Mythology İn Antic Coins 2

1. Dr.VuralYiğit
6.06.2016
1
ANTİK ANADOLU
SİKKELERİNDE
MİTOLOJİ-2

2. ANTİK ANADOLU SİKKELERİ
 Önceki Sunuda, Antik dönemlerde Batı Anadolu, Aiolis
Yöresinde, gün yüzüne çıkarılan, bazı antik sikkelerin
mitolojik çözümlerine yer verilmişti.
 Bu Kez Özellikle Aiolis, Aigai (Aigeae) antik kentinde
bulunan bazı antik sikkeler incelenmektedir.
 2102Yılında, Aliağa yakınlarındaki, Aigai kenti gezimiz
sırasında, bir kuyudan, gözümüzün önünde kovalar
dolusu antik sikke çıkarılıyordu.
 Arkeoloji öğrencileri, sikkeleri tanımlamak konusunda
aralarında yarış yapıyorlardı. Hepsi sanki birer
«nümusmatik» uzmanıydılar.
 Böylesine bir tarihi zenginlik ve açık hava müzesi
Dünya’nın neresinde var? 2

3. SİKKE NEDİR?
 Sikke, devletin resmi damgasıyla garantilenmiş,
kullanımı kolay madeni bir alım/satım aracıdır..
 Sikkeler ve madalyonlar ayni zamanda dönemin
tarihsel olayları konusunda önemli kaynaklardır.
 Birçok tarihsel kişiliğin yüzleri bu sikkeler aracılığıyla
bilinmektedir.
 Sikkeler üzerinde, o devletle ilgili bilgiler, şehir adları,
bina, heykel veya bitki tasvirleri (betimleri) de bulunur.
 Nümismatik, sikke veya kağıt para koleksiyonculuğu
ve paraları inceleyen çalışmalardır.
 Sikkecilik olarak da adlandırılır. Bu alanda uzman
kişilere "nümismat" adı verilir
3

4. SİKKENİN BULUNUŞU
 İlk sikkeler, M.Ö. 7. yüzyılda Anadolu'da Lidyalılar
tarafındanAltın ve gümüş karışımı olan
«elektron» dan yapılmıştır.
 Doğal elektronu ilk kez altın ve gümüşe ayırarak
sikke bastıran Krezüs'tür.*
 Antik Sikkeler, yazılı belgeler, arkeolojik bulgular
ve mitolojik olaylar ile birlikte incelendiğinde, pek
çok konuda bilgi verirler.
*Lidya kralı Krezüs ya da Karun, MÖ 560-546
yılları arasında tahtta kalmıştır 4

5. ANTİK ÇAĞDA SİKKELER
 Antik çağ’da Roma İmparatorluğu döneminde,
Roma «As»’ı gibi öncü sikkeler vardı.
 As (çoğul asses), Roma İmparatorluğu'nda
kullanılan, önce gümüş, sonra bakırdan basılan bir
sikke olup adını ağırlık birimi (12 unciae = ounces)
eşdeğeridir.
 As’ın pek çok alt birimi vardır. Örneğin; 1/96 as = 1
«drachma-Drahmi» dir.
 Zamanla değer kaybetmekten kurtulamamıştır.
 Tarihte ilk borsa ve enflasyonla mücadele
bildiğimiz gibi, Kütahya Çavdarhisar (Aizonai)
antik kentinde yapılmıştı..
 https://tr.wikipedia.org/wiki/As_(sikke)
5

6. ROMA VE BİZANS DÖNEMİ SİKKELERİ
 Az bulunan değerli madenlerden yapıldığı için diğer
takas mallarına oranla daha uzun ömürlüdür.
 Ege ve Akdeniz bölgesi ve çevresinde çokça
bulunmuşlardır.
 Sikkelerin ön yüzünde (Avers) devletin arması,
hükümdar veya kral başı betimleri veya tuğrası
bulunmaktadır.
 Sikke’nin arka yüzünde (Revers) ise «değer» bilgileri
vardır.
 Sikke kenarları taraklı ya da yazılı olabilmektedir.
 Nümismatik alanında bir yazı ve mitolojik bir Efsane
(Söylen) betimleri vardır. 6

7. AİOLİS SİKKELERİ
 Antik dönemde Batı Anadolu’nun İzmir ve Edremit
Körfezi arasındaki Ege kıyı ve iç kesimleri,
«Aiolis» olarak bilinir.
 Güneyde, Gediz Nehri, kuzeyde ise Bakırçay’a
kadar uzanan bereketli ve güzel bir Batı Anadolu
köşesidir.
 Ayrıca Midilli Adası da bölgenin sınırları içine girer.
 Bu yörede, MÖ. 1050 yılı civarında, Aioller
tarafından kurulmuş pek çok kent vardır.
 Ünlü tarihçi Heredot, İyonya’dakine benzer şekilde
12 Aiol kenti saymaktadır.
7

