GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 1
ReflectieF
Een periodieke uitgave van GASSHO training & consultancy
Voorjaar 2012 nummer 12
Individualiteit, een zegen of sta in de weg?
Over egomotieven, zelfordening en ontvankelijkheid.
‘Een bedrijfscultuur veranderen, zo doe je dat’, ‘Leidinggeven: van sturen naar inspireren’,
en ‘22 oplossingen voor een beter werkend Nederland’. Een kleine bloemlezing waaraan u
ongetwijfeld enkelen kunt toevoegen. We leggen een niet aflatende ijver aan de dag met de
gedachte dat het anders moet en kan. Het streven naar meer, beter, succes, gekend en
gezien worden, is eindeloos. De vrije wil, het kroonjuweel van het ego, is almachtig en we
zetten alles in het werk om onze doelen te realiseren. De vraag is of er wel zo iets bestaat
als de vrije wil of leven we enkel de illusie van het bestaan ervan?
De gedachte of opvatting dat we een vrije wil hebben, maakt dat we niet onbevangen in
het leven staan. We zijn niet in staat om erop te vertrouwen dat het goed is zoals het is.
Anders is het in de natuur om ons heen. Een boom kiest er niet voor om te groeien, mee te
buigen met de wind en zijn blad te verliezen. Waterdruppeltjes in de lucht bedenken niet
met elkaar om als regen naar beneden te vallen, dat gaat gewoon zo en het is goed zoals
het gaat. Het verschil met een waterdruppel of boom is dat wij een ego hebben.
Het ego kleurt je individualiteit, wie je bent, in relatie tot anderen. Het is een soort
apparaatje in je hoofd dat voortdurend bestookt wordt met allerlei gedachten waar je geen
controle over hebt. Onbewust laat je je leiden door de gedachte die je de meeste
voldoening en plezier zal opleveren. En voor je er erg in hebt, zit je eraan vast en loop je
achter jezelf aan te rennen.
Een zelfbedacht verhaaltje
We laten ons maar al te gauw en makkelijk meeslepen door wat we allemaal nog ‘moeten’
en creëren zo de drukte die we zelf zijn. Sturen en grip houden zijn sterker dan vertrouwen
op het principe van zelfordening, zowel binnen de organisatiemuren als daarbuiten. Water
dat op een natuurlijke wijze stroomafwaarts zijn weg zoekt, leiden we door hardwerken
met veel kunst en vliegwerk stroomopwaarts. Onzekerheid over wat je stroomafwaarts
denkt te gaan tegenkomen, ligt hieraan ten grondslag. Onzekerheid die je angstig kan
maken. Angst dat je iets wat je hebt kunt kwijtraken, of dat je iets niet kunt krijgen wat je
graag zou willen. De ‘brandstof’ voor onze angst is de toekomst waarvan we niet zeker zijn,
zie bijvoorbeeld het dalende consumentenvertrouwen in het huidige tijdsbeeld.
Angst voor wat komen gaat is niets anders dan een zelf bedacht verhaaltje door het ego
over wat zou kunnen gebeuren. Dat verhaaltje kun je geloven en steeds opnieuw afdraaien
waardoor het een ‘self fulfilling prophecy’ wordt. Je kan het ook onderzoeken op waarheid
en dan blijkt angst vaak irreëel te zijn. Natuurlijk heeft angst ook een nuttige functie. Als
iemand met een groot mes op me komt afgelopen, zal ik het gauw op een lopen zetten.

GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 2
Non-dualiteit
We zijn gewoon te denken dat we een individu zijn met een vrije wil, afgescheiden van de
wereld om ons heen. Tegelijkertijd zijn we voortdurend in de weer om er onze stempel op
te drukken en zo onze individualiteit te benadrukken, ‘ik ben druk dus ik besta.’ Non-
dualiteit is een zienswijze die hier haaks op staat.
Non-dualiteit betekent geen-twee. Alles is één bewustzijn, jij en ik zijn enkel een instrument
dat wordt bespeeld door bewustzijn. Onze individualiteit maakt ons wijs dat we vrij zijn om
te denken wat we willen denken. Non-dualiteit stelt dat onze vrije wil denkbeeldig is. Je
denkt niet, je wordt gedacht. Albert Einstein verwoordde het zo: “Een wezen, begiftigd met
een hoger inzicht en meer perfecte intelligentie, kijkend naar de mens en zijn handelingen,
zou lachen om de illusie van de mens dat hij handelt vanuit zijn eigen vrije wil.”
Dat ene bewustzijn, universum, opperwezen of wat voor naam je er ook aan geeft, stuurt
voortdurend impulsen naar onze hersenen die gedachten te weeg brengen. Onze hersenen
zijn te vergelijken met een supercomputer. Ze herkennen enkel wat ze eerder hebben
gezien maar kunnen niet innovatief denken. Zo worden in de wetenschap onderzoeks-
resultaten die vreemd voorkomen ‘in overeenstemming gebracht’ met wat we al weten of
als niet relevant terzijde geschoven. Ook in de organisatiekunde worden keer op keer
oplossingen als ‘innovatief’ aangeprezen die niet blijken te werken. Echte innovatie is het
resultaat van iets waar je niet naar op zoek was, wat je verrast. En doet een beroep op
ontvankelijk zijn voor wat je niet had verwacht.
Het ego voorbij
Als je ontvankelijk bent voor wat je niet bekend voorkomt, heb je niet veel aan je hersenen
omdat er geen herkenning optreedt. Een gevoel van onbehagen kan zich dan van je
meester maken. De vraag is of je daar angstig of bezorgd over moet zijn.
In het geval je de gedachte van de vrije wil aanhangt, kan je ‘lichtelijk’ in paniek raken als
het resultaat of succes uitblijft en de daarmee gepaard gaande voldoening en waardering.
Als je de vrije wil doorziet als een speeltje van het ego, heeft je druk maken geen zin en is
het goed zoals het is.
Je laten leiden door iets dat groter is dan je ego betekent dat het niet gaat om hoe mooi,
geweldig of succesvol jezelf denkt te zijn of door anderen wordt gezien. Maar dat je trouw
bent aan waar je voor wilt staan en gaan. Voor mij is dat mensen de ervaring gunnen dat ze
meer kunnen én zijn dan ze zelf voor mogelijk houden. Natuurlijk komen daar met de vrije
wil geassocieerde egomotieven en zakelijke belangen bij om de hoek kijken. Een kwestie
van goed opletten en afwegen, steeds weer!
Thomas Langemeijer