BESA E BUJARËVE SHQIPTARË

N
BESAlibri i shenjtë
ARTUR SHKURTI
FEJA IME, E FËMIJËVE TË MI, DHE E BUJARËVE SHQIPTARË
FALTORJA SHQIPTARE

3
Falenderoj Zotin që më caktoi mua ta bëj këtë
punë dhe të nderoj shqiptarët kudo që janë duke
e kthyer fenë e tyre nga një gjendje e gaztë, në
të lëngët dhe më së fundi në gjendje të ngurtë me
hartimin e Librit të Shenjtë “Besa” dhe me statutin
e Faltores Shqiptare.
Artur Shkurti
bujar shqiptar

5
Shqipja në mbrëmje
në qiejt fluturoi
e lartazi shkoi.
Tue fluturuar lartaz nga qielli
dhe, para se të hynte, në hijen e natës
e çojti lart fletën e saj
dhe shkrojti
në qiellin me yj të ARBËRISË:
“BESA E SHQIPËRISË”.
Ibrahim Kodra [BN - 1]
[BN - 1]

7udhaeshkronjave.edu.al
BESA LIBRI I SHENJTË
FALTORJA SHQIPTARE
N
Çdo njeri e ka një fjalë ku vë kryet.
(Frederik Reshpja)
“BESA” është Fjala ku dua të mbështet kryet unë,
fëmijët e mi dhe bujarët shqiptarë.
Libri i Shenjtë “BESA” është Zbulimi i Fesë së
Shqiptarëve,qëkapërprofettëvetNaimFrashërin
dhe për ndjekës të saj – bujarët shqiptarë.
Gjithë ç’jemi Shqipëtarë,
Jemi një fis e një farë,
Kemi të tërë një shpresë,
Një gjak, një gjuhë, një Besë.
(Naim Frashëri)
Leu dh’u la për trashëgim
- Me nderim e me qëndrim –
Besa jon’ e shentëruar.
(Lasgush Poradeci)
Shqiptarë ne na thonë,
bëjmë si ç’kemi zakonë,
O shokë ndë kemi Besë,
kush ka lindur dhe do vdesë,
Ndë u vra nga trimëria,
Namin e merr Shqipëria.
(popullore)
Dashuria, tungjatjeta,
midis çiftit të selitur
dhe me Besën ton’ të situr,
është e ëmbël shumë e shkreta,
është gosti nga qielli zbritur!
(Ali Asllani)
Vargjet e Pashko Vasës “E mos shikoni kisha e
xhamia / Feja e shqiptarit është shqiptaria” ishin
e para fjalë shkëndijë e fesë së re.
Vetë Pashko Vasa flet qartë për fenë tonë në këto
vargje:
Si atje n’empir të lartë,
ku Hyu qëndron gjithmonë,
këndojnë shpirtrat me fletë
krejt himnin e fesë sonë,
t’mbarën i bien njerëzimit
me vepër t’lartë mirësie. (Pashko Vasa)
Naimi Frashëri u bë Profeti i vërtetë i kësaj feje.
Shumë shpejt, që në të gjallë të tij, ai mblodhi
aq dashuri nga shqiptarët sa nuk kishte mbledhur
asnjë njeri tjetër i mendimit. Kjo dashuri mbeti e
pashuar brez pas brezi.
“Shekujt vijnë e vitet shkojnë,
Naim, djemtë ligjërojnë.” (polifonia labe)
NAIMI është njeriu që Migjeni e kërkonte për
kombin tonë, edhe pse Migjeni lindi e vdiq pas
Naimit. Njeriu i Migjenit në të vërtetë nuk u lind,
por u rilind.
“Të lindet një njeri,
i madh si madhni,
dhe ndërgjegjet tona t’i ndezi në dashni,
për një ide të re, ideal bujar,
për një agim të lum e të drejtë kombtar.”
BESA - ZBULESA E SHENJTË
feja ime, e fëmijëve të mi dhe e bujarëve shqiptarë

8 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Me “BESËN” ne do të ngremë FALTORET
SHQIPTARE, që janë bashkësitë e bujarëve
shqiptarë që besojnë në Zot dhe besojnë se fjala
e NAIMIT është frymëzim hyjnor i mjaftueshëm; që
besojnë se copëra frymëzimi hyjnor shpërndahen
si mjegull në shpirtrat e shqiptarëve në shekuj, një
pjesë të të cilës e ka mbledhur ky libër shpalljesh
aty ku burimi është më i sigurt se është i pastër
(Ti me gojët e tyre fole...); që besojnë se duhet të
japin Besën për të qenë Bujarë; dhe që besojnë
se është koha e duhur për të patur faltoret tona
dhe për t’i kthyer xhamitë e kishat në një kujtim
historik.
Eja t’a ndrrojmë ankimin
n’nji hymn uzdaje, eja
t’ndërtojm’ permbi gërmadha
faletoret e reja. (Ernest Koliqi)
Nuk është qëllimi ai që e bën luftën e
shenjtë, por është lufta ajo që e bën qëllimin e
shenjtë (Niçe).
Shenjtërinë e këtij libri e ka vendosur
lufta e shqiptarëve për t’ju afruar Zotit në atë
mënyrë që kombi i tyre të mos humbë në rrjedhën
e historisë njerëzore.
S’duem me humbë në lojë të përgjaktë të historis
njerëzore,
jo! jo! s’i duem humbjet prore –
duem ngadhnim!
ngadhnim ndërgjegje dhe mendimi të lirë!
S’duem për hir
të kalbsinave të vjetra që kërkojnë “shejtnim”,
të zhytemi prap në pellgun e mjerimit
që të vajtojmë prap këngën e trishtimit,
kangën monotone, pa shpirt, të skllavnis –
të jem’ një thumb i ngulun ndër trutë e njerëzis.
(Migjeni)
E pra, ti, o perëndi, pse na le në dorë të djallit,
që na shtypi, na përtypi
nëpër nofulla të çakallit?
Po tani u bë ç’u bë, ti, o zot i këtij dheu,
s’mund të bësh asgjë,
t’i thuash kohës: prapa kthehu!,
edhe rri e bën sehir, bën sikur asgjë nuk di,
pra dhe neve jemi kundra,
duam një tjetër perëndi!
Duam një zot që do të mund
të na kap’ e të na tund,
të na tund e të na shkund,
vëllavrasjes t’i jap fund.
Perëndi, o perëndi, vi përpara zotris’ sate,
duke pasur përmbi supe
një vandak të rënd’ mëkate,
po mëshira hyjnore ësht’ e thell’ e ësht’ e gjërë
më e thellë nga gjith’ mëkatet
që ka vendi yn’ i tërë.
Po më fal për këto fjal’,
që guxova e i thashë, i rrëmbyer e i trembur,
mbasi gjuha më rreh dhëmbin,
atë dhëmb që më ka dhëmbur.
Vendi ynë që ka jetuar
herë me pushkë e her me shat,
s’mund të lihet tash e tutje
si një flet’ në degë të that’,
ai lipset që të rrojë, qoft’ me hir’ e qoft’ pa hirë,
dhe aty ku bie zjarri, bëhet lulja më e mirë.
(Ali Asllani)
Libri i shenjtë “BESA” vjen pas shekujsh reflektimi
dhe fermentimi të idesë sonë fetare dhe
kombëtare. Në çështjet fetare kombi ynë thuajse
i provoi të tëra: paganizmin, krishterizmim,
muslimanizmin, ateizmin shtetëror, konvertimet,
varësinë dhe autoqefalinë. Mbajti respektin për
profetët dhe ruajti edhe dyshimin për ata që e
sollën fjalën e tyre. Nga një stad në stadin tjetër,
zhvillimet botërore patën një rol kryesor, por edhe
shqiptarët nuk e lanë veten pasivë dhe bën më të
mirën për kombin e tyre.

FALTORJA SHQIPTARE
N
“Sot mund të flitet me krenari për “sintezën
shqiptare” të feve monoteiste, çka duhet ruajtur
jo vetëm si vlerë shqiptare, por edhe si vlerë
europiane dhe botërore.” (Abdi Baleta)
Ne nuk kemi tagër t’u themi priftërinjve dhe
hoxhallarëve të kujdesen për fatet e kombit
shqiptar. Ata janë në “biznesin” e tyre. Kleri
katolik ka për qendër Vatikanin dhe mungon
organizimi kombëtar autoqefal si tek fetë e tjera,
kleri ortodoks e kishte autoqefalinë dhe pranuan
t’u shkelet me këmbë, muslimanizmin në Shqipëri
më shumë e kanë mbrojtur laikët.
Naimi i porositi klerikët e krishterë dhe muslimanë
dhe fjala ra shpesh në vesh të shurdhër:
Fet’ e besëtë t’i kemi
Po të ndarë të mos jemi,
Hoxh’ e xhami e dervishë,
Priftër’ e kllogjër’ e kishë
Nderë që kanë ta kenë,
Po të duan Mëmëdhenë,
Të duan njerëzinë,
Dhe të tërë Shqipërinë,
Mirësit’ e urtësitë
T’i kenë përpara dritë,
Të ken’ udhë njerëzinë,
dhe zot gjithë Perëndinë;
Me dritët të Perëndisë
T’i ndihinë Shqipërisë,
E të ngrenë Shqipëtarë
Të bëhet si ish më parë (Naim Frashëri)
Ju priftërë mjekrë-gjatë!
Q’u quan kombi uratë,
Uratë e Perëndisë,
Q’është drit’ e gjithësisë,
Mund të bëhi të pa-besë
Për të mirët të Moresë?

Mund të lini Perëndinë?
Dhe Krishtin’ e Shqipërinë?
Edhe i fali Moresë?
Q’është pa-fe e pa-besë.
Dhe ju hoxh’ e ju dervishë,
Mos shihni Xhami e Kishë,
Si Kisha ësht’ dhe Xhamija
Tekdo është Perëndia. (Naim Frashëri)
Fjalëve t’armiqve të egër kurrë mos u vini veshin,
Se ata duan gjithmonë, me intriga të urrejtshme,
Me çdo mjet ta bëjë fenë vegël të shkatërrimit
tonë. Ata duan të na ndajnë për të tyret
interesa. (Naim Frashëri)
“BESA” është përpjekja për të kompaktësuar
kombin shqiptar, këtë pjesë të njerëzimit, për t’iu
kundërvënë më fuqishëm pasojave më negative
të zhvillimeve të shoqërisë së sotme dhe të
ardhshme njerëzore. Nuk mund të ketë bashkim
e përparim njerëzor pa bashkime të forta e të
shëndosha kombëtare, siç nuk mund të ketë kombe
të shëndetshëm pa familje të shendetshme. Vlerat
e përbashkëta njerëzore fillimisht përvetësohen
nga organizimet kombëtare dhe pastaj shkojnë
në nivelin e njeriut. Rruga tjetër nga universalja
direkt tek njeriu është e mundshme por është e
pasigurt në masivizimin e saj, pasi çdo individ
në radhë të parë u përket grupeve shoqërore të
organizuara që janë kombet.
“BESA” në një kuptim është edhe mohim edhe
pohim i feve ekzistuese. Është mohim i të gjitha
feve tradicionale në truallin shqiptar, pasi del me
përfytyrim të veçantë për Perëndinë, e cila i jep
vendin e duhur njeriut, lutje të reja, me rite të reja
të besimit dhe një kuptim të ri për hyjnoren në
përgjithësi. Ajo mban prej të gjitha feve besimin
në Zot, pikërisht sepse besimi në zot nuk është
produkt i fesë, por feja është produkt i besimit
në zot. Lidhja më e fuqishme me to është vetë
historia jonë e harmonisë fetare.

10 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Parimet e moralit fetar të shqiptarëve janë
krejt të ndryshme me ato të korrupsionit politik,
shoqëror dhe të degjenerimit social, si edhe krejt
të ndryshme nga hipokrizia fetare e derisotme.
Ndaj edukoni fëmijët me këtë libër, recitojuni
atyre çdo ditë diçka dhe ja tek do të keni të
tjera frymëzime dhe ja tek e keni tërmetin në
themelet e së Keqes. Mos u interesoni se Si e
Qysh do të bëhet e mundur që prej së ardhmes
së fëmijëve tuaj do të zhduken retë e zeza të
pesimizmit. Deduksionet që ata do të bëjnë janë
të Pashmangshme dhe pas deduksioneve vjen
Kauza dhe pastaj Veprimi. Nuk mund të mendohen
mënyrat kaq të ndryshme, kaq me fantazi për ta
shpërbërë nga themelet atë çka quhet “E KEQE”
edhe pse ajo sot duket e konsoliduar në themelet
e jetës shoqërore shqiptare, si një virus që ende
nuk i është gjetur bari. “Isha e sigurt se ky ishte
zëri i Zotit. Isha e sigurt se ai më thërriste mua.
Mënyra se si më thirri nuk duhet të të preokupojë,
se kjo është diçka midis Zotit dhe meje: ç’është me
rëndësi, është se Zoti e thërret secilin në mënyrë
të ndryshme. Ne nuk kemi ndonjë meritë. Ajo që
është shumë me rëndësi është që t’i përgjigjemi
me gëzim thirrjes së tij. Unë tani jam aq e sigurt sa
ç’kam qenë në ato çaste të rënda dhe dramatike
se kjo ishte punë e Zotit dhe jo e imja. Dhe, pasi
që kjo ishte punë e Zotit, unë e dija se bota do të
përfitonte” (Gonxhe Bojaxhi)
Na duhet një fe që të na kthejë atdheun,
ose më mirë me thënë dashurinë për atdheun.
Flamuri kombtar nuk ka shka ban nder ne,
Po kje se dashtuni nuk kem p’r Atdhe!
(Gjergj Fishta)
Çifutët e kërkuan atdheun për qindra vjet duke
qenë jashtë tij. Kurse ne e kërkojmë atdheun duke
qenë brenda tij. Ose më mirë me thënë se po
kërkojmë dashurinë e munguar për atdheun, duke
patur një atdhe.
Kur ta gjejmë, atëherë do të shohim sa të
largpamës dhe sa të verbër kemi qenë në histori.
Po kërkoj një Tokë të Re
Që duhet të jetë
Atdheu im.
Kjo Tokë e Re
Ekziston diku
O dheu im, por nuk është prej dheu.
(Lindita Arapi)
Nësenenukbëjmëmëtëvoglinmundimqë“BESËN”
ta kthejmë në realitet, atëherë çfarë pritet prej
nesh? Veç një rrjedhje drejt fatit të paracaktuar?!
Uji i lumit dihet se ku shkon. Veç se para se Drini
të derdhet kot në det, ne i marrim energjinë dhe
me të ndriçojmë shtëpitë e shqiptarëve. Atëherë
të mos shkojnë kot breza të tërë shqiptarësh, pa
bërë dritë në jetën e tyre.
Ej ti që mban trishtim,
Jo! Jo! Jo! Mos prit! Lufto!
Bëj dritë si një Naim,
Dhe jeto! (Alqi Boshnjaku)
“BESA” nuk është shpikje, por zbulim: zbulimi i
shpirtit fetar dhe kombëtar shqiptar.
Lutjet sjellin Besën, Besa sjell Dashurinë, dhe
Dashuria sjell Ndihmën reciproke. Kjo ide vjen prej
bujares së famshme shqiptare Gonxhe Bojaxhi.
Çfarë ndihme të ndërsjelltë kërkojmë ne prej
njëri-tjetrit? Ndihmën e shqiptarit për shqiptarin.
Atëherë çfarë dashurie duhet të sjellë këtë pasojë,
përveç se dashuria për kombin? Çfarë feje duhet
të sjellë këtë dashuri përveçse një fe me tipare të
theksuara kombëtare?
Përderisa bashkohemi në lutjet tona për të
ardhmen e kombit tonë, nuk mund të mos
bashkohemi në të njëjtën fe. Le t’u japim fëmijëve
tanë “BESËN” që i bashkon dhe jo fe të tjera që i
mbajnë ata përsëri të ndarë në vlera tek të cilat
duhet të besojnë. Le t’i shmangemi përmes fesë
sonë njëanshmërisë në vlerësimin e qytetërimeve
lindore dhe perëndimore.

