Tiểu luận pháp luật đại cương về giáo dục pháp luật

1. lOMoAR cPSD|15210551
Tiểu luận Pháp Luật Đại Cương
Pháp lu ật đại cương (Trường Đại học Bách khoa Hà Nội)

2. lOMoAR cPSD|15210551
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
VIỆN KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ
~~~~~~~~~~*~~~~~~~~~~
TIỂU LUẬN
MÔN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG
ĐỀ TÀI: GIÁO DỤC PHÁP LUẬT: KHÁI NIỆM, MỤC ĐÍCH,
HÌNH THỨC, PHƯƠNG PHÁP, VẤN ĐỀ HIỆU QUẢ GIÁO DỤC
Ý THỨC PHÁP LUẬT, LIÊN HỆ THỰC TIỄN
CÁN BỘ GIẢNG DẠY
SINH VIÊN THỰC HIỆN
: TS. NGUYỄN VĂN LÂM
:
MSSV :
LỚP :
Hà Nội, 7/6/2021

3. lOMoAR cPSD|15210551
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU………………...…………………………………………………... 1
NỘI DUNG
Chương 1: Giáo dục pháp luật là gì?................................................................... 3
1. Khái niệm giáo dục pháp luật............................................................... 3
2. Mục đích giáo dục pháp luật................................................................. 3
3. Nội dung giáo dục pháp luật................................................................. 4
4. Hình thức giáo dục pháp luật................................................................ 5
5. Phương pháp giáo dục pháp luật............................................................ 6
Chương 2: Vấn đề giáo dục hiệu quả ý thức pháp luật .................................... 8
1. Ý thức pháp luật là gì ?.......................................................................... 8
2. Thực trạng ý thức pháp luật của người dân hiện nay ............................. 9
3. Giải pháp khắc phục, nâng cao ý thức pháp luật ................................12
Chương 3: Liên hệ thực tiễn vấn đề giáo dục ý thức pháp luật .......................14
1. Giáo dục ý thức pháp luật trong sinh viên trường Đại học Bách
khoa Hà Nội..........................................................................................................14
2. Ý thức pháp luật của người dân trong đại dịch Covid-19.....................15
KẾT LUẬN..........................................................................................................16
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................17

4. lOMoAR cPSD|15210551
MỞ ĐẦU
Phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà
nước, quản lý xã hội. Một nguyên lý đã được khẳng định là nhà nước không thể tồn
tại thiếu pháp luật và pháp luật không thể phát huy hiệu lực của mình nếu không có
sức mạnh của bộ máy nhà nước. Thông qua quyền lực nhà nước, pháp luật mới có
thể phát huy tác dụng trong đời sống xã hội, phát huy vai trò quản lý Nhà nước, quản
lý xã hội. Phổ biến, giáo dục pháp luật còn góp phần nâng cao ý thức pháp luật, văn
hoá pháp lý của mọi thành viên trong xã hội trong đó có học sinh, sinh viên. Hệ
thống pháp luật là “con đường”, là cái “khung pháp lý” do Nhà nước vạch ra để mọi
tổ chức, mọi công dân dựa vào đó mà tổ chức, hoạt động và phát triển. Phổ biến,
giáo dục pháp luật góp phần đem lại cho mọi người có trí thức pháp luật, xây dựng
tình cảm pháp luật đúng đắn và có hành vi hợp pháp, biết sử dụng pháp luật làm
phương tiện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tạo điều kiện thuận lợi
cho quá trình quản lý Nhà nước, quản lý xã hội.
1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề củng cố, tăng cường pháp chế xã hội chủ
nghĩa ở nước ta đang là một vấn đề cấp thiết. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản
lý Nhà nước, quản lý xã hội, thực hiện Nhà nước quản lý bằng pháp luật, mở rộng
dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động. Để củng
cố và tăng cường pháp chế đòi hỏi phải áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ trong đó
có việc nâng cao trình độ văn hoá pháp lý, xây dựng ý thức pháp luật ở mỗi người
dân. Chỉ khi nào trong xã hội mọi công dân đều có ý thức pháp luật, luôn tuân thủ
pháp luật và có hành vi phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi của hệ thống pháp luật, mới có
thể thực hiện quản lý Nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật và điều này chỉ có thể
hình thành và thực hiện được trên cơ sở tiến hành giáo dục pháp luật.
Nhận thức được vai trò quan trọng của việc giáo dục pháp luật cho người dân,
em chọn đề tài “Giáo dục pháp luật: khái niệm, mục đích, hình thức, phương pháp,
vấn đề hiệu quả giáo dục ý thức pháp luật, liên hệ thực tiễn” để nghiên cứu, hiểu biết
sâu hơn về giáo dục pháp luật và ý thức pháp luật của người dân hiện nay.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
2.1 Mục đích nghiên cứu
Việc tìm hiểu giúp cho sinh viên bước đầu làm quen với việc nghiên cứu khoa
học, tự mình đọc các tài liệu, xử lý tài liệu, sắp xếp các ý tưởng thành một văn bản
để chứng minh một vấn đề được đặt ra. Qua đó nâng cao trình độ hiểu biết của mình
1

5. lOMoAR cPSD|15210551
về giáo dục pháp luật, có được một số kinh nghiệm để sau này tiếp tục thực hiện
những công trình khoa học lớn hơn như đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên, đồ án
tốt nghiệp, …
2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Đề tài có ba nhiệm vụ:
Giải thích giáo dục pháp luật là gì?
