1. คิดเป็นภาพ
เปลี่ยนเรื่องยากให้ง่ายใน 1 นาที
Sakarada Jun
図で考える。シンプルになる

2. 2 3
บทน�า
เล่าทุกเรื่องให้เข้าใจง่าย
ในแผนภาพเดียว
เวลาที่ผมจะเล่าเรื่องส่วนตัวสักอย่างให้คนที่เพิ่งเจอกันฟัง
ผมมักจะพูดว่า
“ผมชอบท�าแผนภาพเป็นงานอดิเรกครับ”
แต่พอเขาได้ยินเท่านั้นแหละ ผมมักจะโดนมองกลับมา
แบบแปลกๆ ทุกที งานอดิเรกของผมอาจจะดูแปลก แต่ผมจริงจัง
กับมันมากนะครับ ผมเคยสรุปเนื้อหาส�าคัญจากหนังสือ “The
Essential Drucker” ของปรมาจารย์ด้านบริหารจัดการอย่าง
ปีเตอร์ ดรัคเกอร์ เป็นแผนภาพ 50 ภาพ นอกจากนี้ผมยังเคย
แปลงเนื้อหาอื่นๆ เป็นแผนภาพด้วย เช่น รายการทอล์คโชว์
สัมภาษณ์นักธุรกิจชื่อดัง “แคมเบรียพาเลส” และเวทีเผยแพร่
ไอเดียระดับโลก “Ted Talk”
ผมอยากจะเข้าใจเรื่องราวต่างๆ แนวคิด หรือโมเดลธุรกิจที่
ประสบความส�าเร็จอย่างลึกซึ้ง ผมจึงสรุปมันออกมาเป็นแผนภาพ
เพื่อให้ตัวผมเข้าใจง่ายๆ เมื่อผมท�ามันบ่อยขึ้น ผมก็รู้สึกว่า
การสรุปความรู้ต่างๆ เป็นแผนภาพเป็นเรื่องสนุกไม่น้อยเลย
ในปี 2010 ผมน�าแผนภาพส่วนหนึ่งไปเผยแพร่ในเว็บไซต์
ส่วนตัว ไม่นานนักผมก็ได้รับเสียงชื่นชมกลับมามากมาย เช่น
“เข้าใจง่ายดี” “น่าสนใจมาก” เป็นต้น
จากนั้นบริษัทที่ปรึกษาและบริษัทโฆษณาก็มาจ้างให้ผม
ไปช่วยจัดฝึกอบรมในหัวข้อ “ทักษะการท�าแผนภาพ” และ “วิธี
ท�าแผนภาพเพื่อน�าเสนองาน”
หลังจบคอร์สฝึกอบรม ผมได้รับค�าชมต่างๆ เช่น “เรา
ไม่เคยเรียนอะไรเป็นระบบแบบนี้มาก่อนเลย” “ฉันอ่านหนังสือ
สอนท�าแผนภาพมามากแต่ยังท�ามันไม่ได้สักที วิธีสอนของคุณ
ช่วยให้ฉันเก่งขึ้นเยอะเลย” พวกเขาจึงให้ผมช่วยฝึกอบรมให้
กับพนักงานในแผนกอื่นๆ ด้วย
สุดท้ายผมก็พบว่า ทักษะการท�าแผนภาพนั้นสามารถใช้
งานได้หลากหลายกว่าที่ผมเคยคิดเอาไว้เยอะเลย
แผนภาพของคุณหน้าตาเป็นอย่างไร?
ช่วงเริ่มของคอร์สฝึกอบรม ผมจะมีโจทย์ให้ทุกคนลอง
แปลงเป็นแผนภาพเพื่อบริหารสมอง โจทย์ของผมคือ “เรื่องย่อ
ของนิทานโมโมทาโร่”
นิทานนี้เริ่มเรื่องว่า
“กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้วมีคุณตากับคุณยายอาศัยอยู่ใน
หมู่บ้านอันห่างไกล ทุกวันคุณตาจะขึ้นเขาไปตัดฟืน ส่วนคุณยาย
จะไปซักผ้าที่ล�าธาร...”
ก่อนจะเปิดหน้าต่อไป ลองนึกภาพดูสิครับว่า คุณจะท�าเป็น
แผนภาพอะไรจากโจทย์ข้อนี้

