1. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΚΟΥ ΡΟΔΙΝΙ 1998 - 2001

2. Η Κοιλάδα του Ροδινιού και το αντίστοιχο πάρκο βρίσκεται στην πόλη της Ρόδου, αποτελώντας σημαντικό πνεύμονα πρασίνου για την πόλη και όχι μόνο.
Πέρα από την έκταση του, που το καθιστά βάσει των προδιαγραφών πάρκο πόλης, διαθέτει ιστορικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά που ενισχύουν
και επεκτείνουν τη σημασία του προσδίδοντας του υπέρ- τοπικό χαρακτήρα.
Η συνολική έκταση του Αρχαιολογικού χώρου του Ροδινιού, που περιλαμβάνει και το Πάρκο είναι περίπου 500 στρέμματα, από τα οποία τα 105
στρέμματα είναι ο υγροβιότοπος του πάρκου.
Το Πάρκο του Ροδινιού που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή της Ρόδου παρουσιάζει πολλαπλό ενδιαφέρον :
• Αρχαιολογικό, ως προστατευόμενος Αρχαιολογικός χώρος)
• Περιβαλλοντικό ως ιδιαίτερο φυσικό τοπίο, Προστατευόμενος βιότοπος και περιοχή φυσικού κάλλους.
• Πολιτιστικό ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων
• Τουριστικό
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΚΟΥ ΡΟΔΙΝΙ 1998 - 2001

3. ΙΣΤΟΡΙΑ
Το Ροδίνι έχει ηλικία ίδια με αυτή της πόλης της Ρόδου, δηλ. 2.500 χρόνων. Η ιστορία
ξεκινά με το Δωριέα το 411 π.Χ. όταν ιδρύεται μια νέα πόλη-κράτος,
Η νεκρόπολή της πόλης, εκτεινόταν έξω από τα τείχη και καταλάμβανε όλη τη νότια
της. Το ρέμα του Ροδινιού αποτελούσε φυσικό σύνορο μεταξύ της νεκρόπολης και της
πόλης. Η κοιλάδα του, βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης και ήταν τμήμα της
νεκρόπολης που λόγω του άφθονου πρασίνου και νερού, λειτουργούσε σαν χώρος
και αναψυχής.
Ο χώρος επιλέχτηκε λόγω της φυσικής του ομορφιάς για την κατασκευή μνημείων
και αναθημάτων,που μέχρι το τέλος της κλασικής περιόδου ήταν λιτή.
Κατά την ελληνιστική περίοδο η Ρόδος ήταν κέντρο εμπορικό και πνευματικό. Η
η ευημερία της, φαίνεται με την αλλαγή των ταφικών συγκροτημάτων, που γίνονται
μεγάλα και πιο επιβλητικά. Ένας τέτοιος τάφος τεραστίων διαστάσεων αλλά και
μικρότεροι έχουν διασωθεί στο χώρο.

4. Επειδή το έδαφος γύρω από την πόλη είναι βραχώδες, οι αρχαίοι Ρόδιοι
λάξευαν ή έκτιζαν αναλήμματα και μετέτρεπαν φυσικούς σπηλαιώδεις
χώρους σε Ιερά – Νυμφαία (κατοικίες των νυμφών, θεοτήτων της φύσης)
διακοσμημένους με ανάγλυφες παραστάσεις και αγάλματα. Επίσης
εκμεταλλεύονταν τις υπόγειες πηγές νερού και προσάρμοζαν τη θέση και τη
μορφή των ταφικών συγκροτημάτων στο ειδυλλιακό τοπίο.

5. Οι αρχαιολόγοι ονόμασαν αυτόν τον τύπο αρχαίου
πάρκου, “ροδιακό πάρκο” ώστε να τονιστεί η έντονη παρουσία των
καλλιτεχνικών στοιχείων, σε αντίθεση με άλλα πάρκα της
αρχαιότητας, όπως της Αλεξάνδρειας ή της Αντιόχειας, που ήταν
γνωστά κυρίως για τον φυτικό πλούτο και το σχεδιασμό τους.
Σημαντικό στοιχείο είναι οι υπόγειες υδρευτικές στοές, κτιστές ή
λαξευτές στο βράχο, με τις οποίες υδρευόταν η πόλη, και
τροφοδοτούν σήμερα το πάρκο με νερό.
Στο νεότερο πάρκο υπάρχει υδραγωγείο, με αψίδες και
πέτρες λαξευτές, που μετέφερε νερό στην πόλη. Πιθανόν να
κατασκευάστηκε για πρώτη φορά την Ελληνιστική περίοδο.
Στα θεμέλια της Ελληνιστικής εποχής κατασκευάστηκε ξανά
από τους Ιππότες της Ρόδου τον Μεσαίωνα. Το βλέπουμε εδώ
σε γκραβούρα του 1862. Χρησιμοποιήθηκε πάντως και
συντηρήθηκε μέχρι και τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Στην εποχή των Ιπποτών το Ροδίνι λειτουργεί ως χώρος
αναψυχής, ταυτόχρονα με την ύπαρξη αγροικιών όπου έμεναν
ιππότες

