1. SEKTOR NG
PAGLILINGK
OD

2. SEKTOR NG PAGLILINGKOD
• Ito ang sector na nagbibigay paglilingkod sa transportasyon,
komunikasyon, media, pangangalakal, pananalapi, paglilingkod
sa pamahalaan, at turismo.
• Ito rin ang sektor na umaalalay sa buong yugto ng produksiyon,
distribusyon, kalakalan, at pagkonsumo ng mga produkto sa loob
ng bansa.

3. SEKTOR NG PAGLILINGKOD
• Kilala rin ito bilang tersarya o ikatlong sektor ng ekonomiya
matapos ang agrikultura at industriya.
• May mga pangangailangan din sila bukod sa mga produktong
agrikultural at industriyal.

4. SEKTOR NG PAGLILINGKOD
• Binubuo ang sektor ng paglilingkod ng sub-sektor sa
pananalapi, insurance, komersiyo, real estate,
kalakalang pakyawan at pagtitingi, transportasyon,
pag-iimbak komunikasyon at iba pa

5. SEKTOR NG PAGLILINGKOD
• Ang sektor ng paglilingkod ay
maaring pampamayanan,
panlipunan, o personal.
• Sa pangkalahatan, ang sektor ng
paglilingkod ay nagbibigay ng
serbisyo sa halip na bumuo ng
produkto.

7. Service Driven Economy
• Sa nakalipas ng sampung taon
(2009-2019), pinakamataas ang
naging ambag ng sector ng
paglilingkod sa GDP ng bansa kung
ihahambing sa sektor ng industriya
at agrikultura.

9. Paano nabuo ang sektor ng
paglilingkod?
• Sa mga nakalipas na kasaysayan ng
tao sa mundo, pinapakita rito ang
malaking pagbabago sa paraan ng
pamumuhay ng mga lipunan Dahil sa
pagbabagong ito, lumawak ang
pangangailangan at kagustuhan ng tao
para sa paglilingkod.

10. Paano nabuo ang sektor ng
paglilingkod?
• Ang pagkakaroon ng espesyalisasyon sa
paggawa sa iba’t ibang larangan ang nagturo
ng landas para sa efficient na paraan ng
pagbibigay ng paglilingkod sa mga tao.
Maraming gawain ang mga tao ang hindi nila
matugunan sa sarili lamang kaya’t malaking
tulong ang paghahatid ng iba’t ibang
paglilingkod mula sa iba.

11. Ano ang espesyalisasyon?
• Ito ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman,
kasanayan at kagamitan upang gawin ang
isang kalakal o paglilingkod.
• Nagiging mas mura at mas
kapakipakinabang (efficient) ang paggawa ng
ibang tao sa isang kalakal o serbisyo sa halip
na gawin ng nangangailangan.

12. Sub-sektor
ng
Paglilingko
d

13. Sub-sektor ng Paglilingkod
Sektor ng
Paglilingkod
Transportasyon,
komunikasyon,
at mga Imbakan
Kalakalan Pananalapi
Paupahang
bahay at
Real Estate

14. Transportasyon, komunikasyon, at
mga Imbakan
– binubuo ito ng mga paglilingkod
na nagmumula sa pagbibigay ng
publikong sakayan, mga
paglilingkod ng telepono, at mga
pinapaupahang bodega.

15. Kalakalan (Trade)
– mga gawaing may
kaugnayan sa
pagpapalitan ng iba’t-
ibang produkto at
paglilingkod.

16. Pananalapi
– kabilang ang mga
paglilingkod na binibigay ng
iba’t ibang institusyong
pampinansiyal tulad ng mga
bangko, bahaysanglaan,
remittance agency, foreign
exchange dealers at iba pa.

17. Paupahang bahay at Real Estate
– mga paupahan tulad ng
mga apartment, mga
developer ng subdivision,
town house, at
condominium.

18. Uri ng
Paglilingkod

19. Paglilingkod na Pampribado
– lahat ng mga paglilingkod na nagmumula sa
pribadong sektor.
Paglilingkod na Pampubliko
– lahat ng paglilingkod na ipinagkakaloob ng
pamahalaan.