FALTORJA SHQIPTARE
N
Le të vlerësojmë gjithçka ka arritur shoqëria
njerëzore deri më sot.
Me “Besën” shmanget diskutimi për dyzimin e
karakterit të shqiptarit në çështjet e besimit, që
vihet re që nga koha e këngës kushtuar konvertimit
në muslimanizëm të fisit të Gjolekajve:
Qishëz-o, moj qishëz-o,
të ma falçë fajin-o,
synë e djathtë e kam tek ti,
të mëngjërin në xhami. (Dukat, Vlorë)
Sikur të ushtrohet për shumë kohë që syri i djathtë
të mbahet tek kisha dhe i majti te xhamia i bie që
kombi të bëhet strabik dhe të mos fokusohet dot,
si duhet, në të njëjtin objekt, dhe të mos ngrihet
dot kurrë në këmbë.
Me çalue n’anë të djathtë, me çalue n’anë të
majtë ...
Si paljaço i gjorë që kah t’ia mbajë s’di,
mbasi kambën e theu n’akrobaci –
jet’ e tij asht helm pa asnjë pikë mjaltë.
(Migjeni)
Ja, pse “BESA” është ajo që del nga shpirti i
kombit shqiptar. “Besa” do t’i bëjë edhe më fetarë
shqitparët nga sa kanë qenë, pasi kjo është dhe
një fe jashtëzakonisht e bukur dhe e mbrujtur
shqipëtarisht. Sot shumica e shqiptarëve e shohin
me dyshim angazhimin fetar të një personi,
sidomos kur ai dëshiron të bëhet edhe klerik.
“Çuditërisht” në vend se të thonë që i ka hyrë
rrugës së Zotit, thonë “ka dalë nga rruga e Zotit”.
Kjo deri diku shpjegohet me faktin se “rruga e
Zotit” për shqiptarët duhet të ishte gjetiu. Rruga
e Zotit është jo besimi për besim, besimi për të
ngrënë e për të pirë, por besimi i cili jep i vlera të
tilla shoqërisë që e bëjnë atë të ecë para. Nëse
ka një fushë ku feja mund të bëjë mrekullira, kjo
është jeta shoqërore. Feja nuk mund të na shërojë
zemrën e sëmurë, por mund të na japë një doktor
me besë që nuk i ngre çarkun e korrupsionit të tij
pacientit tek dera e spitalit.
Me zbulimet e BESËS, unë mund t’ua besoj
shpirtin e fëmijëve të mi pa frikë Naim Frashërit
dhe bujarëve të tjerë shqiptarë që kanë shkruar
këtë libër me dorën time. Tashmë unë nuk do të
kem frikë se ata do të më dalin nga “rruga e
Zotit”. Është krejt e shëndetshme që ato të shëtitin
nëpër hapësirat e gjelbërta dhe të lulëzuara të
Besës Shqiptare. Aty ato do të takojnë shpirtrat e
mrekullueshëm të shqiptarëve të gjallë e të vdekur,
të shqiptarëve që jetojnë në atdhe dhe jashtë
atdheut. “Besa” është një dritare e mjaftueshme
për të parë të tërë botën dhe për të futur brenda
të tërë dritën e kulturës së njerëzimit.

Seç më shtruan bukën,
dhe buka s’më haet,
një merak që kam
nga zemra s’më ndahet. (Përmet)
Shpresoj që kjo farë që po mbjell rrallë, të më
mbijë plot.
Ne rrugën drejt e mbajtëm gjithë me ndjesë,
Të tretur shumë herë nga trishtimi;
Por mjaltë krejt na dukej hidhërimi
Kur shihnim se fjala jonë zinte Besë.
(Asdreni)
dhe të kthehet në realitet profecia e NAIMIT:
Në jan’ ata shqipëtarë,
që i njoh e i di unë,
bota po ka për të parë
këtu një të madhe punë!
Falenderoj Zotin që më caktoi mua ta bëj këtë
punë dhe të nderoj shqiptarët kudo që janë duke
e kthyer fenë e tyre nga një gjendje e gaztë, në
të lëngët dhe më së fundi në gjendje të ngurtë me
hartimin e Librit të Shenjtë “Besa” dhe me statutin
e Faltores Shqiptare.
ARTUR SHKURTI
bujar shqiptar
drejtor i shkollës “Udha e shkronjave” (1997)

FALTORJA SHQIPTARE
N
Si atje n’empir të lartë,
ku Hyu qëndron gjithmonë,
këndojnë shpirtrat me fletë
krejt himnin e fesë sonë,
t’mbarën i bien njerëzimit
me vepër t’lartë mirësie.
Pashko Vasa [BN - 2]
[BN - 2]

16 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
S’do dëgjoj veç gjuhën që më flet pa zë:
Naim Frashëri [BN - 3]
Kjo kupore e pafund që kemi sipër,
Këto shkronja, këto radhë dhe ky libër
Të atij fytyrën çfaqin gjith’ këto,
Lexo veten, o njeri, këtu kërko!
Se je ti mëkëmbësi i tij në jetë;
Vendi prej nga del në shesh thesari i fshehtë;
Pikëz e të thellit det të gjallërisë;
Dhe një afsh nga shpirti i madh i Gjithësisë.
Për Krijuesin e përsosur flet çdo send.
Hirin e fytyrn’e tij shoh në çdo vend.
Besojmë Zotn’ e vërtetë,
q’është gjithësija vetë,
pa atë s’ka vënt gjëkundi,
ajy ‘shtë kreji dhe fundi
më ç’do anë, që shikojmë,
fytyrën’ e tij vështrojmë,
e tërë ç’është kjo jetë,
ësht’ay Zot’ i vërtetë!
Luletë, që lulëzojnë,
bukurin’ e tij tregojnë.
Ajy është trëndafili;
ajy vetë dhe bilbili.
Po kur desh Zot’ i vërtetë,
të dil faqeza në jetë,
ahere bëri njerinë,
atje t’a gjesh Perëndinë!
Ç’sheh, është Zot’ i vërtetë,
Ç’dëgjon, është zër’ i tija,
Gjithë ç’ka e s’ka në jetë,
Është vetë Perëndija.
Më çdo anë e kërkova,
Thashë: ku ‘shtë Perëndija?
Po më pastaj e mësova,
Qënke ndaj mej’ e s’e dija!
Kërkonja gjetkë ta gjeje
Zotn’ e math e të vërtetë,
Ajy qënkej ndaj meje,
E paskësha unë vetë!
Pa s’vdes kurrë Perëndija.
Po kush vdes në jetë vallë?
Gjë s’vdes, sepse gjithësija
Është gjithnjë e gjallë.
Qeshë diell, ishnja hënë.
U bësh’ uj’ e balt’ e erë,
Yll e zok e dash kam qenë
Pa dhe njeri shumë herë.
[BN - 3]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Sa det i math e i gjerë!
Edhe sa mijëra valë!
Sicil’ atje do të bjerë,
Prapë soje do të dalë.
Mijëra shpirtëra ngrihen,
Bijen mijëra të tjera,
Vjen dimëri, lulet pshihen,
I nxjerr prapë në sheshtë vera.
Nj’është, po ka gjyrë,
Duket sikur s’ka të ngjarë,
E sheh fytyrë – fytyrë,
Po’ shtë i njëjt’ e i pandarë.
Mos shiko ç’rrobë ka veshur,
Është brenda vet’ i qetë,
Syr’i t’urtit e sheh ç’veshur,
Veç atij s’ka gjë ndë jetë.
Zoti është gjithësija,
Ay është gjithë ç’janë;
Po kush njeh vet’hen e tija,
S’e kërkon më tjatër anë.
Ti je ç’është jet’ e tërë,
Ti je vetë gjithësija,
Ti vetë njeri je bërë,
More fytyrën’ e tija.
Paskëtaj, o shokë, kurrë
Mos kërkoni Perëndinë
Nëpër murë e nëpër gurë,
Po shihni mirë njerinë!
Zëmr’ e njeriut në jetë
Është vend’ i Perëndisë,
Ësht’ atje Zot’ i vërtetë,
Det’ i math i gjithësisë.
Ay është gjithësija
Edhe udh’ e Perëndisë,
Është vetëm njerëzija
Q’i duhetë njerëzisë.
Hapësira e paanë është tempulli i Krijuesit.
Natyra gjith’anembanë është libri i shenjtë
Dhe shkronja të atij libri janë trupat qiellorë.
Ndërsa si meshtar në tempull është shkenca, që
njeriun e afron tek Perëndia, q’është gjithëçka në
botë.
E të madhit zot fytyrë është drita që shikojmë
Dhe njeriu është korë edhe shëmbëlles’ e Zotit.
Zemra e tij e pastër është fron i Perëndisë
Edhe vetëdija e tij një gjykatës brenda vetes;
E shpërblen për çdo të mirë, e mundon për çdo
të keqe.
Çdo gjë që shohëm në këtë jetë,
Tregon fuqin’ e Zotit vërtet.
[BN - 26]

18 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Nuk sheh tjetër po veç dritë bukurie,
Vetëtimë e zjarr vështrimesh Perëndie.
Zot’i math e i vërtetë!
gjithësija je ti vetë!
më ç’do anë, që vërejmë,
fytyrënë tënde gjejmë.
Pa kur desh Zot’ i vërtetë,
të çfaqej në këtë jetë,
nxori në jetë njerinë,
atje e gjen Perëndinë
Ç’do gjë që shohëm në jetë
na rrëfen Zotn’ e vërtetë,
më ç’do anë, që shikojmë,
atë fytyrë vështrojmë.
Kush pandeh’ të dil nga dheu
Gjithë ky rrëmet q’është sot,
Oh! përveç se i madhi Zot,
Që me dorë të ti e kreu.
Feja e kohës së sotme është vetëm njerëzimi.
Shpirt! o shpirt! ta dëgjonj zënë,
fjala jote poshtë s’bije,
bëhenë gjithë ç’ke thënë,
ky është zë Perëndije!
I bukur është qielli dhe si i tillë,
neve na ndez me mall,
dhe plot besim ai synon po fill,
psherëtimë n’çdo zemër t’kallë.
Duket një port, ku fatin e zezuar
shkon zemra ta vendosë
për t’thithë pastaj një ajër më t’kulluar
ku dhimbja të jetë sosë.
Kështu mendja e njeriut, që shpresën hoqi
prej botës së padrejtë,
krijoi një emër që me ëndje e ndoqi
dhe atij iu mbërthye krejt;
edhe kur sos hareja e nis vajtimi
që dhimbjen na lajmon
vetëm në qiell ka shpresë, jo te njerëzimi
drejt tij, pra, fluturon.
Kështu çdo vdekatar, kur rëndë lëshohet
vetë dora e fatkeqësisë,
nga dheu dhe nga çdo e keqe e saj largohet
dhe udhën ai e nis.
mu drejt asaj lavdie që n’fëmijëri
lakmi nga djepi i mbeti,
pa ditur nse tej varrit çdo njeri
gjet’ hiçin o diç gjeti.
[BN - 27]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Se është pasqyra e një tjetër jete
E kulluara e zemrës dlirësi
Dhe një ditë do të shkelesh n’breg të detit
Të asaj bote që ka veç përjetësi.
Zef Serembe [BN - 40]
Në gjuhë shqype nanat t’ona
Shi prej djepit na kanë thanun,
Se asht nji Zot, qi do t’a donna:
Njatë, qi jeten na ka dhanun.
Gjergj Fishta [BN - 41]
Unë jam mjalti, unë jam helmi,
Unë jam plaga dhe melhelmi,
Unë jam vdekja, unë jam jeta,
Unë jam shpresa, e vërteta.
Arben Duka [BN - 42]
Unë jam Ati, Biri, Nëna,
Unë jam Dielli dhe Hëna,
Unë jam gjumi, unë jam zgjimi,
Unë jam fundi dhe fillimi.
Unë jam zgjimi, unë jam gjumi,
Unë jam zjarri, unë jam lumi,
Unë jam brenga dhe gëzimi,
Unë jam fundi dhe fillimi.
Unë jam zogu, unë jam qielli,
Unë jam rrezja, unë jam dielli,
Tek unë nis, tek unë mbaron,
Mjerë ai që s’më beson.
Në kulm,
Në thelb,
Në fund të vetes s’ate
Më mban, njeri;
Me tëmbëla nër duar
Kupto tashi çfardo dyshim që pate!
Lasgush Poradeci [BN - 46]
Të flas me zë të fjalës së kulluar:
Kur ti shijon...
Kur ti përket....
Kur ti
Një lules s’heshtur erë-i merr në fletë:
Jam pemë...
flutur...
lule..., o njeri:
Je lëng...
Je pluhur...
J’er’ e lules vetë...
A sheh ku zbriti vera mi bregore?
Dëgjon në pyll këmborën q’oshëtiu?
Je fije bar,
Je tingëll prej këmbore:
Jam vera,
Jam këmbora vetvetiu.
Pra ndje tashi si ryn në det një vlak,
Kupto tashi si shket... fundet... humbet...
Heu! tej-së-tejmi deti zemërak
Nër vlak kullon!...
Njeri:
Je vlak!
Jam det!
Në harmoninë universale
pashë perfeksionin
dhe besova në krijuesin.
Kujtim Murati [BN - 49]
[BN - 49]

