Presentación sobre as cantigas galego-portuguesas, a súa análise

1. A LITERATURA MEDIEVAL

3. Lírica profana:

4. Lírica amorosa:

5. Cantigas de amor

6. Cantigas de amigo

7. Lírica satírica:

8. Cantigas de escarnio

9. Cantigas de maldicicir

10. Lírica relixiosa:

11. Cantigas de Santa María

12. Xéneros menores:

13. Pastorelas

15. PRIMEIROS TEXTOS… Os primeiros textos galego-portugueses conservados son a cantiga de escarnio “Ora faz ost o senhor de Navarra” (1196), a cantiga de amor coñecida como Cantiga da Guarvaia ou da Ribeirinha (1198), a cantiga de amigo coñecida como Cantiga da Guarda (1198) No mundo non me sei parelha,Mentre me for como me vai,Cá já moiro por vós, e - ai!Mia senhor branca e vermelha.Queredes que vos retraiaQuando vos eu vi em saia!Mau dia me levantei,Que vos enton non vi fea!E, mia senhor, desd'aquel'di, ai!Me foi a mi mui mal,E vós, filha de don PaaiMoniz, e bem vos semelhaD'haver eu por vós guarvaia,Pois eu, mia senhor, d'alfaiaNunca de vós houve nem heiValia d'ua correa. Ai eu coitada! Como vivo en gran cuidado Por meu amigo Que ei alongado! Muito me tarda O meu amigo na Guarda! Ai eu coitada! Como vivo en gran desejo Por meu amigo Que tarda e non vejo! Muito me tarda O meu amigo na Guarda! Joam Soares de Paiva Pai Soares de Taveirós Atribuída a Sancho I

16. CORRENTES (ORIXES) Contos da tradición oral popular. “Cantos e danzas dos gallaeci”, recollidos polos Clásicos latinos, arredor do costume do pobo galego de cantar nos MAIOS, nas VODAS e nos FUNERAIS. Himno de Arxirio, composición antiga semellante a unha cantiga de amigo. Xograr Palla. Xograr de orixe compostelá que actuaba na corte de Afonso VII. LÍRICA PRIMITIVA NO S. XI, A TRAVÉS DOS PEREGRINOS DO CAMIÑO DE SANTIAGO, CHEGOU DENDE PROVENZA, NA ACTUAL OCCITANIA, A MODA DE POETIZAR SOBRE O AMOR CORTÉS.

17. ETAPAS (PERÍODOS) s. XIII Período Afonsino s. XIV Período Dionisíaco s. XV Reis Católicos

18. CANCIONEIROS E PERGAMIÑOS 1. CANCIONEIRO DA AJUDA 2. CANCIONEIRO DA VATICANA 3. CANCIONEIRO DA BIBLIOTECA NACIONAL DE LISBOA As cantigas atópanse en PERGAMIÑOS compilados en CÓDICES. 1. PERGAMIÑO VINDEL 2. PERGAMIÑO SHARRER *CANCIONEIRO DE BAENA (escola galego-castelá) *CANCIONEIRO DE GARCIA DE RESENDE (1516) (escola portuguesa-castelá) AS CANTIGAS DE SANTA MARÍA GÁRDANSE NO ESCORIAL. Pergameu do códice da Biblioteca Nacional de Lisboa

19. CANTIGAS(textos para ser interpretados)

21. A temática

22. Tipos

23. Xéneros menores:

24. Pastorelas

25. Prantos

26. Tenzóns.

28. CANTIGAS DE AMIGO

29. CANTIGAS DE AMIGO A temática Composicións postas en boca dunha muller namorada que lamenta a ausencia do seu amigo. Interlocutores: nai, amiga, natureza personificada. Ambientación naturalista.

