eHealth: Negen innovatielessen uit de praktijk

1. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk

2. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Sandra Suijkerbuijk Marloes Versleijen Augustus 2014

3. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Hoe werkt dit? Over dit onderzoek De negen innovatielessen Tot slot Vilans

4. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Hoe werkt dit? Terug naar het hoofdscherm Dit is een interactieve PowerPoint presentatie. Door te klikken op je linkermuisknop, of de pijltjes op je toetsenbord te gebruiken, doorloop je deze presentatie. Je kunt steeds op de knoppen in het linker paneel klikken om terug te komen bij het hoofdscherm. Hoe meer je door klikt in deze presentatie hoe meer informatie je krijgt. Wil je alleen op hoofdlijnen lezen? Klik dan steeds terug naar het hoofdscherm via het linker paneel. Vragen over deze presentatie? Neem dan contact op met Sandra Suijkerbuijk, s.suijkerbuijk@vilans.nl

5. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Over dit onderzoek EHealth is meer dan de iPad introduceren of een app ontwikkelen. Als kenniscentrum voor de langdurende zorg wil Vilans zorgorganisaties helpen met visievorming en succesvolle implementatie van eHealth. We weten allemaal dat er veel gebeurt in de wereld van eHealth en dat er daardoor ook veel informatie is over de (on)mogelijkheden. Maar hoe worden die inzichten in het veld gevonden en gebruikt bij de daadwerkelijke besluitvorming? Om dit te beantwoorden hebben we interviews afgenomen met mensen die betrokken zijn bij de aanschaf en implementatie van eHealth en die zorg en technologie verbinden in de dagelijkse praktijk van de zorgmedewerker. Interviews met: • 11 zorgorganisaties, 14 personen • Medewerkers uit de thuiszorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, GGZ en eerstelijn Terug naar het hoofdscherm Lees meer

6. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Over dit onderzoek De interviews hebben negen innovatielessen opgeleverd. Per innovatietip vind je een toelichting met voorbeelden uit de interviews en met inspirerende quotes die je aan het denken zetten. Gekoppeld aan de lessen vind je verwijzingen naar relevante literatuur, modellen en informatie. Lees terugTerug naar het hoofdscherm Lees meer

7. Wij danken de respondenten voor hun bijdrage: Jotine Leijtens en Fabrizio Greidanus Eugen Zuiderwijk Frank Heemsbergen Angela Scholten Erik Asbreuk Eric Huskes John Rietman Esther Jacobs Kees Spitters Angela Moenis en Frits Ariëns Ruud Kavelaars en Patrick Leijte Innovatie Werkplaats Huisarts, algemeen directeur KetenZorg NU Functioneel analist, afdeling informatievoorziening Manager Sector Jeugd en WMO Huisarts, Voorzitter van bestuur van EMC Hoofd Afdeling Digitale Innovatie & Ondersteuning Adviseur/projectmanager (directie) VanMorgen Projectleider domoticazorg Manager Onderzoek en ontwikkeling Projectmedewerker en programmamanager eHealth Innovatieteam eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Over dit onderzoek Lees terugTerug naar het hoofdscherm Lees meer

8. De interviews hebben negen innovatielessen opgeleverd. Zo lijkt een onlosmakelijk verbonden te zijn aan innovatieve projecten. Belangrijk is dat dit proces gevoed wordt door de in alle soorten en maten. Daar is voor nodig, zodat er kunnen worden gemaakt. Als we binnen zorgend Nederland willen leren van elkaar, is er nodig. Zo kunnen we zien hoe andere organisaties omgaan met bijvoorbeeld het creëren van . Ook lezen en horen we veel over visievorming, maar daarvoor is het ook belangrijk dat deze wordt toegepast ( ). Wees door een toekomstbestendige visie en kijk uit naar oplossingen die mogelijk maken. eHealth Iteratief proces Koppeling van onderzoek Tijd, geld en ruimte Passende Keuzes Open innovatie Draagvlak en co-creatie Visie, strategie en tactiek Voorbereid op de toekomst Inbedding Lees terugTerug naar het hoofdscherm Lees meer De innovatielessen Negen innovatielessen uit de praktijk

9. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Iteratief proces Doe eens een stapje terug Koppeling van onderzoek Voed je proces met kleinschalig onderzoek Tijd, geld en ruimte Faciliteer tijd die nodig is om te innoveren Passende keuzes De ene eHealth toepassing is de andere niet Open innovatie Combineer interne ideeën met externe ideeën Draagvlak en co-creatie Start vanuit cliënten en medewerkers Visie, strategie en tactiek Laat je visie leidend zijn voor alle keuzes Voorbereid op de toekomst Bedenk hoe de wereld eruit gaat zien Inbedding Ben bewust van de impact van eHealth Terug naar het hoofdscherm klik klik klik klik klik klik klik klik klik

10. Iteratief proces

11. Iteratief proces eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Een innovatief proces is niet rechtlijnig. Je zult dingen uit moeten proberen. “Iteratief” betekent dat je sommige onderdelen van het proces herhaalt, waarbij je voortschrijdend inzicht gebruikt om steeds een stapje verder te komen. Een iteratief proces kenmerkt zich door vallen en opstaan. Hoe doe je dit dan? Bijvoorbeeld door het doen van goede pilots. Het opzetten van pilots lijkt niet veel problemen te geven. Pilots rondom eHealth zien we in alle organisaties terug. Iedereen kent wel een voorbeeld. Het is belangrijk om goed na te denken over de reden van de pilot. Wat haal je er uit? Hoe gebruik je dit voor de verdere ontwikkeling van de eHealth toepassing? Probeer ook steeds terug te komen op de oorspronkelijke vraag. Is de toepassing daadwerkelijk dé oplossing voor de behoefte? Is de behoefte er überhaupt (nog)? Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer

12. eHealth Negen innovatielessen uit de praktijk Een pilot moet aangepast, bijgestuurd en zelfs helemaal omgegooid kunnen worden. Je gaat immers iets uitproberen. De uiteindelijke oplossing kan dus heel anders uitpakken dan dat je van te voren dacht. En het hoeft ook geen eHealth toepassing te zijn! Door dit te erkennen en niet alles vast te leggen aan het begin, kom je tot de beste oplossing voor het probleem. Iteratief proces Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer

13. eHealth De praktijk vertelt: Patrick Leijte van Lunet zorg over het proces wat ze doorliepen bij een zelfontwikkelde app voor de organisatie: “Maar het blijft een iteratief proces. Eigenlijk is het nooit af. Je blijft aan het leren over wat je kunt verbeteren.” Frank Heemsbergen van Magentazorg geeft aan dat er soms een stapje terug gedaan zou moeten worden tijdens projecten: “Wat ik merk bij de huidige projecten is dat er al heel snel in de uitvoeringsfase wordt gedacht. We gaan te snel naar de kleine details, terwijl de grote lijnen nog vastgesteld moeten worden. Er worden te grote sprongen gemaakt in de projectcyclus.” Iteratief proces Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

14. eHealth De praktijk vertelt: Fabrizio Greidanus van ZuidZorg vertelt hoe hij exploratief de (on)mogelijkheden van track-and-trace systemen onderzocht. Bij het stellen van de juiste vragen, kom je tot een betere oplossing: “Ik heb allerlei producten bekeken, maar toen dacht ik dat je beter in het voorstadium kunt zitten. Waarom gaat iemand dwalen? Hoe komt het? Kun je signalen krijgen?” Even later vertelt hij: “Hoe vaak komt het nou voor dat de zorgcentrale overdag en ‘s avonds iemand kwijt is? Daar konden ze over het laatste half jaar niks noemen. Dus dan denk ik, is er dan een vraag? Is er ook een echte behoefte?” Iteratief proces Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

15. eHealth De praktijk vertelt: Bij de GGzE hebben ze een e-lab opgericht om innovaties te bedenken en uit te proberen. Kees Spitters, GGzE: “Je moet het e-lab zien als de trechter van innovatie. We kunnen daar ideeën van hulpverleners, cliënten en externen uitproberen. Wil je echt tot innovatie overgaan dan heb je 10 tot 20 ideeën nodig om uiteindelijk één toepasbaar idee over te houden.” Later vertelt Kees: “Van sommige dingen waarvan we in het begin dachten dat het heel geweldig was, komen we er al relatief snel achter hoe achterhaald deze zijn.” Iteratief proces Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

16. eHealth De praktijk vertelt: Angela Moenis en Frits Ariëns van Cordaan hadden 50 beeldhorloges tot de beschikking. Een mooie gelegenheid om eens te onderzoeken hoe medewerkers en cliënten daar op reageren. Frits: “Het is niet zoveel moeite om even 50 van die dingen te kopen en gewoon te gaan proberen.” Om eens te peilen hoe mensen op bepaalde nieuwe technieken reageren, hoef je nog geen proven technology te gebruiken. Zo vertelt Angela: “Er worden vaak een aantal ‘proven technology’ voorbeelden gegeven. Maar er zijn natuurlijk ook heel veel dingen die nog niet ‘proven technology’ zijn. En die moeten op de een of andere manier wel eerst ingezet worden om te kijken of de toepassing bruikbaar is in de praktijk. Dus je ziet ook wel dat het nodig is om dat uit te proberen.” Iteratief proces Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

17. Kortom: Blijf jezelf vragen stellen gedurende het project. Soms is een stapje terug, juist een stap vooruit. En klaar... dat zijn de projecten over het algemeen nooit! eHealth Iteratief proces Meer over de aanpak van ZuidZorg [externe link] Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Meer over een iteratief proces voor eHealth toepassingen [externe link] . Negen innovatielessen uit de praktijk

18. Koppeling van onderzoek

19. Koppeling van onderzoek eHealth Zorg dat je je eigen proces voedt door middel van kleinschalig onderzoek. Laat de effectstudies en onderzoek naar de ‘proof of technology’ aan derden over, zoals universiteiten of hogescholen. Wat je als organisatie wel zelf kan doen, is in de gaten houden wat voor impact de nieuwe eHealth toepassing heeft. Wat vinden cliënten of medewerkers belangrijk? Hoe bevalt de nieuwe methode? Hebben zij nog tips en trucs? Door het meten van dit soort zaken op verschillende momenten in het project krijg je inzicht in de meerwaarde van het totaal project. Het geeft je direct terugkoppeling op waar je vooral mee door moet gaan en waar je misschien moet bijstellen. Dit zijn ook bruikbare resultaten voor het opstellen van een maatschappelijke businesscase. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

20. eHealth De praktijk vertelt: Zo vertelt Jotine Leijtens van ZuidZorg dat ze wel zit te wachten op ‘proven technology’: “Proof of technology onderzoeken zijn nooit helemaal up-to-date maar ik vind het wel fijn als iemand gewoon eens een jaar gaat proberen, gaat uittesten. [..] En zeg dan eens: het werkt wel of het werkt niet.” Koppeling van onderzoek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Ontwerpen Meten Leren ProductData IdeeënNegen innovatielessen uit de praktijk

21. eHealth De praktijk vertelt: Onderzoek levert inzichten op, maar is ook spannend. Zo vertelt Angela Scholten van de Lichtenvoorde: “Die 1-meting vond ik toch wel wat spannend voor de organisatie. [..] In het traject merk je dat het belang van de medewerker toch iets sterker gaat wegen dan het belang van de zelfstandigheid van de klant. Want als het allemaal zo vlekkeloos draait dan wordt de klant veel meer zelfstandig. En dan vraagt de medewerker zich af waar zijn uren blijven. Maar dat hebben we gewoon transparant gemaakt en blootgelegd. Die 1-meting heeft dat dus opgeleverd. Maar het heeft ook laten zien dat de jongeren het heel interessant vinden en het als een meerwaarde zien voor de toekomst.” Koppeling van onderzoek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