8. Herodot’un 12 Aiol Kenti
 Lesbos-Midilli
 Elaia-Zeytindağı
 Pitane-Çandarlı
 Grynion-
Temaşalık
 Kyme- Nemrut
 Aigai-
Nemrutkale
 Myrina- Aliağa
 Neonteikhıs-
Doğaköy
 Temnos-Görece
 Larissa-Buruncuk
 Aigiroessa-
Kavaklıdere
 Smyrna-İzmir 8

9. AİGAİ ANTİK KENTİ
 Aigai, Manisa ili, merkez ilçeye bağlı Köseler
Köyü’nün 2 km güneyindekiYUNT Dağının, Gün
Dağı zirvesi üzerinde, görkemli kalıntıları ortaya
çıkarılan antik bir kenttir.
 MÖ 1100 yıllarında Batı Anadolu kıyılarına yerleşen
Aioller tarafından kurulmuştur. Simgesi bir keçidir.
 Kentin arkeolojik kazıları, Ege Üniversitesi, Arkeoloji
Bölümü başkanı Prof. Dr. Ersin Doğer ve Celal Bayar
Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi
Doç. Dr.Yusuf Sezgin tarafından yapılmaktadır.
9

10. 2012 Yılındaki Aigai gezimizi ve
arkeolog rehberimizi anımsıyalım.
10

11. Gezi sırasında genç arkeolog arkadaşlar,
bir kuyadan çıkan sikkelerin tanımını
kolaylıkla yapıyorlardı.
11

12. 12
Aiolis, Aegae AR tetradrahmi. 165 M.Ö.
Ön yüz :Defne çelenkli Apollo başlı tuğra.
Arka yüz: Meşe dalından çelenk içinde,
AIGAIEWN yazısı ve ayakta yarı sola dönmüş,
elinde kartal ve asası ile Zeus.

13. 13
AİOLİS-AİGAİ (AEGEAE)
YÖRESİNDE BULUNAN BAZI
SİKKLERDEKİ MİTOLOJİK
SÖYLEM BETİMLERİ VE
AÇIKLAMALARI

14. 14
Aeolis, Aegae AE 13 mm. M:Ö: 2-1. yüzyıl
Ön yüz: Başında petasos (güneş koruyucu başlık)
giymiş Hermes.
Arka yüz: AIGAIEWN yazısı ve Aigai’nin sembolü
olan keçi monogramı.

15. 15
Aeolis, Aegae, AE17. CUNKLHTOC, BMC 19.
Ön yüz: Senatör? Portresi darp edilmiş
monogram ve AIGAEWN, yazısı
Arka yüz: Mızrak ve kalkan tutan Nike.

16. ZAFER TANRIÇASI NİKE
 Roma mitolojisindeki
karşılığıVictoria'dır.
 Nike, çok hızlı koşma ve
uçma yeteneği olan bir
tanrıçadır.
 Kanatlı bir kadın
görünümünde betimlenir.
 Efes’te bulunan Nike
heykeli çok ünlüdür.
16

17. 17
Aeolis, Aegae AE18. AE18.M.Ö 2-1. yüzyıl
Ön Yüz: Miğferli Athena ve baykuşu
Arka Yüz: AIGAIWN yazısı, kartal ve asası ile
koşan Zeus heykeli.

18. 18
Aeolis, Aegae AE20. İmparator Valerian
Gallienus, zamanı ca 253-268
Ön Yüz: Omuzunda baltası ile bir Amazon
Arka yüz: Ayakta duran Tyche-Tike. Sağ elinde
«Cornucopia» tutuyor.

19. Tyche-Tike
 Roma mitolojisindeki karşılığı, « Fortuna» dır.
 Bir kentin talihini, refahını ve kaderini
belirleyen şans tanrıçasıdır.
 Hermes veAfrodit'in kızı olmasının yanı sıra,
başka kaynaklara göre Okeanos adlıTitan'ın
kızı olarak da anılmaktadır.
 Ege bölgesinde Helenistik çağda yer alan
kentlerin madeni paralarında, görüntüsüne
sıkça rastlanır.
19

