ ٕ‫ال‌ر‬‌‫أ‬‫ثر‬‌‫ر‬‫اد‬‌‌‫ٛخ‬ ‫دالنخ‌ايصب‬(‌‫عُذ‌يسزٕٖ‌يعُٕٚخ‬.0.:‌‌≥α‌)‫ن‬‌‫زًُٛخ‬‫رأس‬‌٘‫انًبل‌انفكر‬‌ِ‫ثعُبصر‬‌
‌‫(رًُٛخ‬‫رأس‬‌‌٘‫انًبل‌انجشر‬-‌‌‫رًُٛخ‬‫رأس‬‌‌ٙ‫انًبل‌انٓٛكه‬-‌‌‫رًُٛخ‬‫رأس‬‌ُٙ ‫انًبل‌انزثب‬)‌‌ٙ‫ف‬‫صٛبغخ‌ا‬‌‫سزرارٛجٛخ‬
‫االعًبل‬"‌
ٓ‫ٕت‬ ٍِٗ,ٞ‫اىورظ‬٘‫بي‬ ِ‫َٝن‬‫اىورظٞات‬5 ,ٞ‫اىتاى‬ ,ٞ‫اىورػ‬
‌:‌‫الفرضية‌الفرعيةة‌اووىل‬,‫ػالصة‬ ‫ت٘اةد‬ ‫ال‬‫أ‬‫ك‬ ‫يةر‬‫ات‬‌,‫قالىة‬,ٞ ‫احصةا‬‫ن‬ ,‫ٍؼْ٘ٝة‬ ٙ٘‫ٍسةت‬ ‫ػْةد‬...0≥α‫ى‬,‫تَْٞة‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٓ‫بؼْاصر‬,َْٞ‫نت‬‫أس‬ٛ‫اىحلةر‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ٜ‫اىٖٞنية‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬ْٜ ‫اىةبةا‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ٜ‫فة‬
,ٞ‫ا‬ ‫اىخا‬ , ٞ‫اىح‬ , ‫ا‬ ‫ق‬.

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
7
‌‫الفرضية‌الفرعية‬‫الثانية‬‌:,‫ػالصة‬ ‫ت٘اةد‬ ‫ال‬‫أ‬‫يةر‬‫ك‬‫ات‬‌,ٞ ‫احصةا‬ ,‫قالىة‬‫ن‬ ,‫ٍؼْ٘ٝة‬ ٙ٘‫ٍسةت‬ ‫ػْةد‬...0≥α‫ى‬,‫تَْٞة‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٓ‫بؼْاصر‬,َْٞ‫نت‬‫أس‬ٛ‫اىحلةر‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ٖ‫اى‬ ‫اىَةاه‬ٜ‫ٞنية‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ْٜ ‫اىةبةا‬ ‫اىَةاه‬ٜ‫فة‬
,ٞ‫اىداىي‬ , ٞ‫اىح‬ , ‫ا‬ ‫ق‬.
‌‫الفرضية‌الفرعية‬‫الثالثة‬‌:,‫ػالصة‬ ‫ت٘اةد‬ ‫ال‬‫أ‬‫يةر‬‫ك‬‫ات‬‌,ٞ ‫احصةا‬ ,‫قالىة‬‫ن‬ ,‫ٍؼْ٘ٝة‬ ٙ٘‫ٍسةت‬ ‫ػْةد‬...0≥α‫ى‬,‫تَْٞة‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٓ‫بؼْاصر‬,َْٞ‫نت‬‫أس‬ٛ‫اىحلةر‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ٖ‫اى‬ ‫اىَةاه‬ٜ‫ٞنية‬-,‫تَْٞة‬ْٜ ‫اىةبةا‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ٜ‫فة‬
,ٝ‫ي‬ ,‫صٞاغ‬,َ‫اىَْظ‬.
