Περίληψη της έκθεσης «Ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της χώρας: περίοδος αναφοράς 2000-2008. http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=389&sni[524]=1559&language=el-GR

1. ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢
ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΣΙΚΗ΢ ΑΛΛΑΓΗ΢
ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΤΔΑΣΩΝ
Φεβρουάριοσ 2012
ΠΠΠΟΟΟΙΙΙΟΟΟΣΣΣΗΗΗΣΣΣΑΑΑ
ΕΕΕΠΠΠΙΙΙΦΦΦΑΑΑΝΝΝΕΕΕΙΙΙΑΑΑΚΚΚΩΩΩΝΝΝ ΚΚΚΑΑΑΙΙΙ
ΤΤΤΠΠΠΟΟΟΓΓΓΕΕΕΙΙΙΩΩΩΝΝΝ ΤΤΤΔΔΔΑΑΑΣΣΣΩΩΩΝΝΝ
ΣΣΣΗΗΗ΢΢΢ ΧΧΧΩΩΩΡΡΡΑΑΑ΢΢΢
ΠΠΠΕΕΕ ΡΡΡ ΙΙΙ ΟΟΟ ΔΔΔ ΟΟΟ ΢΢΢ ΑΑΑΝΝΝ ΑΑΑ ΦΦΦ ΟΟΟ ΡΡΡ ΑΑΑ ΢΢΢ ::: 222000000000---222000000888

2. ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢
ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΣΙΚΗ΢ ΑΛΛΑΓΗ΢
ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΤΔΑΣΩΝ
Ποιότητα επιφανειακών και
υπόγειων υδάτων τησ χώρασ
- 1 -
ΕΕΕΚΚΚΣΣΣΕΕΕΛΛΛΕΕΕ΢΢΢ΣΣΣΙΙΙΚΚΚΗΗΗ ΠΠΠΕΕΕΡΡΡΙΙΙΛΛΛΗΗΗΨΨΨΗΗΗ

3. ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢
ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΣΙΚΗ΢ ΑΛΛΑΓΗ΢
ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΤΔΑΣΩΝ
Ποιότητα επιφανειακών και
υπόγειων υδάτων τησ χώρασ
2
ειδικοί ρφποι
0
50
100
150
200
2008 2007
αρικμόσκζςεων
Κατϊτερθ τθσ καλισ Καλι
Η τεχνικι ζκκεςθ με τίτλο «Ποιότθτα επιφανειακϊν και υπόγειων υδάτων τθσ χϊρασ: περίοδοσ
αναφοράσ 2000-2008» ςυντάχκθκε ςτο πλαίςιο ενθμζρωςθσ του Εκνικοφ Συμβουλίου Υδάτων
ςφμφωνα με τα οριηόμενα ςτον Ν3199/2003 και παρουςιάηει τθν ποιότθτα των επιφανειακϊν και
υπόγειων υδάτων τθσ χϊρασ, όπωσ αυτι προκφπτει από τθν αξιολόγθςθ των αποτελεςμάτων των
προγραμμάτων παρακολοφκθςθσ του Γενικοφ Χθμείου του Κράτουσ τθσ περιόδου 2006-2008 και του
Ινςτιτοφτου Γεωλογικϊν και Μεταλλευτικϊν Ερευνϊν τθσ περιόδου 2000-2008.
Κατά τθν εν λόγω χρονικι περίοδο παρακολοφκθςθσ διενεργικθκε πρόγραμμα δειγματολθψιϊν
και εργαςτθριακϊν αναλφςεων, ςε επιφανειακά και υπόγεια φδατα τθσ χϊρασ, για παραμζτρουσ
που ςχετίηονται με τθ ρφπανςθ των υδάτων από χθμικζσ ουςίεσ. Για τα επιφανειακά φδατα θ εικόνα
τθσ κατάςταςισ τουσ ςυμπλθρϊνεται με τθν οικολογικι τουσ κατάςταςθ που παρουςιάηεται ςτθ
μελζτθ «Ανάπτυξθ δικτφου και παρακολοφκθςθ των εςωτερικϊν, μεταβατικϊν και παράκτιων
υδάτων τθσ χϊρασ – αξιολόγθςθ / ταξινόμθςθ τθσ οικολογικισ τουσ κατάςταςθσ: Εκτίμθςθ τθσ
Οικολογικισ Ποιότθτασ των υδατικϊν ςωμάτων, που κακορίςτθκαν από τθν Κεντρικι Υπθρεςία
Υδάτων ςτα 14 υδατικά διαμερίςματα τθσ χϊρασ, για τουσ τφπουσ υδατικϊν ςυςτθμάτων που ορίηει
θ Οδθγία 2000/60/ΕΕ» που ςυντάχκθκε από το Ελλθνικό Κζντρο Θαλάςςιων Ερευνϊν το 2008.
