1. PLANIFIKIMIPLANIFIKIMI
“ Po të dinim ku jemi dhe
ku synojmë të shkojmë,
do të gjykonim më mirë
çfarë duhet bërë dhe si
duhet bërë.”
Abraham Lincoln
2. Nocionet plan dhe planifikim
• Tërësi masash të menduara e të caktuara që
më parë, që parashikojnë ecurinë a mënyrën
e zhvillimit të një pune a veprimtarie, vëllimin
e afatet e saj
• Bërja me kohë e planit të masave që duhen
marrë, duke përcaktuar edhe afatet për një
punë, për një veprimtari
- organizoj punën sipas një plani
Emërues i përbashkët: synimisynimi
3. Ç’është planifikimi ?
(Jones,George,Hill)
Planifikimi është procesi i identifikimit dhe
selektimit të qëllimeve të duhura dhe rrugëve
të veprimit për një organizatë.
3 hapa drejt planifikimit të mirë:
1. Cilat qëllime duhet të ndiqen ?
2. Si duhet të arrihen qëllimet ?
3. Si duhet të alokohen resurset ?
– Planifikimi përcakton se sa është organizata
efektive dhe efiçente, si dhe përcakton
strategjinë e organizatës.
4. Planifikimi si funksion i
menaxhmentit
Proces racional i parashikimit të asaj që
do të ndodhë në të ardhmen
• Modeli themelor i planifikimit:
Analiza
e të gjitha
mundësive
Definimi i
qëllimeve
Aktivizimi
i planeve
Zgjedhja e
alternativës
më të mirë
Zhvillimi i
alternativës
së zgjedhur
5. Parashikimi dhe premisat
• Pjesë e planifikimit
që vlerëson gjasat
për ngjarje të
caktuara
• Hipoteza mbi
ngjarjet e së
ardhmes që mund të
ndikojnë në
veprimtarinë e
organizatës
Premisat mbi ekonominë
Premisat mbi veprimtarinë
Premisat mbi ndërmarrjen
Parashikimet
6. Metodat e parashikimit
• Nxjerrja e trendit
• Analiza ekonomike
• Hulumtimet e tregut
• Mendimi i ekspertëve
8. Procesi i vendosjes
Definimi
i problemit
Mbledhja e
të dhënave
Zhvillimi
i alternativave
Parashikimi
i pasojave
Zgjedhja
e solucionit
optimal
Zbatimi
i solucionit
Matja e
rezultateve
11. Modelet e vendosjes
• Modeli fizik
• Modeli skematik
• Modeli matematik
• Modeli gjasor
12. Teknikat e vendosjes
• Kërkimet operacionale
• Teknika e drurit
• Brainstorming
• Delphi
13. Klasifikimi i planeve
Llojet e planeve
sipas:
Kohëzgjatjes Nivelit
Shpeshtësisë
së përdorimit
Afatgjata Strategjike
Plane me një
përdorim
Afatmesme
Afatshkurtëra
Taktike
Operative
Plane
standarde
14. Planifikimi strategjik
Planifikimi është proces që shërben për t’i
dhënë konkretësi operative strategjisë
• Plani është rezultat i procesit të planifikimit
• Plani është dokument që përshkruan veprimet që duhet
ndërmarrë, burimet e përfshira, rezultatet e pritura,
afatet dhe përgjegjësitë
• Plani lidhet me të ardhmen, prandaj
pashmangshmërisht ndërlidhet me parashikimet
• Plani mundëson kontrollimin e rezultateve të arritura
analiza strategjia plani realizimi kontrolli
15. • Strategjia i përket aktivitetit ndërmarrës
• Plani është aktivitet menaxherik
• Plani vjetor, i cili transformohet në objektiva
sasiore të parashikuara, lidh buxhetin me
aktivitetet operative
• Planifikimi strategjik lidh strategjinë me planin,
pra aktivitetin ndërmarrës me atë menaxherik
dhe siguron koherencën mes tyre
• Planifikimi strategjik i bën koherente elementet
me afat të gjatë (vizioni, strategjia) dhe elementet
me afat të shkurtë (menaxhimi), duke dhënë një
pikë referuese për vendimet e përditshme
16. Planifikimi strategjik si aktivitet
kualifikues
• Përgjithësisht ekziston një konsideratë
e lartë për planifikimin strategjik, qoftë
për kontributin në sukses qoftë për
elegancën formale të procesit
• Megjithatë planifikimi strategjik ka
shumë pengesa, shpesh aplikohet
vetëm formalisht dhe nuk zbatohet
konkretisht në shumë ndërmarrje
(veçanërisht në Kosovë)
17. Planifikimi strategjik ?
• Kreativiteti ndërmarrës (strategjia) i përbërë
nga intuita, vetëbesimi, emocionet dhe
kompetencat e lehta dhe
Racionaliteti menaxherik pak a shumë i
proceduralizuar mbase dhe burokratik
• Thënie kineze: “Gjithmonë është shumë
vështirë të bëhen parashikime, sidomos kur
ato kanë të bëjnë me të ardhmen”
• Teoria dhe Praktika, Truri dhe Dora,
Koha e Analizës dhe Koha e Realizimit
18. • Pse planifikim strategjik ose menaxhim
strategjik?