20. Isa sa mga kilalang nakatulong sa
ekonomiya ngayon ay ang paglakas ng Business
Process Outsourcing (BPO) lalo na ang mga call
center companies na nagkaloob ng trabaho sa
maraming Pilipino. Sa pangkalahatan ang
paglilingkod ay pagbibigay ng

21. Kahalagahan
ng Sektor ng
Paglilingkod

22. Kahalagahan ng Sektor ng
Paglilingkod
• Tinitiyak na makakarating sa mga mamimili ang mga
produkto mula sa mga sakahan o pagawaan.
• Nagbibigay ng trabaho sa mga mamamayan.
• Tinitiyak ang maayos na pag-iimbak, nagtitinda ng
kalakal at iba pa.
• Nagpapataas ng GDP ng bansa.
• Nagpapasok ng dolyar sa bansa

23. Mga
Ahensiyang
Tumutulon
g sa Sektor
ng
Paglilingko
d

24. Mga Ahensiyang Tumutulong sa
Sektor ng Paglilingkod
Department of Labor & Employment
(DOLE)
• nagsusulong ng malaking
pagkakataon para sa pagtatarabaho,
humuhubog sa kakayahan ng mga
manggagawa, at nagpapanatili sa
kaayusan at kapayapaan sa
industriya ng paggawa sa bansa.

25. Mga Ahensiyang Tumutulong sa
Sektor ng Paglilingkod
Overseas Workers Welfare
Administration (OWWA)
• ahensiya ng pamahalaan na
tumitingin sa kapakanan ng
mga Overseas Filipino
Workers( OFW)

26. Mga Ahensiyang Tumutulong sa
Sektor ng Paglilingkod
Philippine Overseas Employment
Administration (POEA)
• itinatag sa bisa ng EO 797 noong
1982 na may layuning isulong at
paunlarin ang mga programa ukol
sa paghahanapbuhay sa ibayong-
dagat at pangalagaan ang
kapakanan ng mga Overseas
Filipino Workers(OFW).

27. Mga Ahensiyang Tumutulong sa
Sektor ng Paglilingkod
Technical Education and Skills
Development Authority (TESDA)
• •itinatag sa bisa ng Republic Act 7796
noong 1994. Isinusulong ng batas na ito na
hikayatin ang buong partisipasyon ng
industriya, paggawa, mga lokal na
pamahalaan, at mga institusyong teknikal at
bokasyonal upang sanayin at paunlarin ang
kasanayan ng mga manggagawa sa bansa.

28. Mga Ahensiyang Tumutulong sa
Sektor ng Paglilingkod
Professional Regulation Commission
(PRC)
• nangangasiwa at sumusubaybay sa
gawain ng mga manggagawang
propesyonal upang matiyak ang
kahusayan sa paghahatid ng mga
serbisyong propesyonal sa bansa.

29. Mga Ahensiyang Tumutulong sa
Sektor ng Paglilingkod
Commission on Higher
Education (CHED)
• nangangasiwa sa gawain ng
mga pamantasan at kolehiyo sa
bansa upang maitaas ang
kalidad ng edukasyon sa mataas
na antas.

30. Suliranin
ng Sektor
ng
Paglilingk

31. Suliranin ng Sektor ng Paglilingkod
Suliranin Epekto
Kontraktuwalisasyon -
ang isang manggagawa
ay nakatali sa kontrata
na mayroon siyang
trabaho sa loob ng 5
buwan lamang
Kawalan ng seguridad
sa trabaho at pagkait sa
mga benepisyo

32. Suliranin ng Sektor ng Paglilingkod
Suliranin Epekto
Brain Drain –
Pagkaubos ng mga
manggagawa patungo
sa ibang bansa.
Pagbaba sa produksyon
ng ekonomiya.

33. Suliranin ng Sektor ng Paglilingkod
Suliranin Epekto
Mababang pasahod at
pagkakait ng mga
benepisyo sa mga
manggagawa.
Pagbaba sa produksyon
ng ekonomiya.

