SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 26
Artritis reumatoide:
los dolores de
Dolores
Mª Ángeles Pérez Quirós
R3 de Farmacia
hospitalaria
SCFC
Consulta por:
 Astenia
 MEG
 Mareo
 Naúseas
 Mucositis
 Diarreas persistentes
Antecedentes personales Tratamiento domiciliario
Hipertensión arterial Enalapril/hidroclorotiazida 20/12,5 mg
Diabetes mellitus 2 Gliclazida 30 mg
Dislipemia Atorvastatina 40 mg
Fibrilación auricular De momento no tratada
Artritis reumatoide seropositiva Metotrexato (MTX) 15 mg SC/7d + metilprednisolona 4mg +
¿ácido fólico 5 mg/7d?
Osteoporosis Calcio + vit.D 500mg/800 UI + alendronato sódico 70 mg/7d
Prótesis de rodilla
Antecedentes de neo de máma
CASO CLÍNICO
2
Exploración física:
Afebril, hipotensa, FC normal.
Pálida, nauseosa, mareada.
Analítica P
A
N
C
I
T
O
P
E
N
I
A
Sospecha de intoxicación por MTX
3
• Filgrastim 300 mcg/24 h durante 7 días.
• Folinato cálcico 15 mg.
• Concentrados de hematíes.
Pancitopenia
• Sueroterapia.
• Suplementos nutricionales.Diarreas
• Metilprednisolona 40 mg IV.
• Lidocaína tópica.
• Nistatina 2,5 ml cada 6 horas.
Mucositis
• Antiinflamatorios no esteroideos IV + gastroprotección.
• Metilprednisolona 8 mg/12h IV y posterior oral 8mg/24h..Dolor articular
• Digoxina 250 mcg IV y bisoprolol 5mg oral.Fibrilación auricular
Durante el ingreso …
4
Resolución del caso …
 Pancitopenia (↓ 3 tipos de células sanguíneas) 2ª a MTX  RESUELTA.
 FA paroxística, inicia digoxina y bisoprolol  al alta con acenocumarol.
 Diarrea RESUELTA (estudio de heces (Clostridium difficile y coprocultivo)
NEGATIVO + fibrocolonoscopia normal).
 Mucositis  RESUELTA.
Mejoría progresiva de todo el cuadro tras parar el MTX hasta resolución.
Actualidad: paciente tratada con hidroxicloroquina.
5
Artritis reumatoide (AR)
200.000 afectados España
> frecuencia en ♀ y 45-55 años.
↑ impacto calidad vida, ↑ costes
Autoinmune Generación inapropiada de células B autorreactivas +
autoanticuerpos (factor reumatoide, anticuerpos antipéptidos
citrulinados). La presencia del FR se llama SEROPOSITIVIDAD.
Sistémica Articulaciones + otros órganos: Corazón, pulmón, riñón, piel, ojos
Inflamatoria Crónica Simétrica
6
• Etiología desconocida.
• Puede haber predisposición genética (HLA de
clase II).
Factores desencadenantes
< respuesta al tratamiento
con MTX y anti-TNFα
7
“Ventana de oportunidad”:
 período de tiempo en el que la enfermedad
es mucho más susceptible a responder al
tratamiento.
 Dura hasta 15-20 semanas desde el inicio de
los síntomas.
 Comenzar el tratamiento de manera precoz,
incluso en fase E si hay ↑ sospecha de
evolución a AR.
8
Guía de práctica clínica 2018. Sociedad Española de Reumatología
9
Inflamación de la
membrana sinovial de
múltiples
articulaciones.
(invasión por células
inmunitarias que dañan
la articulación).
Daño producido en hueso y cartílagos es irreparable
En las articulaciones …
Desaparecen espontáneamente o
con el tratamiento, a veces necesaria
cirugía.
10
11
Extra articular …
Síndrome de Sjögren 2º a AR
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4619163/figure/F2/
Inflamación y atrofia de las
glándulas de secreción
Discrasias sanguíneas (anemia, trombocitosis…)
Neumopatías
Manifestaciones cardíacas (pericarditis, …)
Manifestaciones oculares
Vasculitis
…
12
Articulaciones afectadas
Síntomas
Síntomas: dolor, deformidad,
dificultad para el movimiento,
hinchazón, rigidez matutina
de las articulaciones, fatiga,
depresión.
Inflamación persistente:
deformidad progresiva +
reducción movilidad articular
Discapacidad vida diaria
13
Tratamiento
No existe tratamiento curativo.
Medidas generales:
14
Selección por parte del reumatólogo y del PACIENTE,