22. eHealth De praktijk vertelt: Onderzoek kan aangeven waarom je door moet gaan, zoals bij het onderzoek bij Gezondheidscentra Maarssenbroek (GCM). Eugen Zuiderwijk: “Het feit dat er binnen twee weken een response van 43% was op een online enquête. Dat alleen al is enorm! [..] Het leeft bij patiënten echt veel meer dan dat ik vermoed had. Het bleek dat meer dan de helft van de gebruikers het portaal na kantoortijd gebruikte. Dat komt dus echt tegemoet aan de 7x24-uurdienst. [..] We hadden een en ander van tevoren goed doordacht met partners en ik had maar één doel; om te laten zien dat het kan werken in de praktijk. En dat blijkt dus ook!” Klik hier voor het onderzoek van GCM [PDF, externe link] Koppeling van onderzoek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

23. eHealth Houd onderzoeksinstellingen in de gaten die de mogelijkheid hebben om langdurig onderzoek te doen, zoals het eLabEL of het Innovate Dementia project. Koppeling van onderzoek Meer over eLabEL [PDF, externe link] . Meer over Innovate Dementia [externe link] . Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

24. Tijd, geld en ruimte

25. Tijd, geld en ruimte eHealth Innoveren kost tijd, geld en ruimte. Dat is niet anders in de zorg vergeleken met andere sectoren. Het is dan ook belangrijk dat er aan verwachtingsmanagement wordt gedaan. Er is tijd, geld en ruimte nodig om dingen uit te proberen. Poging 1 slaagt vaak niet direct. En de businesscase kan nog niet altijd rondgemaakt worden. Denk van te voren na hoe je die ruimte gaat creëren en hoe dit bekostigd kan worden. Denk bijvoorbeeld aan het vrijstellen van bepaalde medewerkers om mee te denken over innovaties op het gebied van eHealth. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

26. Tijd, geld en ruimte eHealth De praktijk vertelt: Eugen Zuiderwijk van Gezondheidscentra Maarssenbroek vindt dat de verwachtingen om te innoveren in de zorgsector in het algemeen te hooggespannen zijn: “Ik vind dat we in de zorg te weinig tijd gegund krijgen om innovaties daadwerkelijk tot stand te brengen. Innovaties in de profit sector; dat is bekend dat dat veel tijd kost. Het heeft de banken jaren gekost om het internetbankieren op een kritische massa te krijgen. En de middelen en de incentives om te innoveren zijn veel duidelijker en eenduidiger.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

27. eHealth De praktijk vertelt: Bij ZuidZorg is er een innovatiewerkplaats. Als er mensen van de vloer mee werken dan hebben ze daar ook een oplossing voor. Fabrizio Greidanus: “Als we denken dat het iets is, dan vragen we aan de medewerker of die mee wil doen. Want we gaan het niet alleen doen. Daar heb je innovatieverlof voor nodig anders komen er problemen op de werkvloer. Daar hebben we financiën voor geregeld.” Kees Spitters van GGzE: “Voor een van de projecten hebben we onszelf 1,5 tot 2 jaar gegeven. Daar moet je mensen dus ook in faciliteren. [..] Dit hebben we binnen GGzE vorm gegeven door budget vrij te maken om de ‘verletkosten’ van medewerkers die in dit proces actief zijn voor de afdelingen te compenseren.” Tijd, geld en ruimte Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

28. eHealth Maar hoe maken we de organisatie bewust van de noodzaak van zoiets als tijd? Zie hieronder een overtuigend filmpje! Wil je testen hoe hoog jouw organisatie op de innovatieladder staat? Doe hier de scan! Tijd, geld en ruimte Klik hier [externe link] … Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

29. Passende keuzes

30. Passende keuzes eHealth eHealth heeft een andere invulling in thuiszorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, GGZ of de eerstelijn. De relatie tussen zorgverlener en zorggebruiker is anders, dus worden er ook andere eisen gesteld aan de eHealth toepassingen. Zo brengt een toezichthoudend camerasysteem in een intramurale setting hele andere consequenties met zich mee dan een portaal waarin een patiënt online afspraken kan inplannen bij de huisarts. Een zorginhoudelijke innovatie is vaak spannender dan een nieuwe toepassing die alleen extra service verleent aan de zorggebruiker. Dit heeft ook te maken met risico’s en privacy aspecten van eHealth. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

31. eHealth De praktijk vertelt: Erik Asbreuk, huisarts EMC Nieuwegein, vertelt over zijn zorgen bij het kiezen van de juiste gezondheidsapps: “Als mijn dochter zegt dat ik een bepaald spelletje moet downloaden omdat dat leuk is, dan kan dat. Maar als ik als huisarts tegen mijn patiënt zeg dat hij een app moet downloaden, dan mag die patiënt iets verwachten.” Passende keuzes “There is an app for that” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

32. eHealth De praktijk vertelt: Het is ook zaak om scherp te hebben wat nu eigenlijk het doel is van de toepassing. Frits Ariëns van Cordaan geeft aan dat verschillende technologieën om een andere aanpak vragen: “Beeldhorloges, dat kunnen we vrij snel oppakken. Daarvan is duidelijk wat het product doet, wat de toegevoegde waarde is en wat de kosten zijn. Dan is het alleen: willen we dit? Beeldbellen is wat ingewikkelder.” Esther Jacobs van ZZG zorggroep vertelt over het starten vanuit behoeften van de cliënt in plaats vanuit een bepaalde technologie: “We willen ons vanuit cliëntenperspectief actiever gaan opstellen. Dat we zeggen: welke technologie kan helpen om mensen langer thuis te laten wonen?” Passende keuzes Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

33. eHealth De praktijk vertelt: Belangrijk is om zelf de touwtjes in handen te houden van het proces. Niet de leverancier of verkoper; maar de organisatie, medewerkers en cliënten zijn de experts! Erik Asbreuk van EMC geeft aan hoe beperkt de leverancierskeuze soms kan zijn: “We willen wel graag binnen het huisartsen informatie systeem (HIS) blijven. Daar zit ook een filosofie achter. Je moet niet meerdere schermen op je bureau hebben, dan word je gek.[..] Nou dan ben je snel klaar bij de andere leveranciers”. Eugen Zuiderwijk vertelt hoe hij dat aanpakte voor een integraal systeem in Gezondheidscentra Maarssenbroek: “En toen dachten wij op een gegeven moment; wij moeten PharmaPartners en Pazio bij elkaar brengen en we moeten ze eigenlijk gewoon dwingen om te integreren want dan hebben wij ‘the best of both worlds’.” Passende keuzes Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

