A L I S E M I H Ç A M K E RT E N
HUKUK ANALITIĞI

GIRIŞ
• Hukuk analitiği veya hukuk analitiğinin bir üst başlığı olan
hesaplamalı hukuk, hukukun hesaplamalı tekniklerle
incelenmesi ve bu inceleme sonucunda akademik veya
pratik bir değer üretilmesidir.

GIRIŞ
• Bu alanın temelinde matematik yatmaktadır ve ilk
örneklerinden biri 1957 tarihli “Symbolic logic: a razor-
edged tool for drafting and interpreting legal documents”
adlı makalede hukuki metinlerdeki belirsizlik eleştirilerek,
sembolik mantık kurallarının kullanılmasının bu
belirsizliğin aşılabileceği belirtilmiştir

GIRIŞ
• Hukuki metin analitiği, hukuki veriler üzerinde metin
analitiği tekniklerinin uygulanmasıdır. Bu teknikler
sayesinde, hukuki metinlerdeki argümanlar, taraflar ve
diğer hukuki kategoriler kategorileştirilerek, parçalarına
ayrılarak ve anlambilimsel açıdan analiz edilerek hukuki
metinlerden belirli mantıki ve istatistiki çıkarımlar elde
edilebilir.

GIRIŞ
• Bu çıkarımlar, makine öğrenimi sayesinde "öğrenilerek"
daha sonraki analizlerde kullanılabilir. Bu sayede, hukuki
veriler üzerinde hızlı ve doğru bir şekilde analiz
yapılabilir ve çıkarımlar elde edilebilir. Bunun yanı sıra,
hukuki metin analitiği, hukuk alanında yapılan
araştırmaların verimliliğini artırır ve hukuk alanında karar
verme sürecini hızlandırır.

GIRIŞ
• Ancak bu kuralların kullanılırken, metinin normal bir
okuyucu tarafından rahatça anlaşılabilir olması ve aynı
zamanda sembolik mantığın metnin parçalarını birbirine
bağlayacak ve katkısını ortaya koyacak derecede de
kullanılması önemlidir.

GIRIŞ
• Günümüzde yapay zeka ve hukuk alanındaki gelişmeler,
yapay zekanın hukukçuların yerini alıp alamayacağı
konusunda tartışmalar yaratmaktadır.
• Ancak bu tartışmalar, hukuki düşünce tekniklerini göz
ardı etmektedir.

YAPAY ZEKA VE HUKUK
UYGULAMALARINA GIRIŞ
• Hukuki düşünme biçimi, analitiksel düşünce ve sezgisel
düşünce, veya analitiksel düşünce ve analitiksel olmayan
düşünce biçimlerinin birleşimi olarak açıklanabilir.
• Yapay zeka, makina öğrenmesi veya sembolik mantık
gibi analitiksel hesaplama uygulamaları ise, hukukun
analitiksel yanının bu hesaplama teknikleri ile ele
alınması ve analitiksel yükün makinalara ve/veya
algoritmalara devredilmesini savunur.

YAPAY ZEKA VE HUKUK
UYGULAMALARINA GIRIŞ
• Bu devrediliş, hukuk metodolojisindeki insan faktörünü
önemsizleştirmeyecek, bilakis daha da önemli ve efektif
hale getirecektir. Hukukçular, algoritmaların yardımıyla
hukuk metodolojisindeki saf analitik alanları efektif bir
şekilde işleyecek ve algoritmaların
gerçekleştiremeyeceği analitik-dışı alanlara
yoğunlaşacaklardır.

YAPAY ZEKA VE HUKUK
UYGULAMALARINA GIRIŞ
• Önyargı problemi
• Bileşiklik problemi

EMPIRIK HUKUK ARAŞTIRMALARI
• Empirisizm, deney ve gözlem ile ilgilenir. Nesnelerin
anlaşılmasında ana başlangıç noktası olarak deney ve
gözlemden elde edilmiş bilgileri alır. Empirik hukuk
araştırmalarında ise hukuk kavramı, nedensel veya
neden olmayan hipotezlerle açıklanabilecek bir sosyal
yapı olarak ele alınır. Empirik hukuk çalışmaları,
genellikle doktrinsel çalışmalar ile karşılaştırılır.
Doktrinsel çalışmalar, empirik hukuk çalışmalarının
aksine hukuki metinlerin ve doktrinlerin analizi ile ilgilenir

EMPIRIK HUKUK ARAŞTIRMALARI
• Empirik araştırma, hukukun gerçek dünyada ve pratikte
nasıl çalıştığı, teorinin pratiğe nasıl yansıdığı, kanunların
yapım süreçleri ve fonksiyonlarının pratik hukuka etkisi
gibi konular, insanların hukuktan beklentilerinin ve
hukuka verdikleri tepkilerin belirli bir zaman ve mekan
çerçevesinde ele alınmasıdır

HUKUKI METINLERDE DOĞAL DIL
İŞLEME VE MAKINA ÖĞRENIMI
• Makine Öğrenmesi: Verilerdeki kalıpları analiz etmek ve
bunlardan çıkarımlar yapmak için algoritmalar ve
istatistiksel modeller kullanarak, açık talimatları
izlemeden öğrenebilen ve uyum sağlayabilen bilgisayar
sistemlerinin kullanılması ve geliştirilmesi.