3. 4 5
ผมลองให้ทุกคนท�าโจทย์ข้อนี้ก่อนที่ผมจะเริ่มสอนวิธีท�า
แผนภาพ ซึ่งผมมักได้แผนภาพหน้าตาแบบด้านบนนี้กลับมา
ทุกคนใส่ตัวละครครบถ้วน ล�าดับเวลาก็ถูกต้อง แถมยังละเอียด
มากด้วย
แต่มันเข้าใจยากมากครับ พอทุกคนพยายามใส่รายละเอียด
ทั้งหมดลงไป แผนภาพเลยดูซับซ้อนจนหาสาระส�าคัญไม่ได้เลย
งั้นคุณลองดูแผนภาพที่ผมท�าในหน้าถัดไปครับ
คุณจะสังเกตว่าตัวละครและล�าดับเวลาแทบจะเหมือนกับ
แผนภาพก่อนหน้านี้ แต่มันต่างกันตรงที่คุณแค่มองแผนภาพนี้
แวบเดียวก็สามารถเข้าใจเรื่องย่อของนิทานได้ไม่ยากเลย
จับประเด็นหลักและท�าให้เห็นชัดขึ้น
ก่อนที่คุณจะท�าแผนภาพ คุณต้องท�าความเข้าใจเนื้อหา
และคิดก่อนว่า “จุดไหนเป็นประเด็นหลัก” จากนั้นคุณค่อย
เน้นมันให้เด่นขึ้น แผนภาพนี้ผมก�าหนดให้ประเด็นหลักคือ
“พัฒนาการของโมโมทาโร่” พร้อมกับหยิบเหตุการณ์เด่นๆ มา
แค่ 2 ตอน คือ 1.ลูกท้อลอยมาตามล�าธาร 2.โมโมทาโร่ให้ขนม
ดังโงะกับสุนัข ลิง และไก่ฟ้า
แผนภาพสรุปเรื่องย่อของนิทานโมโมทาโร่
ที่ผมมักได้กลับมา
แผนภาพสรุปเรื่องย่อของนิทานโมโมทาโร่
ในมุม “พัฒนาการของโมโมทาโร่”
STEP 1 STEP 3STEP 2 STEP 4
คุณยาย
ซัก
ผ้า
น�า
กลับ
มา
บ้าน
ร่วม
ขับ
ไล่
ยักษ์
ไป
ขับ
ไล่
ยักษ์
ตัด
ฟืน
ให้
น�ากลับมา
ขนมดังโงะ
ซักผ้า
ภูเขา
ลอยน�้ามา
คุณยาย
คุณตาคุณตา
คุณยาย
คุณตา ผ่ากิน
ลูกท้อ
ลูกท้อ
บ้าน ขนมดังโงะ
เกิด
โมโมทาโร่ ยักษ์
สุนัข ลิง ไก่ฟ้า
โมโมทาโร่ เกิดมาจาก
ลูกท้อ
เติบโต
อย่างรวดเร็ว
อยาก
ผจญภัย ขับไล่ยักษ์
ลอย
มา
ตาม
ล�าธาร
ขนม
ดังโงะ
เป็น
เพื่อน
กัน
น�า
กลับ
มา
คุณยาย สุนัข ลิง
ไก่ฟ้า

4. 6 7
แผนภาพที่เราคิดมาอย่างดีนอกจากจะเป็นประโยชน์เวลา
ทบทวนภายหลังแล้ว มันยังใช้เล่าประเด็นส�าคัญให้คนอื่นฟังได้
ด้วย แถมยังช่วยให้ตัวเราและคนอื่นเข้าใจได้ง่ายและเร็วยิ่งขึ้น
ผมให้ทุกคนท�าโจทย์ข้อนี้แต่แรก เพราะผมอยากให้ทุกคน
เข้าใจว่า “ประเด็นหลัก” อยู่ตรงไหน เวลาที่เราต้องการอธิบาย
บางอย่างให้ผู้อื่นเข้าใจ ถ้าเราใส่รายละเอียดทั้งหมดลงไป แผนภาพ
จะซับซ้อนและเข้าใจยาก ดังนั้นถ้าคุณอยากให้คนดูแผนภาพ
แล้วเข้าใจประเด็นส�าคัญ คุณต้องท�าให้มันเรียบง่ายเข้าไว้
แผนภาพคือเครื่องมือลับคมความคิด
จากโจทย์ “เรื่องย่อของนิทานโมโมทาโร่” คุณแค่จับ
ประเด็นหลัก “พัฒนาการของโมโมทาโร่” ให้ได้ แผนภาพ
ของคุณจะดูแล้วเข้าใจง่าย ส�าหรับผมแล้วแผนภาพจึง
เหมือนกับเครื่องมือที่ใช้ลับคมความคิดของตัวเอง ก่อนที่จะ
น�าไปเสนอแก่คนอื่นต่อไป
ก่อนเริ่มคอร์สอบรม ผมจะได้รับค�าถามล่วงหน้าซึ่งมักจะ
มีข้อเรียกร้องต่างๆ ปะปนกันไป เช่น “ฉันควรเลือกใช้สีตัวอักษร
ในแผนภาพอย่างไร” “อยากรู้เคล็ดลับการจัดวางแผนภาพ”
เป็นต้น
ผมรู้ว่าทุกคนอยากจะท�าแผนภาพสวยๆ เพื่อใช้น�าเสนอ
งาน แต่ก่อนที่จะหันไปใส่ใจเรื่องสีตัวอักษรหรือการจัดวาง สิ่งที่
คุณควรให้ความส�าคัญมากที่สุดก็คือ
คุณเข้าใจเนื้อหาทั้งหมดก่อนจะท�าแผนภาพหรือยัง?
คุณต้องเข้าใจเนื้อหาที่จะน�ามาท�าเป็นแผนภาพอย่าง
ลึกซึ้งก่อนไม่ใช่มัวแต่สนใจเทคนิคปรับแต่งให้สวยงาม ถ้าคุณ
ท�าแผนภาพด้วยความเข้าใจ คุณจะอธิบายให้คนอื่นฟังได้ง่าย
ถึงแม้หน้าตาของมันจะไม่สวยงามนักก็ไม่เห็นจะเป็นเรื่องใหญ่
เลย
ผมคิดว่า “ประเด็นหลักในแผนภาพ” ส�าคัญกว่า “ความ
สวยงาม” ก็เหมือนกับการเรียนภาษาตรงที่ “เราจะพูดอะไรเป็น
ภาษาอังกฤษ” ส�าคัญกว่า “ส�าเนียงที่ไพเราะ”
ผมเชื่อว่าเนื้อหาย่อมส�าคัญกว่ารูปลักษณ์เสมอครับ
ท�าไมแค่เล่าเรื่องด้วยตัวอักษรถึงยังไม่พอ?
ผมเคยได้รับความคิดเห็นหนึ่งที่น่าสนใจ เขาพูดกับผมแบบ
นี้ครับ
“แผนภาพช่วยเสริมให้เราเข้าใจ แต่ผมคิดว่าค�าพูดหรือ
ข้อความก็ช่วยให้เราเข้าใจได้พออยู่แล้วนี่ครับ”
ตัวผมเองไม่ได้อยากจะฟันธงลงไปว่า “แค่ค�าพูดหรือ
ข้อความอย่างเดียว มันไม่เข้าใจหรอก” ผมรู้ดีว่าค�าพูดและ
ข้อความก็เป็นเครื่องมือสร้างความเข้าใจได้ดีเช่นกัน งั้นท�าไม
เราถึงต้องใช้แผนภาพด้วยล่ะ?
ผมขออธิบายแบบนี้