20 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
E prandaj, dyke filluar, ay Lart i shpije kryet
Dh’i ngreh sipër-e-më-sipër gjer sa qafa ment i thyet.
Asohere-e ndjej si dridhet me një zë pa shëmbëllim
Asohere-e ndjej si foli: Të jam falë, - o Zoti im!
[BN - 50]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Familja, që lutet së bashku, mbetet tok.
Fryt i lutjes është feja.
Fryt i besimit është dashuria.
Fryt i dashurisë është shërbimi i ndërsjelltë ...”
Gonxhe Bojaxhiu [BN - 51]
[BN - 51]

22 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Falna, Zot i math, ne njerëzinë,
Edhe të mirat’ e dashurinë,
Vëllazërinë, zemrën’ e qruar,
Mëndjenë pa faj, shpirt të uruar,
Bëna të drejtë në këtë jetë,
T’urt’e të mirë dhe të vërtetë.
Det i p’an’ i mirësisë! q’emrin tënt s’e zë dot
n’goje,
Qysh e ngrehe gjithësinë pa lënë farë nevoje!
Fali njeriut urtësinë, mirësinë, njerëzinë,
Butësinë, miqësinë, dashuri, vëllazërinë;
Epu sheshevet lul’e bar, dhe pyjevet gjeth’ e
fletë,
Resë shi, aravet bimë, e mos lërë gjë të metë,
Fali erë trëndelinës, manushaqes, trëndafilit,
Kalliut bukë, mizës pjesë, zogut ngrënie, zë
bilbilit,
E drurëve jepu pemë, dhe uratë bagëtisë,
Dërgo dhembj’e kujdes për to në zemërt të
njerëzisë
Epu pjergulls’ e veshtit rrush dhe vozesë fali verë,
Mos e lërë pa të kurrë, kurrë thatë mos e lerë,
Fali diellit flak’ e zjar, dhe hënës’ yjet dritë
Edhe detit ujë e kripë, gjithësisë jet’ e ditë.
Yjtë le të vinë rrotull dhe njerëzit të punojnë,
Të dëfrejn’ e të gëzohen, dhe si vëllezër të
shkojnë.
Tregomu dhe Shqipëtaret udhën’ e punës së
mbarë,
Bashkomi, bëmi vëllezër, edhe fjeshtë
Shqipëtarë.
Falmi, falmi Shqipërisë, ditën’ e bardh’ e lirisë,
Udhën’ e vëllazërisë, vahn’ e gjithë mirësisë.
Nxir të vërtetënë në shesht, paskëtaj të
mbretëronjë,
Errësira të përndahet, gënjeshtra të pushonjë.
Lutja për fëmijët
N’atë sy kurrë mos shtjerë
Lotn’ e hidhur e të shkretë,
Dhe mos e lërë të bjerë,
Po falu në buzët gazë,
Dhe në sythit bukurinë,
E rriti cazë-nga-cazë,
Duke dhënë urtësinë;
Epu jetëzën’ e gjatë,
Edhe mos i lerë kurrë
Pa mëmëzë e pa atë,
Dhe në breng e të sëmurë,
S’munt t’i shoh të mallëngjyer,
A të varfër’ e të mjerë!
Dhe të grisur’ e të çqyer!
Kurrë, kurrë mos i lerë!
Falu gjithë mirësitë,
Të rrojnë me nder në jetë,
Të mësojnë dituritë,
Të bëhenë të vërtetë;
[BN - 52]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Të nderojnë mëmëdhenë,
Vjeftënë t’ia lartësojnë,
Mbi gjithë botët t’a ngrenë,
Si lule t’a zbukurojnë.
Begatoje, o Zot, ti këtë vend!
Epu njerëzve të tij ti mbroth e shend!
Hi u bëfshin gjithëmon’armiqtë e tij!
Gaz përjetë paçin zotërit e tij!
I begatë, i lulëzuar qoftë ai,
Një të ardhme pastë plot me lumturi!
Fali, fali Shqipërisë
gjithë’ ke të mirësisë.
Edhe ju gjithë të mirët!
mos na lini n’errësirët!
Shqipërinë mos e lerë,
të prishetë e të bjerë,
po të jetë gjall për jetë,
gjithë ç’i duhet, t’a ketë,
të rronj’ e të mbretëronjë,
të jetë lulez’ e zonjë,
fali ti vetëz’uratë,
që të jetë jetë gjatë.
Zot i math e i vërtetë!
Që kreve ç’shohim në jetë,
Edhe të tjerë që janë
Pa funt e pa krye pa anë,
Edhe kudo je ti vetë,
Syri ynë tekdo shikon,
Që nga lint e gjer tek perndon,
Më çdo vënt të sheh fuqinë,
Urtësinë’ e madhërinë,
Falna gjithë mirësitë,
Epna dituri e dritë,
Tregona udhën’ e mirë,
Mos na lërë n’errësirë,
Dhurona gjithë të mirat,
Mërgona nga të pështirat.
Zot! falna vëllazërinë,
Dashurinë e miqësinë,
Epna dëshirë të msojmë,
E të mirat të punojmë,
Bëna të but’ e të qetë,
E të urt’ e të vërtetë,
Jetënë ta trashëgojmë.
Zot’ i math e i vërtetë!
Edhe gjithë ju të Mirët!
Mos na lini keq’ e shkretë,
N’arratit e n’errësirët.
Po falini Shqipërisë,
Fatbardhësin’ e lirinë,
Gazë në vendit të zisë,
Edhe gjithë mirësinë.
të qofshim falë për jetë,
mërgona nga marrëzitë,
nga të gjitha ligësitë.
Të qofshim falë për jetë!
Falna shënden’ e fuqinë,
Miqt’ e gjithë njerëzinë,
Bëna të urt’ e të mirë,
Epna në zëmrë mëshirë.
[BN - 76]

24 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Falna gjithë urtësitë,
Mirësit’ e dituritë,
Mos na lërë n’errësirë,
Rrëfena udhën’ e mirë
Dërgona në shpirtit dritë,
Të njohëmë mirësitë.
Mërgona nga ligësija,
Nga punërat e këqija,
Prej çdo farë marrëzije,
Që s’i ka njeriut hije,
Nga të ligatë vetija,
Që nuk i qas vetëdija.
Ndiej’, o Zot, se nuk dinë
Se ç’bëjnë, janë mahnitur,
Rrahin të prishin shtëpinë;
Pun’ e lig’edh’ e mërzitur!
Bëna njerës të vërtetë,
Pa të keq’ e pa të metë,
Të mos jemi fajëtorë,
Të liq, të mjerë, e të gjorë,
Të ndyerë e të pabesë,
Të mundurë e të pashpresë,
Nga të ligatë mërgona,
Në mirësit’ afërona,
Mos na lërë në mundime,
Në s’mundje dhe në lëngime.
Falna Zot’ i math! uratë,
Të mos bijem në mëkatë!
Me vëllazëri të shkojmë,
Jetënë ta trashëgojmë.
Nga çdo mënxyrë shpëtona,
Udhën e drejtë tregona.
Mos na lërë kurrë shkretë!
Ruana, Zot i vërtetë,
nga ç’do pun’ q’ësht’ e metë
hiqu ligësi e ndyrë,
në zëmërë mos na hyrë!
Zot’i math! O Zot’ i mirë!
falna durim e mëshirë!
bëna t’urtëth e të qetë,
falna gjithë mirësitë,
epna dituri e dritë,
dhe njerëzi e mëshirë,
mos na lerë n’errësirë,
afërona urtësinë,
e mërgona djallëzinë,
hiqna nga makutëritë,
dhe nga gjithë marrëzitë,
nga dëmi, nga lëkmimi,
e na shpjerë te gëzimi,
udhën’ e drejtë rrëfena,
me kamjet t’ënde ushqena,
falna durime dhe shpresë,
urat’e shpëtim e ndjesë,
mos na turpëro në jetë,
Zot’i math e i vërtetë.
Zot i math e i vërtetë
mos na lërë kurrë shkretë,
[BN - 77]

FALTORJA SHQIPTARE
N
ti je Zot’ i gjithësisë,
Perëndi e Shqipërisë,
urdhëri yt po të jetë
e po të duash ti vetë,
gjithë punëtë mbarohen,
gjëkundi nukë ndalohen.
Zot’i math! Zot’i vërtetë!
fali, fali Shqipërisë
gjithë ç’i duhet në jetë,
se je Mbret’i gjithësisë.
Shqipëtari trim me fletë,
si ka qënë, le të jetë,
të ketë gjith’urtësinë,
e ta dojë Shqipërinë,
të vdesë për Mëmëdhenë,
të jetë trim e i mirë,
po të mos jet’ egërsirë,
të jet’ i qytetëruar,
i ditur’ e i mësuar,
t’i apë nder Shqipërisë
U bëftë e Perëndisë.
Epi Shqipëtarit dritë,
Zot’ i vërtetë! të shohë,
Të marrë vesh mirësitë,
Të vërtetën ta njohë.
Fali njësin’ e bashkimnë.
Trimërin’ e urtësinë,
Zotërizën’ e shpëtimnë,
Besën’ e vëllazërinë.
Të jetë i papenguar,
Me ner në jetë të rronjë,
Po si Zot’ i Zotëruar,
Vet’ ajy të mbretëronjë.
Engjëll i bukur, pa xbritmë,
dhe, me dritët të uruar,
shko përpara mej’ e ndritmë,
të shoh gjithë ç’kanë shkuar.
Lutja e Skënderbeut
“Zot’i math i vërtetë!
Le të bënet ç’është thënë”,
tha, “se unë s’rronj për jetë;
po më ki kujdes, Ti vetë,
shqipëtar’ e Shqipërinë,
mos m’i lërë kurrë shkretë
se Ti e do mirësinë;
në dorë të huaj kurrë
Shqipërija të mos bjerë,
shqipëtari trim e burrë
të jet’ e ta ketë nderë;
mbaje Shqipërinë zonjë,
të ketë gjithë të mirat,
të rronj’ e të mbretëronjë,
të mos ta han’egërsirat,
fali lirinë ta ketë
edhe gjithë mirësitë,
të jetë m’emrë për jetë,
epi jet’ e dit’ e dritë!”
Lutja e mbretëreshës
“Zot’i math e i vërtetë!”
tha mbretëresha, “kam shpresë,
bëj si të duash, ti vetë,
se të kemi prurë besë”.
[BN - 96]