6. Κατά την περίοδο της Μακεδονικής κυριαρχίας ρήτορες και λόγιοι, εγκαθίστανται στη Ρόδο, κι έτσι η Ρόδος γίνεται κέντρο Ρητορικής και Φιλοσοφίας.
Ο ρήτορας Αισχίνης το 330 π.Χ. στη Ρόδο ιδρύει ρητορική σχολή. Η θέση που επέλεξε για το διδασκαλείο του, ήταν το Ροδίνι, αφού εκεί η φύση
ευνοούσε τη λειτουργία του. Αργότερα ίδρυσε εκεί ρητορική σχολή, ο Απολλώνιος από την Αλεξάνδρεια ο επονομαζόμενος Ρόδιος. Στο πάρκο του
Ροδινιού δίδαξε την «Περιπατητική φιλοσοφία» του δασκάλου του, ο μαθητής του Αριστοτέλη, ο Εύδημος.

7. Το 1912 οι Ιταλοί καταλαμβάνουν το νησί και αναγνωρίζεται η κυριαρχία
τους στα Δωδεκάνησα. Οι κατακτητές, προσπαθώντας να δημιουργήσουν
υποδομές για την ανάπτυξη του τουρισμού, κατασκευάζουν έργα,
συντηρούν ιστορικά μνημεία και αξιοποιούν αρχαιολογικούς χώρους. Στο
Ροδίνι, διαμορφώνουν ένα τμήμα σε πάρκο, το λεγόμενο ιταλικό.
Το ιταλικό πάρκο έχει διαμορφωθεί στα πρανή του ρέματος με
κατασκευή τοιχίων από τοπικό πωρόλιθο, διαδρόμους και στοιχεία με
ροή νερού και μικρές λίμνες και σιντριβάνια. Η κοίτη του ρέματος
διαμορφώθηκε σε μια σειρά διαδοχικών λιμνών με μικρά και
μεγαλύτερα φράγματα.

8. Το πάρκο είναι επίσης σημαντικός βιότοπος, ένα από τα λίγα σημεία με μόνιμη
παρουσία νερού όλο το χρόνο, και μεγάλη ποικιλομορφία στην βλάστηση. Έχουμε μικτό
δάσος φυλλοβόλων και κωνοφόρων με δένδρα πλατάνων πολλών εκατοντάδων ετών,
παρυδάτια και υδρόβια βλάστηση και πλαγιές με μακία και φρύγανα

9. Το πάρκο είχε εγκαταλειφθεί χωρίς ουσιαστική συντήρηση για πολλά χρόνια, ενώ είχαν γίνει και πολλές άστοχες
παρεμβάσεις και προσθήκες, όπως η κατασκευή κλουβιών με ζώα σε πολύ άσχημες συνθήκες διαβίωσης. Πολλοί τοίχοι είχαν
καταρρεύσει και σε πολλά σημεία είχαν γίνει κατολισθήσεις των πρανών. Η βασική διαδρομή κατά μήκος του πάρκου προς
τις πηγές είχε καταστραφεί ανεπανόρθωτα, λογω κατάρρευσης του απότομου πρανούς που διέσχιζε.
Το έργο αφορά τρία σημεία του πάρκου: Το παλιό ιταλικό πάρκο που αποκαταστάθηκε, την επέκτασή του με νέες
κατασκευές και την δημιουργία χώρου όπου ζουν ελάφια.
Ιταλικό πάρκο
Επέκταση
Χωρος ελαφιών