cuando disponga de toda la información posible.
A) Tratamientos a corto plazo
B) A largo plazo (fármacos modificadores de la enfermedad)
b1) FAME
b2) FAME biológicos
Objetivo: “treat to target” (T2T)
- Tener una estrategia de tratamiento: lograr cuánto antes la
remisión de la enfermedad y que sea sostenida.
Medidas farmacológicas
15
A) Alivio de la inflamación y el dolor a corto plazo
 Antiinflamatorios no esteroideos (AINEs)
- Analgésicos/antiinflamatorios.
- Tratamiento individualizado.
- Cambio de uno a otro según respuesta clínica y mejora
de síntomas.
- Ojo efectos adversos (GI, renales, …)
- Paracetamol, ibuprofeno, naproxeno, indometacina …
- Nueva generación inhibidores COX-2: coxibs (celecoxib,
etoricoxib, …)  similar eficacia, mejor tolerancia GI.
16
 Glucocorticoides
- Antiinflamatorios e inmunosupresores.
- Utilizar a dosis bajas vía oral de manera única por la mañana durante
tiempo limitado (metilprednisolona, prednisona).
- En los brotes, ↑ dosis.
- A veces intraarticular.
- Concomitante con FAME muchas veces.
- Retrasa el inicio y progresión de daño radiográfico de la articulación,
mejoran calidad de vida.
17
b) Fármacos modificadores de la enfermedad
(tratamiento a largo plazo)
- Sirven para detener la inflamación y evitar la progresión
de la enfermedad.
- Tratamiento debe ser PRECOZ.
- Actúan en semanas e incluso meses.
- Tratamiento individualizado según respuesta.
18
FAME
Sintéticos
Convencionales
Metotrexato
Sulfasalazina
Sales de oro
Cloroquina/hidroxicloroquina
Ciclosporina
D-penicilamina
Azatioprina
Leflunomida
Específicos/dirigidos (inhibidores
JAK quinasa)
Tofacitinib
Baricitinib
Biológicos
Abatacept- inh coestimulación linfos T
Anakinra- anti-IL1α
Infliximab
Adalimumab
Certolizumab
Etanercept
Golimumab
Rituximab- anti-CD20
Tocilizumab- anti-IL6
Sarilumab- anti-IL6
Anti-TNF
19
 A tener en cuenta antes de tratamiento con FAME:
- Analítica previa.
- Cribado VHB y VHC/VIH.
- Valoración oftalmológica (retinopatía por
hidroxicloroquina).
- Excluir infección tuberculosa activa o latente (biológicos,
inhibidores quinasa JAK).
- Programa correcto de vacunación.
- > riesgo de padecer infecciones nuevas o reactivación de
las latentes.
Guía de práctica clínica 2018. Sociedad Española de Reumatología.
20
Metotrexato
Oral (dosis bajas)IM/SC (dosis altas)
7,5 mg (INICIO)
10 mg
12,5 mg
15 mg
17,5 mg
20 mg
> 20 mg  > Toxicidad
 FAME que se utiliza de forma más generalizada.
 Antagonista del ácido fólico. Inhibición competitiva de dihidrofolato reductasa (inhibe la
síntesis de ADN).
Es teratógeno (categoría X)Ojo en insuficiencia renal e insuficiencia hepática
↑ según actividad/tolerabilidad
• Respuesta al tratamiento en 4-8 semanas.
• Analítica previa y durante + exploración de la cavidad oral.  OJO!! supresión
hematopoyética puede aparecer de forma súbita y con dosis seguras!!! Caso de
neumonitis intersticial crónica/aguda
21
PROBLEMAS DE ADHERENCIA
POBLACIÓN DE RIESGO DE MALA ADHERENCIA
 ♀, edad avanzada, pluripatológicos … influyen multitud de factores.
 Posología errónea.
 Falta de fólico/folínico 24 horas
post-MTX
 > dosis de la adecuada.
CONSECUENCIAS DE MALA ADHERENCIA:
 Recaídas + intensas
 Discapacidad y posible daño articular
 Riesgo ↑ resistencias
 Mayor nº efectos adversos Guía de práctica clínica 2018. Sociedad Española de Reumatología.
Ficha técnica de metotrexato.
22
24
Guías de práctica clínica
25
 Cada paciente con artritis reumatoide es diferente.
 Muchas maneras de tratar la artritis reumatoide.
 Pacientes tratados con más de un fármaco.
 Trabajar la adherencia.
 Posibilidad de efectos adversos graves,
importante buen seguimiento del tratamiento.
26
¡¡GRACIAS POR SU ATENCIÓN!!
27