Τα αποτελζςματα των εργαςτθριακϊν αναλφςεων υποβλικθκαν ςε ςτατιςτικι επεξεργαςία και
ςυγκρίκθκαν, με τα κεςμοκετθμζνα Πρότυπα Ποιότθτασ Περιβάλλοντοσ τθσ Κοινισ Υπουργικισ
Απόφαςθσ Η.Π. 51354/2641/Ε103/2010 για τισ ςυγκεντρϊςεισ οριςμζνων ρφπων και ουςιϊν
προτεραιότθτασ ςτα επιφανειακά φδατα και για τα υπόγεια φδατα με τα ποιοτικά πρότυπα τθσ
Κοινισ Υπουργικισ Απόφαςθσ 39626/2208/E130/2009 και τισ ανϊτερεσ αποδεκτζσ τιμζσ του
ςχετικοφ ςχεδίου Υπουργικισ Απόφαςθσ ςε εφαρμογι τθσ παραγράφου 2 του Άρκρου 3 τθσ
προαναφερκείςασ ΚΥΑ. Απϊτεροσ ςτόχοσ είναι θ εκτίμθςθ τθσ κατάςταςθσ των υδάτων ςε ςχζςθ με
τθν παρουςία χθμικϊν ουςιϊν ςε αυτά.
Η αξιολόγθςθ τθσ χθμικισ κατάςταςθσ ανά κζςθ, για τισ ουςίεσ προτεραιότθτασ γίνεται με βάςθ τθν
αρχι τθσ δυςμενζςτερθσ κατάταξθσ από όλεσ τισ
εξεταηόμενεσ παραμζτρουσ (one-out-all-out) και εν
ςυνεχεία ςφγκριςθ με τα αντίςτοιχα πρότυπα ποιότθτασ
περιβάλλοντοσ. Από το ςφνολο των κζςεων που
παρακολουκικθκαν τθ διετία 2007-2008, το 64% (2007)
και το 55% (2008) των κζςεων ταξινομείται ςε καλι
χθμικι κατάςταςθ, ενϊ ςτο υπόλοιπο 36% (2007) και
45% (2008) θ χθμικι κατάςταςθ διαφαίνεται κατϊτερθ
τθσ καλισ.
Οι ειδικοί ρφποι αποτελοφν υποβοθκθτικζσ
παραμζτρουσ που ςυναξιολογοφνται κατά τθν
ταξινόμθςθ τθσ οικολογικισ κατάςταςθσ. Η αξιολόγθςθ
τθσ κατάςταςθσ ανά κζςθ, για τουσ ειδικοφσ ρφπουσ γίνεται κεωρϊντασ αςτοχία όταν ζςτω και μία
παράμετροσ ςε μία κζςθ δεν πλθροί τα κακοριηόμενα πρότυπα ποιότθτασ περιβάλλοντοσ. Από το
ςφνολο των κζςεων που παρακολουκικθκαν τθ διετία 2007-2008 και ςε ςχζςθ με τουσ ειδικοφσ
ρφπουσ, το 64% (2007) και το 40% (2008) των κζςεων ταξινομείται ςε καλι κατάςταςθ, ενϊ ςτο
υπόλοιπο 37% (2007) και 60% (2008) θ κατάςταςθ χαρακτθρίηεται ωσ κατϊτερθ τθσ καλισ.
