1.
ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
IB va KT fakulteti ATT yo’nalishi talabasi
Shohsulton Abdug’afforovning “Axborotlarga
ishlov berishni algoritmlash” fanidan
tayyorlagan taqdimoti
Mavzu: Algoritm
tushunchasi va ulardan
foydalanish
Tayyorladi: Sh.Abdug’afforov
Tekshirdi: E.Butaev

2.
Reja:
1. Algoritm. Algoritm ijrochilari.
2. Algoritm xossalari.
3. Algoritmni bayon etish usullari.
4. Blok - sxema turlari.
5. Algoritm turlari.
6. Masalani kompyutrda hal qilish
bosqichlari.

3.
Algoritm.
Algoritm deganda , biror
maqsadga erishishga qaratilgan
ijrochi bajarishi uchun mo`ljallangan
ko`rsatma va buyruqlarning aniq,
tushunarli va chekli ketma-ketligi
tushuniladi.

4.
Choy damlash algoritmi
1) Choynak issiq suv bilan chayilsin
2) Chynakga bir choy qoshiq quruq choy
solinsin
3) Coynakga qaynagan suv solinsin.
4) choynak sochiq bilan 5 daqiqaga yopib
qo`yilsin

5.
Eni N metr va boyi M metr bo`lgan joyni to`ldirishda 12 x 25
santimetrli g`ishtdan necha dona sotib olinishini toping
Sjoy N*100*M*100
Sson=-------=-----------------------
Sg’isht 12*25
1. Joyning yuzasi S joysm o`lchov birligida topilsin
Bir dona g`ishtning yuzasini S g’isht sm o`lchov birligida
topilsin.
G’ishtlar soni S son joyning yuzasini g’shtning yuzasiga
nisbati deb hisoblansin.

6.
Algoritm so`zining ma`nosi
Algoritm zo`zi 19- asrda yashab
o`tgan vatandoshimiz , buyuk astranom
matematik va geograf Muhammad ibn
muso al Xorazimiy nomidan kelib chiqqan.
Al Xorazimiyning arifmetikaga
bag`ishlangan risolasi dun`ga mashhur
bo`lib , bu risola “Dexit Algoritmi” yani
“Dediki Alxorazimiy” iborasi bilan
boshlanadi.

7.
Algoritm
ijrochilari

8.
Algoritm ijrochilari
INSON ROBOT KOMPYUTER
EHM o`zi hech qanday amallarni bajarmaydi
u faqatgina biz bergan ko`rsatmalarni bajradi
Algoritm ijrochisi- algoritmda ko`rsatilgan buyruq
yoki ko`rsatmalarni bajara oladigan abstrakt yoki
real (texnik yoki biologik) sistema.

9.
Algoritmning Asosiy
xossalari

10.
Algoritmning asosiy xossalari.
1. Tusunarlilik
2. Aniqlilik
3. Diskretliylik
4. Natijaviylik
5. Ommaviylik

11.
1. Tusunarlilik xossasi
Ijrochi bajarishi lozim bo`lgan
algoritm ijrochiga tushunarli
va u bajara oladigan
ko`rsatmalardan tashkil
topgan bo`lishi lozim

12.
2. Aniqlilik xossasi
Algoritmdagi barcha amallar ,
ko`rsatmalar yoki buyruqlar bir
ma`noli va aniq bo`lishi kerak.

13.
3. Diskretliylik xossasi
Algoritmda masalani yechish
jarayoni alohida olingan sodda
ko`rsatmalar ketma-ketligini
qadamma-qadam bajarishdan
iborat bo`lishi kerak.

14.
Natijaviylik
xossai
Har qanday algoritm ijrosi chekli
qadamlardan so`ng oxir oqibat
ma`lum bir yechimga olib kelishi
kerak.

15.
Ommaviylik
xossasi
Tuzgan algoritm faqatgina bir
masalani echish uchun emas , shu
turdagi boshqa masalalarni echish
uchun ham xizmat qilsin

16.
Algoritmni
tasvirlash usullari

17.
Algoritmni tasvirlash usullari
:
1.So`z orgali ifodalash;
2.Formula yordamida ifogalash;
3.Jadval ko`rinishida ifodalash;
4.Grafik ( blok sxema) ko`rinishda
ifodalash;
5.Dastur shaklida ifodalash

18.
Algoritimni so`z orgali ifodalash;
1. R ning qiymati aniqlansin
2. R ning qiymati 3.14 ga kopaytirilsin
3. Ikkinchi ish natijasi R ga kopaytirilsin
natija S deb olinsin
4. S natija e’lon qilinsin.
5. Tugallash

19.
Algoritmni formula ko`rinishida
tasvirlash
p = (a+b+c)/2
)
)(
)(
( c
p
b
p
a
p
p
s 




20.
Algoritimni jadval ko`rinishida
tasvirlash
Dushanba Seshanba Chorshan
ba
Payshan
ba
Juma Shamba
Salimov R
Rasulov I
Ibragimov S
Salimov O
Toshev R
Botirov F
Navbatchilik ro`yxati