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...
II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...
II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...FarmaMadridAP Apellidos
 
Terapia blanco en cancer
Terapia blanco en cancerTerapia blanco en cancer
Terapia blanco en cancermarco cortes
 
farmacos antifungicos, o antimicoticos
farmacos antifungicos, o antimicoticos farmacos antifungicos, o antimicoticos
farmacos antifungicos, o antimicoticos Jhasmyn Martinez
 
Inmunofarmacologia
InmunofarmacologiaInmunofarmacologia
InmunofarmacologiaZoe Gabriel
 
Meningitis Infecciosa
Meningitis InfecciosaMeningitis Infecciosa
Meningitis Infecciosainfecto
 
Farmacos Inmunomoduladores
Farmacos Inmunomoduladores Farmacos Inmunomoduladores
Farmacos Inmunomoduladores youromeo43
 
(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...
(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...
(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...UDMAFyC SECTOR ZARAGOZA II
 
Anfotericina b iny
Anfotericina b inyAnfotericina b iny
Anfotericina b inyDaniel zxcv
 
Trombocitopenias
TrombocitopeniasTrombocitopenias
TrombocitopeniasObed Rubio
 
Inmunosupresion en trasplante renal @DokRenal
Inmunosupresion en trasplante renal @DokRenalInmunosupresion en trasplante renal @DokRenal
Inmunosupresion en trasplante renal @DokRenalIgor Romaniuk
 

Mais procurados (19)

II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...
II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...
II Jornada Farmacoterapia 2015 DAO - Medicamentos biológicos en Atención Prim...
 
Inmunomoduladores Bacterianos
Inmunomoduladores BacterianosInmunomoduladores Bacterianos
Inmunomoduladores Bacterianos
 
TUBERCULOSIS PULMONAR Y HEPATOTOXICIDAD
TUBERCULOSIS PULMONAR Y HEPATOTOXICIDADTUBERCULOSIS PULMONAR Y HEPATOTOXICIDAD
TUBERCULOSIS PULMONAR Y HEPATOTOXICIDAD
 
Toxicidad por Anfotericina B
Toxicidad por Anfotericina BToxicidad por Anfotericina B
Toxicidad por Anfotericina B
 
Drogas antituberculosas
Drogas antituberculosasDrogas antituberculosas
Drogas antituberculosas
 
Terapia blanco en cancer
Terapia blanco en cancerTerapia blanco en cancer
Terapia blanco en cancer
 
Daptomicina uso y riesgos asociados
Daptomicina uso y riesgos asociadosDaptomicina uso y riesgos asociados
Daptomicina uso y riesgos asociados
 
farmacos antifungicos, o antimicoticos
farmacos antifungicos, o antimicoticos farmacos antifungicos, o antimicoticos
farmacos antifungicos, o antimicoticos
 
Artritis reumatoide (AR)
Artritis reumatoide (AR)Artritis reumatoide (AR)
Artritis reumatoide (AR)
 
Inmunofarmacologia
InmunofarmacologiaInmunofarmacologia
Inmunofarmacologia
 
Meningitis Infecciosa
Meningitis InfecciosaMeningitis Infecciosa
Meningitis Infecciosa
 
Caso completo
Caso completoCaso completo
Caso completo
 
Farmacos Inmunomoduladores
Farmacos Inmunomoduladores Farmacos Inmunomoduladores
Farmacos Inmunomoduladores
 
(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...
(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...
(2015-10-06) MANIFESTACIONES CUTÁNEAS DE LAS REACCIONES ADVERSAS A FÁRMACOS (...
 