26 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
O Zot i lum, qi vetem n’dorë Ti i ke
Shartet e popujve e mbretnive t’tana,
E gja pa hiri kurr Ty s’t’ndodhë mbi dhe,
As nalt mbi qiellë, ku shndrisin dielli e hana,
Deh! Ti, i Pushtetshëm heret si ne e vona,
Shih e gjyko mbi gjith kto kobet t’ona.
Nemi ato vite t’arta
që zemra i humbi shqimit,
nem ato ide të larta,
që feja i sjell njerëzimit.
nem’ t’ëmblat ndiesi,
nëm dashurinë tënde t’dëlirë,
nëm ndjenjat pa kufi
të zemrës sate aq të mirë;
Mëshirë o Zot, mos ki për mua
Në s’jam i ndershëm të rroj nuk dua.
Pano Taçi [BN - 100]
“Pranoje këtë flijim, o Zot,
Dëshmi e përbetimit që të dashuroj,
Ndihmoi gjallesës Tënde sot
Që emrin do ta madhëroj!”
“Si shpërblim, Të lus o i Hirt’,
O Ati ynë plot mirësi
Të më japësh vetëm atë shpirt
Atë shpirt që – veçse Ti e di”.
E gjeta dritën
atje ku terri më thoshte vdis
dhe nisa të shkruaj vargun e parë
në mure të qelisë.
Mos i largo nga unë sytë e dlirë
Më mbaj mua të zinë në tënden dorë
Se shumë e dëshiroj jetën e mirë
Dhe gjithë këngët e mia t’i bëj kurorë.
Shëromi plagët që kam këtu në gji
Në shpirtin tim vendos ti qetësi,
Bëj që mbretëria e dashurisë të kthehet
Dhe çdo mëkatar si unë të prehet.
M’i pastro lotët në qerpikë tani,
Kthema zambakun që quhet pafajësi.
Degjomë, Zot, në halle
Mos më lër Ti më, as në stuhi,
Ma dhuro paqen, të lartin mal,
Tani që brenga ma treti at rini.
Të lus, o Lajmës qielluar!
O Frym’ e Zotit, Vetë Zot!
Me hirin t’ënd të pashteruar
Që ka mburim përjetësije,
Hirplot, o Shpirt, nër gaze Ti-je.
Dhe nër mjerime je hirplot!
Më merr në krahët e tua
Si merr fëmijët nëna,
Që ballin të ma puthë
Edhe dielli, edhe hëna.
Të lutem, o perëndi,
për një simfoni
me tinguj t’argjendtë
e akorde t’artë.
Migjeni [BN - 108]
[BN - 97]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Lutja e nënës
“Perëndi, lemë të gjallë,-
Të mund të rrit këtë djalë,
S’ka një javë që ka lerë.
Kush do ta marrë ta rrijë?
Jetimi që do të rrojë?
Kush do t’i apë të pijë?
Si unë kush do ta dojë?
Çajupi [BN - 109]
Po, po; Ti sod, o gurra e dashtnis shejte,
Lshoj fashë zemrat e njerzvet,
Vllaznoj popuj e mbreten,
E ban qi paqa vrik t’na ngushllojë jeten;
Pse bota mbarë, atëherë, kah len e kah merr
dielli
ka me t’lavdue me t’ambla jone t’reja,
E ma e kerthnesët ka me lulzue prap Feja.
Lusim, Atë, një fat më të mirë,
Na i shkri ëndrrat ngurosur në erë,
Kjo dritë që digjet është gjaku yt,
Dashuria, fryma Jote eterne ...
Timo Flloko [BN - 112]
Lem, pra lem se, deomos,
sot a nesër un’ do sos,
dhe do bëhem fije bari,
ose plis i një ugari,
ose fletë e një hardhie
do më ndukë një dhëmb dhie!
Ali Asllani [BN - 113]
Zoti im, e s’ka më tjetër
Më largo nga çdo gënjeshtër,
Mos më bëj mbret me thesar,
As të varfër gjynahqar.
[BN - 114]

FALTORJA SHQIPTARE
N
emri yt qoft’i lëvduar,
mos qofshim teje mërguar!
[BN - 115]

30 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
mos qofshim teje mërguar!
Ti i dhe nder mirësisë,
dhe zëmërs’ së mallëngjyer
në vajt e në mes të zisë
ngushëllim’ i ke rrëfyer!
Zot, o Zot
Që më përkunde
Në ujëvara drite,
Kur më hodhe
Me një dorë
Me tjetrën më prite.
Rruga ime,
Thikë e pjerrët
S’shoh asgjë me sy
Ti në shtegun më të errët
Më ndez një qiri.
Zot, o Zot
Të dua unë
Përmbi çdo njeri
Se pa ty
Nuk do të kisha
Asnjë dashuri.
Dhe sa herë hapja sytë përsëri
Çdo çast gjithnjë ma shihje, Perëndi,
Ma njihje mendjen, të zjarrtën dëshirë
Që tek Ti seç e drejtonte zemra e dlirë
Dhe në dritën e qetë të mikes hënë
Me pëshpëritjen e flladit këngën plot trishtim
Që bilbili këndonte plot vajtim.
Me lot ta shprehja dhimbjen e pathënë.
E nëse, Ti, Perëndi, na hedh vështrimin,
Zemra jonë shndërrohet në parajsë
Largohen njollat, del prapë shkëlqimi
Dhe me gas gjen njeriu lirinë e parë.
Po, shpresa e ambël je për ne
Pse zemra e jote asht fort e mirë,
Sjelli syet t’ne e mos harro ket dhe
E të keshë edhe për ne mallë e dishirë.
Shkodër [BN - 123]
S’je vallë ti Pafundësia? S’lëviz vallë
me vullnetin tënd çdo qënie në gjithësi?
Prej Teje s’vjen çdo dhimbje? A s’ringjall
në gjokset tona gazin prapë ti?
E fjala jote paqe s’i premton
atij që drejt teje sytë i ngre në mjerim?
Apo, o Zot, kërkon
në dëshpërim të shuhet
shkëndija jote që dergjet në mërgim?
Ti mbret i Qiellit! Zot, Perëndi!
Ty të rrethojnë yjet e kupa e qiellit.
Rrezaton botë drite prej nga del
jetë e re që në gjithësi përhapet.
Dritë e amshuar! Dije! Dashuri!
Nga zëri yt i fshehtë rrahin flatrat
Dhe luftohet e lind në mënyrë të paedukuar
Rendi më i bukur e kënga më e lumtur.
I plotfuqishëm je ... E unë që rrethuar
nga brenga plot jetë e kam kaluar
[BN - 116]

FALTORJA SHQIPTARE
N
fuqinë e mbretërisë sate ndjej
Porsi dyllë i shkrin Ti ata qiej.
Qënia buron nga Ti e Ti s’do të vdesë,
prandaj i jep dashurinë e zemrën.
Manë qiellore mbi njerëzoren brengë
Pa shih, Zot, të harmonishëmin
mendim që ndriti përmbi djepin tim
dhe unë me art të ri e zemër të re
të vizatoj ëndërroja çdo drithërim
që njeriu thellë fsheh
dhe këngët t’ia kushtoj
atij që vdekjen mposhti.
Sa herë në heshtje, në të natës errësi,
ndërsa në qiellin lart yjet shkëlqenin
mendimi e zemra në gji
drejt shëmbëlltyrës sate fluturonin
n’ekstazë! Vërtiteshin gremina bukurie
Vepra të reja në dritë dlirësie
lindnin dhe ndihej në pafundësi
si e humbiste buçimën çdo stuhi.
Dhe sa herë hapja sytë përsëri
çdo çast gjithnjë ma shihje, o Perëndi,
ma njihje mendjen, të zjarrtën dëshirë
që tek ti seç drejtonte zemra e dlirë
dhe në dritën e qetë të mikes hënë
me pëshpëritjen e flladit, këngën plot trishtim
që bilbili këndonte plot vajtim
me lot te shprehja dhimbjen e përhirë.
[BN - 131]

32 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Me zëmrë shumë të qetë
lith duartë në kraharuar,
pa thotë: “Zot i vërtetë!
emri yt qoft’i lëvduar!”
(Naim Frashëri - BN - 761)
Gjatë lujtes kthehemi me fytyrë nga varri i Naim
Frashërit në Tiranë, sytë i mbajmë nga qielli, me
duar të kryqëzuara në gjoks dhe duke thënë “Zot
i vërtetë, emri yt qoft’i lëvduar”.
Simbolika është ndërthurje e simboleve:
- Kthimi nga varri i Naim Frashërit nderon profetin
e shqiptarëve.
- Fytyra nga qielli nderon Zotin.
- Duart kryqëzuar në formën e një shqiponje me
dy kokë mbi zemër tregojnë shpirtin vetjak dhe
kombëtaren.
- lutja ““Zot i vërtetë, emri yt qoft’i lëvduar””
është e profetit Naim Frashërit.
Për një BUJAR SHQIPTAR, praktikant i BESËS lutja
është e detyrueshme të bëhet në ditët e agjërimit,
në ditët e adhurimit që vijnë një ditë pas tyre, si
edhe çdo ditë të mërkurë dhe të dielë, si edhe në
ditët e përcaktuara familjarisht një herë në javë,
tre herë në ditë, mëngjes, drekë dhe darkë, me zë
të ulët ose pa zë, e para prej të cilave është lutja
e mëposhtme e NAIM FRASHËRIT:
mos qofshim teje mërguar
Falna, Zot, i math ne njerëzinë,
Vëllazërinë, zemrën’ e qëruar,
(Naim Frashëri)
Lutja e dytë është për atdheun.
(Naim Frashëri)
Lutja e tretë është personale dhe zgjidhet nga
libri “BESA” ose formulohet sipas personit, por
gjithnjë fillon me vargjet:
(Naim Frashëri)
LUTJA E BUJARIT SHQIPTAR

FALTORJA SHQIPTARE
N
O Zot, o Zot, përse,
nga lart çdo gjë duket njëlloj,
por kur zbret poshtë atje,
njerëzit ndryshe jetojnë.
Të lutem, ndihmoi, o Zot,
i solle të barabartë në këtë botë.
Alqi Boshnjaku [BN - 132]
[BN - 132]

34 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Ah! o moj ti vdekj’ e shkretë,
ç’le një hidhërim për jetë!
Njeriu me kaqë shpresë,
qysh të bjerë e të vdesë?
vallë si bëhetë fundi?
kemi tjatrë vënt gjëkundi?
a këtu kthehemi prapë?
përgjigje kush munt të m’apë?
O ti! që bëre njerinë,
ç’e mundove ditë-zinë,
pa s’i dhe gjë besa besë!
veç një durim e një shpresë,
nuk’ e marr vesh si kove,
e të gjorit j’a ngarkove!
t’ja epnje drurit, e thante!
gur’ e drasënë e çante!
Po fuqi e gjë e shkretë
çdo punë e muntkan në jetë
dh’e drejta edh’e vërteta
mbetkanë fare të shkreta,
paska fuqi djallëzia,
sa s’e muntka urtësija,
të gjithë nuk e durojmë.
Si i kroit ujët shkojnë pa pushim
Asnjë gjë nuk rron përjetë, ah, ç’mjerim!
I pikëlluari: Çdo përpjekje, çdo rropatje, është e
kotë, Lum ai që s’e pa fare këtë botë!
Të mjerët ne! ahtet tona
i ka ndrydhur fatkeqësia!
T’mjerët ne! se neve shpirtin
na e spastron rrept dhimsuria!
Lëviz, o Zot, kah unë ktheji sytë,
se mirë e njoh un’ zemrën tënde t’butë;
pa mjete jam, jetoj i rrezikuar,
e ti ma jep një ndihmë n’kët’trishtim.
Pa asnjë gëzim, asnjë hov të dlirë,
Jeta për tmerr tani po më thahet.
Mos më braktis, pra, Ti, o Perëndi
Në këtë botë të trishtuar pa lumturi.
Ndihmomë, o Zot, sepse më kanë mbështjellë
e po më çojnë në fund mjerimet,
një dhimbje e egër dhe e thellë
po ma tret lulen e rinisë sime
dhe pres, shpresoj e kurrë s’lind agimi
i faljes sate, i mëshirimit
mbi këtë zemër të brengosur
që lëngon e vuan në dhimbjen e pasosur.
Çdo gjë u zhduk! Mandej Oqeanin
përshkova i shtyrë nga mendimi i zi.
Dhe ty t’u luta, Zot, po ti
rënkimet tim larg i ndjeftë.
Më le dhe rashë si guri i kotë në dhe.
[BN - 133]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Bashkë me rrugën mua m’u zhduk çdo shpresë
dhe më rrethoi një natë pa agim
dhe kur m’u shqye kraharori
bota me qeshje e me tallje më mbuloi
Mbeta bashkë me hidhërimin
Të ëndërroj për kujtimin.
Po Ti, o Perëndi, zgjohu e m’u afro,
më hidh një vështrim të dhëmbshur në këto
hidhërime
I ëmbël siç je Ti, kuptomë, nxito,
mos më gjyko se jam plot me gabime.
Si bimë vetmitare në shkretëtirë,
si ujë përroi që nuk di të ndalet,
pa asnjë gëzim, asnjë hov të dlirë,
jeta për tmerr tani po më thahet.
Mos më braktis, pra, Ti, o Perëndi
në këtë botë të trishtuar pa lumturi.
Shëromi plagët që kam këtu në gji,
në shpirtin tim vendos Ti qetësi,
bëj që mbretëria e dashurisë të kthehet
dhe çdo mëkatar si unë të prehet.
M’i pastro lotët në qerpikë tani,
kthema zambakun që quhet pafajësi.
Sa errësi s’zhduk Dielli vallë,
kur ndriçon botën e detin e ndes flakë,
përtërihet gazi e dëgjon vallet
dhe bukuria në plotësi seç shfaqet.
E nëse Ti, Perëndi, ma hedh vështrimin
zemra jonë shndërrohet në parajsë
largohen njollat, del prapë shkëlqimi
dhe me gaz gjen njeru lirinë e parë.
Eja, pra, Zot, eja; në halle
mos më lërë Ti më, as në stuhi,
ma dhuro paqen e të senjtit mal,
tani që brenga ma treti at’rini.
Në hijen e qeparizit natë për natë
këtë fat njerëzor do të vajtoj
dhe Ty, o Zot, uratën
mbi krahë dashurie do lartësoj.
Dhe kur t’jem lodhur nga rruga e ulliri
hijen e vet të këndshme do më falë,
i mbushur plot me atë shkëlqim të artë
që kur kthehet sjell prilli
një këngë të re do Thur
dhe do thuhet: Lavdi Emrit plot nur
Emrit të shenjtë të shpresës e ngushëllimit.
Po më shkallmojnë, o Hyj,
flijime të njëpasnjëshme!
Agron Tufa [BN - 157]
[BN - 157]