34. eHealth De praktijk vertelt: Angela van Moenis van Cordaan vertelt over de Zorg & ICT beurs, waar ze juist op zoek gaat naar kleinere leveranciers: “Die grote partijen die kennen we allemaal wel. Als je echt naar innovatie gaat kijken dan is het juist wel interessant om bij die kleine partijen langs te lopen. Die zijn echt met nieuwe dingen bezig.” En soms moet je ook besluiten dat techniek misschien niet het passende antwoord is. John Rietman, VanMorgen: “Een aantal jaren geleden had je nieuwe ontwikkelingen zoals schermzorg, die kwamen op je pad en dan moest je er wat mee. Nu gaat het anders. We hebben een probleem en het moet goedkoper en beter. Misschien is de oplossing helemaal geen techniek, maar wel iets anders.” Passende keuzes Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

35. eHealth Niet-zorginhoudelijke toepassingen lijken een goed begin te zijn om het innovatieklimaat in een organisatie aan te wakkeren. Maak de zorgverleners bekend met technologie die wat minder zorginhoudelijk is zoals Lunet zorg deed met een platform om onderling kennis te delen binnen de organisatie. Zo ervaart de vloer de meerwaarde van nieuwe techniek. Daarnaast ontdek je zelf wat er allemaal komt kijken bij de inbedding van een nieuw systeem in het werkproces. De wereld van eHealth lijkt soms ook beknellend. Denk aan ICT-systemen die niet aan elkaar gekoppeld kunnen worden of weten regelgeving rondom privacy. Door als organisatie te focussen op mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden, kan je zelf de regie nemen om te zorgen dat er toch een passende oplossing komt. Passende keuzes Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

36. Open innovatie

37. Open innovatie eHealth Open innovatie is het combineren van interne en externe ideeën om tot de best mogelijke oplossing te komen. Een organisatie moet hiervoor openstaan voor ideeën van buiten de eigen muren. Er is bereidheid nodig om informatie vanuit de eigen organisatie te delen met de buitenwereld, ongeacht of het over successen of problemen gaat. Projecten Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Chesbrough, 2003 Negen innovatielessen uit de praktijk

38. Open innovatie eHealth Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer We willen allemaal dat de zorg beter wordt. Alleen door het delen van informatie en ideeën kunnen de beste oplossingen gevonden worden. Zo hoeft niet iedereen het wiel uit te vinden maar leren we van elkaar. Negen innovatielessen uit de praktijk

39. eHealth De praktijk vertelt: De behoefte om met elkaar te delen en samen te innoveren bestaat, geven een aantal van de geïnterviewden aan: Jotine Leijtens, ZuidZorg: “Ik wil gewoon horen waar er echt tegenaan gelopen wordt. Eerlijke informatie, daar heb ik behoefte aan.” Erik Asbreuk, EMC Nieuwegein: "Wij zijn niet de enige die over implementatie van eHealth nadenken, dat kan ik me niet voorstellen. Iedereen loopt tegen dezelfde ellende aan.” Frank Heemsbergen, Magentazorg, heeft soms het idee dat ze het wiel opnieuw uitvinden: “Soms heb ik weleens het idee dat er op andere locaties hetzelfde wordt gedaan. Waar kan ik referenties vinden? Waar kan ik in contact komen met andere organisaties? [..] Zo weet ik zeker dat er veel organisaties in Nederland al ECD's geïmplementeerd hebben.” Open innovatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

40. eHealth De praktijk vertelt: Patrick Leijte van Lunet zorg: “Eigenlijk moet je innovatie hier zien als open en exploratief. Dus vooral veel in gesprek, observeren, meekijken en meedenken. Kijken wat de vraag is en waar de behoefte zit. Dat klinkt heel cliché maar dat is het wel.” Later vertelt hij: “Ik denk ook dat innovatie gewoon open moet zijn. Het moet niet zo zijn dat Lunet zorg een plek wordt van topzorg en dat iedereen die hier woont geluk heeft en in Amsterdam pech.” Open innovatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

41. eHealth De praktijk vertelt: Kees Spitters van GGzE over kennis uitwisselingen binnen de zorgsector en met het bedrijfsleven: “We zouden veel meer aan elkaar kunnen hebben. [..] Als GGZ zijn we goed in bepaalde zaken. Maar in een aantal andere zaken zijn anderen weer goed. [..] Douwe Egberts was goed in koffie branden, Philips was goed in het maken van koffiezetapparaten. Combineer die dingen en dan krijg je het principe van Senseo.” Open innovatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer 1 + 1 = 3 Negen innovatielessen uit de praktijk

42. eHealth Hoe werkt dat nou, open innovatie? Zie hieronder een overtuigend filmpje van Mooibedacht, waar ook aan bod komt hoe crowdsourcing innovatie naar een hoger niveau brengt! Open innovatie Meer over open innovatie [externe link] Lees meer over open innovatie en wat dit teweeg kan brengen: Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

43. Draagvlak en co-creatie

44. Draagvlak en co-creatie eHealth Om innovaties te laten slagen is er draagvlak nodig onder de groep mensen waarop de verandering de grootste impact heeft. Vaak zijn dit de zorgprofessionals en de cliënten. De eHealth toepassing moet aansluiten bij hun behoeften en dagelijkse praktijk, en moet voor hen van toegevoegde waarde zijn. Het verkennen van deze behoeften is het startpunt van je innovatieproces. Draagvlak creëren kost tijd en lijkt soms niet direct iets op te leveren. Aan draagvlak moet je continu aandacht blijven besteden, je bent er nooit klaar mee. Draagvlak kun je creëren door bijvoorbeeld het organiseren van inspiratiesessies of visiebijeenkomsten. Uiteindelijk lijkt co-creatie met medewerkers en cliënten, de adoptie van nieuwe toepassingen het meest te bevorderen. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