Terapia biológica cuatris
Terapia biológica cuatrisTerapia biológica cuatris
Terapia biológica cuatris
 
Anfotericina b iny
Anfotericina b inyAnfotericina b iny
Anfotericina b iny
 
Corticoides
CorticoidesCorticoides
Corticoides
 
Trombocitopenias
TrombocitopeniasTrombocitopenias
Trombocitopenias
 
Inmunosupresion en trasplante renal @DokRenal
Inmunosupresion en trasplante renal @DokRenalInmunosupresion en trasplante renal @DokRenal
Inmunosupresion en trasplante renal @DokRenal
 

Semelhante a Artritis reumatoide: los dolores y su tratamiento

Semelhante a Artritis reumatoide: los dolores y su tratamiento (20)

Artritis reumatoide
Artritis reumatoideArtritis reumatoide
Artritis reumatoide
 
Situación actual de la Artritis Idiopática Juvenil
Situación actual de la Artritis Idiopática JuvenilSituación actual de la Artritis Idiopática Juvenil
Situación actual de la Artritis Idiopática Juvenil
 
Ataque agudo de gota
Ataque agudo de gotaAtaque agudo de gota
Ataque agudo de gota
 
corticoides.pdf
corticoides.pdfcorticoides.pdf
corticoides.pdf
 
Artritis idiopatica juvenil
Artritis idiopatica juvenil Artritis idiopatica juvenil
Artritis idiopatica juvenil
 
9 les
9 les9 les
9 les
 
Lupus eritematoso sistemico
Lupus eritematoso sistemicoLupus eritematoso sistemico
Lupus eritematoso sistemico
 
Poliartritis en el anciano
Poliartritis en el ancianoPoliartritis en el anciano
Poliartritis en el anciano
 
Fiebre reumatica aguda
Fiebre reumatica agudaFiebre reumatica aguda
Fiebre reumatica aguda
 
Artritis idiopatica juvenil
Artritis idiopatica juvenilArtritis idiopatica juvenil
Artritis idiopatica juvenil
 
Keteprofeno
KeteprofenoKeteprofeno
Keteprofeno
 
Copia de Osteoporosis Clinical Case by Slidesgo_.pdf
Copia de Osteoporosis Clinical Case by Slidesgo_.pdfCopia de Osteoporosis Clinical Case by Slidesgo_.pdf
Copia de Osteoporosis Clinical Case by Slidesgo_.pdf
 
PTI
PTIPTI
PTI
 
Artritus Metatarsofalángicas
Artritus MetatarsofalángicasArtritus Metatarsofalángicas
Artritus Metatarsofalángicas
 
Fiebre reumatica icpc
Fiebre reumatica icpcFiebre reumatica icpc
Fiebre reumatica icpc
 
Enfermedades Autoinmunes
Enfermedades AutoinmunesEnfermedades Autoinmunes
Enfermedades Autoinmunes
 
Artritis reumatoide, criterios diagnosticos
Artritis reumatoide, criterios diagnosticosArtritis reumatoide, criterios diagnosticos
Artritis reumatoide, criterios diagnosticos
 
Manifestaciones extraintestinales EII
Manifestaciones extraintestinales EIIManifestaciones extraintestinales EII
Manifestaciones extraintestinales EII
 
Irapuato parte1
Irapuato parte1Irapuato parte1
Irapuato parte1
 
Actualización sobre artritis reumatoide
Actualización sobre artritis reumatoideActualización sobre artritis reumatoide
Actualización sobre artritis reumatoide
 

Mais de Societat Catalana de Farmàcia Clínica

Uso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticas
Uso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticasUso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticas
Uso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticasSocietat Catalana de Farmàcia Clínica
 
Controversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y Hematología
Controversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y HematologíaControversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y Hematología
Controversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y HematologíaSocietat Catalana de Farmàcia Clínica
 
¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...
¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...
¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...Societat Catalana de Farmàcia Clínica
 

Mais de Societat Catalana de Farmàcia Clínica (20)

Individualització en geriatria
Individualització en geriatriaIndividualització en geriatria
Individualització en geriatria
 
Aportació del farmacèutic a les cures pal.liatives a pediatria
Aportació del farmacèutic a les cures pal.liatives a pediatriaAportació del farmacèutic a les cures pal.liatives a pediatria
Aportació del farmacèutic a les cures pal.liatives a pediatria
 
Un pacient en l'Agència Europea del Medicament
Un pacient en l'Agència Europea del MedicamentUn pacient en l'Agència Europea del Medicament
Un pacient en l'Agència Europea del Medicament
 