- I përgjigjet kërkesave për t’i dominuar
ndryshimet, për t’i kontrolluar ato dhe
për t’i adresuar nga dëshirohet
- Mënyrë e ballafaqimit me temën më të
rëndësishme të ndërmarrjes:
PersistencaPersistenca kundrejt NdryshimitNdryshimit
19. Qasja e re për planifikimin
Vizioni i fortë ndërmarrës
Vlerësimi i situatës dhe i potencialit
Vëmendja për proceset emergjente
Përshtatshmëria dhe
shfrytëzimi i mundësive për të krijuar
Përparësi Konkurruese
20. Planifikimi operativ
• Përfshin:
- mbledhjen e informatave
- vlerësimin e varianteve të mundshme
- zgjedhjen e variantit optimal
• Ka të bëjë me planet afatshkurtëra dhe
buxhetin (muaji, tremujori, gjashtëmujori dhe
viti)
• Planifikimi operativ udhëhiqet me planet e
qëndrueshme
21. Planet e qëndrueshme
• PolitikatPolitikat
• Procedurat
• Rregullat
Si duhet bërë?
Shërbejnë për të drejtuar veprimet
për realizimin e objektivave
22. Planet e qëndrueshme
• Politikat
• ProceduratProcedurat
• Rregullat
Çfarë duhet bërë?
Shërbejnë për të zbatuar politikat
23. Planet e qëndrueshme
• Politikat
• Procedurat
• RregullatRregullat
Përcaktojnë kahjet e sjelljes
së individit në grup
25. Buxhetet
Mjete për formulim sasior të planeve
Parashikimi i të hyrave dhe shpenzimeve
• Buxheti me bazën fillestare zero
• Buxheti rrjedhës
26. Planifikimi afatgjatë dhe buxhetimi
• Parimet që mundësojnë planifikim
afatgjatë dhe buxhetim:
- formalizimi i problemit të planifikimit
- zona kohore e planifikimit
- integrimi i planeve
27. Buxheti si bazë për ndarjen
në nivele të përgjegjësisë
• Participimi në buxhet
• Buxheti i arritshëm
• Buxheti i ndryshueshëm
28. Planifikimi i afarizmit të tërësishëm
• I paraprijnë: parashikimi, planifikimi
strategjik dhe planifikimi operativ
• Ka për qëllim integrimin e planeve dhe
buxheteve për realizimin e qëllimeve të
ndërmarrjes
29. Planifikimi financiar
Procesi i hartimit të planit financiar me
të dhënat e domosdoshme financiare
• Ecuria e planifikimit financiar:
Projektimi i pasqyrës financiare
Përcaktimi i fondeve të nevojshme
Parashikimi i fondeve të mundshme
Ndërtimi dhe sigurimi i sistemit të kontrollit
Mundësia e modifikimit të planit bazal
Ndërtimi i performansave të sistemit financiar
30. Kriteret themelore
• Rentabiliteti
Fitimi
Kapitali i tërësishëm i
angazhuar
• Likuiditeti
Mjetet qarkulluese
Detyrimet afatshkurtëra
Metodat për kthimin e investimeve:
• Shtimi i shitjes
• Kufizimi i shpenzimeve
• Kufizimi i mjeteve
• Kombinimi i të gjitha varianteve
32. MBO (Management By Objectives - Drucker)
• Bën integrimin e qëllimeve organizative me
nevojat individuale të menaxherit
• Karakteristikat:
- I orientuar në rezultate e jo në aktivitete
- Zhvillohet sipas procesit të planifikimit, duke
shndërruar qëllimet e përgjithshme në qëllime
individuale të menaxherit
- Insiston në shtimin e efekteve të menaxherit
34. PERT (Program evaluation and review
technique)
• Lidhshmëri me CPM (Critical Path
Method)
• Analizon tërë rrjetin e aktiviteteve,
përfshirë edhe rrugën kritike
• Kjo metodë krijon tri vlerësime:
- më optimisten
- më të mundshmen
- më pesimisten
35. PIMS (Profit impact of marketing strategy)
• Disa variabla strategjike që ndikojnë në profitabilitet:
- pjesëmarrja në treg
- cilësia e produktit
- intensiteti i investimeve
- cilësia e shërbimit
• PIMS tenton t’i adresojë tri pyetje bazale:
- Cila është shkalla tipike e profitit për secilin lloj të
biznesit?
- Cilat janë strategjitë aktuale në kompani, çfarë
mund të jenë rezultatet e ardhshme operative?
- Cilat strategji mund të ndihmojnë në arritjen e
rezultateve të ardhshme operative?
