1.
Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng –
Miễn dịch lâm sàng
fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls
CÁC THỂ LÂM SÀNG CỦA MÀY ĐAY MẠN TÍNH CÓ YẾU TỐ KHỞI PHÁT
Hội chứng Yếu tố kích
hoạt
Thử nghiệm tái
tạo
Kết quả xác nhận Bình luận
Mày đay do
nước
Nước nóng
hoặc lạnh
Nước ở 35o
C áp
vào da nửa thân
trên trong 30
phút
Mày đay (sẩn phù quanh
nang đường kính 1-3 mm) ở
vị trí làm test
Rất hiếm, không đồng
nhất; cơ chế chưa biết
rõ
Mày đay
cholinergic
Tăng nhiệt độ
trung tâm cơ
thể (VD: tắm
nước nóng, đổ
mồ hôi, tập
thể dục, cảm
xúc)
Test nội bì với
methacholine
(độ nhạy thấp);
ngâm một phần
cơ thể trong
nước nóng 42o
C
Xuất hiện sẩn phù vệ tinh
xung quanh vị trí tiêm nội bì;
xuất hiện sẩn phù nhỏ như
đầu đinh ghim, đường kính 1-
3 mm, có hoặc không có
quầng đỏ lớn
Thường gặp; có thể có
phản ứng toàn thân
nghiêm trọng và cần
được điều trị bằng
epinephrine
Chứng da vẽ
nổi
Cọ xát hoặc
cào gãi
Vạch trên da
bằng vật cứng
(VD: que đè
lưỡi)
Sẩn phù ở vị trí vạch da trong
vòng 1-3 phút
Hội chứng mày đay có
yếu tố khởi phát
thường gặp nhất
Mày đay do
áp lực khởi
phát muộn
Áp lực hoặc
chấn thương
Treo vật nặng 7
kg qua vai trong
10-15 phút
Phù mạch ở vùng treo dây
trong 2-12 giờ sau đó
(thường ở 4-6,5 giờ)
Xu hướng không đáp
ứng với kháng histamin
Mày đay do
rung
Thiết bị rung
(VD máy
khoan hoặc
nhạc cụ)
Áp máy trộn
xoáy vào cẳng
tay trong 4 phút
Vùng phù mạch phân định rõ
ràng với vùng da không bị
ảnh hưởng
Hiếm; quản lí bằng
tránh các yếu tố khởi
phát
Mày đay do
lạnh
Vật lạnh, gió
lạnh, hồ bơi
hoặc bể bơi
Test kích thích
lạnh (VD: túi đá
hoặc cục nước
đá) trên cẳng tay
trong 5 phút
Mày đay ở vị trí test kích
thích trong suốt quá trình làm
ấm trở lại
Nguy cơ phản ứng toàn
thân khi chơi các môn
thể thao dưới nước
hoặc các hoạt dộng
dưới nước lạnh; một số
trường hợp cần kê đơn
epinephrine
Mày đay ánh
sáng
Ánh sáng mặt
trời
Test ánh sáng
với tia UVA,
UVB ở bước
sóng cụ thể hoặc
ánh sáng nhìn
thấy
Mày đay ở vị trí chiếu ánh
sáng
Mày đay ảnh hưởng
đến vùng da tiếp xúc
ánh sáng mặt trời; mức
độ nghiêm trọng dựa
trên cường độ hoặc
thời gian tiếp xúc
Mày đay
khởi phát do
gắng sức
Hoạt động
mạnh
Thử thách luyện
tập (VD máy
chạy bộ)
Triệu chứng (ngứa, mày đay,
phù mạch) phản ánh quá trình
giải phóng các chất trung
gian hóa học hệ thống
Kê đơn epinephrine;
khi hoạt động gắng sức
nên mang theo điện
thoại di động và có một
người đồng hành

2.
Thực hiện: Nhóm Bác sĩ trẻ Dị ứng –
Miễn dịch lâm sàng
fb.com/YDAACI slideshare.net/YDAACIdiungmdls
Hình. Thử nghiệm tái tạo mày đay ở bốn hội chứng mày đay có yếu tố khởi phát thường gặp nhất:
Hình A. Chứng da vẽ nổi, đặc trưng bởi sự xuất hiện các sẩn phù dọc theo vùng da trên bề mặt cánh tay
được vạch nhẹ bằng que đè lưỡi.
Hình B. Mày đay do lạnh, đặc trưng bởi vùng sẩn phù ranh giới rõ với da bình thường sau khi chườm túi
đá.
Hình C. Mày đay cholinergic, có biểu hiện sẩn phù vệ tinh (mũi tên) sau khi tiêm methacholine trong da
(hình tròn).
Hình D và E. Mày đay do áp lực khởi phát muộn, với sự xuất hiện sẩn phù phát triển tại vị trí chịu kích
thích áp lực sau 6 giờ.
Nguồn: N Engl J Med 2022;387:824-31. DOI: 10.1056/NEJMra2120166