Dilemes ètics que planteja l'auge de la medicina genòmica
Dilemes ètics que planteja l'auge de la medicina genòmicaDilemes ètics que planteja l'auge de la medicina genòmica
Dilemes ètics que planteja l'auge de la medicina genòmica
 
Incorporació de la medicina genòmica a la pràctica clínica
Incorporació de la medicina genòmica a la pràctica clínicaIncorporació de la medicina genòmica a la pràctica clínica
Incorporació de la medicina genòmica a la pràctica clínica
 
Medicaments orfres i dret a la salut
Medicaments orfres i dret a la salut Medicaments orfres i dret a la salut
Medicaments orfres i dret a la salut
 
Uso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticas
Uso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticasUso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticas
Uso de probióticos en pacientes con enfermedades digestivas y hepáticas
 
Controversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y Hematología
Controversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y HematologíaControversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y Hematología
Controversias en el uso de probióticos en grupos específicos: UCI y Hematología
 
Microbiota en pediatria
Microbiota en pediatriaMicrobiota en pediatria
Microbiota en pediatria
 
Obesidad y Microbiota
Obesidad y MicrobiotaObesidad y Microbiota
Obesidad y Microbiota
 
Fàrmacas i microbiota
Fàrmacas i microbiotaFàrmacas i microbiota
Fàrmacas i microbiota
 
Introducción
IntroducciónIntroducción
Introducción
 
Fibra: Tipos aplicación y controversias
Fibra: Tipos aplicación y controversias Fibra: Tipos aplicación y controversias
Fibra: Tipos aplicación y controversias
 
¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...
¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...
¿Tiene utilidad el probiótico en la prevención de infecciones en el ámbito ho...
 
Transplantament fecal: mites i realitat
Transplantament fecal: mites i realitatTransplantament fecal: mites i realitat
Transplantament fecal: mites i realitat
 
FIBROSIS PULMONAR IDIOPATICA
FIBROSIS PULMONAR IDIOPATICAFIBROSIS PULMONAR IDIOPATICA
FIBROSIS PULMONAR IDIOPATICA
 
DE MUMBAI A BARCELONA
DE MUMBAI A BARCELONADE MUMBAI A BARCELONA
DE MUMBAI A BARCELONA
 
ACTUALITZACIÓ EN MELANOMA I TOXICITAT IMMUNOMEDIADA
ACTUALITZACIÓ EN MELANOMA I TOXICITAT IMMUNOMEDIADAACTUALITZACIÓ EN MELANOMA I TOXICITAT IMMUNOMEDIADA
ACTUALITZACIÓ EN MELANOMA I TOXICITAT IMMUNOMEDIADA
 
EFAD
EFADEFAD
EFAD
 
Sesión SCFC: Manejo del síndrome del intestino corto
Sesión SCFC: Manejo del síndrome del intestino cortoSesión SCFC: Manejo del síndrome del intestino corto
Sesión SCFC: Manejo del síndrome del intestino corto
 

Último

Clase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdf
Clase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdfClase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdf
Clase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdfgarrotamara01
 
(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)
(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)
(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)UDMAFyC SECTOR ZARAGOZA II
 
PLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdf
PLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdfPLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdf
PLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdfHinUzumaki
 
terminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptx
terminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptxterminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptx
terminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptxrosi339302
 
CORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.ppt
CORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.pptCORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.ppt
CORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.pptalexdrago3431
 
Microcefalia y Macrocefalia en pediatria
Microcefalia y Macrocefalia en pediatriaMicrocefalia y Macrocefalia en pediatria
Microcefalia y Macrocefalia en pediatriaGermain Lozada
 
ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)
ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)
ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)David762496
 
PS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptx
PS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptxPS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptx
PS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptxHuroKastillo
 
Tomografía Computarizada Columna vertebral
Tomografía Computarizada Columna vertebralTomografía Computarizada Columna vertebral
Tomografía Computarizada Columna vertebralJhonattan Cabrales Lara
 
Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...
Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...
Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...pizzadonitas
 
2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx
2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx
2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptxaviladiez22
 
SESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdf
SESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdfSESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdf
SESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdfWillianEduardoMascar
 