10. Η πρώτη παρέμβαση αφορούσε την αποκατάσταση του Ιταλικού
πάρκου. Απομακρύνθηκαν τα κλουβιά και τα ζώα μεταφέρθηκαν
σε ειδικά κέντρα διάσωσης άγριων ζώων. Κατόπιν
κατασκευάστηκαν νέοι αναλημματικοί τοίχοι, σε αντικατάσταση
των κατεστραμμένων, αλλά και σε πολλές άλλες θέσεις όπου
είχαν γίνει κατολισθήσεις. Επίσης κατασκευάστηκε ένας νέος
δρόμος για την πρόσβαση μηχανημάτων στην μεγάλη κεντρική
λίμνη.
Οι μεγάλες λίμνες άδειασαν από νερό και
καθαρίστηκαν, αφού είχαν γεμίσει με φερτά υλικά. Τα ψάρια,
χέλια, χελώνες που ζουν στις λίμνες πιάστηκαν και
μεταφέρθηκαν σε άλλες μικρές λίμνες, για να επιστραφούν
μετά το τέλος του έργου. Οι μικρές λίμνες και τα σιντριβάνια
αποκαταστάθηκαν ή ανακατασκευάστηκαν στην αρχική τους
μορφή.

11. Στην συνέχεια κατασκευάστηκαν νέοι
αναλημματικοί τοίχοι για την συγκράτηση των πρανών. Για την
κατασκευή των τοίχων χρησιμοποιήθηκε τοπικός πωρόλιθος.
Για να διατηρηθεί ο χαρακτήρας του πάρκου δεν
χρησιμοποιήθηκαν καινούργιες κομμένες πέτρες, αλλά
συγκεντρώθηκαν πέτρες από κατεδαφίσεις παλαιών σπιτιών,
που γίνονταν πολλές εκείνη την περίοδο. Επειδή συχνά στα
παλιά σπίτια είχαν χρησιμοποιηθεί πέτρες από παλαιότερες
ακόμα κατασκευές, βρέθηκαν κομμάτια ακόμα και από πολύ
παλαιότερες περιόδους, ακόμα και πέτρινα βόλια καταπέλτη
από τις πολιορκίες της πόλης, που ενσωματώθηκαν στους
τοίχους..

12. Οι νέοι τοίχοι κατασκευάστηκαν με ιδιαίτερο τρόπο, ώστε να είναι ανθεκτικοί στις πλημύρες που κατά καιρούς
δημιουργούν καταστροφές στο πάρκο, χρησιμοποιώντας οπλισμένο σκυρόδεμα, αλλά καλά κρυμμένο. Πρώτα γίνεται η
εκσκαφή και μετά τοποθετείται ο οπλισμός του θεμελίου και του τοιχίου. Μπαίνει το σκυρόδεμα του θεμελίου και πάνω του
χτίζεται ο πέτρινος τοίχος. Μετά χύνεται το σκυρόδεμα του τοιχίου και ακολουθεί η επιχωμάτωση. Έτσι γίνεται οικονομία σε
χρόνο και κόστος, αφού αποφεύγεται το καλούπωμα – ξεκαλούπωμα. Ας σημειωθεί ότι όλες οι εργασίες και οι μεταφορές των
υλικών, σκυροδέματος, χώματος κλπ έπρεπε να γίνουν με τα χέρια, αφού δεν υπήρχε πρόσβαση σε μηχανήματα που θα
έκαναν ζημιές στο τοπίο.
Για την απορροή των νερών τα παλιά αυλάκια αντικαταστάθηκαν με νέα με βοτσαλωτό, μια παραδοσιακή τεχνική. Με
βοτσαλωτό κατασκευάστηκε και το πλατύσκαλο στην είσοδο του πάρκου με φιγούρες ελαφιών και λουλουδιού, αντίγραφα
αρχαίων απεικονίσεων που είναι και τα σύμβολα της Ρόδου