34. Suliranin ng
mga
manggagawa
Unemployment
Kawalan ng
mapapasukang
trabaho
Under-utilization
Hindi angkop ang
trabaho sa
pinag-aralan o
pagsasanay
UnderEmployment
Kakulangan ng kinikita
sa pinapasukang
trabaho
Brain Drain
Pagka-ubos ng
lakas-paggawa
sa isang bansa

35. Mga Batas na
Nangangalaga sa
mga Karapatan ng
Manggagawa

36. ARTIKULO XIII
KATARUNGANG PANLIPUNAN
AT MGA KARAPATANG
PANTAO AT PAGGAWA

37. Section 3. The State shall afford full protection to labor, local and
overseas, organized and unorganized, and promote full
employment and equality of employment opportunities for all.
It shall guarantee the rights of all workers to self-organization,
collective bargaining and negotiations, and peaceful concerted
activities, including the right to strike in accordance with law. They
shall be entitled to security of tenure, humane conditions of work,
and a living wage. They shall also participate in policy and
decision-making processes affecting their rights and benefits as
may be provided by law.

38. The State shall promote the principle of shared responsibility
between workers and employers and the preferential use of
voluntary modes in settling disputes, including conciliation, and
shall enforce their mutual compliance therewith to foster industrial
peace.
The State shall regulate the relations between workers and
employers, recognizing the right of labor to its just share in the
fruits of production and the right of enterprises to reasonable
returns to investments, and to expansion and growth.

39. Mga Benepisyo ng mga Manggagawa
ayon sa Handbook na ipinalabas ng
Bureau of
Working Condition ng Department of
Labor and Employment noong 2014.

40. Republic Act No.
6727
(Wage
Rationalization
Law)
Nagsasaad ng mga mandato para sa
pagsasaayos ng pinakamababang
pasahod o minimum wage na naaangkop
sa iba’t-iba pang industriyang sektor na
kinabibilangan ng sumusunod: hindi
pang-agrikultura (non-agriculture),
plantasyong pang-agrikultura at di-
pamplantasyon, cottage/sining sa pagyari
sa kamay, at pagtitingi, depende sa
bilang ng mga manggagawa o puhunan o
taunang kita sa ilang mga sektor.

41. (Holiday Pay
Artikulo 94)
Dagdag na Bayad
tuwing Pista
Opisyal
- Tumutukoy sa bayad sa isang
manggagawa na katumbas ng isang (1)
araw na sahod kahit hindi pumasok sa
araw ng pista opisyal (public holiday).

42. (Premium Pay
Artikulo 91-93)
Dagdag na Bayad
tuwing araw ng
Pahinga o special
Day
- Karagdagang bayad sa manggagawa sa
loob ng walong (8) oras na trabaho sa
araw ng pahinga at special days.

43. (Overtime Pay
Artikulo 87)
Dagdag na Bayad
para sa Trabaho
ng Lampas sa
walong oras
- Karagdagang bayad sa pagtatrabaho na
lampas sa walong (8) oras sa isang araw.

44. Night Shift
Differential
Artikulo 86)
Dagdag na bayad
sa pagtatrabaho
sa gabi.
- Karagdagang bayad sa pagtatrabaho sa
gabi na hindi bababa sa sampung
porsiyento (10%) ng kanyang regular na
sahod sa bawat oras na ipinagtrabaho sa
pagitan ng ikasampu ng gabi at ikaanim
ng umaga.

45. Service Charge
(Artikulo 96).
- Lahat ng manggagawa sa isang
establisyemento o kahalintulad nito na
kumokolekta ng service charges ay may
karapatan sa isang pantay o tamang
bahagi sa walumpu’t limang porsyento
(85%) ng kabuuang koleksyon.
- Ang service charges ay kadalasang
kinokolekta ng halos lahat ng hotel,
restaurant, night club, cocktail lounges at
iba pa.