5. 8 9
ข้อความเกิดจากการเรียงร้อยค�าพูด ส่วนแผนภาพเกิดจาก
การเรียงร้อยรูปทรงต่างๆ ด้านบน
เหตุผลที่ผมอยากแนะน�าให้ทุกคนใช้แผนภาพ เพราะเรา
สามารถจัดล�าดับความเข้าใจในแผนภาพได้ ค�าพูดหรือข้อความ
สามารถสร้างส�านวนต่างๆ และสื่ออารมณ์ได้หลากหลาย มันจึง
น�ามาใช้กับกระบวนการคิดแบบตายตัวได้ยากล�าบากกว่า
2 ข้อดีที่ได้จากแผนภาพ
แผนภาพเกิดจากการน�ารูปทรงต่างๆ มาร้อยเรียงกัน พอมัน
มีรูปแบบตายตัวจึงสื่อความหมายได้จ�ากัด แต่ข้อดีที่เกิดขึ้น
ตามมามี 2 เรื่องด้วยกันคือ
1. แผนภาพท�าให้เราเรียบเรียงความคิดได้ง่าย
2. แผนภาพมีแต่รูปทรงง่ายๆ จึงช่วยให้เราเข้าใจง่าย
ความจริงแล้ว เรามีแผนภาพให้เลือกใช้นับไม่ถ้วน แต่
ในหนังสือเล่มนี้ผมได้คัดเลือกแผนภาพมาสอนพวกคุณ 7 ชนิด
ซึ่งเป็นพื้นฐานที่เหมาะส�าหรับอธิบายเรื่องราวต่างๆ และยังถูกใช้
งานบ่อยมากด้วย ผมเชื่อว่าถ้าคุณน�าแผนภาพทั้ง 7 ไปปรับใช้กับ
การท�างาน งานของคุณจะสนุกขึ้นอย่างน่าแปลกใจ แถมคุณจะ
ได้ประโยชน์ตามมา เช่น
• ขจัดความคลุมเคลือในหัวออกไป
• ครองอ�านาจน�าเวลามีประชุมหรือปรึกษาหารือ
• อธิบายประเด็นส�าคัญได้อย่างรวดเร็ว
• น�าเสนองานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มนี้จะช่วยปลูกฝังวิธีคิด
ของการท�าแผนภาพเข้าไปในหัวคุณ ผมเตรียมแบบฝึกหัดไว้อย่าง
เต็มที่ คุณลองหัดท�าไปเรื่อยๆ นะครับ เมื่อคุณท�าจนช�านาญแล้ว
คุณจะใช้แผนภาพได้อย่างมีประสิทธิภาพและเป็นธรรมชาติอย่าง
แน่นอน
งั้นเราไปดูกันดีกว่าว่า “แผนภาพทั้ง 7 ชนิด” ที่ผมเตรียมไว้
มีอะไรบ้าง
นี่คือรูปทรงพื้นฐานของแผนภาพที่ไม่ว่าใครก็วาดได้
สี่เหลี่ยม
ลูกศร เส้น
วงกลม สามเหลี่ยม

6. 10 11
แผนภาพแลกเปลี่ยน แผนภาพต้นไม้
1 2
ใช้แสดงความสัมพันธ์ทั้งหมด ใช้แสดงโครงสร้างของสิ่งต่างๆ ให้ชัดเจน
พนักงาน บริษัท
ความสามารถ เวลา
โครงสร้างเว็บไซต์
ของบริษัท
ข้อมูลบริษัท บริการ ร่วมงานกับเรา
ข้อมูลทั่วไป ติดต่อเรา ลูกค้าบุคคล ลูกค้าองค์กร มีประสบการณ์ นักศึกษาจบใหม่
โอกาส ผลตอบแทน
แผนภาพนี้ใช้บอกว่าใครแลกเปลี่ยนอะไรกับใคร
(ตัวอย่าง : ผู้ซื้อกับผู้ขาย)
โดยใช้สี่เหลี่ยมหลายรูปเชื่อมกับลูกศร
แผนภาพนี้ใช้แสดงภาพรวมของโครงสร้างต่างๆ
และยังช่วยจัดระเบียบข้อมูลไม่ให้ตกหล่นหรือซ�้าซ้อน
โดยใช้สี่เหลี่ยมหลายรูปเชื่อมกับเส้น
มองเห็นความเคลื่อนไหวของคน สิ่งของหรือเงิน 036
มองโมเดลธุรกิจให้ทะลุ 040
จัดระเบียบข้อมูลยุ่งเหยิง 052
จัดระเบียบสินค้าหลากประเภท 056
ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย

7. 12 13
แผนภาพเชิงลึก แผนภาพเปรียบเทียบ
3 4
ใช้เจาะลึกหาค�าตอบในทุกข้อสงสัย ใช้แสดงข้อแตกต่างตามหัวข้อ
ในแกนแนวตั้งและนอน
ท�าไมฉัน
ไม่มีเงินเก็บ ความสะดวกสบาย
สูง
ต�่า
ร้านสะดวกซื้อ
ช่วงราคา แพง ถูก
ซูเปอร์มาร์เก็ต
ห้างสรรพสินค้า
รายได้น้อย
เงินเดือนไม่ขึ้น ไม่มีผลงาน
หมดเงิน
ไปกับงานอดิเรก
มีลูกวัยก�าลังโต
รายจ่ายเยอะ
แผนภาพนี้จะช่วยถามตัวเองซ�้าๆ ว่า
“ท�าไม” “เพราะอะไร”
เพื่อหาค�าตอบโดยใช้สี่เหลี่ยมหลายรูปกับลูกศร
แผนภาพนี้จะช่วยเปรียบเทียบข้อมูลในหัวข้อต่างๆ
ด้วยแกนแนวตั้งและนอน
แล้วเราค่อยพิจารณาความแตกต่างในแต่ละหัวข้อ
แก้ไขสถานการณ์ของตัวเอง 068
แจกแจงปัญหาออกมาพร้อมกับหาวิธีแก้ไข 074
คิดเปรียบเทียบและพิจารณาสินค้า 084
วิเคราะห์ความแตกต่างของธุรกิจยอดนิยม 090
ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย

8. 14 15
แผนภาพขั้นตอน แผนภาพวงกลม
5 6
ใช้แสดงขั้นตอนการท�างาน
ตั้งแต่เริ่มก�าหนดเป้าหมาย
ใช้เน้นจุดเด่นของผลิตภัณฑ์
หรือบริการให้โดดเด่นขึ้น
แผนภาพนี้ใช้แสดงขั้นตอนต่างๆ
โดยการเรียงกล่องข้อความรูปลูกศรต่อกัน แผนภาพนี้ช่วยแสดงจุดเด่นของสินค้าหรือบริการ
โดยใช้วงกลมหลายวง
สรุปขั้นตอนการท�าแผนเสนอโครงการ 100
ทบทวนขั้นตอนการท�างาน 104
หาจุดเด่นของสิ่งที่เราใช้ 116
หาจุดเด่นของสินค้าที่ได้รับความนิยมมายาวนาน 120
ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย
STEP 1 STEP 3STEP 2 STEP 4
ส�ารวจตลาด วิเคราะห์ วางกลยุทธ์ ปฏิบัติ
ถูก
ใช้ง่าย ใช้ได้นาน

9. 16 17
แผนภาพพีระมิด
7
ใช้แสดงทิศทางเป้าหมายอย่างชัดเจน
แผนภาพนี้จะแสดงความแตกต่างของระดับ
หรือความสัมพันธ์ในแนวดิ่งโดยใช้เส้นขีดคั่นในรูปสามเหลี่ยม
จะเพิ่มยอดขายให้ได้ตามเป้าอย่างไร 130
คาดการณ์ทิศทางของกิจการขนาดใหญ่ 134
ใช้เล่าเรื่องแบบนี้ได้ด้วย
วิสัยทัศน์
ภารกิจ
แผนภาพ
ส�าหรับ
เล่าเรื่อง
ให้ง่าย
ธุรกิจ
กลยุทธ์
ผมคิดว่าแผนภาพทั้ง 7 ชนิดที่ผมเลือกมานี้มีแต่แผนภาพ
ที่เข้าใจง่ายจนน่าทึ่งเลยละครับ ผมเชื่อว่าความเรียบง่ายไม่เคย
โกหกใคร ถ้าเราไปตกแต่งมันมากเกินไป เราอาจมองไม่เห็น
เนื้อแท้ของมันก็ได้
จากนี้ไปเวลาที่คุณต้องท�าความเข้าใจอะไรบางอย่างจะเป็น
เรื่องสนุกมากขึ้น เพราะฉะนั้นอย่ามัวแต่เล่าเรื่องแบบซับซ้อน
อีกเลยครับ มันจะหมดสนุกเปล่าๆ
สุดท้ายนี้ผมหวังว่าคุณจะเพลิดเพลินไปกับวิธีท�าแผนภาพ
ที่ผมแนะน�าในหนังสือเล่มนี้นะครับ

10. 18 19
วิธีใช้หนังสือเล่มนี้
ผมจะสอนวิธีคิดของการท�าแผนภาพทั้ง 7 ชนิดนี้
อย่างละเอียด คุณควรอ่าน 1 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้
เรียบง่าย ที่อยู่ตอนต้นของแต่ละบทให้ดีก่อน แล้วค่อยท�า
2 แบบฝึกหัด ซึ่งผมเตรียม 3 ค�าใบ้ ไว้ให้แล้ว
ในแต่ละแบบฝึกหัดผมจะมี 4 ค�าอธิบายและเฉลย คุณ
จึงตรวจค�าตอบด้วยตัวเองได้ ถ้าคุณสงสัย ผมจะมี 5 ค�าอธิบาย
ก�ากับเอาไว้ คุณจึงค่อยๆ ทบทวนวิธีคิดอย่างเป็นระบบได้
นอกจากนี้ ตรงท้ายแบบฝึกหัด ผมมี 6 สรุปไว้ให้ นอกจาก
คุณจะได้ทบทวนเนื้อหาแล้วคุณยังสามารถเรียนด้วยตัวเองโดย
ใช้ 7 โจทย์ตัวอย่าง ได้ด้วย
1
3
4
5
6
7
2
เงินค่าสินค้า