Οι διαφοροποιιςεισ ςτο ποςοςτό των κζςεων
που πετυχαίνουν καλι χθμικι κατάςταςθ μεταξφ
των ετϊν 2007 και 2008, δεν κα πρζπει να
ερμθνευκοφν αναγκαςτικά ωσ επιδείνωςθ των
ποιοτικϊν χαρακτθριςτικϊν των υδάτινων
ουςίεσ προτεραιότθτασ
0
50
100
150
200
2008 2007
αρικμόσκζςεων
Κατϊτερθ τθσ καλισ Καλι

4. ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢
ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΣΙΚΗ΢ ΑΛΛΑΓΗ΢
ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΤΔΑΣΩΝ
Ποιότητα επιφανειακών και
υπόγειων υδάτων τησ χώρασ
3
ςωμάτων τθσ χϊρασ το 2008 ςε ςχζςθ με το 2007, κακϊσ ςχετίηονται άμεςα και με τα όρια
ανίχνευςθσ και ποςοτικοφ προςδιοριςμοφ των μεκόδων, οι οποίεσ εφαρμόςκθκαν προκειμζνου να
αναλυκοφν οι εν λόγω χθμικζσ παράμετροι. Ειδικότερα τα όρια ανίχνευςθσ και ποςοτικοφ
προςδιοριςμοφ των αναλυτικϊν μεκόδων που χρθςιμοποιικθκαν για αρκετζσ παραμζτρουσ το 2008
είναι αρκετά χαμθλότερα των αντίςτοιχων που χρθςιμοποιικθκαν το 2007. Είναι πολφ πικανό ότι ωσ
αποτζλεςμα των ανωτζρω βελτιϊςεων των αναλυτικϊν μεκόδων, το ποςοςτό των ουςιϊν
προτεραιότθτασ οι οποίεσ δεν ανιχνεφκθκαν ςτα υδάτινα ςϊματα τθσ χϊρασ αυξικθκε από 8% το
2007 ςε 18% το 2008, ενϊ θ αντίςτοιχθ αφξθςθ για τουσ ειδικοφσ ρφπουσ είναι από 14% το 2007 ςε
22% το 2008.
Η αςτοχία ςε ςχζςθ με τα ποιοτικά πρότυπα περιβάλλοντοσ για τισ ουςίεσ προτεραιότθτασ και τουσ
ειδικοφσ ρφπουσ ςχετίηεται με τθν αγροτικι δραςτθριότθτα και τθν εφαρμογι προϊόντων
φυτοπροςταςίασ, όπωσ ςτθν περίπτωςθ των diuron, isoproturon και monolinuron που αποτελοφν
ηιηανιοκτόνα των οποίων απαγορεφεται θ εφαρμογι ςταδιακά από τα μζςα τθσ δεκαετίασ του 1980
με τελευταίο ζτοσ απόςυρςθσ το 2007 για τα δφο πρϊτα και το 1999 για το monolinuron. Υπερβάςεισ
παρατθρικθκαν επίςθσ ςτθν δραςτικι ουςία methamidofhos, που χρθςιμοποιείται ωσ εντομοκτόνο,
και τθσ οποίασ θ απόςυρςθ ξεκίνθςε ςτισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 1990 με τελευταίο ζτοσ
απόςυρςθσ το 2007. Οι υπερβάςεισ ςτα μζταλλα (υδράργυροσ, κάδμιο) και ςε οργανικζσ ενϊςεισ
ςχετίηεται με τθν βιομθχανικι κυρίωσ δραςτθριότθτα των κλάδων κλωςτοχφαντουργίασ, διφλιςθσ
πετρελαίου, παραγωγισ παραςιτοκτόνων και άλλων αγροχθμικϊν προϊόντων, χρωμάτων,
ςυνκετικϊν ινϊν, αλλά και ςε χϊρουσ ανεξζλεγκτθσ διάκεςθσ απορριμμάτων. Ειδικότερα τα
παράγωγα τριβοφτυλο-καςςιτζρου ςχετίηονται με τα προϊόντα που χρθςιμοποιοφνται για τθν
προςταςία των υφάλων των πλοίων και οι επιφανειοδραςτικοί παράγοντεσ ωσ πρϊτεσ φλεσ ςτθν
βιομθχανία καλλυντικϊν και ιατρικϊν παραςκευαςμάτων, που διευκολφνουν τον ςχθματιςμό
ομογενϊν μειγμάτων μθ αναμίξιμων υγρϊν.
Στα υπόγεια φδατα, με εξαίρεςθ τον υδράργυρο, για τον οποίο αρκετζσ μετριςεισ δεν μποροφν να
αξιολογθκοφν, δεδομζνου ότι θ
οριακι τιμι αξιολόγθςθσ
ςυμπίπτει με το όριο ανίχνευςθσ
τθσ μεκόδου, οι περιςςότερεσ
υπερβάςεισ παρατθροφνται ςε
παραμζτρουσ που ςχετίηονται με
φαινόμενα υφαλμφρινςθσ
(χλωριόντα, αγωγιμότθτα, κειικά)
(17% των υπόγειων υδατικϊν
ςυςτθμάτων ςε κακι χθμικι
κατάςταςθ ωσ προσ τα χλωριόντα),
ςτο αργίλιο (13% των υπόγειων
υδατικϊν ςυςτθμάτων ςε κακι
χθμικι κατάςταςθ) και ςτα νιτρικά
(11% των υπόγειων υδατικϊν
ςυςτθμάτων ςε κακι χθμικι
κατάςταςθ), ενϊ ακολουκοφν τα
μζταλλα μόλυβδοσ, αρςενικό και νικζλιο, ςτα οποία λιγότερο από 6% των υπόγειων υδατικϊν
ςυςτθμάτων παρουςιάηει κακι χθμικι κατάςταςθ.