45. eHealth De praktijk vertelt: Een aantal geïnterviewden geven aan dat draagvlak cruciaal is maar dat het niet vanzelfsprekend is. Eric Huskes van Zorggroep Sint Maarten over de oplevering van een domoticasysteem: “De implementatie is allemaal bouwen installatiewereld. Dat is een soort black box. Daar kun je als ICT weinig aan doen. Laat staan dat de zorg er wat aan kan doen. Dus op het moment van de oplevering, heb je in een keer de nieuwe techniek daar staan.[..] We waren te laat begonnen met de nieuwe techniek te laten zien.” Frank Heemsbergen van Magentazorg: “Toen ben ik met een collega alle afdelingen langs geweest en dan blijkt die nieuwe technologie een heel onbekend fenomeen te zijn”. Draagvlak en co-creatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

46. eHealth De praktijk vertelt: Kees Spitters van GGzE vertelt hoe het e-lab bij hen werkt aan draagvlak, door het organiseren van lunchbijeenkomsten en inspiratiesessies. “Een pilot rondom het gebruik van een smartphone bij ambulante hulpverleners was erg succesvol. Dan presenteren ze de resultaten in een lunchbijeenkomst op het e-lab. Het gaat er dus niet om dat er iedere keer 100 mensen moeten zijn. Maar doordat je iedere keer kleine groepjes benadert zie je vanzelf dat het gaat lopen.” Zo wordt er een sneeuwbaleffect gecreëerd. “Die groene petjes (ambassadeurs) die moeten eigenlijk in de adoptie-rol komen richting de andere hulpverleners. Je moet jezelf de opdracht geven; ik ga vijf collega’s ondersteunen, helpen en begeleiden.” Draagvlak en co-creatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

47. eHealth De praktijk vertelt: Esther Jacobs van ZZG Zorggroep vertelt over de kracht van concrete voorbeelden bij het creëren van draagvlak bij de zorgmedewerker: “Hoe de technologie werkt en waar je het voor kan gebruiken dat is nog wel helder. Maar hoe je dat nu voor moet stellen? Hoe het past in een zorgplan? [..] Dat is iets waar je naar op zoek moet gaan. Dus bij een mevrouw van 85 met dat en dat ziektebeeld hebben we deze technologie ingezet. [..] Dat is iets wat medewerkers als een spons opnemen.” Draagvlak en co-creatie Adoptie van nieuwe ideeën: Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

48. eHealth De praktijk vertelt: Uiteindelijk zou je je als organisatie willen richten op nog meer dan alleen maar draagvlak. Fabrizio Greidanus en Jotine Leijtens van ZuidZorg vertellen over hoe zij ideeën vanaf de werkvloer proberen te stimuleren: “We zijn begonnen met een stukje onderzoek. We hebben medewerkers analoge camera’s meegegeven en dan moesten ze foto’s schieten van innovaties die ze graag wilden, daar zijn wel dingen uitgekomen.” Jotine: “De dingen die we hier aan de muur hebben hangen, dat zijn ideeën van binnenuit. We zeggen dat dat niet zo spetterend is [..] maar als je een idee heb wat van de werkvloer komt dan heb je meer kans dat het gaat leven.” Draagvlak en co-creatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

49. eHealth De praktijk vertelt: Ook bij de Lichtenvoorde worden de medewerker gestimuleerd mee te denken. Angela Scholten over het digitaal planbord: “We hebben de medewerkers die op die voorziening werkten met de LVB jongeren een voorstel gedaan: Dat moet toch anders kunnen dan met zo’n groot bord? [..] Toen waren er een paar medewerkers die wel wilden meedenken over de inhoud.” Draagvlak en co-creatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

50. eHealth De praktijk vertelt: Voor de aanpak in het innovatieteam van Lunet zorg is co- creatie bijna vanzelfsprekend. Elke laag van de organisatie wordt benaderd. Ruud Kavelaars: “Het uiteindelijk implementeren ligt bij de mensen. Daarom neem je ze vooraf en tussendoor mee, en zo laat je ook de vraag aan hen hoe zij denken hoe we het uit kunnen rollen. De ene keer is dat met een directeur en manager en de andere keer gewoon met een begeleider uit het veld.” Draagvlak en co-creatie Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

51. eHealth Voor meer informatie over co-creatie in de zorg, kun je lezen over een ondersteuningsprogramma van een Brits gezondheidsfonds gericht op eigen regie en zelfmanagement. Draagvlak en co-creatie Klik hier [externe link] Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

52. Visie, strategie en tactiek

53. Visie, strategie en tactiek eHealth Alle managementboeken zijn het er over eens: alles start met een heldere visie! Veel organisaties hebben dan ook een visie geformuleerd op eHealth, die vaak bekend is binnen verschillende delen van een organisatie. Toch lijkt het moeilijk om die visie door te laten dringen in alles wat we doen als organisatie. Wat is ons doel? Wat zijn de behoeften van onze medewerkers en cliënten? Draagt een bepaalde eHealth toepassing daadwerkelijk bij aan onze visie? Zien we eHealth niet teveel als een doel in plaats van een middel? Dit lijken makkelijke vragen, maar het blijkt in de praktijk lastig om hier gevolg aan te geven. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

54. eHealth Steeds uitgaan van de visie maakt het voor organisaties makkelijker om keuzes te maken. Deze keuzes zijn niet altijd financieel aantrekkelijk. Het vergt dan ook lef van een organisatie om vast te houden aan de visie en andere wegen te vinden voor bijvoorbeeld financiering. Visie, strategie en tactiek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