13. ΕΠΕΚΤΑΣΗ : ΝΕΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ και ΓΕΦΥΡΑ
Αφού τελείωσε η αναστήλωση του ιταλικού πάρκου, αποφασίστηκε να διαμορφωθεί ένα νέο τμήμα για δυο λόγους:
Πρώτον η βασική διαδρομή κατά μήκος του πάρκου είχε καταστραφεί ανεπανόρθωτα, λογω κατάρρευσης του απότομου
διέσχιζε. Έτσι έπρεπε να κατασκευαστεί νέα διαδρομή από την απέναντι πλευρά του ρυακιού, που θα συνδέονταν με την
γέφυρα για να αποκατασταθεί η κυκλοφορία.
Δεύτερον ένας μεγάλος περιφραγμένος χώρος όπου ζούσαν ελάφια έπρεπε να ξαναδοθεί στο πάρκο. Τα ελάφια dama dama της
είναι ιδιαίτερο υποείδος ενδημικό του νησιού, και εκείνη την εποχή κινδύνευαν με εξαφάνιση. Έτσι ο Δήμος της Ρόδου
μικρό αριθμό σε αιχμαλωσία μέσα στο πάρκο. Ο χώρος όμως ήταν πολύ μικρός και ακατάλληλος. Έτσι περιφράχτηκε ένας
μέσα στα όρια του χώρου του Ροδινιού, και δίπλα στο πάρκο, και τα ελάφια μεταφέρθηκαν εκείΟ χώρος που ελευθερώθηκε
σε παιδική χαρά και συνδυάστηκε με την νέα διαδρομή.
ΙΤΑΛΙΚΟ
ΠΑΡΚΟ
ΕΠΕΚΤΑΣΗ
ΝΕΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΛΑΦΙΩΝ

14. ΝΕΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΛΑΦΙΩΝ
Η περίφραξη του χώρου σχεδιάστηκε ώστε να παραμείνουν εκτός της μεγάλα τμήματα του φυσικού τοπίου για να
καταστραφούν από τα ελάφια. Επίσης εκμεταλλευτήκαμε το φυσικό ανάγλυφο που παρουσίαζε κατακόρυφα πρανή,
χρειάζονταν περίφραξη, κι έτσι η περίφραξη είναι διακριτική χωρίς να επιβάλλεται στο φυσικό τοπίο.
ένας νέος διάδρομος με σκαλοπάτια ανάμεσα από τα υφιστάμενα βράχια του πρανούς, που οδηγεί από το Ιταλικό
ελάφια.

15. ΝΕΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Η νέα διαδρομή κατά μήκος του Πάρκου προς τις πηγές,
ακολουθώντας το φυσικό ανάγλυφο. Χτίστηκαν μια σειρά τοιχία με
τεχνική του κρυφού οπλισμένου σκυροδέματος και με παλιές πέτρες.
υπήρχαν μεγάλοι βράχοι παρέμειναν και τα τοιχία θεμελιώθηκαν
τους. Επίσης τοποθετήθηκαν μεγάλοι βράχοι μεταξύ τοιχίων και του
για να προστατέψουν τα θεμέλια από την διάβρωση. Η κοίτη του
διαμορφώθηκε ξανά χρησιμοποιώντας βράχους, και δημιουργήθηκαν
λιμνούλες. Ήταν και το μόνο σημείο του έργου που χρησιμοποιήθηκαν
μηχανήματα για την τοποθέτηση των βράχων.

16. Ο διάδρομος «στολίστηκε» με στοιχεία όπως
καθιστικά από βράχο, η μικρούς καταρράκτες που
ενσωματώθηκαν στον τοίχο, ενώ σε ένα μεγάλο τμήμα, που η
κλίση το επέτρεπε, αντί για τοιχίο δημιουργήθηκε πρανές από
βράχους.

17. Ο διάδρομος καταλήγει σε μια
μεγάλη γέφυρα και μετά από αυτήν μια
σκάλα οδηγεί στην παλιά διαδρομή κατά
μήκος του πάρκου προς τις πηγές.

18. Εκατέρωθεν της γέφυρας κατασκευάστηκαν μεγάλοι πτερυγιότοιχοι,
για προστασία από τις κατολισθήσεις και τις πλημύρες. Όλα τα
θεμέλια της γέφυρας και των τοιχίων κατασκευάστηκαν σε βάθος
ένα μέτρο κάτω από την στάθμη του νερού και προστατεύτηκαν με
μεγάλους βράχους και χώμα για να μην κινδυνεύουν από υποσκαφή,
που είναι ο κυρίαρχος κίνδυνος σε τέτοια σημεία. Ήταν ένα πολύ
«βαρύ» έργο αφού χρειάστηκαν τόνοι υλικών όπως σκυρόδεμα,
σίδερα και πέτρα, και εκσκαφών, και έγινε όλο με τα χέρια αφού
δεν ήταν δυνατή η χρήση μηχανημάτων όπως φορτωτές η πρέσες
για το σκυρόδεμα. Το κατάστρωμα τη γέφυρας έγινε από ξύλο πάνω
σε σιδερένια δοκάρια.