36 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Si m’u bë e zhbë rinia?
Haj e zeza jetë, haj.
Rri e qesh burgjet e mia
se nuk di të qaj.
Më përbuzi dashuria,
haj e zeza jetë, haj.
Rri e qesh ndjenjat e mia
se nuk di të qaj.
Se ç’heq, s’m’i mban pleqërija,
Rri e qesh brengat e mia
se nuk di të qaj.
Më harroj dhe Perëndia,
Rri e qesh lutjet e mia
se nuk di të qaj.
Bir, mos u mërzit
Ky është një privilegj i ëmbël,
Ti këtu do të gjesh njerinë.
Ja, që fati na caktoi pikërisht ne
të gatuajmë me gjakun tonë lirinë.
Tufanët pastaj, na hodhën tutje.
Ne trokitëm ndër shtëpitë e zotit.
Shpresëhumbur thurëm nga një lutje.
Ndihmë i kërkuam, më të fortit....
Mbase Zoti do t’na dojë më shumë
Meqë.... s’na ndihmoi që në fillim
Ne që nuk i derdhëm lotët lumë....
Por sakrifikuam gjithë rininë.
Mimoza Ahmeti [BN - 163]
Pse sytë e Nënës janë mbuluar.
Me lot?
Po ti pse vallë na ke harruar,
O Zot?..
Pse toka ime e bekuar,
Nuk çel?...
Pse dielli rri kaq i menduar,
Kur del?....
Në vend të këgëve veç krisma,
Dëgjoj!....
Vajza të reja me vello zie..
Shikoj…
Fëmijë të vegjël rrinë të menduar,
Si pleq…
Po kush na ka ngatërruar,
Kaq keq?...
Zotin nga gjumi dua ta zgjoj,
Të hapi sytë, të na vështrojë.
Dua t’i  lutem me përgjërim,
Të na çlirojë nga ky mallkim.
Të mbjellim lulet e mirësisë,
Të ndezim zjarrin e dashurisë.
Si trëndafili të çeli jeta,
Nga mirësia dhe e vërteta.
Hedhim shikimin mbi detin blu,
një zë ndiejmë që na bekon,
atdheu është me ne këtu,
bashkë me ne po udhëton.
O Zot, o Zot, përse,
nga lart çdo gjë duket njëlloj,
por kur zbret poshtë atje,
njerëzit ndryshe jetojnë.
Të lutem, ndihmoi, o Zot,
i solle të barabartë në këtë botë.
[BN - 158]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Brigjet i puth i njëjti det,
retë dhurojnë të njëjtin shi,
tokën e ngroh i njëjti diell,
të njëjtin qiell kanë çati.
O Zot, kujt t’i qahem?
Kush zemrën ma qetëson,
askush veç Teje
brengën nuk ma shëron.
Po shpresa ime nuk humb,
Se do të ketë një gjyq në fund,
Paskëtaj do hapen retë,
E mira shpallet si mbret.
E pra, ti, o perëndi, pse na le në dorë të djallit,
që na shtypi, na përtypi nëpër nofulla të
çakallit?
Po tani u bë ç’u bë, ti, o zot i këtij dheu,
s’mund të bësh asgjë, t’i thuash kohës: prapa
kthehu!,
edhe rri e bën sehir, bën sikur asgjë nuk di,
pra dhe neve jemi kundra, duam një tjetër
perëndi!
Duam një zot që do të mund të na kap’ e të na
tund,
të na tund e të na shkund, vëllavrasjes t’i jap
fund.
Perëndi, o perëndi, vi përpara zotris’ sate,
duke pasur përmbi supe një vandak të rënd’
mëkate,
po mëshira hyjnore ësht’ e thell’ e ësht’ e gjërë
më e thellë nga gjith’ mëkatet që ka vendi yn’ i
tërë.
Po më fal për këto fjal’,
që guxova e i thashë, i rrëmbyer e i trembur,
mbasi gjuha më rreh dhëmbin, atë dhëmb që më
ka dhëmbur.
Vendi ynë që ka jetuar herë me pushkë e her me
shat,
s’mund të lihet tash e tutje si një flet’ në dëgë të
that’,
ai lipset që të rrojë, qoft’ me hir’ e qoft’ pa hirë,
dhe aty ku bie zjarri, bëhet lulja më e mirë.
[BN - 184]

38 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Të lindet një njeri
nga gjin’ i dheut tonë të rim me lot të vakët,
nga thalb’ i shpirtit tonë që shkrihet në dëshirë të flakët
për një gen të ri.
Të lindet një njeri!
Pa hyll në ball, por që me fjalë të pushton,
që të rrëmben qetsin e ban gjakun të të vlojë
rrkajë, e ban synin ligshtin të zgjetojë,
që nëpër shekuj ndërgjegjen na tradhton.
Të dali një njeri!
Të mkambi një Kohë të Re!
Të krijojë një Epope!
Ndër lahuta tona të këndohet Jeta e Re ...
Migjeni [BN - 185]
[BN - 185]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Të gjithë kombet po dehen n’epopea të veta,
flakë e zjarrmit të tyne na i përzhiti ftyrat
dhe nëpër to një nga një po shtohen rrudhat,
e nën këmbë e mbi krye tinzë po na ikën jeta.
(Liri! – Po, liri dhe gaforrja gëzon,
por gaforre asht...
Liri, ku plogsi ndërgjegje gjallon,
jo, liri nuk asht!)
Të lindet një njeri
i madh si madhni
dhe ndërgjegjet tona t’i ndezi në dashni
për një ide të re, ideal bujar,
për një agim të lum e të drejtë kombtar.
Migjeni [BN - 186]
[BN - 186]

40 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
FJALËT E QIRIRIT
Në mest tuaj kam qëndruar,
E jam duke përvëluar,
Që t’u ap pakëzë dritë
Natën t’ua bënj ditë.
Do të tretem, të kullohem,
Të digjem, të përvëlohem,
Që t’u ndrinj mir’ e të shihni,
Njëri-tjatrin të njihni.
Për ju do të rri të tretem,
Asnjë çikë të mos mbetem,
Të digjem e të qanj me lot,
Se dëshirën s’e duronj dot,
Unë zjarrit nuk i ndruhem,
Dhe kurrë s’dua të shuhem,
Po të digjem me dëshirë,
Sa të munt t’ju ndrinj më mirë.
Kur më shihni që jam tretur,
Mos pandehni se kam vdekur,
Jam i gjall’ e jam ndë jetë
Jam në dritë të vërtetë.
Unë jam në shpirtit tuaj,
Mos më kini për të huaj.
M’është falurë durimi,
Andaj po digjem si trimi,
Se ma kënda t’u bënj mirë,
Të mos mbeti n’errësirë.
Jakëni rreth meje rrini.
Flisni, qeshni, hani, pini.
Në shpirtit kam dashurinë,
Po digjem për njerëzinë,
Lemëni të përvëlohem,
Nukë dua më të ftohem.
Dua ta djek trupn e shkretë
Për atë Zotn’ e vërtetë.
Me zjarr ta djek mushkërinë,
E të tretem për njerinë.
Bashkë me gëzimt të tija,
të vete te Perëndija.
Unë dua njerëzinë,
Mirësin’ e urtësinë.
Në bëni shokë me mua,
Në më doni si u dua,
Njëri – tjatrinë në doni,
Të paudhë mos punoni.
O zemëra fluturake,
Qasju pakë kësaj flake,
Mbase krahët t’i përvëlon,
Po dhe shpirtin ta shenjtëron.
[BN - 187]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Unë duke përvëluar,
Njerëzit i kam ndrituar.
Kam qenë mik me njerinë,
Andaj i di e më dinë:
Gjithë tuajt i kam parë,
Mëm’ e at’ e fis’ e farë,
Si tani gjith’ i kam ndër mënt,
Që rrininë më këtë vent.
Edhe sot nër ju ata shoh,
Se shpirtin e tyre ua njoh,
Dhe unë si ju kam ndruar,
E jam përzjer’ e ndryshuar.
Pa jam bërë shumë herë
Zjar e uj’ e balt’ e erë.
Jam një shkëndijë prej qielli,
Dhe një drudhëzë pej dielli.
Edhe ndër qiej fluturonj,
Edhe brenda në dhet qëndronj,
Shumë herë fle në baltë,
Diku ndodhem dhe ne mjaltë;
Bëhem qënq e kec i pirë,
Lul’ e bar e gjeth i mbirë.
Dua shumë fjalë t’u them,
Po trembem mos i bënj ujem.
E ku shkruhenë në kartë
Fjalët e gjuhës së Zjartë?
LUTJA PËR FËMIJËT
Lerini gjithë të vinë
Të vegjëlthitë ndaj meje
Se edhe vetë Perëndinë
Ndër ata donja ta gjeje,
Janë ëngjëj të vërtetë,
Xbriturë nga Perëndija,
Posi luletë në jetë,
Q’u ngjajnë nga miturija,
Ah! mos i bëni të qajnë,
Kurrë të mos mallëngjehen,
Syt’ unjur të mos i mbajnë,
Dhe të meken’ e të ndehen;
Po të qeshin të nxitojnë,
Të bredhin’ e të gëzohen,
Të prëhen’ e të këndojnë,
E kurrë të mos mejtohen,
Më vjen keq t’u mardhnjë dora,
E faqeza bukuroshe,
Kur bij’ e shkreta dëbora,
Dhe këmbëza vogëloshe.
[BN - 218]

42 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
O foshnjazët’ e uruar!
U kam mall’ e dashurinë,
Më k’ënda t’u mbanj nër duar,
U dua si Perëndinë.
Edhe pse një hi si ti në dukje jam,
Një të madhe flakë, moj, në zemër kam.
Larg nga bota më gremisi, ah, kjo Rrotë,
Që të tretem në mundime e në lotë,
Që një mall të ri të kem mbi mallin e vjetër
Pranë ndarjes të shijoj një ndarje tjetër.
Gjersa të vinj’e të bjerë
Pik’ e shpirtit tim si lumi
Në det të math e të gjerë;
Zëmrën time s’e zë gjumi.
Më dërgoi dhe tek ti Zoti,
Që të t’ap jetëz’ e ditë,
Të të bije shpirt e dritë,
E të bëhesh si qëmoti.
Më s’më gjen këtu në botë,
po më kërko nd’atë jetë,
pranë Zotit të vërtetë.
Urdhëro, Zot’i vërtetë!
e më dërgo tatëpjetë
ëngjëllinë krahzjartë,
fjalë-ëmbl’ e këmbëartë.
Ti me gojët time fole,
[BN - 219]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Pranë Bundës, Moisiut,
Në atë bir’it Perëndisë,
Pranë Muhamet – Aliut,
Lëçin shpirt i Zotnisë!
Dushi Jorgobaba [BN - 232]
Ku psherëtin dëshir’ e djegur,
Në shesh të kuq të Qerbelasë,
Mes trimërish shtërgjyshërishte
Të shoh tek po m’i bje xhurasë.
E me të lum, me të përmallshmë
Të sjell në dritën e mejtimit
Ndaj fërfëllon si yll me flakë
Prej shkretëtirës së harimit:
Qëndroj në tmerr zili’ e botës
Se më s’u lodhe dyke ndritur,
Se më s’të treti prush’i vojtjes
Në kraharorin e zhuritur.
Po ti me vrap të piraustit
Që fluturon në zjarr e flakë,
Therorësin’ e vetëvetes
E pate dhimbjen më të pakë ...
O, sikur këng’ e zemrës s’ate
Që ligjëroj aq më të kotë,
Që veç me fjalë dhembshurije
U pat dëgjuar përmbi botë,
Në gji të çdo mëmëdhetari
të mund t’a përtëritte mallë
Dhe një të tërë varg dëshirash
Q’i thurri mendja jote-e rrallë,-
Me ç’zë të pastër lavdurimi
Do kish bekuar varfëritë!
Vaj’ e një çasi-i këngës s’ate
Përjetësisht do dil në dritë!
Po t’u pat thënë short’ e verbër
Të përvëlohesh nër padije:
Me mijë rreze shkrepëtimi
Mezi të ndritish po një fije ...
Dh’aher’ i dehur prej durimit,
Në mall të math të këngës s’ate,
Kaq zilitar këpute zemre
Ç’më të paçmuarshmë ti pate.
Dh’u ngrite për në të vërtetën
Me fluturim të artit mjeshtër:
U drodh alltari jon’ i lashtë
Sapo t’a ndjeu të shentën eshtër ...
Se ngashërim’ e vjershës s’ate
Ish mall i fellë-e pa të ngjarë,
Posi një krua pastërsije
Këndimi yt nër ne pat rarë;
[BN - 243]

44 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
U pat tërhedhur shpirt’ i kombit
N’atë vajtim aq të lënduar
Q’e thurri gjuha jote-e-zjarrtë,
Dhe balli yt i frymëzuar;
Se bukuritë-e vetes s’onë
Mendimi yt desh të na falë,
O! Fjal’ e pikave qiriri,
E pika lotëvet o Fjalë!
Q’ahere dyke shpënë sytë
Nga Toskëri’ e Gegërija,
Shpesh e më shpesh patm’ëndërruar
Si ndrin në famë Shqipëria.
Mes ligësish armiqërishte
Stolismë lulen e vullnetit ...
Sbuluam gur margaritari
Prej fundit thëthimtar të detit ...
E m’i çkëlqyer sesa djelli,
M’i lum se kohët që më s’janë
Filloi për ne ndryshim i motit
Me një të pritme të pa anë:
Ti! Fjalëtor i mallëngjyer!
Ti! Këng’ e rritur ndaj selvisë!
Ti! O rapsod i lasht’ i kombit,
Ti pate pjes-urgjin’ e zisë!-
A! po n’u trete prej mendimesh
Me tëmbla t’ulura nër duar:
Në ç’qjell të larg pat gjetur prehje
Kjo zemra jote- e përvëluar?
Nga fluturoi bilbil finoshi
Q’e fryri era posi fletë?
Ku vanë pendët e pëllumbit
Q’e shtiu në dhet mërgim’ i shkretë?
Sikur të shoh, i tmerrshmë Frashër,
Tek po mban zi përgjithmonë,
Ti: më besniku trashëgonjës
I dashuris’ së vendit t’onë.
Na vdiqe, Drit, na le o Vlla,
T’met’ nat ç’t’man, i lum’ aj dheu!
Punt’ ç’i nise, s’t’shkuen vra m’vra,
N’bot t’njifen, t’i njef Atdheu.
Shtjefën Gjeçovi [BN - 254]
Emn’i Jot, s’ka m’u harrue,
Sa koh t’ndrrohet gjithësia
T’gjith Shqyptart kan me t’bekue,
Se për Ty, Shqypnis i erdh dia.
E kur t’vin koha ç’p’e presim...
Vorr’ i Jot ngrehet n’pomendtar
Kto fjal, ktij, n’ball do t’ja njesim:
“NAIM FRASH’RI A KTU SHQYPTAR!”
[BN - 245]