55. eHealth De praktijk vertelt: Eugen Zuiderwijk van Gezondheidscentra Maarssenbroek vertelt hoe zij tot een gezamenlijke visie kwamen binnen de organisatie: “Een jaar of vier geleden hebben we een hele dag aan ICT gewijd. Toen is bedacht wat onze toekomstvisie was op ICT voor ons centrum. Dat was een eerste belangrijke stap.” Om de strategie en tactiek in lijn met de visie te bewaken gingen ze zelfs nog een stapje verder: “Het gaat zelfs zo ver dat mijn directeur en ik op een gegeven moment hebben gezegd dat we in de raad van toezicht een IT man of vrouw nodig hadden.” Hierdoor kwam er op een cruciaal moment in het project toch toestemming vanuit de RvT voor het doorzetten van het patiëntenportaal. Visie, strategie en tactiek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

56. eHealth De praktijk vertelt: De patiënt stond centraal in de implementatie van MijnGCM (portaal). Eugen Zuiderwijk vertelt hoe patiënten een rol hadden tijdens een congres waar het patiëntportaal werd gepresenteerd: “We hadden al onze pilotdeelnemers (patiënten) ook uitgenodigd. Zij mochten het portaal demonstreren. Ze zaten prominent op het podium. [..].” Visie, strategie en tactiek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

57. eHealth De praktijk vertelt: Angela Scholten van de Lichtenvoorde beschrijft haar intrinsieke motivatie, haar persoonlijke visie en wat haar drijfveer is in haar dagelijkse werk: “Ik kwam 15 jaar geleden bij de VG sector en toen dacht ik wel: wat zijn die mensen hier afhankelijk, zeg. Ze kunnen geen deur of raam zelf open doen. Daar is heel veel te winnen en dat heeft me heel erg getriggerd om in deze sector stevig aan de slag te gaan met technologie. Dat doe ik met heel veel plezier.” Zo drijft haar motivatie tot een nieuwe ontwikkeling van het digitale planbord van de Lichtenvoorde. “In het begin toen ik deze functie had toen kwam ik met regelmaat bij deze groepen. Daar zag ik overal briefkasten hangen en magneetborden met wie wat moet doen. [..] En wat deden die jongeren? Die hadden hun mouwen opgetrokken en die veegden hun naam van het bord.” Visie, strategie en tactiek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

58. eHealth De praktijk vertelt: Angela vertelt verder dat, in combinatie met collega’s met dezelfde visie, zo’n idee dan van de grond komt. Angela: “We hebben hier in de interne organisatie een dominante coalitie, een expertgroep. Dat zijn trajectbegeleiders in elke sector. Met elkaar kijken we steeds: aan welke technologie hebben we wat en wat kunnen we daarop ontwikkelen. Dat digitale planbord hebben we opgepakt.” Visie, strategie en tactiek Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

59. eHealth Bedenk als organisatie hoe innovatief je wilt zijn. Waar zit je als organisatie op de adoption/innovation curve van Rogers? Bedenk dat dat je tactiek bepaalt en dat je daarmee bepaalde risico’s accepteert: óf je neemt het risico om geld en tijd in nieuwe onzekere ideeën te stoppen, óf je accepteert dat jouw organisatie niet de eerste is in het gebruik van nieuwe innovaties. En waar staan je cliënten op de curve…? Visie, strategie en tactiek Meer over Rogers’ curve on speed [externe link] Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

60. Voorbereid op de toekomst

61. Voorbereid op de toekomst eHealth De technologie ontwikkelt zich in rap tempo, waardoor de zorg soms moeite heeft dit allemaal bij te benen. Nieuwe apps schieten als paddenstoelen uit de grond. Waar staan we over een jaar? Dit is een moeilijke vraag maar wel een vraag die je je, als je met eHealth bezig bent, moet blijven stellen. Consumentenelektronica lijkt op de loer te liggen. Wat gaat dit betekenen voor de eigen organisatie? Ook hier geldt weer dat de visie op eHealth vanuit de organisatie leidend moet zijn. Is eigen regie belangrijk? Dan zou de cliënt toch zijn eigen apps en apparaten moeten mogen gebruiken in de zorg die hij krijgt? Praat binnen je organisatie over het gebruik van zaken als WhatsApp en FaceTime. Denk aan wat je als organisatie wilt doen als een van de mantelzorgers een camera ophangt. Zou serious gaming kunnen bijdragen aan het welzijn van je cliënten? Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

62. De praktijk vertelt: In de eerstelijn zien we vooral toekomstplannen over geïntegreerde platformen of dossiers, die worden gevoed door apps en eventueel gedeeld met andere zorginstanties en gemeentes. Enige weerstand bij collega’s merken Erik Asbreuk en Eugen Zuiderwijk wel. Erik Asbreuk, ECM Nieuwegein: “Het beeld wat ik voor me zie voor de toekomst is: écht patiëntgestuurd. Zo halen we gegevens uit het HIS met ‘Eerstelijn in cijfers’. We zijn aan het kijken of we die gegevens kunnen koppelen aan een patiëntendossier en zelfs aan de Wmo-gegevens van de gemeente. [..] Alleen al in mijn eigen maatschap krijg ik terug: ‘’Maar gaat de patiënt dan ook baas van HIS worden?’” Meer over Eerstelijn in cijfers [externe link] .. Voorbereid op de toekomst eHealth Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

63. Voorbereid op de toekomst eHealth De praktijk vertelt: Erik Asbreuk vertelt verder: “Uiteindelijk wordt het dan geen HIS maar is het een patiënten/cliënten/burgers/inwoners- informatiesysteem. Het goede woord heb ik nog niet. Maar patiënt is niet het goede woord want dat gaat nog veel breder.” Eugen Zuiderwijk van Gezondheidscentra Maarssenbroek: “Wat toch ongelofelijk spannend is, is hoe in dit hele verhaal de ontwikkeling van apps zal gaan. [..] Dan moet er wel een ontwikkeling ontstaan dat leveranciers van apps aan bepaalde voorwaarden gaan voldoen. Zodat informatie uit consumenten apps in een platform geladen kan worden, en dat die informatie dan vanuit het platform wel of niet gedeeld kan worden met het achterliggende dossier van verschillende zorginstanties. [..] Maar voor de meeste van mijn collega’s is dit echt nog een brug te ver, hoor.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