‌‫الفرضية‌الفرعية‬‫الرابعة‬‌:,‫ػالصة‬ ‫ت٘اد‬ ‫ال‬‫أ‬‫يةر‬‫ك‬‫ات‬‌,ٞ ‫احصةا‬ ,‫قالىة‬‫ن‬ ,‫ٍؼْ٘ٝة‬ ٙ٘‫ٍسةت‬ ‫ػْةد‬...0≥α‫ى‬,‫تَْٞة‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٓ‫بؼْاصر‬,َْٞ‫نت‬‫أس‬ٛ‫اىحلةر‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ٖٞ‫اى‬ ‫اىَةاه‬ٜ‫نية‬-,‫تَْٞة‬ْٜ ‫اىةبةا‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ٜ‫فة‬
,‫اى‬ ,‫صٞاغ‬,َ‫اىَْظ‬.
‌‫الفرضية‌الفرعية‬‫اخلامسة‬‌:,‫ػالص‬ ‫ت٘اد‬ ‫ال‬‫أ‬‫يةر‬‫ك‬‫ات‬‌,ٞ ‫احصةا‬ ,‫قالىة‬‫ن‬ ,‫ٍؼْ٘ٝة‬ ٙ٘‫ٍسةت‬ ‫ػْةد‬...0≥α‫ى‬,‫تَْٞة‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٓ‫بؼْاصر‬,َْٞ‫نت‬‫أس‬ٛ‫اىحلةر‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ٖ‫اى‬ ‫اىَةاه‬ٜ‫ٞنية‬-,‫تَْٞة‬ْٜ ‫اىةبةا‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ٜ‫فة‬
‫إداع‬ ,‫صٞاغ‬,َ‫اىَْظ‬.
‌‫الفرضية‌الفرعية‬‫السادسة‬‌:,‫ػالص‬ ‫ت٘اد‬ ‫ال‬‫أ‬‫يةر‬‫ك‬‫ات‬‌,ٞ ‫احصةا‬ ,‫قالىة‬‫ن‬ ,‫ٍؼْ٘ٝة‬ ٙ٘‫ٍسةت‬ ‫ػْةد‬...0≥α‫ى‬,‫تَْٞة‬‫أس‬
ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬ٓ‫بؼْاصر‬,َْٞ‫نت‬‫أس‬ٛ‫اىحلةر‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬‫أس‬ٜ‫اىٖٞنية‬ ‫اىَةاه‬-,‫تَْٞة‬ْٜ ‫اىةبةا‬ ‫اىَةاه‬ ‫أس‬ٜ‫فة‬
‫اىحدٝو‬ ‫اىتٞا‬ٜ‫تراتٞج‬ ‫اال‬.
‫ب‬‌.:‌‫الفرضية‌الرئيسية‌الثانية‬‌
‫ال‌ر‬‌‫ٛخ‬ ‫ذ‌فرٔد‌راد‌دالنخ‌ايصب‬ ٕ‫عُذ‌يسزٕٖ‌يعُٕٚخ‬‌(.0.:‌‌≥α)‌ٙ‫ف‬‌‫بثبد‌افراد‌انعُٛخ‌يٕل‬ ‫ا‬‌‌ٖٕ‫يسز‬
‌‫اْزًبو‬‫انًُظًبد‬‌‫قٛذ‌انذراسخ‬‌‌‫ثزًُٛخ‬‫رأس‬‌(‌‫انًبل‌انفكر٘‌رعزٖ‌نهًزغٛراد‌انزبنٛخ‬‫انًُظًخ‬‌‌,ًٙ‫انًؤْم‌انعه‬‌‌,
‌ٙ‫انًركز‌انٕظٛفٙ,‌يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬)‌
5 ,ٞ‫اىتاى‬ ,ٞ‫اىورػ‬ ‫اىورٗض‬ ٘‫بي‬ ِ‫َٝن‬ ,ٞ‫اىورظ‬ ٓ‫ٕت‬ ٍِٗ
‫الفرض‬‌‌‫الفرعي‬‫االول‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫افراق‬ ‫ااابات‬‌,‫اىؼْٞة‬
‫ح٘ه‬ً‫إتَا‬ ٙ٘‫ٍست‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,َْٞ‫بت‬‫أس‬ٙ‫تؼة‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬‫ىَتغٞر‬,َ‫اىَْظ‬.