30. CANTIGAS DE AMIGO Tipos Bailadas: composicións que invitan ao baile e á ledicia de vivir. Mariñas ou barcarolas: composicións que se desenvolven ao pé do mar ou nas que o mar é o interlocutor. Romaría: composicións localizadas ou relacionadas cunha capela ou romaría. Albas ou alboradas: composicións que describen a desaparición dos namorados á alba. Bailemos nos ja todas tres, ai amigas, Ondas do mar de Vigo, se vistes meu amigo. Sediam´eu na ermida de San Simion E cercaronmi as ondas, que grandes son. Levad´amigo que dormides as manhanas frias; Todalas aves do mundo d´amor diziam. Leda mi and´eu.

31. CANTIGAS DE AMIGO Recursos formais Ondas do mar de Vigo Se vistes meu amigo E ai Deus se virá cedo Ondas do mar levado Se vistes meu amado E ai Deus se virá cedo Paralelismo 1 Refrán Paralelismo 2

32. CANTIGAS DE AMIGO Ondas do mar de Vigo Se vistes meu amigo E ai Deus se virá cedo Ondas do mar levado Se vistes meu amado E ai Deus se virá cedo Se vistes meu amigo O por que eu sospiro E ai Deus se virá cedo Se vistes meu amado Por quen ei gran coidado? E ai Deus se virá cedo Recursos formais Leixaprén

33. Seríam’eu na ermida de San Simióne cercáronmi as ondas que grandes son.Eu atendendo meu amigo,eu atendendo meuamigo.Estando na ermida, ant´o altare cercáronmi as ondas grandes domar. Eu atendendo meu amigo,eu atendendo meu amigo.E cercáronmi as ondas que grandes son,nen ei i barqueiro nen remador.Eu atendendo meu amigo,eu atendendo meu amigo.E cercáronmi as undas do alto mar,non ei i barqueiro nen sei remar.Eu atendendo meu amigo,eu atendendo meu amigo.Non ei i barqueiro nen remador,morrerei eu, fremosa, no mar maior.Eu atendendo meu amigo,eu atendendo meu amigo.Nen ei i barqueiro nen sei remare morrerei eu, fremosa, no alto mar.Eu atendendo meu amigo,eu atendendo meu amigo. Rima Macho (versos agudos) AA Cobra de 2 palvras e refrán BB Rima Femia (vv. graves) AA AA,BB,AA, BB,AA,BB Cobras Alternas Talho con 6 cobras BB En laranxa aparecen sinaladas as Cobras Capdenals AA Refrán De 2 palavras BB Palabra-rima, Dobre, Mordobre MEENDINHO

34. CANTIGAS DE AMOR

35. CANTIGAS DE AMOR

37. Amor platónico

38. Senhor

39. Dama nobre

40. Muller idealizada

41. Xove solteira

43. CANTIGAS DE AMOR Se eupodesse desamar a quen me sempredesamou, e podess'algunmal buscar a quensempremal buscou! Assi me vingariaeu, se eu podesse coita dar a quen me sempre coita deu. dobre Mais sol non posso eu enganar meu coraçon que me enganou, por quanto mi faz desejar a quen me nunca desejou. E por esto non dormio eu, porque non poss'eu coita dar a quen me sempre coita deu. mordobre Mais rog'a Deus que desampar a quen m'assi desamparou ou que podess'eu destorvar a quen me sempre destorvou. E logo dormiria eu se eu podesse coita dar a quen me sempre coita deu. cantiga de refrán PERO DA PONTE

44. CANTIGAS DE AMOR Quer´eu en maneira de proençal fazer agora un cantar d´amor, e querrei muit´i loar mia senhor a que prez nen fremosura non fal nen bondade; e mais vos direi en: Tanto a fez Deus comprida de ben Que mais de todalas do mundo val. Ca mia senhor quiso Deus fazer tal, Quando a fez, que a fez sabedor De todo ben e de mui grand valor E, con tod´esto e mui comunal Ali u debe; er deulhi bon sen E desi non lhi fez pouco de ben Quando non quis que lh´outra foss´igual. Ca en mia senhor nunca Deus pos mal, Mas pos i prez e beldad e loor E falar mui ben e riir melhor Que outra molher; e desi é leal Muit´, e por esto non sei oi´eu quen Possa compridamente no seu ben Falar, ca non á, tralo seu ben, al. coblas de sete versos (regularidade estrófica) cantiga de mestría (influxo provenzal) isometría (regularidade métrica) rima consonante (regularidade sonora) Don Dinis de Portugal

45. CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDIZER

47. Escarnio: crítica encuberta con palabras de dobre sentido.

48. Maldizer: crítica directa.CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDIZER

49. CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDIZER María Peres, a noosa cruzada quando veo da terra d'Ultramar assí veo de pardón carregada que se non podía con ele emerger; mais fúrtanlho cada u vai maer e do pardón ja non lhi ficou nada. E o pardón é cousa mui preçada e que se devía muit'a guardar; mais ela non á maeta ferrada en que o guarde, nen a pod'aver, ca pois o cadead'en foi perder, sempr'a maeta andou descadeada.  Tal maeta como será guardada, pois rapazes albergan no logar, que non aja seer mui trastornada? Ca, o logar u eles an poder non á pardón que s'i possa asconder, assí saben trastornar a pousada. E outra cousa vos quero dizer: atal pardón ben se deverá perder ca muito foi cousa mal gaada. sátira de vicios e costumes de carácter sexual cantiga até a fiinda fiinda Pero da Ponte

50. CANTIGAS DE Santa María Composicións feitas en loa á Virxe, son a mostra da vertente relixiosa desta lírica galego-portuguesa.

52. Nó: Presentación do protagonista e do conflito

53. Final: Gabanza á Virxe

54. Líricas:

55. Intercaladas entre as cantigas narrativas.

56. Son semellantes ás cantigas de amor.427 composicións en honra da Virxe. Compostos na corte de Afonso X. Miniatura das Cantigas de Afonso X, Aprécianse exércitos musulmáns e cristiáns. CANTIGAS DE Santa María

57. XÉNEROS MENORES Pastorela: cantigas nas que a protoganista é unha pastora que recibe os amores dun cabaleiro que a atopa fortuitamente. Pranto: composición na que o trobador se lamenta da perda dun ser querido. Tenzón: diálogo entre dous trobadores sobre temas burlescos ou amorosos.

58. PROSA MEDIEVAL Traducións de textos doutras linguas. Tres grupos: Materia de Bretaña: Xosé de Arimatea Merlín A demanda do Santo Graal Materia de Troia: Crónica Troiana Historia de Troia Milagres de Santiago

59. Fontes… Material de elaboración propia. Imaxes tiradas da presentación de Román Landínaloxada no slidesharee de “googleimages” Textos tirados da páxina web “son de poetas” Libro de apoio (Consorcio Editorial) Páxinas: 39-41 e 59-61

60. textos actuais... Neotrovadorismo (I)Os espárragos son diuréticosE ti es o amor da miña vidaE ti es o amor da miña vida Contrabando de amigo (Fragmento) Sentada estou na illa de San Simónesperando, meu amigo, ai, (que volvas do Gran Sol e pola ponte de Rande (van e veñen sen pararmoitos coches, meu amigo, (que non veñen do Gran Sol. Mentiches meu amigo, (mentiches meu amormentira meu amigo, (ti non fuches ó Gran solcontrabando de tabaco e de drogas (de drogaramor de batea o que ti (me queres dar. Antón Reixa, viva galicia beibe (1994). Neotrovadorismo (II)(Cantiga de amigo, escarnio e maldicir)Antes eras un colegapero agorame cago en tu puta madreme cago en tu puta madre Neotrovadorismo (IV)Ondas do mar de Vigose vistes meu amigo:que marchei. Colectivo Ronseltz, Unicornio de cenorias que cabalgas os sábados (1994).

61. Actividades... Continúa a cantiga... Inventa unha cantiga cunha temática actual, partindo do seguinte verso inicial... Antes eras un colega... Busca información sobre o Neotrobadorismo. Ondas do mar de Vigo, Se vistes meu amigo. E, ai Deus, se verra cedo! Ondas do mar levado, Se vistes meu amado. E, ai Deus, se verra cedo!