HUKUKI METINLERDE DOĞAL DIL
İŞLEME VE MAKINA ÖĞRENIMI
• Doğal dil işleme de makina öğrenmesi teknikleri
kullanılarak insan dillerinin anlaşılması ve yorumlanması
amaçlanır. Sayısallaştırılmış metinler üzerinde algoritmik,
makina öğrenmesine dayanan veya çok temel sayısal
işlemler uygulanabilir.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Sosyal ağ teorisi, bir sosyal ağ içindeki bireyler veya
kuruluşlar arasındaki ilişkilere odaklanan bir sosyoloji
dalıdır. Bu ilişkilerin bireylerin davranışlarını nasıl
etkilediğini ve ağın genel yapısını nasıl şekillendirdiğini
anlamaya çalışır.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Karmaşıklık teorisi, ortaya çıkan davranış(emergence)
sergileyebilen birbirine bağlı birçok parçadan oluşan
sistemler olan karmaşık sistemleri inceleyen bir bilim
dalıdır. Bu sistemler biyoloji, fizik ve sosyal bilimler dahil
olmak üzere çeşitli alanlarda bulunabilir.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Sosyal ağ teorisi, karmaşıklık teorisi ve hukuk arasındaki
ilişki, üç disiplinin de karmaşık sistemleri anlamaya ve
analiz etmeye çalışmasıdır. Sosyal ağ teorisi ve
karmaşıklık teorisi, bu sistemler içindeki ilişkileri ve
davranışları anlamak için araçlar ve çerçeveler
sağlarken, hukuk bu sistemler içinde düzeni düzenleme
ve sürdürme aracı olarak hizmet eder.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Sosyal ağ teorisi, karmaşıklık teorisi ve hukuk arasındaki
ilişki, üç disiplinin de karmaşık sistemleri anlamaya ve
analiz etmeye çalışmasıdır. Sosyal ağ teorisi ve
karmaşıklık teorisi, bu sistemler içindeki ilişkileri ve
davranışları anlamak için araçlar ve çerçeveler
sağlarken, hukuk bu sistemler içinde düzeni düzenleme
ve sürdürme aracı olarak hizmet eder.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Ortaya çıkma, bir sistemin bireysel parçalarda
bulunmayan, ancak bu parçalar arasındaki etkileşim ve
ilişkilerden kaynaklanan davranışlar veya modeller
sergilediği olguyu ifade eder. Yasal bir sistemde, bu
çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Örneğin, hakimlerin, avukatların ve diğer hukukçuların
kolektif davranışları, yalnızca bu kişilerin bireysel
davranışlarına bağlı olarak öngörülemeyen bir şekilde
ortaya çıkabilir. Benzer şekilde, bir hukuk sisteminin
genel yapısı ve işleyişi, bireysel bileşenlerinde belirgin
olmayan ortaya çıkan özellikler sergileyebilir.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER
• Hukuk sistemlerinin sürekli olarak geliştiğini ve
toplumdaki değişikliklere uyum sağladığını ve bu da
onların karmaşıklığına katkıda bulunduğunu belirtmekte
fayda var. Bu, nasıl davranacaklarını veya farklı
durumlara nasıl tepki vereceklerini tahmin etmeyi
zorlaştırabilir, ancak karmaşıklık teorisinden araçlar ve
çerçeveler kullanmak, bu karmaşık sistemlere ışık
tutmaya yardımcı olabilir.

SOSYAL AĞ ANALIZI, HUKUK VE
KOMPLEKS SISTEMLER

SONUÇ
• İstatistiki teknikler, makine öğrenimi ve diğer sayısal
yöntemler, hukuk alanında verinin işlenmesini ve
anlamlandırılmasını kolaylaştırmıştır. Bu teknikler, hukuk
çalışmalarında metin analitiği, hukuki tahminler, argüman
üretme, belge sınıflandırma ve sözleşme inceleme gibi
çeşitli alanlarda kullanılır hale gelmiştir. Ayrıca, hukukun
statik bir sistem olmadığını ve hukuki aktörlerin hukuka
olan etkisinin belirme özelliğini gösterdiğini tespit eden
sayısal çalışmalar, hukuki bilgi ediniminde hukuk teorisini
destekler niteliktedir.

SONUÇ
• Hukuk alanında yapılan empirik ve sayısal çalışmalar,
hukuki belirlilik ilkesinin güçlendirilmesi, hukuk devleti
ilkesinin pekiştirilmesi ve Türk hukuk sisteminin
geliştirilmesi açısından önemlidir. Multidisipliner bir bakış
açısına sahip hukuk akademisyenlerinin çalışmaları,
hukuk disiplininin sayısal tekniklerle desteklenmesine
yardımcı olabilir.