46. Service Incentive
Leave
(Artikulo 95)
- Ang bawat mangagawa na
nakapaglilingkod nang hindi kukulangin
sa isang (1) taon ay dapat magkaroon ng
Karapatan sa taunang service incentive
leave (SIL) na limang araw na may
bayad.

47. Maternity
Leave(RA 1161,
as amended by
RA 8282
- Ang bawat nagdadalang-taong
manggagawa na nagtatarabaho sa
pribadong sektor, kasal man o hindi, ay
makakatanggap ng maternity leave na
105 araw para sa normal o caesarian na
panganganak o pagkakunan, kasama
ang mga benipisyong katumbas ng
isang daang porsyento(100 %) ng
humigit kumulang na arawa ng sahod
ng manggagawa na nakapaloob sa
batas.

48. Paternity Leave
(RA 8187)
- Maaaring magamit ng empleyadong
lalaki sa unang apat (4) na araw mula
ng manganak ang legal na asawa na
kaniyang kapisan. Para sa layuning
ito, ang “pakikipagpisan” ay
tumutukoy sa obligasyon ng asawang
babae at asawang lalake na
magsama sa iisang bubong.

49. Parental Leave
para sa solong
magulang
(RA 8972)
- Ipinagkaloob sa anumang
solong magulang o sa indibidwal
na napag-iwanan ng
responsibilidad ng pagiging
magulang.

50. Leave for victims
of Violence
Against Women
and their
Children (VAWC)
RA 9262
- Ang mga babaeng empleyado na
biktima ng pang-aabusong pisikal,
seksuwal, sikolohikal, o anumang uri
ng paghihirap, kasama na rin dito ang
hindi pagbibigay ng sustento,
pagbabanta, pananakit, harassment,
pananakot, at hindi pagbibigay ng
kalayaang makisalamuha o
makalabas ng tahanan mula sa
kanyang asawa, dating asawa o
kasintahan ang may karapatang
gumamit ng leave na ito.

51. Special Leave
para sa
Kababaihan
(RA 9710)
- Kahit sinong babaeng manggagawa,
anoman ang edad at estadong sibil ,
ay may karapatan sa special leave
benefit kung ang empleyadong babae
ay mayroong gynecological disorder
na sinertipikahan ng isang competent
physician

52. 13th Month Pay
(PD 851)
- Lahat ng empleyo ay kinakailangang
magbayad sa lahat ng kanilang rank-and-file
employees ng thirteen month pay anumang
estado ng kanilang pagkakaempleyo at
anuman ang paraan ng kanilang
pagpapasahod. Kinakailangan lamang na
sila ay makapaglingkod ng hindi bababa sa
isang buwan sa isang taon upang sila ay
makatanggap ng proportionate 13th month
pay. Ang 13th-month pay ay ibinibigay sa
mga empleyado nang hindi lalagpas ng ika-
24 ng Disyembre bawat taon.

53. Separation Pay
(Artikulo 297-
298)
- Kahit sino mang manggagawa ay may
Karapatan sa separation pay kung siya
nahiwalay sa trabaho sa mga dahilan na
nakasaad sa Artikulo 297 at 298 ng Labor
Code of the Philippines. Ang Karapatan ng
manggagawa sa separation pay ay
nakabase sa dahilan ng kanyang
pagkakahiwalay sa paglilingkod. Maaring
mahiwalay sa trabaho ang manggagawa
kung may makatwirang kadahilanan (i.e
malubha o palagiang pagpapabaya ng
manggagawa sa kaniyang tungkulin,
pandaraya, o paggawa ng krimen),

54. Separation Pay
(Artikulo 297-
298)
at iba pang mga kahalintulad na dahilan na
nakasaad sa Artikulo 296 at 297 ng Labor
Code. Sa pangkalahatan, maaari lamang
magkaroon ng bayad sa paghihiwalay sa
trabaho kung may mga awtorisadong
kadahilanan.