FALTORJA SHQIPTARE
N
U ndritët shpirti në qiell
Edhe qoftë për ne ndihmë
U bëfshi Hënë e Diell
E ndritofshi Shqipërinë.
Petro Nini Luarasi [BN - 257]
Si ty o Vidhehem, e Mek’ e Arabisë
Që kini lerë Muhamet, e Krisht të krishterisë
Është për mua Frashëri, vent i Perëndisë
Atje ku lerë Naim beu, zemr’ e Shqipërisë!
Mihal Grameno [BN - 258]
Ay ish ëngëll rënë mi dhe për të ndritur kombinë
Edhe ta nzjerrë në liman, si Moisiu me shkopnë
Vëllazëri e dashuri, t’u apë e kërkojnë
Nga gjumi Shqipërinë, ta xgjojnë e lirojnë.
Të qofshim falë atje ku je, o engjell’ i pavdekur
Ty që eshtrat kurrë-kush, s’të janë për të tretur!
Gëzo ti zemrën e dëfre se farën që ke hedhur
U rrënjos mirë e lulëzoi, një pemë fort të çelur.
Mi gjitha anët nuku dëgjon, përveç se muziqinë
Duke kënduar emrin tënd, ashtu si Perëndinë!
Se ti, o ëngjëll tinë na le, të njohëm kombësinë
Edhe të vdesëm me gëzim, për mëmë Shqipërinë.
Të lutem, o Balt’ e Varrit,
Mos i rëndo, lehtësohu,
Bëji nder shqiptarit,
Dimër verë, lulëzohu.
M.A.Përmeti [M.Vejsiu] [BN - 262]
Ju mbi të kurrë mos shkelni
Se keq i vjen njerëzisë,
Rreth e rrotull lule çelni
Atij Shënjtorit Shqipërisë.
M.A.Përmeti [M.Vejsiu] [BN - 263]
Nuk di, është fshehtësira që kalon me fat në
duar;
Është njoll’ e zez’ e qiellit që lë pas një yll i
shuar;
Heshtj’ e këngës që pat qarë me një harmoni
divine:
Po nër bijt e Mëmës s’ate-yll i ndritur yll! me
zjarr!-
Vetëtim e harmonishmë që pushove nënë varr!
... Të përmbysim vetëdijen kur na fton mburim i
jetës?!
... Të mendojmë kaqe errët mun në mes të së
vërtetës?!
... Ta mjerojmë kuvendimin me kaq helm e kaqe
prishmë
Kur fillon t’ja thotë shqipja me një hir të
perëndishmë?!
Sepse hir të perëndishmë kish kuvendi yt, Naim,
Ajo këng’ e tepërlumtur që më s’pati shëmbëllim;
Se mendimi yt kish flakën e kuptimit të kulluar,
Goja jote vjershëtore kish një zë të pastërtuar;
Po ti dridh-u,o! komb i lashtë, me-atë zemërën e
gjërë,
E në gaz të drithmës sate le të tundet bot’ e tërë!
Le të ndritet Shqipëria nën bregor-e nër fushore
Si buçet me zë të thjeshtë frym’ e gojës
[BN - 267]

46 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
stërgjyshore;
Si flet shqip’e lumturuar e bekon me gjith bekimin
Vjazërinë- e virgjërinë ... – zemërimin ...-
renegimit
Gjuha: shpirti i shenjt’ i kombit, që kalon dyke
kënduar!
Gjuha: zjarr ku djeg me dritë një mendim i
frymëzuar!
Gjuha: afsh’ i gjall’ i jetës! shpat’ e ndritur e
lirisë!
Gjuha: yll’ i vjershërisë! Gjuha: Verb’ i Perëndisë!
Se guxove të na thuash me kalem të zi në kartë
Mall’ e Math që të pat djegur: Fjalët e Gjuhës së
Zjarrtë.
Atëherë o i shënjtë dolle si Orpheu
O Naim! E guxove
Me notën shqip shqipen këndove
dëshmitar të janë qielli e dheu
E Zoti q’e ndëgjoi lutjen q’i drejtove.
Isuf Luzaj [BN - 270]
Një endje gas e mall të ri mbolle
Në fytyrë të bukur në kraharor prej molle
dashurija në çifte këngës s’ate u dhurua
Nën emrin e femrës Shqipërija u këndua
e melodi e shtrënjt
e një fyelli të shenjt
Shekujt do t’a kenë kujtim
Shpirt gjerë i pavdekur shënjtor, o Naim!
Isuf Luzaj [BN - 271]
Ti je Kisha, je Xhamija,
O bashkim për njerëzinë,
Je i ardhur nga Perëndija
Një Profet për Shqipërinë.
Mediha Frashëri [BN - 272]
Një rreth ëngjëjsh kordhëtarë,
Ty mbi krye lart të ngritnë
Ishin burra Shqipëtarë
Tok me Ty në Qiej u ngjitnë.
Na ke lënë gjurmën tënde,
Fjala jote nuk vdes kurrë,
Të kujtojnë këto vende
Për Ty qajnë gur e drurë.
O Naim! na bije dritë ... mall të madh e
ngashërim
O Naim! m’u përcëllove nga një zjarr pa
shëmbëllim
O Naim! të shkoi të ritë, atje ku është tjetër natë
O Naim! të vështroj pyllit, ndaj vë veshin mbi
xhuratë
Kur mbaroi ... një regëtimë, i tha Zotit
Po të vim’
Si Bilbil zemër- copëtuar ... si një Bir
si një NAIM!
Syrja Minarolli [BN - 275]
Pra në botë
Me të plotë
Do të falemi, O Naim!
Fmijve tonë
Dhe ma vonë
Do t’ia lamë kët’ trashëgim!
Mustafa Greblleshi [BN - 276]
[BN - 267]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Të falemi, o Dritë, o Yll i Perëndisë!
Që me veprat tua, i dhe shije jetës;
Të falemi, Naim, o Birë i Shqipërisë!
Mësonjës’ i lart’ i shkollës së vërtetës.
F.Vokopola [BN - 277]
Shpirti Yt’ shprehja e frymës shenjtëruar.
Të falemi, Naim, o Yll’ i Shqipërisë,
Kujtimi Yt’ qoftë amëshimi i jetës,
Të falemi, o Dritë, Dritë e Kombësisë,
Qofshë pranë Zotit, burim i së vërtetës.
F.Vokopola [BN - 278]
Larg këtij dheu frym’ e fundit t’u shpërnda dhe
shkoj në Qiell
Ibrahim Hasnaji [BN - 279]
Por qetsohu pse’ n’Shqipni përmbi t’gjitha fjal’ e
jote.
Thellë ka hy në fund t’ç’do shpirti qi ka emnin e
Arbnorit,
Tue fillu n’kërthi t’njomë, me mbarue në gjoks
t’malsorit
Pa dyshim do t’na udhëheqi sa t’ketë rruzlli stin’
e mote!
Ibrahim Hasnaji [BN - 280]
Thonë është grisur dorë e Naimit,
që si dorë e rrezes gris një errësirë,
atje lart në qiell, porsi yll i ndrirë
të shoh kryelartë, o shpirti Naimit!
Dhimitër Mino [BN - 281]
Nuk ndez qiri në çast trishtimi,
Kur errësira më pushton,
Dhe them “gjersa jeton Naimi
Këtu qiriri i tij mjafton”...
Dritëro Agolli [BN - 282]
Bir i madh i kombit që s’u shemb
Nga rrebesh’ i egër shekullor,
Ti me zjarr të ligjërimit tënd
Ndez flakë shpirtin arbënor.
Jorgo Bllaci [BN - 283]
Kënga jote kujt s’i zgjon dëshirën
T’i flijohet Mëmës Shqipëri?
Shpirti i kombit, zgjohu, rrëmbe lirën,
Përvëlona gjokset përsëri!
Të të bënin ty, donin,
Shqipëri memece,
Por ja, erdhi Naimi,
Si yll mbi ty ecte.
Ismail Kadare [BN - 285]
Dorën e zbehtë
Mbi ballë ta vuri,
Të të hiqte zjarrllëkun
Prej të sëmuri.
Ismail Kadare [BN - 286]
Pastaj, kur zbardh dita, e shoh përsëri:
as në dritën e diellit nuk zbehet, flakë e tij,
që digjet në përjetësi.
Bilal Xhaferri [BN - 287]
Digjeshe ti flakë e bardhë
tek i bëje ze pranverës,
kur Atdheu s’kish behar,
Ti na dhe “Lulet e Verës”.
Qazim Sheme [BN - 288]
Etje, Etje, Kam etje,
Po ku, ku është burimi?
Dal jashtë, verbtas, kërkoj
Takoj Naimin.
Xhevahir Spahiu [BN - 289]
[BN - 289]

48 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
I dëgjoi djaloshi këngët,
fjalët e dheut të ndritur,
tok me qumështin e nënës
gjuhën shqipe pati thithur.
Ato fjalë që t’i tha zemra,
o bilbil, kumbojnë mes nesh;
qysh fëmijë, “Mbaj vesh!, tha nëna,
dhe babai më tha: “Mbaj vesh”!
Futi brenda kraharorit
thuaj, siç themi ne ngaherë
që kur lindim, gjersa vdesim:
“Ti, Shqipëri, më jep nder!...”
Xhevahir Spahiu [BN - 290]
Gjuh’ e zogjve nëpër djepe,
zgjove kombin, dritë derdhe,
bilbil i vendeve të mia, bilbil-o,
more Naim Shqipëria.
Vlorë [BN - 291]
Shqipëri, o shkëmb i sertë,
ti bilbila i bën djemtë,
shekujt vin e vitet shkojnë,
Naim, djemtë ligjërojnë.
Vlorë [BN - 292]
Vallë dergjja jote-e fellë pat pushim e lumtëri?
A t’j’u çduk dobare gjumit e përjetëshmeja zi?
N’atë varr ku për së fundi mort’ i keq të zu në
rrasë,
Të çkëlqeu pakmos së largu fush’e ndriçm’ e
Qerbelasë?
Të këndoj me këngë malli Drini plak e i kulluar?
Zot, o! Zot, të qofshim falë që Naimi pat
pushuar!
Vdiq Naimi, vdiq Naimi,
moj e mjera Shqipëri!
Mendje larti zemërtrimi
vjershëtori si ai!
Çajupi [BN - 294]
Vdiq Naimi, po vajtoni
Shqipëtarka, Shqipëtarë!
Naimnë kur ta kujtoni,
mos pushoni duke qarë!
Çajupi [BN - 295]
Vdiq Naimi, Naim Beu,
vate te zot i vërtetë!
Qysh u nda nga mëmëdheu
dhe iku e la për jetë?
Çajupi [BN - 296]
Vdiq Naimi, gjithë thonë,
qani turq, qani kaurë!
bilbil i gjuhës tonë
s’do të dëgjohet më kurrë!
Çajupi [BN - 297]
Vdiq Naimi, që këndoi
trimërinë, Skënderbenë;
vdiq Naimi, që lëvdoi
dhe nderoi mëmëdhenë!
Çajupi [BN - 298]
Vdiq Naimi, po ç’të gjeti,
o moj Shqipëri e mjerë!
Vdiq Naimi, po kush mbeti?
Si Naimi s’ka të tjerë.
Çajupi [BN - 299]
Vdiq Naimi, vdekje e shkretë,
pse more të tillë burrë?
I ndritë shpirti për jetë
mos i vdektë nami kurrë!
Çajupi [BN - 300]
“Naimi preu shkurret, shkuli ferrat,
Pastaj qilizmë truallin punoi;
Fidanët mbollën me durim të tjerët
Dhe vreshti i bukur shpatin gjelbëroi.
Kur vajta unë atje, - ma tha Lasgushi,
Një mbrëmje buzë gjolit tek shëtisnim, -
[BN - 290]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Hardhitë kishin lidhur vile rrushi,
Por, kemi etje! dukej sikur flisnin.
Ahere ç’bëra? Nëpër shkëmb të malit,
Një brazdë hapa deri tek burimet
Dhe më së fundi, ujrat si kristali
U derdhën nëpër të me mërmërime.”
Si tha këto, mbështeti të dy duart
Përmbi bastun, dhe shtoi si nëpër lotë:
“E keni radhën ju për ta punuar
Këtë të bukur vresht, pa shok në botë,
Ta rritni të shëndetshëm, ta selitni,
Ta doni si thesarin më me vlerë;
Dhe neve, që aty e lamë shpirtin,
Na sillni nëpër mend ngandonjëherë! ...”
Hënë e diell edhe qiell
Naim Frashërin a e njihni?
Për liri ai përpiqesh,
për lirin’ e Shqipërisë.
Të lutem, o baltë e varrit,
mos iu rënd e lehtësoju,
bëni nderin shqipëtarit,
dimër, verë lulëzoju.
Dhe ju shi, dëbor’ e erë,
kini mendjen kur zemrohi,
varrin e atij të mjeri
shqipëtari, mos ngarkoni,
Ju mbi të kurrë mos shkelni,
se keq i vjen njerëzisë,
rreth e rrotull lule çeli,
Ati i shenjt’ i Shqipërisë.
Dallëndyshet kudo shkojnë,
prej qyteti ku kalojnë,
vjershat shqipe që ka thënë,
të dëgjojë dhe të zgjohet.
Ditën e Shëngjergjit, më njëzet e tri,
se ç’u doq dhe Frashëri,
Digjeni të shkretin dhe e bëni hi;
u doq, u shkretua për këtë Shqipri
dhe foshnjat qajnë lajthi më lajthi.
Frashër, Përmet [BN - 302]
Unë e çmova si ju dhe pas gjurmëve ndoqa
Naimin,
Ai ma pushtoi dikur si shenjti shpirtin tim dhe
mendimin.
Dritëro Agolli [BN - 303]
Shpirti i dlirë, tungjatjeta,
Një stërnip të përshëndet
Ti, o tempull me dy veta
Një shenjtor e një poet.
Vështroj tej edhe përhumb,
Nëpër tis të poezisë.
Ti më rri si një pëllumb
Në altar të pavdekësisë.
Marr lexoj ungjillin tënd,
Thyej gjunjët mëkatarë,
Edhe ndjej se përnjëmënd
Vishem e pastrohem ar.
Brenda vetes ndjej një himn,
Te qiriri yt bëj rit
Ç’tmerr që kam shenjti Naim,
Fjala jote ma bën dritë.
Si në ëndrra feks e ndizet,
Toka amë siç qe një herë,
Presim ne sërish të ngjizet,
Katër copash ç’e kanë prerë.
O Zot një me Perëndinë!
N’ini të vërtetë si thonë,
Kini kujdes Naimn
Se punoi për kombin tonë.
Adham Shkaba [BN - 309]
Librat’ e Zotëris’ së tija
Njeriut i apin shpresë,
Rrëfejnë ç’është gjithësija
E bëjnë njeri me besë.
[BN - 310]