11. สารบัญ
บทน�า 002
แผนภาพลับคมความคิดทั้ง 7 ชนิด 010
วิธีใช้หนังสือเล่มนี้ 018
ท�าความคุ้นเคยกับสี่เหลี่ยมและลูกศร 026
ลองใช้แผนภาพต้นไม้ 029
เราสามารถแปลงทุกเรื่องเป็นแผนภาพได้ 032
1 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย จับความสัมพันธ์ให้ได้ 034
LESSON 01 อะไรคือกลไกของธุรกิจค้าปลีก? 036
LESSON 02 ผู้ใช้จ่ายอะไรให้กูเกิล? 040
สรุป มาใช้แผนภาพแลกเปลี่ยนให้คล่องกันเถอะ 044
วิธีพลิกแพลงแผนภาพ ตัดลูกศรออกไป 046
ความรู้เพิ่มเติม เวลาสรุปเป็นแผนภาพไม่ได้ เราจะท�าอย่างไร? 048
2 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย จับโครงสร้างให้ได้ 050
LESSON 03 จัดไฟล์ในคอมพิวเตอร์ให้เป็นกลุ่ม 052
LESSON 04 แจกแจงสินค้ายอดนิยม 056
สรุป มาใช้แผนภาพต้นไม้ให้คล่องกันเถอะ 062
ความรู้เพิ่มเติม เวลาคุณไม่เข้าใจอะไรให้ลองถามด้วยแผนภาพ 064
3 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย จับประเด็นส�าคัญให้ได้ 066
LESSON 05 ประเด็นส�าคัญที่พนักงานไม่สามารถลดการท�างาน
ล่วงเวลาลงได้คืออะไร 068
LESSON 06 ประเด็นส�าคัญของการฟื้นฟูสวนสนุกยูนิเวอร์แซล
สตูดิโอ เจแปน 074
สรุป มาใช้แผนภาพเชิงลึกให้คล่องกันเถอะ 078
ความรู้เพิ่มเติม เพิ่มความคิดด้วยแผนภาพ 080
4 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย จับต�าแหน่งให้ได้ 082
LESSON 07 เปรียบเทียบเพื่อเลือกคอมพิวเตอร์ 084
LESSON 08 5 โนี้ซเชียลมีเดียนี้แตกต่างกันตรงไหน? 090
สรุป มาใช้แผนภาพเปรียบเทียบให้คล่องกันเถอะ 094
ความรู้เพิ่มเติม ใช้แผนภาพเพื่อลดเรื่องไม่พอใจกัน 096
ท�าความคุ้นเคยกับแผนภาพ 025
มองความสัมพันธ์ของสิ่งต่างๆ ให้ขาด 033
จับรายละเอียดไม่ให้ขาดตกบกพร่อง 049
หาเหตุผลว่า “ท�าไม” “เพราะอะไร” 065
หัดเปรียบเทียบในเรื่องต่างๆ 081
พื้นฐาน
แบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด
1
2
3
4

12. 22 23
5 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย มองขั้นตอนให้ดี 098
LESSON 09 ขั้นตอนสรุปแผนงานน�าเสนอมีอะไรบ้าง? 100
LESSON 10 อะไรคือจุดเด่นในกระบวนการผลิตของยูนิโคล่? 104
สรุป มาใช้แผนภาพขั้นตอนให้คล่องกันเถอะ 110
วิธีพลิกแพลงแผนภาพ เคล็ดลับปรับใช้แผนภาพขั้นตอน 112
6 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย จับคอนเซปต์ให้ได้ 114
LESSON 11 ท�าไมเราถึงเลิกเล่น Facebook ไม่ได้? 116
LESSON 12 ไอศกรีมฮาเก้น-ดาสมีจุดเด่นอย่างไร? 120
สรุป มาใช้แผนภาพวงกลมให้คล่องกันเถอะ 124
วิธีพลิกแพลงแผนภาพ ซ้อนทับกันหรือแยกอิสระกัน 126
7 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย เปลี่ยนเป้าหมายให้กลายเป็นจริง128
LESSON 13 ร้านอาหารจะเพิ่มจ�านวนลูกค้าประจ�าได้อย่างไร? 130
LESSON 14 คาดการณ์แผนการต่อไปของ Amazon 134
สรุป มาใช้แผนภาพพีระมิดให้คล่องกันเถอะ 140
ความรู้เพิ่มเติม รู้จักเปรียบเทียบ ก่อน หลัง 142
เรียงล�าดับให้เป็น 097
เข้าใจถึงสิ่งที่จะมาประกอบกัน 113
ก�าหนดทิศทางสู่เป้าหมาย 127
แบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด
แบบฝึกหัด
5
6
7
วางแผนชีวิตด้วยแผนภาพ 144
1 วางแผนชีวิตด้วยแผนภาพ คุณอยากจะท�าอะไร? 146
2 วางแผนชีวิตด้วยแผนภาพ จะเปลี่ยนงานหรือจะอยู่ต่อ? 148
3 วางแผนชีวิตด้วยแผนภาพ จุดเด่นของตัวเองคืออะไร? 152
4 วางแผนชีวิตด้วยแผนภาพ คุณต้องการอะไรจากบริษัท 153
5 วางแผนชีวิตด้วยแผนภาพ บริษัทแบบไหนดีที่สุด? 154
สรุป จุดเด่นและวิธีใช้แผนภาพทั้ง 7 ชนิด 156
ความรู้เพิ่มเติม 3 ข้อดีของการแนะน�าตัวเองด้วยแผนภาพ 158
ฝึกใช้แผนภาพจนเป็นนิสัย 160
แผนภาพสรุปการอ่านของผม 162
1 แผนการพลิกฟื้นร้าน TSUTAYA
2 รสนิยมเริ่มจากความรู้
3 The Essential Drucker on Individuals
แผนภาพสรุปการดูคลิปของผม 166
1 วิธีต้อนรับแบบญี่ปุ่นของรีสอร์ตโฮชิโนะเป็นอย่างไร?
2 3 ความลับที่ท�าให้สินค้าของอิเกีย (IKEA) ราคาถูก
แนะน�าประเด็นส�าคัญที่ควรท�าให้เป็นนิสัย 170
ฝึกท�าแผนภาพให้รอบด้าน 143
ใช้แผนภาพเหมือนเป็นอาวุธคู่กาย 159
ประยุกต์ใช้