36. • Gjashtë fusha të informatave mbi
biznesin në të cilat mbështetet PIMS:
- karakteristikat e mjedisit të biznesit
- pozita konkurruese e biznesit
- struktura e procesit të prodhimit
- si alokohet buxheti
- veprimi strategjik
- rezultatet operative
39. BCG matrica
BOSTON CONSULTING GROUP
(BCG) MATRIX është zbuluar nga
BRUCE HENDERSON i BOSTON
CONSULTING GROUP rreth vitit 1970
Sipas kësaj teknike, bizneset ose
produktet klasifikohen si performues të
ulët apo të lartë varësisht nga shkalla e
rritjes së tregut dhe pjesëmarrja relative
në treg
40. RRITJA E TREGUT
• Rritja e tregut përdoret si tregues i
atraktivitetit të tregut
• SHKALLA E RRITJES SË TREGUT
• SRT = Shitjet individuale - shitjet individuale
këtë vit vitin e kaluar
Shitjet individuale vitin e kaluar
• Tregjet që përjetojnë rritje të larta janë ato në
të cilat pjesëmarrja në tregjet totale është e
mundshme dhe ka një mori mundësish për
çdokënd që të bëjë para
41. PJESËMARRJA NË TREG
• Pjesëmarrja në treg është përqindja e tregut
total që shërbehet nga kompania, e matur
qoftë me kategorinë e të hyrave qoftë me
kategorinë e vëllimeve të njësive
• PJESËMARRJA RELATIVE NË TREG
• PRT = Shitjet e njësisë biznesore këtë vit
Shitjet e rivalit udhëheqës këtë vit
• Sa më e lartë pjesëmarrja në treg, aq më i
lartë proporcioni i tregut që kontrollohet
42. • Është model i planifikimit portfolio që bazohet
në idenë se njësitë biznesore të kompanisë
mund të klasifikohen në katër kategori:
Yje
Lopë mjelëse
Qen
Pikëpyetje
• Bazohet në kombinimin e rritjes së tregut dhe
pjesëmarrjes në treg që i përgjigjen
konkurruesit të ardhshëm më të mirë
BCG matrica e rritjes - pjesëmarrjes
44. YJET
Rritje e madhe, pjesëmarrje e madhe
• Yjet janë udhëheqës në biznes
• Ato gjithashtu kërkojnë investime të
mëdha, për ta ruajtur pjesëmarrjen e
tyre të madhe në treg
• Kjo çon nga shuma e madhe e konsumit
të parasë dhe gjenerimit të saj
• Duhet bërë përpjekje që të ruhet
pjesëmarrja e madhe në treg,
përndryshe ato mund të shndërrohen në
LOPË MJELËSE
45. • Ato janë themeli i kompanive dhe
shpesh yje të së djeshmes
• Ato gjenerojnë më shumë para sesa që
kërkohet
• Ato nxjerrin fitim duke investuar sa më
pak para që është e mundur
• Ato gjenden në një industri të pjekur, jo
që rritet apo që bjen
LOPËT MJELËSE
Rritje e vogël, pjesëmarrje e madhe
46. QENTË
Rritje e vogël, pjesëmarrje e vogël
• Qentë paraqesin grackat e parave
• Qentë nuk kanë potencial që të sjellin
më shumë para
• Një numër i qenve në kompani duhet
minimizuar
• Biznesi gjendet në një fazë rënëse
47. PIKËPYETJET
Rritje e madhe, pjesëmarrje e vogël
• Shumica e bizneseve nisen si
pikëpyetje
• Ato do të thithin shuma të mëdha
parash nëse pjesëmarrja në treg nuk
ndryshon (e ulët)
• Pse pikëpyetje ?
• Pikëpyetjet kanë potencial të bëhen yje
dhe eventualisht lopë me para, por
gjithashtu mund të bëhen qen
• Investimet duhet të jenë të larta për
pikëpyetjet
48. PSE BCG matrica ?
Të caktojë:
Profilet e produkteve/bizneseve
Kërkesat e parave për produktet
Ciklet e zhvillimit të produkteve
Alokimi i resurseve dhe vendimet
divestive
49. HAPAT KRYESORË TË BCG MATRICËS
• Identifikimi dhe ndarja e kompanisë në njësi
strategjike biznesore
• Caktimi dhe krahasimi i perspektivave të
secilës njësi strategjike biznesore sipas dy
kritereve:
1. Pjesëmarrja relative në treg e NjSB-së
2. Shkalla e rritjes së industrisë së NjSB-së
• Klasifikimi i NjSB-ve mbi bazat e BCG
matricës
• Zhvillimi i objektivave strategjike për secilën
NjSB
51. BENEFITET
• BCG matrica është e thjeshtë dhe e
lehtë për t’u kuptuar
• Ndihmon në vënien re të mundësive
dhe në mënyrën e shfrytëzimit të
shumicës së tyre
• Identifikon se si mund të shfrytëzohen
më së miri burimet e parave të
kompanisë për të maksimizuar rritjen
dhe profitabilitetin e ardhshëm të
kompanisë
52. KUFIZIMET
• BCG matrica përdor vetëm dy
dimensione: Shkallën e rritjes së tregut
dhe Pjesëmarrjen relative në treg
• Problemet në mbledhjen e të dhënave
për rritjen e tregut dhe pjesëmarrjen në
treg
• Pjesëmarrja e lartë në treg nuk
nënkupton gjithmonë fitim
• Bizneset me pjesëmarrje të vogël në
treg mund të jenë gjithashtu profitabile