50 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
E mbushin dhe me dëshirë
E bëjnë të urt’ e të qetë,
Rrëfejnë bukur e mirë
Zotn’ e Math e të vërtetë!
Emri kurrë mos j’u harroftë
Vjershëtorit, Shqipërisë!
Shpirti i tij për herë qoftë,
Në dritë të Perëndisë!
Ej, ti që mban trishtim,
Jo, Jo, Jo, mos prit lufto!
Bëj dritë si një Naim.
Dhe jeto!
O vjesht’ e dytë, o mot i tretë,
Që na përmbyse një shpirt të bukur,
Ku vallë e shputë? Ku vallë e fshehtë?
në gji të Zotit! A ku ësht’ futur?
Jani Vruho [BN - 314]
Shokë e vëllezër, o Shqiptarë!
Ky shpirt i shenjtë s’duhet harruar,
Se na tregoi udhën e mbarë,
I ndritët balta, ku është mbuluar!
Jani Vruho [BN - 315]
Këto të këqia punë
që hoqa dhe po heq unë
s’i duron as det, as lumë.
dhe kush t’i shohë në gjumë,
do të tretet si qiri!
Po e kam zemrënë shkëmb
këto plagë i kam si gjëmb,
po të ishte tjatër komb,
do pëlcit të bënte bomb,
do shuhej dhe emëri.
Koto Hoxhi [BN - 316]
Kur isha i vogël,
Dy pëllëmbë e pak,
Im atë një gështenjë,
Preu me merak.
Nga gjithë trungu mori,
Ç’i duhej për vete,
Aq sa mund të bënte,
Për mua një djepe.
Kur e bëri gati,
Për të tundur djepin,
Te koka i gdhendi
Naimit portretin.
Nëna ime zogë
Kur më jipte gji,
ç’kishte bërë për mua
një ninull flori.
Eh, ç’qe ajo ninull,
që këndonte Zoga:
“M’u rriç biri i nënës,
Me flori tek koka!...”
Shpejt kaluan vitet,
Si një fllad i lehtë,
Pak nga pak fillova,
Të këndoja vetë.
Atë nina-nana,
Që ma thoshte nëna,
Desha ta kuptoja,
Si ma donte zemra.
Floriri i rrallë,
Te jastëku im,
S’mund të ishte veç,
I madhi Naim.
[BN - 311]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Prapë kaluan vitet,
Si një fllad i lehtë,
Nisa ndonjë këngë
Të thurja dhe vetë.
Naim zemërmadhi,
Thesarin ç’ma hapi,
M’i hodhi në dorë,
Gjithë florinjtë që pati.
Një e nga një i sollën fshatërët këta gurë të
çmuar
Për këtë shtëpi të rrallë,
Si foshnja të sapolindura i mbanin ndër duar
- Kujdes ustallarë!
Dhe, ja, tani ...
Dikush pluhurat fshin ngadalë,
Dikush me manushaqe odën e stolis,
E dikush tjetër reciton ngadalë:
“O malet e Shqipërisë!”
Tani është gati muzeu,
Le të vinë vëllezërit në shtëpinë e tyre
Dhe vetë dielli vizitor ja behu
Malet, gërxhet, fushat, pyjet ...
Oh, për këta vëllezër muzeu
Qenka i madh sa Atdheu ...
Zenel Anxhaku [BN - 324]
Si ty o Vidhehem, e Mek’ e Arabisë
Që kini lerë Muhamet, e Krisht të krishterisë
Është për mua Frashëri, vent i Perëndisë
Atje ku lerë Naim beu, zemr’ e Shqipërisë!
Eh, moj nënë shpirti
Naimi ç’më bëri,
Nga ai u vesha,
Me flori i tëri.
Sikur të shoh, i tmerrshmë Frashër,
Tek po mban zi përgjithmonë,
Ti: më besniku trashëgonjës
I dashuris’ së vendit t’onë.
Këtu mbaj erë trëndafil,
dhe fjalët i kam këngë.
Më mbushet gjoksi me tërfil,
selvitë më bëhen këmbë.
Këtu kam qejf të kthehem tokë
me drurin, lumin, erën, bilbilin,
ta kem hollaken hënë mbi kokë –
qiriri i Naimit.
Kam qejf një plis të jem në Frashër,
një gur i fortë që mban qoshet.
Kur dielli të më ngrohë krahët
të ngrihem e të shkoj poet.
Teodor Keko [BN - 323]
FRASHËRI
[BN - 325]

52 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Fillon me lutjen e përbashkët të mëngjesit:
Falna, Zot, i math ne njerëzinë,
Vëllazërinë, zemrën’ e qëruar,
(Naim Frashëri)
Vijon me leximin e ndonjë prej pjesëve të librit
“BESA”.
Në orën 11:00 ndizen tri qirinj: një për kujtimin e
Naimit, një për mbarësinë apo kujtimin e prindërve
dhe një për mbarësinë e fëmijëve. Qirinjtë mund të
ndizen në cilindo mjedis të zgjedhur personalisht.
Lutja e drekës.
(Naim Frashëri)
Dreka është festive dhe kalohet në bashkësi.
Pasditja është një kohë bujarie e trefishtë:
a) njëra bujari duhet të jetë patjetër për fëmijë,
(p.sh. dhuratë)
b) bujaria e dytë duhet të jetë për institucion (p.sh.
një libër për një bibliotekë)
c) bujaria e tretë sipas zgjedhjes personale.
Lutja e fundit është për fëmijët:

(Naim Frashëri)
Në këtë ditë fëmijët organizojnë festat e tyre.
Duke qenë se Naimi kishte një dashuri të
veçantë për kafshët, ushqimi i kësaj dite është
vegjetarian.
Kafshët edhe bagëtinë, që u ka kaqë nevojë,
Njëriu duhet t’i shohë, t’i ketë kujdes, t’i dojë.
Të mos t’i mundojë kurrë, po si fëmijë t’i kemi,
Është mëkat edhe fjalë të ligë për to të themi.
Naim Frashëri [BN - ]
ADHURIMI I DITËLINDJES SË PROFETIT NAIM FRASHËRI 25 MAJ 1846

FALTORJA SHQIPTARE
N
Parajsa, kopsht’ ndrejtuar
për të mirët është shtruar,
s’ta pret mendja, si të thuash
me nonj’emrë s’munt t’a quash
kur të shohç një vent të gjerë
një mirësi të paprerë,
një fatbardhësi për jetë,
atje dhe Zotth’ i vërtetë,
edhe gjith’ata që vanë
të dashuritë, që na lanë,
dhe ata, që do të lemë
në mos qofshinë të rremë.
Lum të mirëtë ku venë!
sa çpërblim nga Zoti gjenë!
PARAJSA DHE SKËTERRA
M’anët tjatërë skëterra,
mbushurë gjëmba e ferra,
një rripë, një shkretëtirë,
një natë që s’ka të gdhirë!
mjerë të liqt’ atë ditë!
djallë gjejn’ e ligësitë,
një të madhe errësirë,
për ata po s’ka mëshirë,
mundonjësit i përpshijnë,
edhe në zjart’ i vërvijnë!
[BN - 327/9]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Edhe vetëm filli të jesh, mos del udhës njerëzisë,
Je bashkë me shpirtin tënt, je përpara Perëndisë.
Naim Frashëri [BN -330]
[BN - 330]

56 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
FJALA E ZOTIT
Perëndija njerin’ e parë e mori pej dore vetë,
E zbriti mbi faqet të dheut, q’ish me lulez’e me
fletë,
Më të drejtënë të themi, mbi faqet të dheut e
ngriti,
E bëri të zotthin’e dheut edhe kështu e porositi:
Nga kjo baltë të kam bërë, rri këtu, në paç
uratë,
Mos u lodh e mos psho kurrë, po përpiqu dit’ e
natë,
Sheh si punon gjithësija, ashtu të punosh edhe ti,
Të mos rrish kurrë pa punë, e të vësh duartë në
gji.
Mos u bëj i lik e i keq, i paudh’ e i pabesë,
I rrem, i ndyrë, i dëmshim, i rënduar e pa
shpresë,
Mërgohu nga të këqijat, pej çdo fare ligësije,
Pej nakari, pej lakmimi, pej vjedhje, pej
marrëzije,
Mos vra, mos merr tek s’ke vënë, edhe ki nom
dashurinë
Bes’ e fe ki urtësinë, të drejtënë, mirësinë.
Në bëfsh mirë, liksht s’gjen kurrë, po në bëfsh
liksht, mos prit mirë,
Ki dëshirë për të mirë, dhe në zëmërë mëshirë,
Ji i but’, i urt’, i vjyer, e mos u bëj kurrë makut,
I egër’ e i mërzitur dh’i mahnitur e ladut,
Mos ju afro dhelpërisë, po së drejtësë ju nis pas;
Në dëgjofsh fjalët e mija, do të jesh gjithnjë në
gas.
Nga gjithë ç’pat gjithësija, të kam dhënë dhe ty
pjesë,
Në u bëfsh si them, i mirë, emr’i math do të të
mbesë.
Të kam dhënë mënt, të mësosh, të vërtetën me të
ta shohç,
Dhe zëmër’ e vetëdijë, të mir’, e të drejtë të
njohç,
Do të të lë dhe nevojën, udhënë të të tregonjë,
Të të ndihnjë më çdo punë, të të psonj’ e të të
zgjonjë.
Gjithë të mirat që janë, këtu në dhet i kam
mbluar,
Po gjësendi në shesh s’nxjerr dot pa dirsur e pa
munduar,
I gjen të gjitha me kohë, po rrëmo thellë e më
thellë,
Çdo gjë duhet kërkoje, barku i tij do ta pjellë.
Sa gjërërazë të vlera do të gjesh ti këtu brenda,
Edhe përsipërë soje, e sa do të t’i ket’ ënda!
Me fuqit, që të kam dhënë, them që të vinjë një
ditë
Të marrç udhën e së mirës e të gjesh të madhe
dritë,
Të març vesh dalengadale sa punëra, që kam
bërë,
Diell, hënë, yj, dhe, qiej e gjithësinë të tërë!
Po që u bëre i urtë, mua më ke afër teje,
Ndryshe, - qofsh i mallëkuar, edhe mërguarë
meje!
Të parit tënë Perëndija këto fjalë vetëm i tha,
I fali gjithë të mirat, i dha uratën dhe e la.
[BN - 331]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Bes’është Perëndija
Për gjithë Shqipëtarët
Edhe vëllazërija,
Urtësia, të mbarët,
Fe është njerëzia.
Do udhën’ e Perëndisë?
Mos ju mërgo njerëzisë,
S’ajy, që do Perëndinë,
Bën gjithnjë mirësinë.
Nga të ligat kush mërgohet,
Te Zot’i math afërohet.
Doni fjalën e vërtetë
njeriu është kuran vetë,
besa është në kraharuar
nuk është në kartë shkruar.
Me fjal’ e me agjërime
Nuk’ e gjen dot Perëndinë,
As me kreshm’ e me kungime,
Si punojn’ ata që s’dinë.
Është ndaj teje i gjallë,
Ti e kërkon nëpër gurë,
Në të rrem’ e në përrallë,
Andaj nuk’ e gjen dot kurrë.
Ne e dinim ndryshe, rrugn’ e Perëndisë
Pa e lamë dashurin’ ndaj njerëzisë.
Ai bir që do njerinë, - ai ka Zot.
Po të nderojë njeriu njerinë
E ka nderuar dhe Perëndinë.
Duaj atën’ edhe mëmën,
Të jesh fatbardhë në jetë,
Se po të t’apinë nëmën,
Kurrë nukë bën përpjetë.
Duaj motërn’ e vëllanë,
Bëje zakon dashurinë,
Duaj atë, që ke pranë,
Edhe gjithë njerëzinë.
Bëhu qënq i but’ i leshtë,
E mos rro si egërsirë,
Që të bënesh njeri i fjeshtë,
I nderuar’ e i mirë.
Fjalëve t’armiqve të egër kurrë mos u vini veshin,
Se ata duan gjithmonë, me intriga të urrejtshme,
Me çdo mjet ta bëjë fenë vegël të shkatërrimit
tonë.
Ata duan të na ndajnë për të tyret interesa.
Nga e drejta rrugë kurrë mos u ndaj,
Të mos thuash: Ç’bëra unë, ah, pastaj.
Bëhu shok e mik me gjithë njerëzinë!
Mërgo shtypjen, ligësinë dhe mërinë!
E si munden që të bëhen pluhur vallë
Vepra e mirë, shpirti i dëlirë, zemra e gjallë!
[BN - 345]