55. Retirement Pay
(Artikulo 3015)
- Ang sinumang manggagawa ay maaaring
iretiro sa sandalling umabot siya sa edad na
animnapung (60) taon hanggang animnapu’t
limang (65) taong gulang at nakapaglingkod
na ng hindi kukulangin sa limang (5) taon

56. Employees
Compensation
Program
(PD 626)
- Isang programa ng pamahalaan na
dinisinyo upang makapagbigay ng isang
compensation package sa mga
manggagawa o dependents ng mga
manggagawang nagtatrabaho sa pampubliko
at pampribadong sector sakaling may
kaganapang pagkakasakit na may kaugnayan
sa trabaho, pinsala, kapansanan, o
kamatayan.

57. Benepisyo sa
PHILHEALTH
(RA 7875, as
amended by RA
9241)
- Ang National Health Insurance Program
(NHIP), dating kilala bilang Medicare, ay
isang health insurance program para sa mga
kasapi ng SSS at sa kanilang dependents
kung saan ang walang sakit ay tumutulong sa
pananalapi sa may sakit, na maaaring
mangangailangan ng pinansiyal na tulong
kapag sila ay na-ospital.

58. Social Security
System
(RA 1161, as
amended by
RA 8282)
- Nagbibigay ng isang pakete ng mga
benepisyo sa pagkakataon ng kamatayan,
kapansanan, pagkakasakit, pagiging ina, at
katandaan ng empleyado. Ang Social
Security System (SSS) ay nagbibigay bilang
kapalit sa nawalang kita dahil sa mga
nabanggit na contingencies.

59. Home
Development
Mutual Fund
( RA 9679)
- Kilala bilang PAG_IBIG ( Pagtutulungan Sa
Kinabukasan: Ikaw, Bangko, Industriya sa
Gobyerno) Fund ay isang mutual na Sistema
nang pag-iimpok at pagtitipid para sa mga
nakaempleyo sa pribado at pamahalaan at sa
iba pang grupo na kumikita, na suportado sa
pamamagitan ng parehas na ipinag-uutos na
mga kontribusyon ng kanikanilang mga may-
paggawa na ang pangunahing investment ay
pabahay.

60. Karapatan ng mga Manggagawa
ayon sa International Labor
Organization (ILO)
1. Ang mga manggagawa ay may karapatang
sumali sa mga unyon na malaya mula sa
paghihimasok ng pamahalaan at tagapangasiwa.
2. Ang mga manggagawa ay may karapatang
makipagkasundo bilang bahagi ng grupo sa halip
na mag-isa.

61. Karapatan ng mga Manggagawa
ayon sa International Labor
Organization (ILO)
3. Bawal ang lahat ng mga anyo ng sapilitang
trabaho, lalo na ang mapangaliping trabaho at
trabahong pangkulungan. Bawal ang trabaho
bunga ng ng pamimilit o ‘duress’

62. Karapatan ng mga Manggagawa
ayon sa International Labor
Organization (ILO)
4. Bawal ang mabibigat na anyo ng trabahong
pangkabataan. Mayroong minimong edad at mga
kalagayang pangtatrabaho para sa mga
kabataan.

63. Karapatan ng mga Manggagawa
ayon sa International Labor
Organization (ILO)
5. Bawal ang lahat ng mga anyo ng diskrimasyon
sa trabaho: pantay na suweldo para sa parehong
trabaho.

64. Karapatan ng mga Manggagawa
ayon sa International Labor
Organization (ILO)
6. Ang mga kalagayan ng pagtatrabaho ay dapat
walang panganib at ligtas sa mga manggagawa.
Pati kapaligiran at oras ng pagtatrabaho ay dapat
walang panganib at ligtas.

65. Karapatan ng mga Manggagawa
ayon sa International Labor
Organization (ILO)
7. Ang suweldo ng manggagawa ay sapat at
karapat-dapat para sa makataong pamumuhay

66. • Ang sektor ng paglilingkod ang may
pinakamalaking ambag sa kabuuang
ekonomiya ng bansa sa nakalipas na sampung
taon.
• Nararapat lamang na ito ay bigyan ng halaga
upang makamit ng bansa ang minimithing
kaunlaran.