‫الفرض‬‌‫الفرعي‌الثاني‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫ا‬‫افراق‬ ‫اابات‬‌,ْٞ‫اىؼ‬
‫ح٘ه‬ً‫إتَا‬ ٙ٘‫ٍست‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,َْٞ‫بت‬‫أس‬ٙ‫تؼة‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬‫ىَتغٞر‬َٜ‫اىؼي‬ ‫اىَؤٕو‬.
‫الفرض‬‌‫الفرعي‌الثالث‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫ا‬‫افراق‬ ‫اابات‬‌,ْٞ‫اىؼ‬
‫ح٘ه‬ً‫إتَا‬ ٙ٘‫ٍست‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,َْٞ‫بت‬‫أس‬ٙ‫تؼة‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬‫ىَتغٞر‬ٜ‫ٞو‬ ٘‫اى‬ ‫اىَرمة‬.
‫الفرض‬‌‫الفرعي‌الرابع‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫ا‬‫افراق‬ ‫اابات‬‌,ْٞ‫اىؼ‬
‫ح٘ه‬ً‫إتَا‬ ٙ٘‫ٍست‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,َْٞ‫بت‬‫أس‬ٙ‫تؼة‬ ٛ‫اىونر‬ ‫اىَاه‬‫ىَتغٞر‬ٜ‫ف‬ ,ٍ‫اىخد‬ ‫ٍد‬,َ‫اىَْظ‬.

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
8
‫ج‬‌.:‌‫الفرضية‌الرئيسية‌الثالثة‬‌
‌‫ال‬‌‫ذ‬ ٕ‫ر‬‌‫ٛخ‬ ‫فرٔد‌راد‌دالنخ‌ايصب‬(‌‫عُذ‌يسزٕٖ‌يعُٕٚخ‬.0.:‌‌≥α)‌ٙ‫ف‬‌‫بثبد‌افراد‬ ‫ا‬‌‫انعُٛخ‌يٕل‬‌‌ٖٕ‫يسز‬
‫يًبرسخ‬‌‫انًُظًبد‬‌‫قٛذ‌انذراسخ‬‌‫ن‬‫عًهٛخ‌صٛبغخ‌ا‬‫سزرارٛجٛخ‬‌‫االعًبل‬‌(‌‫رعزٖ‌نهًزغٛراد‌انزبنٛخ‬‫انًُظًخ‬‌‌,‌‫انًؤْم‬
ًٙ‫انعه‬‌‌ٙ‫,‌انًركز‌انٕظٛفٙ‌,‌يذح‌انخذيخ‌ف‬‫انًُظًخ‬)‌
َ‫بلىر‬ ‫ميكن‬ , ًُ‫الفزض‬ ‫هذه‬ ‫ومن‬‫الفزوض‬: ًُ‫التال‬ ًُ‫الفزع‬
‫الفرض‬‌‫الفرعي‌االول‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫ا‬‫اابات‬‫افراق‬‌,‫اىؼْٞة‬
‫ح٘ه‬ٙ٘‫ٍست‬, ‫ٍَا‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,ٞ‫ىؼَي‬,‫صٞاغ‬‫ا‬,ٞ‫تراتٞج‬‫االػَاه‬ٙ‫تؼة‬‫ىَتغٞر‬,َ‫اىَْظ‬.
‫الفرض‬‌‫الفرعي‌الثاني‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫ا‬‫اابات‬‫افراق‬‌,ْٞ‫اىؼ‬
‫ح٘ه‬ٙ٘‫ٍست‬, ‫ٍَا‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,ٞ‫ىؼَي‬,‫صٞاغ‬‫ا‬,ٞ‫تراتٞج‬‫االػَاه‬ٙ‫تؼة‬‫ىَتغٞر‬َٜ‫اىؼي‬ ‫اىَؤٕو‬.