19. Όλα τα δάπεδα των διαδρόμων διαστρώθηκαν με συμπιεσμένο τριμμένο πωρόλιθο, που δημιουργεί μια
σταθερή αλλά επίσης διαπερατή και φυσική επιφάνεια, ενώ τον χειμώνα καλύπτεται με βρυα και πρασινίζει.

20. ΕΠΕΚΤΑΣΗ : ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ
Ο χώρος που αποδεσμεύτηκε από τα ελάφια ήταν γυμνός από βλάστηση και διαβρωμένος. Υπήρχε επίσης ένα παλιό
σκυρόδεμα που χρησιμοποιούνταν σαν χώρος αποθήκευσης ζωοτροφών και εργαλείων. Στον χώρο αυτόν
παιδική χαρά και η παλιά αποθήκη ανασκευάστηκε σε χώρο για μικρό αναψυκτήριο.

21. Η παιδική χαρά έχει σχεδιαστεί πάνω σε δυο άξονες :
Βρίσκεται σε ένα χώρο με τεράστια ιστορία και ήθελα να έχει αναφορές στην ιστορία αυτή του πάρκου και της πόλης της Ρόδου.
Επίσης βρίσκεται μέσα σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο και είναι ο ιδανικός χώρος για να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με τα φυσικά
στοιχεία: την πέτρα, το χώμα, το νερό , το ξύλο, τα δένδρα… Να εξερευνήσουν το δάσος, να σκαρφαλώσουν, να ισορροπήσουν, να
κρυφτούν, να γρατζουνιστούν, να μωλωπιστούν. Να ζήσουν λίγο «έξω» και να απελευθερωθούν από την αποστειρωμένη ασφάλεια του
πλαστικού και του ελαστικού μιας συμβατικής παιδικής χαράς και της ζωής στην πόλη.
Όλη η παιδική χαρά είναι κατασκευασμένη από πέτρα, βράχο και ξύλο, χώμα και βότσαλο. Τα στοιχεία της είναι αναφορές στην ιστορία.
Μια σπηλιά – μυθικό νυμφαίο-, ένα αμφιθέατρο του κλασσικού ελληνισμού και ένας μεσαιωνικός πύργος είναι τα κύρια δομημένα
στοιχεία.

22. Η σπηλιά κατασκευάστηκε από ογκόλιθους συνδεδεμένους με προσεκτικά κρυμμένο οπλισμένο σκυρόδεμα για
αντοχή. Έχει τρεις εισόδους , μια κεντρική από την πλευρά του αναψυκτηρίου, μια χαμηλή που βγαίνει από την γη στο υψηλότερο
επίπεδο και μια τρίτη με βυζαντινή καμάρα που βγαίνει στον αέρα σχεδόν, και οδηγεί σε ένα απότομο μονοπάτι που καταλήγει
στο νερό.

23. Το πέτρινο αμφιθέατρο καλύπτει ωραία την υψομετρική
διαφορά και είναι ιδανικός χώρος συγκέντρωσης για ομιλίες,
παραστάσεις και παιχνίδια.

24. Ο μεσαιωνικός πύργος συμπληρώνεται από έναν ξύλινο, φτιαγμένο από κλαδιά καστανιάς, που ενώνονται με κρεμαστή ξύλινη
γέφυρα και προσφέρουν δίχτυ αναρρίχησης, τσουλήθρα και σκαρφάλωμα στα ξύλα. Η τσουλήθρα βάφτηκε με ένα γήινο μπεζ
χρώμα και στολίστηκε με σχέδια χρησιμοποιώντας σαν stencil φύλλα πλατάνου.

25. Για να φτάσει κανείς στους πύργους περνά από ένα
ποτάμι, με «όχθες» από φυσικές πέτρες και «νερό»
από βότσαλο. Για να περάσεις απέναντι πρέπει να
ισορροπήσεις σε ξύλινους κορμούς, πατήματα από
πέτρα η μια κουνιστή γέφυρα (που παραπέμπει και
σε πολιορκητικό κριό).
Η παιδική χαρά είναι εξοπλισμένη με ξύλινα καθιστικά
από κλαδιά και βρύσες με τρεχούμενο νερό, το οποίο
δημιουργεί και τους μικρούς καταρράκτες του
διαδρόμου που είδαμε πριν.