BIOGRAFIA DE representante de enfermería VIRGINIA HENDERSON.pdf
BIOGRAFIA DE representante de enfermería  VIRGINIA HENDERSON.pdfBIOGRAFIA DE representante de enfermería  VIRGINIA HENDERSON.pdf
BIOGRAFIA DE representante de enfermería VIRGINIA HENDERSON.pdfCristhianAAguirreMag
 
Investigacion de celulas madre para la diabetes
Investigacion de celulas madre para la diabetesInvestigacion de celulas madre para la diabetes
Investigacion de celulas madre para la diabetesVanessaCortezVillega
 

Último (20)

Clase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdf
Clase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdfClase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdf
Clase 8 Miembro Superior Osteologia 2024.pdf
 
(2024-11-04) Patologia anorectal (ptt).pptx
(2024-11-04) Patologia anorectal (ptt).pptx(2024-11-04) Patologia anorectal (ptt).pptx
(2024-11-04) Patologia anorectal (ptt).pptx
 
(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)
(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)
(2024-04-16)DERMATOSCOPIA EN ATENCIÓN PRIMARIA (DOC)
 
PLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdf
PLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdfPLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdf
PLANIMETRIA y cavidades del cuerpo humano.pdf
 
terminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptx
terminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptxterminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptx
terminologia NIÑO Y ADOLESCENTE Y SAKUD.pptx
 
Estudio IVUS-ACS
Estudio IVUS-ACSEstudio IVUS-ACS
Estudio IVUS-ACS
 
Estudio IMPROVE-HCM
Estudio IMPROVE-HCMEstudio IMPROVE-HCM
Estudio IMPROVE-HCM
 
CORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.ppt
CORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.pptCORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.ppt
CORRECTO TENDIDO DE CAMA ENFERMERÍA FUNDAMENTAL.ppt
 
(2024-04-10) PACIENTE POLIMEDICADO (ppt).pdf
(2024-04-10) PACIENTE POLIMEDICADO (ppt).pdf(2024-04-10) PACIENTE POLIMEDICADO (ppt).pdf
(2024-04-10) PACIENTE POLIMEDICADO (ppt).pdf
 
Microcefalia y Macrocefalia en pediatria
Microcefalia y Macrocefalia en pediatriaMicrocefalia y Macrocefalia en pediatria
Microcefalia y Macrocefalia en pediatria
 
Estudio ARISE-HF
Estudio ARISE-HFEstudio ARISE-HF
Estudio ARISE-HF
 
ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)
ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)
ETAPA DOMESTICA DEL CUIDADO(HISTORIA DE LA ENFERMERIA)
 
PS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptx
PS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptxPS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptx
PS09_ET_Asistencia_basica_hospitalaria.pptx
 
Tomografía Computarizada Columna vertebral
Tomografía Computarizada Columna vertebralTomografía Computarizada Columna vertebral
Tomografía Computarizada Columna vertebral
 
Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...
Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...
Papalia, D.E., Feldman, R.D., & Martorell, G. (2012). Desarrollo humano. Edit...
 
2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx
2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx
2.Primer semana Desarrollo: DE LA OVULACION A LA IMPLANTACION.pptx
 
SESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdf
SESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdfSESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdf
SESIÓN 15 - Imagenología Musculoesquelética.pdf
 
BIOGRAFIA DE representante de enfermería VIRGINIA HENDERSON.pdf
BIOGRAFIA DE representante de enfermería  VIRGINIA HENDERSON.pdfBIOGRAFIA DE representante de enfermería  VIRGINIA HENDERSON.pdf
BIOGRAFIA DE representante de enfermería VIRGINIA HENDERSON.pdf
 
Investigacion de celulas madre para la diabetes
Investigacion de celulas madre para la diabetesInvestigacion de celulas madre para la diabetes
Investigacion de celulas madre para la diabetes
 
Estudio DEDICATE-DZHK6
Estudio DEDICATE-DZHK6Estudio DEDICATE-DZHK6
Estudio DEDICATE-DZHK6
 

