tussentijdse stand van zaken advies 'Het Noorden geeft geen Krimp' van SER Noord-Nederland door Jouke van Dijk

1. Krimp in het Noorden
Advies van de SER Noord-Nederland

2. Werkwijze
• SER NN Subcie: Jouke van Dijk, Dirk Strijker, Jan Dirk Gardenier,
Ed van de Beek, Ron van Gent, Ina von Pickartz, Willem Smink
• Literatuuronderzoek
• Werkbezoek Noord-Groningen
– Harry Garretsen, Ton v.d. Wijst, Henriette ten Berge, SER
– Pim de Bruijne, gedeputeerde provincie Groningen
– Elmer Koole, projectmanager Krimp provincie Groningen
– Emme Groot, burgemeester gemeente Delfzijl
– Koos Slagter, voortgezet onderwijs
– Hilde van Ree, woningbouwcorporaties
– Herwil van Gelder, wethouder gemeente De Marne
– Henk Duijst, bestuursvoorzitter Woonzorgcentrum
BetingeStaete Delfzijl
• Ondersteuning: G.W.M. de Jong (Gerrit-Willem)

3. Krimp
1. Demografische processen
• Vergrijzing
• Ontgroening
• Migratie
3. Achtergrondprocessen
• Toename mobiliteit (pendel)
• Schaalvergroting
• Nationaal probleem: congestie in de Randstad
remt groei arbeidsproductiviteit

4. Prognose ontwikkeling bevolking en
beroepsbevolking CBS, Indexcijfer 2010 = 100
Bron: NAV 2010

5. Cumulatieve bevolkingsgroei
2008–2025 volgens CBS bevolkingsprognose
meer dan 15% krimp
10% tot 15% krimp
5 tot 10% krimp
0 tot 5% krimp
0 tot 5% groei
5 tot 10% groei
meer 10% groei
Bron: NAV2009

6. Cumulatieve bevolkingsgroei 20-65 jarigen
2008–2025 volgens CBS bevolkingsprognose
meer dan 15% krimp
10% tot 15% krimp
5 tot 10% krimp
0 tot 5% krimp
0 tot 5% groei
5 tot 10% groei
meer 10% groei
Bron: NAV2009

7. Ontwikkeling werk-
gelegenheid 2003-2009,
fulltime banen

8. Ontwikkeling werkgelegenheid 2008-2009
meer 3% daling
1,5% - 3% daling
tot 1,5% daling
tot 1, 5% groei
1,5 - 3% groei
meer dan 3% groei
Bron: PWR, bewerking CAB

9. NWW als % van de beroepsbevolking.
meer dan 8%
6 tot 8%
4 tot 6%
tot 4 %
Bron: UWV Werkbedrijf, bewerking CAB

10. Krimp:
een verschil in mobiliteit
De Roltrap
Bron: Quickscan Groningen, FRW RUG, 2009

11. Migratie naar leeftijd
2000-2006
15-20 jarigen 20-25 jarigen

12. Voorzieningen
• Verschraling voorzieningenaanbod door
schaalvergroting (met of zonder krimp)
– Nieuwe arrangementen
– Vitale (actieve burgers) – niet vitale dorpen
• In Zorg en Onderwijs beperkt landelijke regelgeving
(NMA en fusietoets) samenwerking en
noodzakelijke schaalvergroting
• Mobiliteit is noodzakelijke voorwaarde om
voorzieningen te kunnen bereiken

13. Ruimtelijke Ordening
• Nieuw woonwijken en bedrijventerreinen trekken
geen nieuwe bewoners en nieuwe bedrijven.
– Kwaliteitsimpuls (vervanging binnen kernen)
– Risico van verrommeling buitengebied (rotte kiezen)
• Hoog percentage eigenwoningbezit Oost-
Groningen die onverkoopbaar zijn
– Mismatch kwaliteit vraag en aanbod
– Brede aanpak, niet alleen corporaties

14. Arbeidsmarkt
• Vergrijzing groter probleem voor het
arbeidsaanbod dan krimp
• Krimpgebieden doen het niet altijd slecht in
termen van banengroei en werkloosheid
• Forse pendelstromen, vooral van hoger
opgeleiden

15. De rol van de overheid
Toegenomen ruimtelijke mobiliteit en
schaalvergroting maken regionale aanpak krimp
noodzakelijk
• Coördinatie en samenwerking gemeenten
• Kleinschalige structuur conflicteert met bestuurlijke kwaliteit
• Problematiek is in elk krimpgebied anders
• Ook rol van actieve burgers in publiek domein

16. Kansen
• Bedrijven kunnen krimp ook gebruiken
• Gebiedsontwikkeling, recreatie en toerisme
• Noorden heeft ruimte om congestieproblemen
van Randstad op te lossen
• Noodzaak goede infrastructuur
• Meer inzicht in dynamische demografische
processen is investering in kennis voor
toekomstige krimp

17. Adviezen
1. Aanpak coördinatieproblemen
• Afstemming van verantwoordelijkheden tussen Rijk, provincie en
gemeenten
2. Noordelijke Taskforce / Noordelijke Planbureau
• Moet sociaal-economische visie formuleren voor geheel Noord
Nederland: uitgangspunt is regionale oplossingen met Noord-
Nederlandse coördinatie
3. Faciliteren en stimuleren van ontwikkelingen:
• Infrastructuur: verbinding binnen Noord Nederland
• ICT: investeer in snelle internet verbindingen, ook op het
platteland
• Sterke sectoren als zorg en onderwijs als sprinkplank gebruiken
4. Stimuleringsfonds waarbij Taskforce regie voert
• Middelen komen van publieke sector, NOM, marktpartijen

18. Adviezen (vervolg)
1. Wet- en regelgeving aanpassen
• Om en experimenten en noodzakelijke samenwerking en
schaalvergroting mogelijk te maken
• Regelluwe zones
• Bestuurlijke informatie en kennisontwikkeling:
• Kenniscentrum Krimp: ook lange termijn onderzoek
• Migratiestromen
• Voorzieningenpakket
• Monitoring
• Integrale aanpak van eigen-woningproblematiek:
• Huiseigenaren, woningbouwcorporaties, projectontwikkelaars,
gemeenten, bedrijven en provincie
(8.) Benut het Noorden voor het oplossen van nationaal
probleem van congestie in de Randstad.

19. GEEN Krimp in het Noorden
Advies van de SER Noord-Nederland