Presentatiebestand gebruikt tijdens het SURF seminar of open textbooks op 26-11-2015. De quickscan en de bijbehorende literatuurverwijzingen worden afzonderlijk door SURF gepubliceerd.

1. Quickscan
Open textbooks
Pierre Gorissen
iXperium/Centre of Expertise Leren met ict
Kenniscentrum Kwaliteit van Leren HAN

2. Quickscan Open Textbooks
• Onderzoeksvraag:
“Wat zijn de ervaren voordelen van open textbooks
(met name onderwijskundige) en wat zijn de bijbehorende condities?”
• Verzamelen van beschikbare literatuur rond deze vraag
• Beperkte tijdsduur – 3 dagen
• Vandaar “quickscan” ipv “literatuurstudie”

3. Werkwijze
• Zoekterm: “open textbook”
• Alternatieven:
• “Open Source Textbook” (COSTP, 2001)
• “Open Book” (Hart, 2004; O’Reilly, 2004; iBiblio, 2003)
• “Open Tekstboeken” (Gorissen, 2013)
Foto: https://flic.kr/p/9Ez4ak

4. Werkwijze
• Repositories:
• Academia (www.academia.edu); ERIC; Web of Science;
Directory of Open Access Journals (DOAJ); JSTOR;
Elsevier ScienceDirect ; Springerlink; Wiley Online Library;
OAIster; OAPEN Library; HBO-kennisbank; Narcis
• Google Scholar
• Google Search – sites met initiatieven rond open textbooks
• Verwijzingen in eerder gevonden bronnen
• Overig…
Foto: https://flic.kr/p/9Ez4ak

5. Wat zijn open textbooks?
Trendrapport Open en Online Onderwijs 2015 (Baas et al., 2015)

6. Wat zijn open textbooks?
• Onderdeel van
• OER (Frydenberg & Matkin, 2007)
• open source in het onderwijs (Hart, 2004)
• open education (Matkin, 2009)
• open access (Clobridge, 2014)
• open culture (Baas et al., 2015).
• Op continuüm van
• statisch (digitaal) boek <–> volledig flexibele open cursus

7. Wat zijn open textbooks
Open textbooks are faculty-written, peer-reviewed textbooks that are published
under an open license – meaning that they are available free online, they are free
to download, and print copies are available at $10-40, or approximately the cost
of printing.
(Senack, 2015)

8. Wat zijn open textbooks
Peer- reviewed textbooks that are available online for free
and are released with a Creative Commons or other open license.
Clobridge (2015)

9. Wat zijn open textbooks
Online; Free of charge; Free of access restrictions; Adaptable, reusable, remixable:
Open textbooks often allow others to reuse, adapt, remix, and otherwise alter the
work for their own pedagogical purposes
(Collister et al., 2014)

10. Wat zijn open textbooks
Een “lesboek” / “dictaat”
1. Online: gratis
Papier: kostprijs / betaling
2. Auteurs: docent, student, anderen (?)
3. Peer-reviewed (?)
4. Open licentie (Creative Commons, ….)
5. Remixen mogelijk

11. • Hoge kosten van bestaande boeken
(Allen, 2010; Allen, 2013; Bliss, Hilton, Wiley, & Thanos, 2013; Clobridge, 2015;
Collister et al., 2014; GAO, 2005; Hilton, Robinson, Wiley, & Ackerman, 2014;
Morrison et al., 2013; Ochoa, Sprock, & Silveira, 2011; Senack, 2015, 2014;
Weissmann, 2013)
Waarom open textbooks

12. • Hoge kosten van bestaande boeken
Waarom open textbooks

13. Waarom steeds duurder?
• Prijzen worden opgevoerd door uitgevers
• Hoe:
• Het uitbrengen van nieuwe edities van boeken voor hogere prijzen
ook als er niets gewijzigd is.
• Het samen stellen van dure bundels van boeken met CD’s,
codes die toegang geven tot extra content etc.
• De sabotage van de 2e hands markt,
o.a. door de bundeling met online content die los heel duur is.
(Allen, 2010):