‫الفرض‬‌‌‫الفرعي‬‫الثالث‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬ ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬...0≥αٜ‫ف‬‫افراق‬ ‫ااابات‬‌,ْٞ‫اىؼ‬
‫ح٘ه‬ٙ٘‫ٍست‬, ‫ٍَا‬‫اىَْظَات‬, ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞد‬,ٞ‫ىؼَي‬,‫صٞاغ‬‫ا‬,ٞ‫تراتٞج‬‫االػَاه‬ٙ‫تؼة‬‫ىَتغٞر‬ٜ‫ٞو‬ ٘‫اى‬ ‫اىَرمة‬.
‫الفرض‬‌‫الفرعي‌الرابع‬‌:‌‫ال‬‫ت٘اد‬,ٞ ‫احصا‬ ,‫قالى‬ ‫كات‬ ‫فرٗف‬ٙ٘‫ٍست‬ ‫ػْد‬‫ن‬ ,ْٝ٘‫ٍؼ‬...0≥αٜ‫ف‬‫ا‬‫اابات‬‫افراق‬‌,ْٞ‫اىؼ‬
‫ح٘ه‬ٙ٘‫ٍست‬, ‫ٍَا‬‫اىَْظَةات‬,‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫صٞةد‬‫ى‬,‫صةٞاغ‬ ,‫ؼَيٞة‬‫ا‬,ٞ‫ةتراتٞج‬‫االػَةاه‬ٙ‫تؼةة‬‫ىَتغٞةر‬ٜ‫فة‬ ,‫اىخدٍة‬ ‫ٍةد‬
,َ‫اىَْظ‬.
5-‫منوذج‬‫الدراسة‬:Model of The Study
5 ٜ‫ماٟت‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫َّ٘كا‬ , ‫ا‬ ‫اىد‬ ‫فرظٞات‬ ‫ظ٘ء‬ ٜ‫ف‬ ‫اىحاح‬ ‫ٝتدق‬
‫شكل‬(‫رقـــه‬1)‫املتغ‬‫يوضح‬(‫التابع‬‫واملتغري‬‫املستكلة‬‫ريات‬)‫الدراسة‬‫منوذج‬
‌
‌
‌
‌
‌
‌
‌
‌
‌
‫اىحاح‬ ‫اػداق‬ ٍِ 5 ‫اىَصد‬
‫تينية‬‫رأس‬‫الفكري‬‫املال‬
ًُ‫تنن‬‫رأس‬ٍ‫البشز‬ ‫املال‬
ًُ‫تنن‬‫رأس‬ٌ‫اهلًكل‬ ‫املال‬
ًُ‫تنن‬‫الزبائين‬ ‫املال‬ ‫رأس‬
‫االسرتاتيجية‬‫صياغة‬
ًُ‫اخلارج‬ ُ‫البًئ‬ ُ‫دراس‬
ًُ‫الداخل‬ ُ‫البًئ‬ ُ‫دراس‬
ُ‫رؤي‬ ُ‫صًاغ‬ُ‫املنظن‬
ُ‫رسال‬ ُ‫صًاغ‬ُ‫املنظن‬
‫أهداف‬ ُ‫صًاغ‬ُ‫املنظن‬
ٌ‫السرتاتًج‬ ‫البديل‬ ‫اختًار‬

ُ‫للدراس‬ ‫العام‬ ‫اإلطار‬: ًً‫ا‬‫ل‬‫او‬ُ‫الدراس‬ ًُ‫منهج‬
9
6-‫ميو‬‫ج‬‫الدراسة‬:Methodology of The Study
‫اعتمدت‬‫على‬ ‫الدراسة‬‫ال‬‫منهج‬ً‫التحلٌل‬ ً‫الوصف‬‫اسلوب‬ ‫تضمن‬ ‫الذي‬‫البحث‬ً‫المكتب‬,‫و‬‫اسلوب‬ً‫المٌدان‬ ‫المسح‬
‫البٌانات‬ ‫لجمع‬‫الدراسة‬ ‫اداة‬ ‫بواسطة‬.