13. ใช้แผนภาพเพื่อสื่อสาร 172
ท�าไมเราต้องปรับแต่งแผนภาพให้สวยงาม? 173
1 ขนาด 2 รูปทรง 3 สี 4 เส้น 5 ระยะห่าง
ประเด็นส�าคัญเวลาอธิบายแผนภาพ 180
คิดและอธิบายด้วยแผนภาพ 184
บทส่งท้าย 186
วิธีปรับแต่งและอธิบายแผนภาพ 171
มาอุ่นเครื่องกันก่อน
ท�าความคุ้นเคย
กับแผนภาพ

14. 26 27
1
STEP
2
STEP
POINT
พื้นฐาน
ท�าความคุ้นเคยกับสี่เหลี่ยมและลูกศร
ผมเชื่อว่า นิทานและเหตุการณ์ที่เราเจอในชีวิตประจ�าวัน
เป็นแบบฝึกหัดที่ใช้ฝึกฝนท�าแผนภาพได้ดีที่สุด ถ้าคุณคิดว่า
จะท�าแผนภาพเฉพาะตอนท�างาน ผมเชื่อว่าคุณไม่มีทางท�า
แผนภาพเก่งได้ง่ายๆ หรอกครับ
ดังนั้นก่อนจะเริ่มเข้าสู่แบบฝึกหัดของแผนภาพทั้ง 7 ชนิด
ผมมีโจทย์ 2 ข้ออยากให้คุณได้ลองบริหารสมองกันก่อน
ในบทน�าผมเคยแปลงนิทานโมโมทาโร่ให้คุณได้เห็นกันแล้ว
ครั้งนี้ผมได้ตัดมา 1 ฉากให้คุณลองแก้โจทย์ข้อนี้กัน
หาตัวละครที่ปรากฏในโจทย์แล้วแยกออกมา
ขั้นตอนต่อไปคุณต้องเขียนลูกศรสองหัวเพื่ออธิบายว่า
ตัวละครทั้งสองแลกเปลี่ยนอะไรกันบ้าง
เป็นอย่างไรครับ คุณนึกหน้าตาของแผนภาพออกหรือ
เปล่า?
บางคนอาจจะคิดในใจว่า “ฉันจะแปลงฉากนี้เป็นแผนภาพ
ได้อย่างไร?” หรือ “ประโยคสั้นๆ แค่นี้แปลงเป็นแผนภาพไม่ได้
หรอก” แต่อย่าเพิ่งถอดใจครับ
โจทย์ข้อนี้มีตัวละครแค่สองตัวคือ โมโมทาโร่กับสุนัข แถม
ทั้งสองยังมีการแลกเปลี่ยนอะไรบางอย่างกันด้วย ลองนึกดูสิครับ
โจทย์
ค�าอธิบายและเฉลย
แยก
ออกมา
โมโมทาโร่
โมโมทาโร่
สุนัข
สุนัข
แยกตัวละครแต่ละตัว
เขียนลูกศรแลกเปลี่ยน
โมโมทาโร่ให้ขนมดังโงะกับสุนัขและผูกมิตรกัน
โมโมทาโร่ให้ขนมดังโงะกับสุนัขและผูกมิตรกัน
ว่าจากแผนภาพทั้ง 7 ชนิดที่ผมแนะน�าไปก่อนหน้านี้มีแผนภาพ
ใดที่ใช้ได้บ้าง
โมโมทาโร่ให้ขนมดังโงะ
แล้วสุนัขล่ะ?

15. 28 29
3
STEP
สิ่งแลกเปลี่ยนระหว่างทั้งคู่คือ ขนมดังโงะ และ การผูกมิตร
ดังนั้นให้เขียนลูกศร 2 อัน
เห็นไหมครับว่า มันไม่ยากเลย โจทย์ข้อนี้ผมให้คุณลอง
แปลงตอนหนึ่งจากนิทานเป็นแผนภาพ แต่แผนภาพแลกเปลี่ยน
ยังสามารถใช้แสดงสิ่งแลกเปลี่ยนทางธุรกิจได้ด้วย
เขียนสิ่งแลกเปลี่ยน
โมโมทาโร่
ผู้ผลิต
ชิ้นส่วน
สุนัข
ผู้ผลิต
สินค้า
ส�าเร็จรูป
ขนมดังโงะ
ชิ้นส่วน
การผูกมิตร
เงิน
แผนภาพ
เสร็จแล้ว
แสดงข้อแลกเปลี่ยนทางธุรกิจ
คุณสามารถแปลงเรื่องราวระหว่างผู้ผลิตชิ้นส่วนกับ
ผู้ผลิตสินค้าส�าเร็จรูปเป็นแผนภาพแลกเปลี่ยนได้ แค่จับ
ตัวละครใส่สี่เหลี่ยมและวาดลูกศรเพื่อแสดงสิ่งแลกเปลี่ยนกัน
คุณจะได้แผนภาพหน้าตาแบบนี้ครับ
ลองใช้แผนภาพต้นไม้
เป็นอย่างไรบ้างครับกับโจทย์ข้อแรก ตอนนี้ผมมีโจทย์
บริหารสมองข้อที่ 2 มาให้ลองท�ากัน
ครั้งนี้ผมเชื่อว่าคุณน่าจะเริ่มจับวิธีคิดอะไรบางอย่างได้
มากขึ้น ถ้าคุณได้ฝึกฝนเพิ่มเติม คุณต้องท�าแผนภาพได้คล่อง
อย่างแน่นอนครับ
คุณจะสังเกตว่าโจทย์ข้อนี้มีตัวละครเยอะขึ้น งั้นเรามา
ลองสรุปความสัมพันธ์ของตัวละครโดยใช้แผนภาพต้นไม้กัน
โจทย์
ค�าอธิบายและเฉลย
ในครอบครัวของโมโมทาโร่มีคุณตากับคุณยาย
เขามีสุนัข ลิง และไก่ฟ้าเป็นเพื่อน
หาตัวละครที่ปรากฏในโจทย์แล้วแยกออกมา
แจงแจกตัวละครออกมาให้หมด1
STEP