Ο ςτόχοσ του ζργου που παρουςιάηεται ςτθν παροφςα ζκκεςθ είναι διττόσ. Αφ ενόσ αποςκοπεί ςτθ
ςυγκζντρωςθ και αξιολόγθςθ, υπό το φωσ του ςφγχρονου κεςμικοφ πλαιςίου, των διακζςιμων
ςτοιχείων τθσ περιόδου 2000-2008 και αφ ετζρου ςτον εντοπιςμό των ελλείψεων και αδυναμιϊν του
προγράμματοσ παρακολοφκθςθσ, όπωσ αυτό εφαρμόςτθκε κατά τθ ςυγκεκριμζνθ περίοδο. Κατά
ςυνζπεια τα ςυμπεράςματα που εξάγονται, χριςιμα ςε κάκε περίπτωςθ, κα πρζπει να
αντιμετωπίηονται με επιφφλαξθ ωσ προσ τθν απόλυτθ βαςιμότθτά τουσ για λόγουσ που ςχετίηονται
με τισ αδυναμίεσ του προγράμματοσ, οι οποίεσ ςυνοψίηονται ςτθ ςυνζχεια. Ειδικότερα:
 Η περίοδοσ αναφοράσ (2000-2008) επιτρζπει τθν αποτφπωςθ τθσ εικόνασ για τθν εν λόγω
περίοδο, χωρίσ αναγκαςτικά αυτι να αντανακλά τθ ςθμερινι κατάςταςθ. Ωςτόςο, θ
41
31 26 23 18 14 13 10 2 2 0 0
189
171
204 207 212
205
186
206 217 217 230
117
6
34
6 6 6
17
37
20 17 17
6
119
0
50
100
150
200
250
Χλωριοφχαιόντα
Αργίλιο
ΝιτρικάΆλατα
Aγωγιμότθτα
Θειικάιόντα
Μόλυβδοσ
Αρςενικό
Νικζλιο
Κάδμιο
Ολικόχρϊμιο
pH
Υδράργυροσ
Αριθμόσυόγειωνυδατικώνςυςτημάτων
κακι χθμικι κατάςταςθ καλι χθμικι κατάςταςθ μθ χαρακτθριςμζνθ

5. ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢
ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΣΙΚΗ΢ ΑΛΛΑΓΗ΢
ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ ΤΔΑΣΩΝ
Ποιότητα επιφανειακών και
υπόγειων υδάτων τησ χώρασ
4
αποτφπωςθ αυτι είναι αναγκαία τόςο αυτι κακ εαυτι όςο και ςε ςφγκριςθ με τισ
μελλοντικζσ δειγματολθψίεσ και αναλφςεισ που κα πραγματοποιθκοφν ςτο πλαίςιο του
Εκνικοφ Προγράμματοσ Παρακολοφκθςθσ, ϊςτε να ςυναχκοφν ςυμπεράςματα για τθ
διαχρονικι εξζλιξθ τθσ ποιοτικισ κατάςταςθσ των υδάτων.
 Η ςχετικά αραιι πυκνότθτα του δικτφου αλλά και το γεγονόσ ότι μόνο ςε ζνα μικρό ποςοςτό
των κζςεων του δικτφου (περίπου 20%) πραγματοποιικθκαν μετριςεισ ουςιϊν
προτεραιότθτασ προςδίδουν αβεβαιότθτα ςτον ποιοτικό χαρακτθριςμό ευρφτερων
γεωγραφικϊν περιοχϊν. Εν όψει του ςχετικά περιοριςμζνου αρικμοφ κζςεων
δειγματολθψίασ και ανάλυςθσ ςε οριςμζνεσ περιοχζσ δεν μπορεί να αποκλειςκεί το
ενδεχόμενο διαφοροποίθςθσ τθσ ποιότθτασ ςε επί μζρουσ υδάτινα ςϊματα (επιφανειακά
ι/και υπόγεια) τθσ περιοχισ.