7-‫جمتنع‬‫الدراسة‬‫و‬‫العيية‬:Population & Sample of The Study
(‫أ‬):‫الدراسة‬‫جمتنع‬
‫ون‬‫و‬‫م‬ ‫وة‬‫و‬‫الدراس‬ ‫وع‬‫و‬‫مجتم‬ ‫وون‬‫و‬‫تك‬‫وات‬‫و‬‫المنظم‬‫ا‬ ‫ودد‬‫و‬‫وع‬ ‫وٌمن‬‫و‬‫ال‬ ً‫و‬‫و‬‫ل‬ ‫وة‬‫و‬ٌ‫لودو‬ ‫ة‬ ‫ون‬‫و‬‫المص‬4‫وات‬‫و‬‫منظم‬ً‫و‬‫و‬ ‫و‬,‫ةرم‬‫ة‬‫اىل‬
,َْٞٞ‫اى‬,‫ىصْاػ‬,ٝٗ‫اأق‬ ‫ٗتجا‬٘‫نٝدم‬,,‫اةرم‬٘‫اةوام‬,‫ٞة‬ ‫اىدٗا‬ ‫ىيصةْاػات‬,,‫اةرم‬‫ةح‬‫ث‬‫ٍةا‬ ‫فا‬‫ىيصةْاػات‬
,ٞ ‫اىدٗا‬,,‫اىلرم‬,ٝٗ‫االق‬ ,‫ىصْاػ‬ ,ٞ‫اىدٗى‬,,‫اىلرم‬,ٞ ‫اىدٗا‬,‫ة‬ ٝ‫اىتد‬,‫ٞة‬ ‫اىدٗا‬ ‫ىيصةْاػات‬,,‫اةرم‬٘‫بٞة‬ً ‫فةا‬
,ٞ ‫اىدٗا‬ ‫ىيصْاػات‬,,‫اىلرم‬,َْٞٞ‫اى‬,ٝ‫اىَصر‬,ٝٗ‫اأق‬ ,‫ىصْاػ‬,,‫اىلرم‬,َٞ‫اىؼاى‬, ٝ‫اىتد‬,‫اأقٗٝة‬ ,‫ىصْاػ‬,
‫وة‬‫و‬ٌ ‫الدوا‬ ‫وناعات‬‫و‬‫للص‬ ‫وا‬‫و‬‫لارم‬ ‫وا‬‫و‬‫رل‬ ‫وركة‬‫و‬‫ش‬‫(و‬‫و‬‫و‬‫ت‬‫اد‬ ‫وتب‬‫و‬‫اس‬‫ا‬‫و‬‫و‬ٌ‫ابر‬ ً‫و‬‫و‬‫ل‬ ‫وا‬‫و‬‫التتاحه‬ ‫و‬‫و‬‫ت‬ ‫وث‬‫و‬ٌ‫ح‬ ‫ة‬ ‫و‬‫و‬‫النش‬ ‫وة‬‫و‬ ٌ‫حد‬ ‫وا‬‫و‬‫كونه‬
0.0.ً),‫وكانت‬‫مكونة‬ ٌ‫التحل‬ ‫وحدة‬‫م‬‫ن‬ً‫لو‬ ‫االاسوا‬ ‫ورسسواء‬ ‫االدارات‬ ‫ومودٌري‬ ‫لٌا‬ ‫ال‬ ‫االدارة‬ ‫اعضاء‬
‫المنظمات‬‫لودوٌة‬ ‫ة‬ ‫المصن‬ ‫الٌمنٌة‬.
‫اختٌار‬ ‫ت‬ ‫واد‬‫المنظمات‬‫لودوٌة‬ ‫ة‬ ‫المصن‬ ‫الٌمنٌة‬‫للدراسة‬ ‫كمجتمع‬‫موضوو‬ ‫موع‬ ‫كبٌور‬ ‫بشك‬ ‫تتال‬ ‫كونها‬
‫اآلتٌة‬ ‫االعتبارات‬ ً‫ل‬ ‫سٌما‬ ‫ال‬ ,‫الدراسة‬
-‫حو‬ ‫اجرٌت‬ ً‫الت‬ ‫والبحوث‬ ‫الدراسات‬ ‫ندرة‬‫المنظمات‬‫لودوٌة‬ ‫ة‬ ‫المصن‬ ‫الٌمنٌة‬.