16. 30 31
ในครอบครัวของโมโมทาโร่มีคุณตากับคุณยาย
เขามีสุนัข ลิง และไก่ฟ้าเป็นเพื่อน
ในครอบครัวของโมโมทาโร่มีคุณตากับคุณยาย เขามี
สุนัข ลิง และไก่ฟ้าเป็นเพื่อน
แยก
ออกมา
โมโมทาโร่
สุนัข
สุนัข
สมาชิกรอบตัว
โมโมทาโร่
บริษัท ABC จ�ากัด
ฝ่ายขาย ฝ่าย
พัฒนาธุรกิจ
คุณคาวางุชิ คุณมิอุระ คุณฮอนดะคุณซูซูกิ คุณ
นากายามะ
ครอบครัว
คุณตา คุณยาย สุนัข ลิง ไก่ฟ้า
เพื่อน
ครอบครัว เพื่อน
คุณตา
คุณตา
ลิง
ลิง
คุณยาย
คุณยาย
ไก่ฟ้า
ไก่ฟ้า
จากโจทย์ข้อนี้ เราจะพบว่าโมโมทาโร่มีสมาชิกรอบตัว
อยู่ 2 กลุ่มคือ ครอบครัวและเพื่อน
เราจะวางทั้ง 2 กลุ่มไว้ใต้โมโมทาโร่ แล้วน�าสมาชิกแต่ละ
คนจัดลงไปใต้กลุ่มนั้นๆ เพียงเท่านี้แผนภาพแสดงสมาชิกรอบตัว
ของโมโมทาโร่ก็เสร็จเรียบร้อย
แผนภาพนี้สามารถประยุกต์ใช้กับเรื่องธุรกิจได้เช่นกัน แค่
เราเปลี่ยนจากโมโมทาโร่เป็นบริษัทและใช้สี่เหลี่ยมกับเส้น มันก็จะ
กลายเป็นแผนภาพโครงสร้างองค์กรได้ทันที
จัดกลุ่ม
สรุปลงไปในแผนภาพต้นไม้
จัดระเบียบให้ดูสบายตาด้วยสี่เหลี่ยมกับเส้น
2
STEP
3
STEP
แผนภาพ
เสร็จแล้ว

17. 32
เราสามารถแปลงทุกเรื่อง
เป็นแผนภาพได้
โจทย์ส�าหรับอุ่นเครื่องของผมเป็นอย่างไรบ้าง
นิทานโมโมทาโร่อาจเป็นนิทานที่เก่าจนไม่น่าสนใจไปแล้ว
แต่สมัยที่เราเรียนภาษาอังกฤษ เราก็เริ่มต้นจากประโยค “This is
a book.” ประโยคง่ายๆ เชยๆ แบบนี้ไม่ใช่เหรอครับ
ผมอยากให้คุณเริ่มฝึกฝนจากเรื่องง่ายๆ หรือเรื่องใกล้ตัว
เพื่อท�าความคุ้นเคยกับแผนภาพ เหตุการณ์ตั้งแต่เราตื่นนอนไป
จนถึงเข้านอนสามารถแปลงเป็นแผนภาพได้ทั้งหมด เช่น เส้นทาง
ที่คุณใช้ไปท�างาน ท�าไมร้านอาหารที่เพิ่งทานตอนมื้อเที่ยงถึงมี
คนต่อคิวยาวเหยียด สรุปย่อเนื้อหาหนังสือที่อ่านจบไป ท�าไมการ
ประชุมถึงยืดเยื้อ เป็นต้น
คุณลองแปลงเรื่องเหล่านี้เป็นแผนภาพดูสิครับ ยิ่งคุณ
ฝึกฝนมันทุกวัน คุณก็ยิ่งใช้แผนภาพเล่าเรื่องได้เก่งมากขึ้นเท่านั้น
ปฏิบัติ
ลองท�าเรื่องยาก
ฝึกฝนจากเรื่องง่ายๆ
เคล็ดลับ
พัฒนาฝีมือ
1
มองความสัมพันธ์
ของสิ่งต่างๆ ให้ขาด
แบบฝึกหัด

18. 34 35
POINT
1 เคล็ดลับท�าแผนภาพให้เรียบง่าย
จับความสัมพันธ์ให้ได้
ความสัมพันธ์คืออะไร?
ธุรกิจคือการมอบคุณค่าบางอย่างให้แล้วได้รับเงินเป็นการ
ตอบแทน นั่นหมายความว่าธุรกิจย่อมมีการแลกเปลี่ยนอยู่เสมอ
เช่น ผู้ขายและผู้ซื้อแลกเปลี่ยนสินค้าหรือบริการกับเงิน พนักงาน
และบริษัทแลกเปลี่ยนความสามารถหรือเวลากับค่าจ้าง ดังนั้น
ทักษะจ�าเป็นส�าหรับท�าแผนภาพแลกเปลี่ยนคือ คุณต้องเข้าใจ
ว่าตัวละครใดแลกเปลี่ยนอะไร
เมื่อเราท�าแผนภาพแลกเปลี่ยนขึ้นมา มันจะแสดงให้เห็นว่า
“ใครแลกเปลี่ยนอะไรกับใคร” จากนั้นเราก็จะเข้าใจความสัมพันธ์
ของทั้งสองฝ่ายทันที
เมื่อเรารู้สิ่งแลกเปลี่ยนแล้ว เราจะสามารถตรวจสอบได้อีก
ว่า “สิ่งนี้เป็นการแลกเปลี่ยนอย่างยุติธรรมหรือไม่?” หรือ “มี
ทางเลือกอื่นที่แลกเปลี่ยนได้ดีกว่านี้หรือไม่” ตามมา
แผนภาพแลกเปลี่ยน
ใคร ใคร
อะไร
อะไร
ผมอยากให้คุณลองพิจารณาการแลกเปลี่ยนนี้ดูครับ
ผมคิดว่าแผนภาพนี้จะช่วยให้เราพิจารณาสิ่งแลกเปลี่ยน
อย่างมีสติมากขึ้น นอกจากเรื่องธุรกิจแล้ว เรายังสามารถแสดง
ความสัมพันธ์ของรัฐบาลกับประชาชนออกมาเป็นแผนภาพได้
เช่นกัน ดูตามแผนภาพด้านล่างนี้เลยครับ
บางครั้งคุณอาจเจอกรณีที่มีผู้แลกเปลี่ยนจ�านวนมาก
คุณอาจเจอตัวละคร 3 ตัวหรือมากกว่านั้น ในกรณีนี้ผมอยากให้
คุณลองฝึกท�าแบบฝึกหัดในหน้าถัดไป
ร้านค้า
ของคุณ
รัฐบาล
ลูกค้า
ประชาชน
สินค้าหรือบริการ
พัฒนาคุณภาพชีวิต
เงินค่าสินค้า
ภาษี
ตรวจสอบได้ว่า นี่คือ
การแลกเปลี่ยนที่ยุติธรรมหรือไม่
ลองคิดดูว่ามีสิ่งแลก
เปลี่ยนอื่นๆ อีกหรือไม่?