Artritis reumatoide: los dolores y su tratamiento

  • 1. Artritis reumatoide: los dolores de Dolores Mª Ángeles Pérez Quirós R3 de Farmacia hospitalaria SCFC
  • 2. Consulta por:  Astenia  MEG  Mareo  Naúseas  Mucositis  Diarreas persistentes Antecedentes personales Tratamiento domiciliario Hipertensión arterial Enalapril/hidroclorotiazida 20/12,5 mg Diabetes mellitus 2 Gliclazida 30 mg Dislipemia Atorvastatina 40 mg Fibrilación auricular De momento no tratada Artritis reumatoide seropositiva Metotrexato (MTX) 15 mg SC/7d + metilprednisolona 4mg + ¿ácido fólico 5 mg/7d? Osteoporosis Calcio + vit.D 500mg/800 UI + alendronato sódico 70 mg/7d Prótesis de rodilla Antecedentes de neo de máma CASO CLÍNICO 2
  • 3. Exploración física: Afebril, hipotensa, FC normal. Pálida, nauseosa, mareada. Analítica P A N C I T O P E N I A Sospecha de intoxicación por MTX 3
  • 4. • Filgrastim 300 mcg/24 h durante 7 días. • Folinato cálcico 15 mg. • Concentrados de hematíes. Pancitopenia • Sueroterapia. • Suplementos nutricionales.Diarreas • Metilprednisolona 40 mg IV. • Lidocaína tópica. • Nistatina 2,5 ml cada 6 horas. Mucositis • Antiinflamatorios no esteroideos IV + gastroprotección. • Metilprednisolona 8 mg/12h IV y posterior oral 8mg/24h..Dolor articular • Digoxina 250 mcg IV y bisoprolol 5mg oral.Fibrilación auricular Durante el ingreso … 4
  • 5. Resolución del caso …  Pancitopenia (↓ 3 tipos de células sanguíneas) 2ª a MTX  RESUELTA.  FA paroxística, inicia digoxina y bisoprolol  al alta con acenocumarol.  Diarrea RESUELTA (estudio de heces (Clostridium difficile y coprocultivo) NEGATIVO + fibrocolonoscopia normal).  Mucositis  RESUELTA. Mejoría progresiva de todo el cuadro tras parar el MTX hasta resolución. Actualidad: paciente tratada con hidroxicloroquina. 5
  • 6. Artritis reumatoide (AR) 200.000 afectados España > frecuencia en ♀ y 45-55 años. ↑ impacto calidad vida, ↑ costes Autoinmune Generación inapropiada de células B autorreactivas + autoanticuerpos (factor reumatoide, anticuerpos antipéptidos citrulinados). La presencia del FR se llama SEROPOSITIVIDAD. Sistémica Articulaciones + otros órganos: Corazón, pulmón, riñón, piel, ojos Inflamatoria Crónica Simétrica 6
  • 7. • Etiología desconocida. • Puede haber predisposición genética (HLA de clase II). Factores desencadenantes < respuesta al tratamiento con MTX y anti-TNFα 7
  • 8. “Ventana de oportunidad”:  período de tiempo en el que la enfermedad es mucho más susceptible a responder al tratamiento.  Dura hasta 15-20 semanas desde el inicio de los síntomas.  Comenzar el tratamiento de manera precoz, incluso en fase E si hay ↑ sospecha de evolución a AR. 8
  • 9. Guía de práctica clínica 2018. Sociedad Española de Reumatología 9
  • 10. Inflamación de la membrana sinovial de múltiples articulaciones. (invasión por células inmunitarias que dañan la articulación). Daño producido en hueso y cartílagos es irreparable En las articulaciones … Desaparecen espontáneamente o con el tratamiento, a veces necesaria cirugía. 10
  • 11. 11
  • 12. Extra articular … Síndrome de Sjögren 2º a AR https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4619163/figure/F2/ Inflamación y atrofia de las glándulas de secreción Discrasias sanguíneas (anemia, trombocitosis…) Neumopatías Manifestaciones cardíacas (pericarditis, …) Manifestaciones oculares Vasculitis … 12
  • 13. Articulaciones afectadas Síntomas Síntomas: dolor, deformidad, dificultad para el movimiento, hinchazón, rigidez matutina de las articulaciones, fatiga, depresión. Inflamación persistente: deformidad progresiva + reducción movilidad articular Discapacidad vida diaria 13
  • 14. Tratamiento No existe tratamiento curativo. Medidas generales: 14