20. CORNUCOPİA-AMELTHEA’NIN BOYNUZU
 Amalthea, söylene göre; Girit’te, çocukken Zeus’u
besleyen keçi veya nimf ( Peri kızı) dır.
 Bu peri kızı daha sonra ödül olarak gökyüzündeki
yıldızlar arasına konulmuştur.
 Amelthea’nın simgesi olan «Cornucopia», Boynuz
biçiminde, içinde çeşitli meyvaları taşıyan kaptır.
 Bolluk, bereket, simgesi sayılmakta ve sanatçılar
tarafından sıkça kullanılmaktadır..
 «Cornucopia» adlı Dergi, sanat ve yiyecek-içecek
alanında ünlü bir Uluslararası yayındır.
 Benim gibi mesleği «Gıda Mühendisi» olanlar,
Cornucopia’yı bir görüngü (Fenomen) olarak kabul
ederler.
20

21. Cornucopia-Bereket Dolu Boynuzlar
21

22. 22
Sabina Dönemi, Aeolis, Aegae AE20
Ön yüz:Isis büstü,
Arka yüz: Bol dökümlü elbisesi içinde İsis
elinde sistrum tutarak ilerliyor.

23. Sistrum
 Sistrum (Latince sistra) bir müzik
enstrümanıdır.
 Antik dönemlerdeki Mısır ve Irak ile
ilişkilidir.
 Bir sap ve U-şeklinde metal
çerçeveden oluşur.
 76'ya 30 cm ebatlarında, pirinç ya da
bronzdan yapılmadır.
 Hareket edebilen yatay kollardaki
ince metalden küçük halkaları
sallayınca yumuşak bir çınlama veya
sesli bir tıngırtı duyulur.
 Eski Mısır dilindeki adı; sekhem
(sḫm) ve sesheshet (sššt) idi..
23

24. Elinde Sistrum
tutan İsis.
24

25. Aeolis-Myrina da bulunmuş, M.Ö 165, 16.33 g.AR
Ön yüz: Defne başlıklı tuğra.
Arka yüz; Defne çelek içinde, sağ elinde defne
dalı bulunan Apollo. sağ elinde «omphalos»lu
tas (Phiale) ve altta bir amfora görünüyor.
25

26. OMPHALOS NEDİR?
 Omphalos, antik dinsel bir esere verilen addır.
 Sözcük, "göbek" anlamına gelir. (Kraliçe Omphale adı
ile karşılaştırınız)
 Antik söylenlere göre, Zeus Dünyanın "göbeğinde"
buluşmak üzere iki tane kartal yollamıştır.
 Bu nedenle,Akdeniz'in çevresindeki bir çok yerde ,
Dünya’nın merkez noktasını gösterdiği söylenen
omphalos taşları dikilmiştir.
 Bunların en ünlüsü, Delfi mabedindeki Kehanet
evindedir.
 Omphalos aynı zamanda, mitolojide ilk titanların lideri
ve Zeus'un da babası olan Kronos'a verilmiş olan taşın
da adıdır. 26

27. OMPHALOS TAŞI VE SİKKELER
27

28. PHİALE
 Phiale ortası delik sığ bir kasedir.
 Yaygın günlük kullanımının dışında seremonilerde
bir libasyon (Dini ritüel) kabı olarak kullanılır.
 Ayni zamanda bir içki kabıdır ve birçok antik
dönemin arkeolojik kalıntılarında görülür.
 Genellikle gümüş, bronz, daha nadir olarak
altından yapılır, pişmiş toprak örnekleri de vardır.
 Üzerinde genellikle çok renkli ve minyatürler
bulunur
 Calyx (Çanak) kaplarına benzerler.
28

29. ÇEŞİTLİ PHİALELER
29

30. MİTOLOJİK BETİMLİ SİKKELER
 Batı Anadolu antik kentlerinde bulunup,Yurtdışına
kaçırılan sikkeler, Dünya müzelerini de süsler.
 Bu dönem paralarının, ön ve arka yüzünde genellikle
mitolojik tanrı ve tanrıça betimlerinin bulunması, o
günlerin düşünce-inanç dünyası ve tarihi olaylarına da
ışık tutar.
 Mitolojik betimlemeler ayni zamanda; Anadolu’nun
antik yaşamı, inançları, değerleri konusunda gerçek
kanıtlar taşımaktadır.
 Bu sikkeleri tanımak ve çözümlemek, geçmiş ile
iletişim kurmanın, özgün ve zevkli bir yoludur.
 Anadolu’nun diğer yörelerinde bulunan antik sikkeler
de bizi ilginç bir yolculuğa taşıyacaktır.
30

31. 31
YÖRE MİTOLOJİSİ
HAKKINDA DETAYLI
BİLGİLER EDİNMEK
İÇİN, ÖNCEKİ SUNULARA
BİR GÖZ ATMANIZDA
YARAR VAR.
http://www.slideshare.net/VuralYigit