26. Από τον χώρο του πύργου ή την σπηλιά τα παιδιά κατεβαίνουν με απότομα
μονοπάτια, η με σκοινιά που κρέμονται στο βραχώδες πρανές και φτάνουν στο
νερό. Εδω διαμορφώθηκε μια πλαγιά με ήπια κλίση και γκαζόν που καταλήγει
στο ρυάκι και σε μια μικρή λίμνη που δημιουργήθηκε και έχει πέτρινα
πατήματα μέσα στο νερό που καταλήγουν σε έναν μεγάλο βράχο, για
εξερεύνηση και ισορροπία. Εδώ τα παιδιά παίζουν με το νερό, φτιάχνουν
καραβάκια από φλοιό πεύκου ( που βρίσκουν παντού τριγύρω) και φύλλα
πλάτανου και τα παρακολουθούν να ταξιδεύουν στο ρυάκι, βρέχονται και
λασπώνονται. Παρακολουθούν τα ψάρια, τους γυρίνους και τα έντομα του
νερού. Περνούν το ρυάκι πηδώντας πάνω σε πέτρες και εξερευνούν την
απέναντι δασωμένη πλαγιά. Η παιδική χαρά διαχέεται στη φύση, και τα παιδιά
βυθίζονται σ αυτήν.

27. Για τα πολύ μικρά παιδιά (που χρειάζονται επίβλεψη) υπάρχουν κλασσικές κούνιες, τραμπάλα και αμμοδόχος στον
χώρο δίπλα στο αναψυκτήριο.

28. ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ
Το αναψυκτήριο κατασκευάστηκε πάνω στον τσιμεντένιο σκελετό της παλιάς αποθήκης. Είναι σχεδιασμένο σε
δασικού οικίσκου, με βάση από πέτρα, ξύλινο σκελετό και στέγη από ψάθα και εντάσσεται απόλυτα στο χώρο.
Απέναντι του κατασκευάστηκε μια εξέδρα, χώρος καθιστικών, που εξέχει πάνω από το ρυάκι, και προσφέρει θέα στην
ρυακιού και σε έναν «στεγνό καταρράκτη» από βράχους πεσμένους στην πλαγιά από παλιά κατολίσθηση, και
βρύα.
Η εξέδρα στηρίχτηκε σε δυο βαθιά θεμέλια από οπλισμένο σκυρόδεμα, που ισορροπούν το βάρος του τμήματος που
αέρα.
Ο χώρος γύρω από το αναψυκτήριο είναι καλυμμένος με φυσική πέτρα πάνω σε βάση από σκυρόδεμα και η εξέδρα με
deck.

30. Ήταν ένα πολύ μεγάλο έργο που διήρκησε τρία χρόνια, από το 1998 έως το 2001, δουλεύοντας περίπου οκτώ μήνες τον χρόνο. Όλες οι εργασίες
έπρεπε να γίνουν με απόλυτο σεβασμό στο φυσικό τοπίο και την ιστορικότητα του χώρου. Είχε πολύ λίγη δουλειά γραφείου, ήμουν όμως επί τόπου
σχεδόν καθημερινά, διαμορφώνοντας το έργο, προσαρμόζοντας κάθε τι στο χώρο και δίνοντας λύσεις, επιβλέποντας ακόμα και το πώς θα διαλεχτούν
και θα τοποθετηθούν οι πέτρες στο χτίσιμο και φυσικά και όλες τις διαμορφώσεις με βράχους Ο ρυθμός προόδου ήταν αργός αφού οι περισσότερες
εργασίες και οι μεταφορές γίνονταν χωρίς μηχανήματα με τα χέρια και καρότσια και με πολύ προσοχή στην λεπτομέρεια. Είχα 10 -12 εργάτες, χτίστες
πέτρας και οικοδόμους με έναν εργοδηγό. Συνεργάστηκα με πολιτικό μηχανικό για τον υπολογισμό των στατικών των μεγάλων κατασκευών από
σκυρόδεμα (τοιχία κι γέφυρα) και δασολόγο, εξειδικευμένο στην διευθέτηση χειμάρρων, για θέματα που αφορούσαν την διαμόρφωση της κοίτης του
ρέματος, και τα έργα μέσα σε αυτήν, ώστε να ανταπεξέλθουν στις μεγάλες πλημύρες που συμβαίνουν κάθε μερικά χρόνια.