58 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Po qe se nuk do njerinë, s’je njeri.
Shpirt e zemër s’janë gjë pa dëlirësi.
Ndaj nga zemra jote kthehu vështrimplot!
Dëlire shpirtin, o ti miku besëdëlirë,
Që kështu të gjesh pastaj të Zotit hirë!
Ndrite zemrën, mbaje larg nga ligësitë
Që të bjerë tek ajo e madhja dritë! ...
Te njeriu ke pasqyrn’ e Perëndisë,
Ndaj hiq dorë, o njeri, prej ligësisë!
Ai që me brumn’ e vuajtjes na gatoi,
Zemrën, shpresën dhe durimin e dhuroi.
Është i vetëm, i brengosur, i urishëm,
Si një gur në mes të lumit të furishëm.
Kush e bën atë të qesh i ngazëlluar,
Pa dyshim të vetën zemër ka gëzuar.
Thelbin tënd s’e di njeriu, moj natyrë,
Dhe pse thellë kësaj fushe i ka hyrë.
Kjo e gjera hapësirë pa kufi,
Kaqë drita dhe të fshehta mban në gji.
Veç një njeri shoh pa punë dhe të mjer’ e të
brengosur,
Të këputur, të mejtuar, të grisur e të rreckosur;
Lipën i gjori pa shpresë, se atje e pru përtimi,
S’i ka mbetur gas në zemrë, se s’i la vend
idhërimi.
Është njeri, si dhe neve, po epini, o të pasur,
E mos e lini të urët dhe të mjer’ e buzëplasur,
Se përtimn’ e zi, që e pruri të gjorin më këtë
ditë,
Nuk e dimë vetë e zgjodhi, apo ja dhanë
perënditë;
Edhe për një mizë, kur heq, i vjen keq njeriut të
mirë,
Zëmëra s’thuhet zëmrë me mos pasurë mëshirë.
Pa lodhur e pa këputur, pa djersë e pa mundime
Njeriu i gjorë në jetë nukë gjen dot as thërrime!
Si të punosh ditë e natë e të bësh ç’duhenë
gjithë,
Aherë kërko nga Zoti të t’apë bukëz e drithë.
Njeri! puno, mos psho kurrë, dhe lark nga
makutërija,
Zemërënë kije të gjerë, mos ki keq, pa t’ep
Perndija.
Puna ka duk e uratë, Zot’i math e ka bekuar,
Njerinë mbi faqet të dheut e dërgoj për të
punuar.
Ju shokë, kur pini verën, mos dehi, mos zemërohi,
Mos u zihni, mos u shani, mos lëvdohi, mos
qërtohi,
Se përçmoni Perëndin, q’i ka falur hardhisë rrush,
Edhe kërkon dashurinë, e ndodhet pshehtazi ndaj
jush;
Po gëzohi, prehi, qeshni, duhi, xbaviti, dëfreni,
Flisni fjalë të pëlqyer, loni, këndoni, kërceni,
Bëjeni zëmërn të gjerë edhe shtoni dashurinë,
[BN - 346]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Mirësinë, njerëzinë dhe besën e miqësinë;
Se në breng’ e në të keqe, në punë e në të pirë,
Mirretë vesh njeriu i lik, njihetë njeriu i mirë.
Dhe zemra i gëzohet, pa i faletë Perëndisë
Q’e çpërblen punën e djersën e mundimn’ e
njerëzisë.
Është nj’udhëtar i gjorë, që ka mbetur në
dëborë,
I kanë ngrirë të mjerit vesh’e goj, e këmb’e dorë;
Ngrihet i zoti i shtëpisë, edhe të huajthin e mer
E vë në krye të vatrës me njerëzi, me të math
nder,
Posa e shohënë që vjen, i ngrihen gjithë fëmija,
Se të huajnë më derë na e dërgon Perëndija;
Pa i bëjnë zjar e ngrohet, edh’e mbajnë me të
mirë,
I sjellin shtresë të flerë, edhe të ngrën’ e të pirë.
Kështu të huajt’ e miqtë njeriu q’është i uruar
I pret me krahëror hapur, e i përsjell të gëzuar.
A e doni miqësinë edhe dashurinë tonë?
Hiqni dorë nga sofizmat, nga gënjeshtrat, nga
mashtrimet.
Se ky shekull, o vëllezër, është shekulli i dritës,
Dhe pa gjuhën dhe pa shkencën, pa shkollën e
mbrothësinë,
Pa të mjafta dituri, sot asgjë nuk vlen në botë.
Lëfton gënjeshtra me të vërtetën
Dhe errësira dritën lëftonte
Që t’errësonte së gjithash jetën
Dhe djallëzija të mbretëronte.
Trajstën’ e ke plot me bukë
Edhe hiqesh si i mjerë,
Dhe ke zën’ e thua nukë
E lipën derë më derë.
Oh, epni ju që kini!
Kush i ndih varfërisë,
Ay q’ep, po e dini
Q’i huan Perëndisë.
T’apim, se vjen një ditë
Q’e lemë këtë jetë
Dhe gjën’ e bagëtitë,
Vemi në të vërtetë,
Përpara Perëndisë
Që do të na gjykonjë;
Urat’ e varfërisë
Arrin të na shpëtonjë.
Epni t’u falnjë Zoti
Juve gjithë të mirat
E të mos muntnjë moti
T’u sjellë të pahirat.
Mba unazat në dorë
Pa një farë nevoje!
Zonjë! Shumë të gjorë
Vdesën për bukë ngoje!
Ep t’apë Perëndija
Të gjitha mirësitë,
Të të kenë fëmija
Shëndet e jet’ e ditë.
Zot i math’, i vërtetë
E gjithë ju të Mirët,
Mos e lini përjetë
Njerin n’errësirët!
[BN - 364]

60 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Zemëra, q’ësht’ e qëruar
Kurdoher’ ësht’ e gëzuar.
Mos ji me dy faqe kurrë,
Ji i drejt’, i mir’ e burrë.
Njerëzija anë mb’anë
Janë gjithë një fëmijë:
Një mëm’ e një atë kanë,
Dhe një shpirt e një vetijë.
Shiko faqebardhë të rrosh,
E përpiqu të bësh mirë.
Edhe me çdo njeri të shkosh
I pa dëm edhe i lirë.
Kusëria, ligësia,
Dhe sa të këqia janë,
Edhe gjithë marrëzia
Paditjenë mëmë kanë.
Mos mesavit e mos përqish,
Mos shaj, të rreme mos thuaj,
Qëro zëmrënë ligësish.
Nga të këqijat u ruaj.
Se dëmi me ligësinë
E përçmojnë fort njerinë.
I dëgjo fjalët e pleqet. Se ata janë të vuar,
Edhe punërat’ e jetës një nga një i kanë msuar.
Me skamje shum’ e me vjet
S’bënesh dot i math vërtet,
Po bënesh me urtësi,
Me ment e me njerëzi.
Mos e kthe fjalën kurrë,
Po qëndro më një si burrë.
Kohën e çdo pune e ndaj,
Çdo punë ka kohën’ e saj.
Çdo gjë e verë në vënt të saj,
Të mos mundonesh ta gjesh pasdaj.
Për çdo gjë që ke dëshirë,
Mos pandeh se ësht’ e mirë.
Lipset në këtë jetë
Të jemi të vërtetë:
Perëndinë ta besojmë
Njerinë ta nderojmë,
Të varfërin ta qasim,
Gjësendi të mos ngasim,
Si vëllazër të shkojmë,
Të ligat t’i harrojmë
Të drejtën ta gjejmë,
Të mirën ta shpërblejmë,
Fajet tona t’i ndreqim,
E njeri të mos heqim,
Gjithnjë të punojmë,
Kurrë të mos përtojmë,
Kurrë të mos gënjejmë,
Fajëtorë ta ndjejmë,
Të jemi të kënduar,
Të ditur’ e të msuar,
Të rrim e të dëgjojmë,
Dhe fjalën ta peshojmë.
Sado i pasur të jesh,
Punënë të mos e lesh.
[BN - 365]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Ka uratë nga Perndija
Kush ha me djersët e tija.
Mos zërë punë që nuk e bën dot,
Se do mundohesh e të lodhesh kot.
Zoti vërtet njerinë
E bëri të shpenguar,
Po i dha urtësinë,
Dhe ment për të menduar.
Po s’pati njeriu zëmrën të qruar,
Shpirtin të mirë e të bekuar,
Vetijën e ti të lartësuar.
Dhe njerëzinë;
Po s’zuri udhën’ e Perëndisë
Të marrë gjurmën’ e mbarësisë,
Të mos bënjë gjë, veç mirësisë,
S’ngjan më njerinë.
Po s’zuri të drejtën e të vërtetën,
E po s’mori vesh se ç’është jetën,
Po s’mbajti besën, po e ktheu fletën
Ka djallëzinë.
Ki në zemërë mëshirë,
Bëhu i urtë dhe me mënt,
E mos rro si egërsirë,
Po ruaje nderthinë tënt,
Të bëhesh njeri i mirë,
Dhe i lëvduar më ç’do vent.
Pa msuarë dituritë,
Nuk e gjen dot Perëndinë,
Lipset të kesh shumë dritë,
Pa ta shohç q’është tek tinë.
Kur të jesh i zëmëruar,
Mëndja ësht’ e trumbulluar,
Bëj durim sa të kullohet,
Se njeriu pastaj pendohet.
Lum ay q’ësht i vërtetë,
Veç së mirës s’bën gjë tjatër,
Se lë emërin përjetë.
Dhe i vete Zotit afër.
Mos u mburr kurrë me mënt,
As me fis e me ergjënt.
Do të rrosh me nder mbi dhe?
Me të liq mos u përzje.
Mos u hiq nga njerëzija,
Dhe nga vetij’ e pëlqyer,
Se mërgohe nga Perndija,
Pa pasdaj del i gënjyer.
Të varfërinë ta duash,
Sikur do djalënë tënt,
Dhe vëlla e bir ta quash,
Se Zoti andaj të dha mënt.
[BN - 391]

62 Artur Shkurti
FALTORJA SHQIPTARE
N
Ki njohënë të qëruar,
Dhe zëmërënë të larë,
Shpirtinë të lartësuar,
Edhe punënë të mbarë.
Përveçse një e vërtetë,
Gjësendi s’ka nder në jetë.
Njeriu që vetëm për vethe punon,
Është si një dru, që pemë s’lëshon.
Ki durimn’ e trimërinë,
Se shum’ e gjejnë njerinë.
Tjatrin mos e gënje,
Po të drejtën i rrëfe.
Ati puna s’i ka duk,
Që e bën për me u duk.
Mos u rrëmbe, mos u nxito,
S’dueht në çdo kohë çpejtim,
Me urtësi, dhe me mejtim,
Zërë ç’gjë munt, nuk ç’gjë do.
Gjuha është thik’ e prehtë
Plag’ e saj nuk është e lehtë.
Shumë njerës gjuha mundon
Ca të tjerë i turpëron.
Mos lerë punën për pasdaj,
Çdo kohë ka punën’ e saj.
Miku njihet, q’është mik,
Në të keq e në rrezik.
Trupi shëndoshet me të punuar,
Mëndja ndritohet me të mësuar.
Folë kur është nevojë,
Pa nevoje mos hap gojë.
Po s’bëre një të mirë në botë,
Jetën’ e bëre dëm, vate kotë.
Mos thuaj kurrë atë që s’ta pret,
Njeriu peshonet me fjalët që flet.
Ç’fjalë të thuash atëzë dëgjon,
Gjithnjë do gjesh atë që kërkon.
Atë gjë, që ti ndruhesh pej asaj,
Qysh kuxuake t’ia bësh tët vëllaj?
Atë që i bën t’yt eti,
Ta preç nga yt bir edhe ti.
E mir’ e mëmës kurrë s’çpërblehet,
Si mjer’ ajy q’e bën të pshonjë,
Mos e bëj kurr të mallëngjehet,
Dhe të të nëmnjë e të të mallkonjë.
[BN - 392]

FALTORJA SHQIPTARE
N
Thuaj fjalën’ e mirë,
E bëj punën e mbarë.
Gënjeshtra mos thuaj,
E gjë që s’ka të ngjarë.
Kurrë mos qesh me shokë,
Munt që të vjen më kokë.
Gjithë njerëzit, që janë,
Vëllezër janë të tërë,
Një mëm’ e një atë kanë,
Nga një baltë janë bërë.
Një që bën liksht, mirë s’gjen,
Jeta njeriut ja çpërblen.
Mos gënje, se të mësojnë,
Pa pastaj më s’të besojnë.
Duhet të rronç i vërtetë,
Pa të lësh emër për jetë.
E vërteta dhe e drejta kurdo njihen,
E shtrembëra dhe gënjeshtra nuk pshihen.
A do të arrësesh djalën?
Mos thua vetëm fjalën,
Bej mirë të të shohë,
Që të mirën ta njohë.
Duhet që nga vogëlija,
Bërë zakon mirësija.
Mos dëgjo tjatërin ç’thotë,
Po shiko se ç’bën në botë,
Mos e pyet se ç’gjë beson,
Po i shih punën që punon.
Njeriu nga shokët njihet,
Rrushi sheh rrushn’ edhe nxihet,
Andaj të ligut, mos ju qas,
E së ligës mos i hiq pas.
Ay që hiqet i math, edhe mbahet rëndë,
E ka mendjen të vogël, e të lehtë pëndë.
Mos vërë kurrë nakar,
Të djek zëmrën, është zjarr.
Punëtori s’varfërohet,
Përtesi s’bëhet i pasur,
I ligu kurrë s’nderohet,
I pabesi s’është i dashur.
Mos i bëj njeriu në jetë
Gjë që s’do ta pësonç vetë.
Më i mir’i njerëzisë,
Ësht’ i zot’ i mirësisë.
Kohën e kurse,
Se vet’ e më s’vjen,
Shkon e më s’e gjen,
Ikën e të le,
Me pun’ e fiton,
Pa punë dëm shkon.
[BN - 427]

BESA E BUJARËVE SHQIPTARË

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to BESA E BUJARËVE SHQIPTARË

Similar to BESA E BUJARËVE SHQIPTARË (20)

BESA E BUJARËVE SHQIPTARË