64. Voorbereid op de toekomst eHealth De praktijk vertelt: Ook bij Cordaan houden ze rekening met consumententechnologie. Volgens Angela Moenis moet je het vooral benoemen. Angela: “Als de zorg daar niets van vindt, dan krijg je straks zoons en dochters die de huiskamer vol gaan hangen met camera’s.” Later vertelt Angela: “Ook de hele implementatie van het EPD loopt volgens mij bij heel veel organisaties moeizaam. Maar straks komt Apple met z’n Healthbook. Dat ga ik zelf als consument wel allemaal invullen.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

65. Voorbereid op de toekomst eHealth Bij de GGzE, ZuidZorg en Lunet zorg zijn ze al bezig met serious gaming. Een initiatief om in de gaten te houden is Growing Games. Dit is een tweejarig stimuleringsprogramma (2014-2015) om de duurzame groei van de Nederlandse applied game-sector te bevorderen. Meer dan 25 partners uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden werken hierin samen. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

66. Voorbereid op de toekomst eHealth Robert Houtenbos, expert eHealth Vilans, vertelt over de komende ontwikkelingen: “Spannende tijden. In 2015 willen we met het thema eHealth gaan onderzoeken wat consumententechnologie kan betekenen voor de langdurende zorg. Google en Apple hebben al aangekondigd dat ze vol zullen inzetten in gezondheid en platforms voor thuistechnologie en slimme huizen. Er zijn talloze apparaatjes en gadgets ontwikkeld of nog in de voorbereiding op crowdfunding sites als Kickstarter. Neem nu iBeacon: een bewegingssensor van Apple die gekoppeld is aan een app op een iPhone waardoor je precies weet wie wanneer waar is. Nog mooier is dat je de app kunt laten reageren op deze patronen. Bijvoorbeeld: je loopt voor de derde keer langs de wasmachine, en je telefoon trilt en stuurt je een herinnering om de was uit de machine te halen.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

67. Voorbereid op de toekomst eHealth Robert vertelt verder: “Of automatisch gedetailleerd tijdschrijven voor thuiszorgmedewerkers. Al die apparaatjes worden als serieuze technologie voorbereid voor een brede markt. Vaak is gezondheid of zorg nog niet eens het primaire doel van dit soort toepassingen, maar zouden ze een goede (en veilige) toepassing kunnen bieden om mensen langer thuis te kunnen laten wonen? De verwachting is dat het goedkoper zou moeten kunnen zijn dan industriële apparatuur en meer gefocust op de ervaring en beleving van eindgebruikers.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

68. Inbedding

69. Inbedding eHealth Vergis je niet welke impact een eHealth toepassing heeft op werkprocessen. Een werkproces waar de meeste medewerkers en cliënten al jaren aan gewend zijn. Wil het een succes worden, dan moeten oude routines vervangen worden door nieuwe gewoontes. De eHealth toepassing moet ingebed worden in het werkproces. Een eHealth toepassing in je organisatie implementeren heeft dan ook heel wat voeten in de aarde. Dingen waar je aan moet denken zijn bijvoorbeeld: Welke taken komen te vervallen en worden vervangen door nieuwe taken? Hoe gaan we registreren? Wat is het protocol als een technologie tijdelijk defect is? Hoe gaan we cliënten informeren? Wie is waar verantwoordelijk voor? Wie is het aanspreekpunt voor vragen? Welke (structurele) scholing is er nodig voor onze medewerkers? Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

70. Inbedding eHealth Naast het stellen van die vragen aan jezelf, is het ook belangrijk om deze vragen bij de leverancier van de eHealth dienst te leggen. Kies een leverancier die met je mee wilt denken over het inbedden van het systeem in de werkprocessen. Als laatste is het ook goed om het gebruik van de eHealth toepassing te stimuleren met prikkels, zowel voor cliënt als zorgmedewerkers. Geef bijvoorbeeld meer opties bij het maken van een afspraak online ten opzichte van het maken van een afspraak via de telefoon. Op die manier zorg je dat het gebruik van de eHealth toepassing vanzelfsprekender wordt. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees meerLees terug Negen innovatielessen uit de praktijk

71. Inbedding eHealth De praktijk vertelt: Frits Ariëns van Cordaan vertelt over problemen die ze mogelijk tegenkomen bij de implementatie van een beeldhorloge: “In dat team zitten 10 medewerkers. Wanneer is wie dan aan de beurt om dingen te veranderen in die computer? [..] Waar moet ik ook alweer inloggen? Wat was ook alweer de gebruikersnaam? [..] Hoe zorg je dat degene die het moet regelen het ook kan regelen?” Esther Jacobs van ZZG zorggroep over obstakels die ze tegenkwamen na implementatie van de slimme medicatiedoos, de Medido: “Alles wat er fout kon gaan, ging fout. In eerste instantie de technologie zelf. [..] Maar ook bijvoorbeeld mensen die overleden waren die niet afgemeld waren waarbij de Medido bij het grof vuil was meegegeven. Verder gaf het problemen als cliënten overgingen naar een andere aanbieder, of als de indicatie van cliënten niet meer toereikend was. Enzovoorts…” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

72. Inbedding eHealth De praktijk vertelt: Fabrizio Greidanus van ZuidZorg over een track-en-trace systeem: “Want de opvolging is ook nog zo’n probleem. Stel dat er iemand in Amsterdam gaat dwalen, dan kunnen wij daar niet naar toe gaan. Als organisatie moet je daarover nadenken.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

73. Inbedding eHealth De praktijk vertelt: Een manier om inbedding te realiseren vanuit de cliënt is door het creëren van incentives bij het gebruik van de eHealth oplossing. Angela Scholten van de Lichtenvoorde over hoe je cliënten overtuigt van de meerwaarde voor hen zelf: “Ons doel is om een behandelprogramma van twee jaar terug te draaien naar anderhalf jaar. Met behulp van het eHealth programma denken wij dat we de jongeren raken in hun verantwoordelijkheid. En jongeren van een jaar of 16 die willen al gauw weg uit zo’n behandelsetting met allemaal regeltjes. We stimuleren de jongeren vanaf een bepaalde leeftijd; als je nu actief mee werkt en je neemt je verantwoordelijkheid, dan zou het maar zo kunnen zijn dat je een half jaar eerder niet meer in de die behandelgroepen zit.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