  • 15. Selección por parte del reumatólogo y del PACIENTE, cuando disponga de toda la información posible. A) Tratamientos a corto plazo B) A largo plazo (fármacos modificadores de la enfermedad) b1) FAME b2) FAME biológicos Objetivo: “treat to target” (T2T) - Tener una estrategia de tratamiento: lograr cuánto antes la remisión de la enfermedad y que sea sostenida. Medidas farmacológicas 15
  • 16. A) Alivio de la inflamación y el dolor a corto plazo  Antiinflamatorios no esteroideos (AINEs) - Analgésicos/antiinflamatorios. - Tratamiento individualizado. - Cambio de uno a otro según respuesta clínica y mejora de síntomas. - Ojo efectos adversos (GI, renales, …) - Paracetamol, ibuprofeno, naproxeno, indometacina … - Nueva generación inhibidores COX-2: coxibs (celecoxib, etoricoxib, …)  similar eficacia, mejor tolerancia GI. 16
  • 17.  Glucocorticoides - Antiinflamatorios e inmunosupresores. - Utilizar a dosis bajas vía oral de manera única por la mañana durante tiempo limitado (metilprednisolona, prednisona). - En los brotes, ↑ dosis. - A veces intraarticular. - Concomitante con FAME muchas veces. - Retrasa el inicio y progresión de daño radiográfico de la articulación, mejoran calidad de vida. 17
  • 18. b) Fármacos modificadores de la enfermedad (tratamiento a largo plazo) - Sirven para detener la inflamación y evitar la progresión de la enfermedad. - Tratamiento debe ser PRECOZ. - Actúan en semanas e incluso meses. - Tratamiento individualizado según respuesta. 18
  • 19. FAME Sintéticos Convencionales Metotrexato Sulfasalazina Sales de oro Cloroquina/hidroxicloroquina Ciclosporina D-penicilamina Azatioprina Leflunomida Específicos/dirigidos (inhibidores JAK quinasa) Tofacitinib Baricitinib Biológicos Abatacept- inh coestimulación linfos T Anakinra- anti-IL1α Infliximab Adalimumab Certolizumab Etanercept Golimumab Rituximab- anti-CD20 Tocilizumab- anti-IL6 Sarilumab- anti-IL6 Anti-TNF 19
  • 20.  A tener en cuenta antes de tratamiento con FAME: - Analítica previa. - Cribado VHB y VHC/VIH. - Valoración oftalmológica (retinopatía por hidroxicloroquina). - Excluir infección tuberculosa activa o latente (biológicos, inhibidores quinasa JAK). - Programa correcto de vacunación. - > riesgo de padecer infecciones nuevas o reactivación de las latentes. Guía de práctica clínica 2018. Sociedad Española de Reumatología. 20
  • 21. Metotrexato Oral (dosis bajas)IM/SC (dosis altas) 7,5 mg (INICIO) 10 mg 12,5 mg 15 mg 17,5 mg 20 mg > 20 mg  > Toxicidad  FAME que se utiliza de forma más generalizada.  Antagonista del ácido fólico. Inhibición competitiva de dihidrofolato reductasa (inhibe la síntesis de ADN). Es teratógeno (categoría X)Ojo en insuficiencia renal e insuficiencia hepática ↑ según actividad/tolerabilidad • Respuesta al tratamiento en 4-8 semanas. • Analítica previa y durante + exploración de la cavidad oral.  OJO!! supresión hematopoyética puede aparecer de forma súbita y con dosis seguras!!! Caso de neumonitis intersticial crónica/aguda 21
  • 22. PROBLEMAS DE ADHERENCIA POBLACIÓN DE RIESGO DE MALA ADHERENCIA  ♀, edad avanzada, pluripatológicos … influyen multitud de factores.  Posología errónea.  Falta de fólico/folínico 24 horas post-MTX  > dosis de la adecuada. CONSECUENCIAS DE MALA ADHERENCIA:  Recaídas + intensas  Discapacidad y posible daño articular  Riesgo ↑ resistencias  Mayor nº efectos adversos Guía de práctica clínica 2018. Sociedad Española de Reumatología. Ficha técnica de metotrexato. 22
  • 23. 24
  • 24. Guías de práctica clínica 25
  • 25.  Cada paciente con artritis reumatoide es diferente.  Muchas maneras de tratar la artritis reumatoide.  Pacientes tratados con más de un fármaco.  Trabajar la adherencia.  Posibilidad de efectos adversos graves, importante buen seguimiento del tratamiento. 26
  • 26. ¡¡GRACIAS POR SU ATENCIÓN!! 27