19. 36 37
อะไรคือกลไกของธุรกิจค้าปลีก?01
LESSON
HINT
ระดับความเก่งของคุณ
POINT
POINT
ร้าน A รับซื้อผลไม้จากบริษัท B มาขายให้ลูกค้า
ร้าน A รับซื้อผลไม้จากบริษัท B มาขายให้ลูกค้า
อย่าลืมดูให้แน่ใจว่าในโจทย์มีตัวละครอะไรบ้างและมีการแลกเปลี่ยน
อะไรกัน
แบบฝึกหัด
ค�าอธิบายและเฉลย
คราวนี้ผมจะให้คุณท�าแบบฝึกหัดจริงกันครับ ซึ่งผมได้
เปลี่ยนเนื้อหาจากเรื่องง่ายๆ อย่างนิทานโมโมทาโร่มาเป็นเรื่อง
จริงจังอย่างธุรกิจ
ก่อนอื่นผมอยากให้คุณลองสรุปสภาพทั่วไปของธุรกิจ
ค้าปลีกเป็นแผนภาพ ลุยกันเลยครับ!
เราจะเริ่มจากหาตัวละครที่ปรากฏในโจทย์แล้วแยกออก
มา ระวังต�าแหน่งการจัดวางด้วยนะครับ
แจกแจงตัวละครแต่ละตัว1
STEP
แยก
ออกมา
ร้าน A
ร้าน A
บริษัท B
บริษัท B
ลูกค้า
ลูกค้า
ก่อนอื่น
แยกตามล�าดับในโจทย์
ร้าน A เป็นศูนย์กลางการค้าขาย
จึงย้ายไปอยู่ตรงกลาง

20. 38 39
ต่อไปเราต้องเขียนลูกศรสองหัวเพื่อแสดงว่าทั้งสามฝ่าย
แลกเปลี่ยนอะไรกันบ้าง
ลองคิดดูว่ามีการแลกเปลี่ยนอะไร จากแบบฝึกหัดข้อนี้
สิ่งแลกเปลี่ยนคือ ผลไม้กับเงิน
บริษัท B ขายผลไม้ให้ร้าน A และร้าน A ขายผลไม้เหล่านั้น
ให้ลูกค้า ดังนั้นเราจะใส่ผลไม้ไว้เหนือลูกศรชี้จากซ้ายไปขวา
จับตาดูความเคลื่อนไหวของสิ่งของและเงิน
แผนภาพเมื่อครู่นี้เป็นโมเดลทั่วไปของธุรกิจค้าปลีก ซึ่ง
เราสามารถสลับต�าแหน่งกันได้เหมือนแผนภาพด้านล่างนี้
ผู้ค้าปลีกรับซื้อสินค้าจากผู้ผลิต และได้ก�าไรจากการขายสินค้า
ต่อให้ลูกค้าในราคาที่สูงกว่าราคาที่ผู้ค้าปลีกซื้อมา
พื้นฐานของธุรกิจทุกประเภทคือการเคลื่อนไหวของสิ่งของ
และเงิน ดังนั้นถ้าคุณลองฝึกแปลงธุรกิจที่คุณพบเห็นในชีวิต
ประจ�าวันด้วยแผนภาพนี้ ผมคิดว่ามันจะเป็นแบบฝึกหัดที่ดีมาก
เลยละครับ
เมื่อเราใส่สิ่งแลกเปลี่ยนครบทุกด้านแล้ว แสดงว่าแผนภาพ
ของเราเสร็จสมบูรณ์
ส่วนลูกศรสวนทางกลับนั้น เราจะใส่เงินลงไป เพราะว่าร้าน A
และลูกค้าจ่ายเงินเป็นค่าตอบแทนแลกกับผลไม้
เขียนลูกศรแสดงการแลกเปลี่ยน
เขียนสิ่งแลกเปลี่ยน
2
STEP
3
STEP
POINT
ถ้าตัวละครมีความสัมพันธ์
ในเชิงแลกเปลี่ยนอะไรบางอย่าง
ต่อกัน คุณต้องใส่ลูกศร
สองหัวเสมอ
ร้าน A
ร้าน A
ร้าน A
ค้าปลีก
บริษัท B
บริษัท B
บริษัท B
ผู้ผลิต
ลูกค้า
ลูกค้า
ลูกค้า
ลูกค้า
แผนภาพ
เสร็จแล้ว
ผลไม้
ผลไม้
เงิน
เงิน
สินค้า
ผลไม้
ผลไม้
เงิน
เงิน
สินค้า