14. Gevolgen hoge kosten
• Uitstelgedrag aanschaf (verplichte) boeken, ondanks zorgen over effect op
cijfers (Senack, 2014)
• Bepalend voor aantal vakken dat deel v.d.
studenten per semester kan volgen (Senack, 2014)
• Bepalend voor toegang tot hoger
onderwijs (Ochoa et al. , 2011)

15. Gevolgen hoge kosten
(Dastur, Jhangiani, Le Grand, & Penner, 2015; Florida Virtual Campus, 2012)

16. Didactische redenen voor open textbooks
• “Alles wat voor OER ook geldt.”
• Docenten en docenten kunnen zelf boek samenstellen;
(Baker & Hood, 2011)
• Boeken aanpassen aan lokale situatie en context,
gebruik lokale experts en auteurs;
(Jimes, Weiss, & Keep, 2013)
• Geavanceerdere navigatiemechanismen mogelijk.
(Annand, 2008)

17. Nadelen van elektronische boeken?
• Heeft het medium invloed op de boodschap?
(Annand, 2008; Clark, 1983; Kozma, 1994)
• Kleine positieve invloed op leerprestaties
(Feldstein et al., 2012; Fischer, Hilton III, Robinson, & Wiley, 2015; Robinson, Fischer,
Wiley, & Hilton, 2014)
• Meer tijd nodig bij studeren uit e-book (Daniel & Woody, 2013)
• Geen onderscheid jongens/meisjes (Woody, Daniel & Baker, 2010)
• Wél tussen vakgebieden
(Cumaoglu, Sacici, & Torun, 2013; Shelburne, 2009; Slater, 2009; Sprague & Hunter,
2008)

18. Studenten en open textbooks
• Studenten vinden het fijn vanwege:
• Lagere kosten
• Als extra exemplaar
(naast papier, als boek niet op papier beschikbaar is);
• Vanwege het gemak/de snelheid van beschikbaar krijgen
(hoef niet naar de bibliotheek, kan op de eigen laptop lezen);
• Efficiency (print alleen die delen die nodig zijn);
• Draagbaarheid (ten opzichte van boek op papier);
• Actualiteit (recente content).
(Hernon, Hopper, Leach, Saunders, & Zhang, 2007)

19. Ontwikkelen open textbooks
• Multidisciplinair kernteam;
• Gezamenlijke doelen;
• Duidelijke rollen;
• Kies een licentie en naamsvermelding;
• Richt ontwikkelplatform in + geautomatiseerde workflow (bescherm auteurs);
• Rekruteer vrijwilligers voor bij de ontwikkeling en hou hen betrokken;
• Structureer en plan het contentontwikkeltraject;
• Test het ontwikkelde materiaal - docenten en studenten
(Horner & Blyth, 2008)

20. Uitdagingen bij implementatie
• Traagheid van het tot stand brengen van veranderingen;
• Technologische drempels;
• Distributie en vindbaarheid;
• Gebrek aan kwaliteitsstandaarden;
• Auteursrecht en DRM;
• Politieke tegenwerking.
(Frydenberg & Matkin, 2007)

21. Stimuleren gebruik
• Sponsor het ontwikkelen/samenstellen van open textbooks van hoge kwaliteit;
• Verwijder barrières;
• Ontsluiten via repositories;
• Verwijderen auteursrecht barrières;
• Verwijderen infrastructurele beperkingen;
• Onderzoek de factoren die gebruik bevorderen en stimuleer die;
• Bv netwerken van gebruikers en ontwikkelaars opzetten
of financieren van onderzoek naar gebruiksfactoren.
• Betrek mediatheken / bibliotheken hierbij
(Atkins et al., 2007; Clobridge, 2015; Sutton & Chadwell, 2014)

22. BCcampus Open Textbook Project
http://open.bccampus.ca/

23. Kwaliteit

24. Kwaliteit

25. Keuze-opties

26. Open Source

27. Dank voor jullie aandacht!
Pierre Gorissen
iXperium / Centre of Expertise Leren met ict
Kenniscentrum Kwaliteit van Leren HAN
Pierre.Gorissen@han.nl
http://ixperium.nl/