-‫و‬ ‫مارات‬ ‫االست‬ ‫حج‬ ‫لكبر‬ ً‫ا‬‫نظر‬‫رأس‬‫تلك‬ ً‫ل‬ ‫الما‬‫المنظمات‬.
(‫ب‬):‫الدراسة‬‫عيية‬
,‫ػْٞة‬ ‫اىتٞا‬ ٌ‫ت‬,‫ة‬ ‫ا‬ ‫اىد‬‫اىؼيٞةا‬ ‫االقا‬ ٜ‫فة‬ ِٞ‫اىؼةاٍي‬ ‫ةتٖداع‬ ‫ا‬ ٌ‫تة‬ ‫بتٞة‬ ,ٝ‫اىقصةد‬ ,‫اىؼْٞة‬ ‫ةي٘ل‬ ‫ا‬ ‫ٗفةل‬
ٜ‫ف‬ ٚ ٘‫ٗاى‬‫ٍْظَات‬,‫االقٗٝة‬ ,‫صْاػ‬ٗ ٌ‫ػية‬ ٚ‫ػية‬ ‫ٝنّ٘ة٘ا‬ ُ‫ا‬ ‫ٝوتةرض‬ ِ‫ٍة‬ ٌ‫ٕة‬ ٌّٖ٘‫مة‬,‫بؼَيٞة‬ ,‫اٝة‬ ‫ق‬
‫مَةا‬ ,ٞ‫ةتراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬ُ‫ا‬ ‫ٝوتةرض‬ ٔ‫اّة‬ٜ‫فة‬ ‫م٘ا‬ ‫ٝلةا‬,‫ػَيٞة‬ٌ‫ػَيٖة‬ ٌ‫بتنة‬ ,ٞ‫ةتراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صةٞاغ‬
,‫ارم‬ ‫مو‬ ٜ‫ف‬ ‫ٝ٘اد‬ ٞ‫ح‬ٍِ ‫ر‬ ‫ام‬ ٚ‫اى‬ ‫بؼعٖا‬ ٜ‫ف‬ ‫ٝصو‬ ‫صد‬ ِٞ‫اىؼاٍي‬ ٍِ ‫محٞر‬ ‫ػدق‬0..‫ٝترمةة‬ ‫ػاٍةو‬
ٜ‫ف‬ ٌَٖ‫ٍؼظ‬‫ا‬ ‫ا‬ ٘‫اى‬‫ٗأ‬ ٜ‫ٗباىتاى‬ ‫اىَصْغ‬ ٜ‫ف‬ ,ٞ‫الّتاا‬‫فةال‬ ٜ‫اىتْظَٞة‬ ً‫اىٖر‬ ‫وو‬ ‫ا‬ ٜ‫ف‬ ‫تقغ‬ ٌٖ‫اػَاى‬ ُ
‫تٖداع‬ ‫ا‬ ٌ‫ت‬ ّٔ‫فا‬ ٜ‫ٗباىتاى‬ ‫فٖٞا‬ ُ٘‫م‬ ‫ٝلا‬ ‫ال‬ ٌّٖ٘‫م‬ ,ٞ‫تراتٞج‬ ‫اال‬ ,‫صٞاغ‬ ,ٞ‫بؼَي‬ ,‫ٍؼرف‬ ٛ‫أ‬ ٌٖٝ‫ىد‬ ‫تت٘فر‬
‫اىؼا‬. ‫بتىل‬ ,ٝ‫ا‬ ‫ٗاىد‬ ,‫اىَؼرف‬ ٌٖٝ‫ىد‬ ‫تت٘فر‬ ٍِ ٌّٖ٘‫م‬ ٜ ٘‫ٗاى‬ ‫اىؼيٞا‬ ‫االقا‬ ٜ‫ف‬ ِٞ‫ٍي‬