74. Inbedding eHealth De praktijk vertelt: Ook Eugen Zuiderwijk heeft al ideeën om prikkels te generen voor het gebruik van het patiëntenportaal: “We willen prikkels gaan introduceren. Bijvoorbeeld als je gewoon belt voor een afspraak dat je dan minder keuze hebt dan via een e-afspraak. Dat is gewoon wat de banken ook hebben gedaan; je gaat ‘dissatisfiers’ inzetten.” Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

75. Inbedding eHealth Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Lees terug Inbedding in het zorgproces is lastig en er vallen daarom ook nog niet veel succesverhalen te vinden. Wees voorbereid op deze drempel door bijvoorbeeld na te denken over het trainen van de zorgmedewerkers die met de eHealth toepassing aan de slag moeten. Vind een manier om een helpdesk in te richten voor zorgmedewerkers en cliënten met vragen. Kijk eens hoe andere sectoren te werk zijn gegaan! Hoe stimuleerden de banken het gebruik van de pinpas? Hoe zorgde Google Gmail ervoor dat anderen het gingen gebruiken? Waarom is iedereen zo fan van Facebook? Wat voor stappen maakt het onderwijs richting de digitalisering? Een blog over digitalisering in het onderwijs [externe link] ….. Negen innovatielessen uit de praktijk

76. eHealth Deze lessen hebben veel overlap met elkaar. Zie je kansen in het creëren van een groter draagvlak, dan zal je zien dat de inbedding ook een stuk gemakkelijker wordt. Als er genoeg tijd, geld en ruimte voor een nieuwe innovatie wordt uitgetrokken, dan zal het innovatieproces ook weer beter verlopen. Ga er mee aan de slag en blijf communiceren richting andere organisaties over successen maar ook over de zaken die lastiger zijn. Zo bouwen we samen aan een toekomstbestendige zorg. Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Tot slot Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

77. eHealth Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Tot slot Gebruikte bronnen Wij hebben de volgende externe links gebruikt, in volgorde van voorkomen: http://www.zuidzorg.nl/ http://www.gcmbroek.nl/ http://www.magentazorg.nl/ http://www.delichtenvoorde.nl/ https://www.emcnieuwegein.nl/ http://www.zorggroepsintmaarten.nl/ http://www.vanmorgen.nu/ http://www.zzgzorggroep.nl/ http://www.ggze.nl/professionals/wetenschappelijk-onderzoek/high-tech-psychiatrie http://www.cordaan.nl/ http://www.lunetzorg.nl/ http://www.creative-council.nl/trots/het-verhaal-van-zuidzorg http://www.ehealthresearchcenter.org/wiki/index.php/CeHRes_Roadmap http://essay.utwente.nl/63716/1/Rianne_Immink_- _The_use_usability_and_persuasiveness_of_PAZIO_an_online_healthcare_portal.pdf http://www.caretechnologyresearch.nl/elabel/wp-content/uploads/2014/02/folder_digitaal_2p.pdf http://www.innovatedementia.eu/en/news/innovate-dementia-symposium-for-care-professionals-in-eindhoven http://www.invoorzorg.nl/ivz/bijeenkomst-bijeenkomst-business-case-technologie-maatschappelijk-en- financieel.html https://scans.mkbservicedesk.nl/innovatieladder http://sync.nl/winnende-bedrijven-laten-klanten-meepraten/ http://www.vilans.nl/docs/KCZ/Co-creating_Health.pdf http://www.frankwatching.com/archive/2014/06/12/toekomst-van-customer-relations-adoptie-curve-is-on- speed/ http://www.eerstelijnincijfers.nl/ http://kennisnetonderzoek.wordpress.com/inleiding/leren-van-anderen-10-suggesties-om-het-gebruik-van- digitale-leermiddelen-te-versnellen/ Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

78. eHealth Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Tot slot Gebruikte bronnen Wij hebben de volgende filmpjes opgenomen, in volgorde van voorkomen: KreativMagazin (2011, 28 september). Café Communications -- Deadlines [Video file]. Gevonden op https://www.youtube.com/watch?v=jgvx9OfZKJw Pondsmedia (2013, 8 Mei). Mooibedacht, aflevering 1 [Video file]. Gevonden op https://www.youtube.com/watch?v=79BckaKnY3s DeLichtenvoordeTube (2013, 3 jan). De Lichtenvoorde Digitaal Planbord [Video file]. Gevonden op https://www.youtube.com/watch?v=q7W1uAFr9qQ Winny Christiaanse (2014, 25 februari). GCM Congres e health 2014 Time to go online [Video file]. Gevonden op https://www.youtube.com/watch?v=6DmDpZYrHKI EBUtrecht (2013, 5 december). Showreel Growing Games [Video file]. Gevonden op https://www.youtube.com/watch?v=j3jmIa1aw9w Opgenomen foto’s zijn verkregen vian Thinkstock. Lees terug Lees meer Negen innovatielessen uit de praktijk

79. eHealth Vragen over deze presentatie? Neem contact op met Sandra Suijkerbuijk, s.suijkerbuijk@vilans.nl Ondersteuning nodig? Vilans biedt advies en ondersteuning op maat voor zorgorganisaties die eHealth oplossingen zoals zorg op afstand, domotica, apps en patiëntportalen willen inzetten in het zorgproces. Neem voor meer informatie contact op met Robert Houtenbos, r.houtenbos@vilans.nl. Vilans Catharijnesingel 47 Postbus 8228 3503 RE Utrecht www.vilans.nl of direct naar onze eHealth pagina @VilansNL Terug naar het hoofdscherm De negen innovatielessen Vilans Negen innovatielessen uit de praktijk