21.
BOSHLASH
R NI QIYMATINI
KIRITISH
S:=3,14*R2
TUGATISH
S
S NING QIYMATINI
CHIQARISH
Algoritmning blok sxema ko`rinishida
tasvirlash

22.
Asosiy bloklarning shakllari
va ularning vazifalari

23.
Algoritimni boslanishi va
tugallanganligini ko`rsatuvchi
blok
Boshlash
Tugallash

24.
Ma’lumotlarni kiritish va
chiqarish bloki
Ma’lumotni
kiritish bloki
Kritish

25.
Ma’lumotlarni kiritish va
chiqarish bloki
Ciqarish bloki
Chiqarish

26.
O`zlashtirish bloki
Х:=У+120
O`zgaruvchi
larga qiymat
o`zlashtirish ,
hisoblash
ishlarini
bajaradi

27.
Takrorlsh parametri
Shart
Yo`q
Ha
Shartni
tekshirish
bloki
Takrorlsh
bo`yicha shartni
tekshirish bloki

28.
Qism dasturga murojat qilish
bloki
Qism dastirga
o`tishni
bildiradi
N – Qism
dasturning
nomi yoki satr
raqami nomeri.
N

29.
Algoritm
turlari.

30.
Algoritm turlari.
1. Chiziqli algoritm.
2. Tarmoqlanuvchi
algoritm
3. Takrorlanuvchi
algoritm

31.
Chiziqli algoritm –
Berilgan buyruqlar birin
ketin nabat bilan ketma-
ket bajariladi.

32.
Boshlash
Kiritish R
S:=3,14*R2
Tugallash
S
Chiqarish S

33.
TARMOQLANUVCHI
ALGORITM
Tarmoqlanuvchi algoritmda
tarmoqlansh buyruqlarI
mavjud bo`ladi

34.
Tarmoqlash buyruqlari
Bir buyruq bajarilgandan so`ng
navbatdagi qaysi buyruq
bajarilishi shartni teksirish
asosida bajariladi

35.
Tarmoqlash buyrqlari
Shart
Buyruq 1 Buyruq 2
Ha Yo`q
Ciqharish

36.
Boshlash
Kiritish A,B
Tugatish
Chiqarish M
A>B
M:=A M:=B
Ha Yo`q

37.
Takrorlanuvchi
algoritm

38.
Takrorlash buyrug`I
orqali dastur tanasidagi
biror ko`rsatma
bir necha marta
bajariladi

39.
Boshlash
Tugallsh
I<=10
I:=I+1
Ha Yo`q
I:=1
I

40.
Masalani EHM da
hal qilish
bosqichlari

41.
Masalani EHM da hal qilish
bosqichlari
1.Masalaning qo`yilishi.
2.Matematik model tuzish.
3. Algoritm tuzish.
4. EHM uchun dastur tuzish.
5. Dasturni EHM ga kiritish va
bajartirish.
6. Natijani tahlil qilish

42.
Masala
Bir –biriga qarama qarsh harakatlanib
kelayotgan piyodalar orasidagi masofa L ,
birinchi piyodaning tezligi V1, ikkinchi
piyodaning tezligi V2 ma`lum bo`lsa ikki
piyodaning uchrasuv vaqtini aniqlang

43.
Masalaning qo`yilishi
Berilgan: L, V1, V2.
Topish kerak: t.
L>0,
V1>0,
V2>0,
T>0 L
V1 V2

44.
Matematik model
L=S1+S2
S1=V1*T
S2=V2*T
L= V1*T +V2*T = T*( V1 + V2)
T=L / (V1 + V2)

45.
АЛГОРИТМ
Boshlash
L,V1,V2
L<=0
L<=0 L<=0
T:=L/(V1+V2)
T
Tugallash
Ha
Yo`q
Ha
Ha
Yo`q
Yo`q

46.
Tomonlari mos ravishda ABC
bo’lgan uchburchak yuzini
hisoblash algoritmini tuzish.
Masalaning qo`yilishi

47.
Masalni matemtik modelini tuzish
Tomonlari ma'lum bo’lganda ABC
uchburchakning yuzi
S = p(p-a)(p-b)(p-c)
Geron formulasi bilan
hisoblanadi.
Bunda p = (a+b+c)/2
uchburchakning
yarim perimetri.

48.
P=(a+b+c) / 2
P, S ni Chiqarish
Tamom
S= P(P-a)(P-b)(P-c)
Boshlash
a, b, c
Algoritmni tuzish
1). a, b, c qiymatlarini
EHM xotirasiga kiritish:
2). p ning qiymatini
P=(a+b+c) / 2
formula bilan hisoblash;
3). S ning qiymatini
S= P(P-a)(P-b)(P-c)
formula bilan hlsoblash;
4) p va S larning
qiymat
larini bosmaga chiqarish
Algoritmni og`zaki bayon
etish Algoritmni blok sxema
ko`rinishida tasvirlash

49.
Var a,b,c,p,s: real;
Begin
Read(a,b,c,);
P:=((a+b+c)/2);
S:=sqr(p*(p-a)*(p-
b)*(p-c));
Write(‘p=‘,p,’s=‘,s);
End.
EHM uchun DASTUR

50.
Etiboringiz uchun rahmat