 Οι εφαρμοηόμενεσ αναλυτικζσ μζκοδοι ςε μεγάλο βακμό δεν ιταν ςφμφωνεσ με τα
οριηόμενα για τθν ςχζςθ ορίων ανίχνευςισ και προτφπων ποιότθτασ περιβάλλοντοσ. Αξίηει
να ςθμειωκεί ωςτόςο ότι οι εφαρμοηόμενεσ μζκοδοι βελτιϊκθκαν μεταξφ των διαδοχικϊν
ετϊν 2007 και 2008. Επίςθσ το πρόγραμμα παρακολοφκθςθσ των υπογείων υδάτων
υπολείπεται ςε παραμζτρουσ που ςχετίηονται με τθν ανκρωπογενι δραςτθριότθτα
(φυτοφάρμακα και ςυνκετικζσ ενϊςεισ) οι οποίεσ δεν περιλαμβάνονταν ςτο πρόγραμμα
παρακολοφκθςθσ.
Οι δράςεισ τθσ Ειδικισ Γραμματείασ Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, που ςχετίηονται με τθν προςταςία του
υδάτινου περιβάλλοντοσ ςτοχεφουν μεταξφ άλλων ςτθν άρςθ και κεραπεία των αδυναμιϊν που
προαναφζρκθκαν,
Στ κεςμικό επίπεδο υποςτθρίηονται από δφο ςφγχρονα νομοκετιματα που ορίηουν Πρότυπα
Ποιότθτασ Περιβάλλοντοσ για ρφπουσ, ομάδεσ ρφπων ι δείκτεσ ρφπανςθσ ςε επιφανειακά φδατα
(ΚΥΑ Αρικμ. Η.Π. 51354/2641/Ε103/2010) και υπόγεια φδατα (Σχζδιο Υπουργικισ Απόφαςθσ ςε
εφαρμογι τθσ παραγράφου 2 του Άρκρου 3 τθσ υπ. αρικμ. 39626/2208/Ε130/2009).Τα
νομοκετιματα αυτά χρθςιμοποιικθκαν ωσ κριτιρια αξιολόγθςθσ ςτθν παροφςα εργαςία,
προςφζρουν όμωσ και τθν πρόςκετθ δυνατότθτα ςχεδιαςμοφ ενόσ αντιπροςωπευτικότερου
προγράμματοσ (ιδίωσ ωσ προσ τισ προσ παρακολοφκθςθ παραμζτρουσ).
Επιπρόςκετα ενιςχφονται από τθν υλοποίθςθ των Σχεδίων Διαχείριςθσ που προβλζπονται ςτο άρκρο
7 του Ν.3199/2003, ςτα οποία προβλζπεται θ ςφνταξθ αναλυτικϊν προγραμμάτων μζτρων για τθν
πρόλθψθ τθσ υποβάκμιςθσ τθσ κατάςταςθσ των υδάτων και τθν προςταςία, αναβάκμιςθ και
αποκατάςταςι τουσ.
Κακοριςτικισ ςθμαςίασ είναι θ αναμενόμενθ ςτισ αρχζσ του 2012 ενεργοποίθςθ του Εκνικοφ
Δικτφου Παρακολοφκθςθσ, που ζχει κεςμοκετθκεί με τθν ΚΥΑ 140384/2011, κατά τον ςχεδιαςμό του
οποίου λιφκθκαν υπόψθ οι προαναφερκείςεσ αδυναμίεσ των παρελκόντων προγραμμάτων
παρακολοφκθςθσ, διαςφαλίηοντασ μελλοντικά αξιόπιςτα αναλυτικά αποτελζςματα. Στο ςθμείο αυτό
κα πρζπει να επιςθμανκεί ότι το Εκνικό Δίκτυο Παρακολοφκθςθσ, χωρίσ να παφει να αποτελεί τον
κορμό του ςυνολικοφ προγράμματοσ παρακολοφκθςθσ, ςκόπιμο είναι να ςυμπλθρϊνεται με
ειδικότερα, διερευνθτικοφ χαρακτιρα, τοπικά προγράμματα με ςτόχο τθν αποτφπωςθ τθσ
κατάςταςθσ ςε μικρότερθ κλίμακα και τθ διαμόρφωςθ προγραμμάτων παρζμβαςθσ ςε επί μζρουσ
περιοχζσ ιδιαίτερθσ ευαιςκθςίασ