Vấn đề giáo dục hiệu quả ý thức pháp luật trong đời sống?
Liên hệ thực tiễn vấn đề giáo dục ý thức pháp luật.
3. Phương pháp nghiên cứu
Tiểu luận sử dụng tổng hợp một số phương pháp nghiên cứu như kết hợp phân
tích và tổng hợp, hệ thống hóa, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn.
4. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung đề tài bao gồm 3
chương và các mục:
Chương 1: Giáo dục pháp luật là gì?
1. Khái niệm giáo dục pháp luật
2. Mục đích giáo dục pháp luật
3. Nội dung giáo dục pháp luật
4. Hình thức giáo dục pháp luật
5. Phương pháp giáo dục pháp luật
Chương 2: Vấn đề giáo dục hiệu quả ý thức pháp luật
1. Ý thức pháp luật là gì ?
1.1 Khái niệm ý thức pháp luật
1.2 Đặc điểm ý thức pháp luật
2. Thực trạng ý thức pháp luật của người dân hiện nay
3. Giải pháp khắc phục, nâng cao ý thức pháp luật
Chương 3: Liên hệ thực tiễn vấn đề giáo dục ý thức pháp luật
1. Giáo dục ý thức pháp luật trong sinh viên trường Đại học Bách khoa
Hà Nội
2. Ý thức pháp luật của người dân trong đại dịch Covid-19
2

6. lOMoAR cPSD|15210551
NỘI DUNG
Chương 1: Giáo dục pháp luật là gì ?
1. Khái niệm giáo dục pháp luật
Theo cách hiểu chung nhất về phổ biến, giáo dục pháp luật có hai nghĩa:
Theo nghĩa hẹp: Phổ biến, giáo dục pháp luật là giới thiệu tinh thần văn bản
pháp luật cho người có nhu cầu. Theo đó phổ biến, giáo dục pháp luật là việc truyền
bá pháp luật cho đối tượng nhằm nâng cao tri thức, tình cảm, niềm tin pháp luật cho
đối tượng từ đó nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, nghiêm chỉnh chấp hành pháp
luật của đối tượng.
Theo nghĩa rộng: Phổ biến, giáo dục pháp luật là một khâu của hoạt động tổ
chức thực hiện pháp luật, là hoạt động định hướng có tổ chức, có chủ định thông qua
các hình thức giáo dục, thuyết phục, nêu gương... nhằm mục đích hình thành ở đối
tượng tri thức pháp lý, tình cảm và hành vi xử sự phù hợp với các đòi hỏi của hệ
thống pháp luật hiện hành với các hình thức, phương tiện, phương pháp đặc thù.
Phổ biến, giáo dục pháp luật là quá trình hoạt động thường xuyên, liên tục và
lâu dài của chủ thể tuyên truyền tới đối tượng, là cầu nối để đưa pháp luật vào cuộc
sống. Trong công tác quản lý nhà nước, phổ biến, giáo dục pháp luật được hiểu theo
nghĩa rộng và được xác định là một công việc trọng tâm và thường xuyên của các
cơ quan nhà nước, các cấp, các ngành.
Giáo dục pháp luật phải đảm bảo tính kịp thời, sát thực và phù hợp cả về phương
diện nội dung, hình thức và đối tượng. Dưới góc độ tổng quan cần gắn việc giáo dục
pháp luật trong nhà trường, trong các thiết chế chính trị xã hội với giáo dục ở ngoài
cộng đồng xã hội và gia đình. Đặc biệt, cần gắn giáo dục pháp luật với quá trình thực
thi nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước,
của từng vùng, miền địa phương và an sinh xã hội.
2. Mục đích giáo dục pháp luật
Mục đích của giáo dục pháp luật được xem xét trên nhiều góc độ tùy thuộc vào
đối tượng giáo dục, cấp độ giáo dục cũng như hình thức giáo dục. Nhìn chung, mục
đích giáo dục có thể mang tính lâu dài hoặc trước mắt nhưng đều hướng tới ba vấn
đề cơ bản:
Một là giáo dục pháp luật nhằm nâng cao khả năng nhận thức pháp lý, sự hiểu
biết pháp luật, hình thành tri thức pháp luật cần thiết cho các chủ thể (với tính cách
là đối tượng nhận thức hay là đối tượng của giáo dục). Đây là mục đích hàng đầu
của giáo dục pháp luật bởi lẽ sự hiểu biết pháp luật có vai trò quan trọng trong việc
3

7. lOMoAR cPSD|15210551
bảo đảm sự phát triển của tư duy pháp lý, định hướng các hành vi của chủ thể trên
thực tế. Tri thức pháp luật tạo nên cơ sở khẳng định lòng tin vào các giá trị của pháp
luật, các chuẩn mực pháp lý cần thiết giúp cho các chủ thể chủ động xác lập hành vi
và chịu trách nhiệm về hành vi. Tri thức pháp luật không thể là sự hiểu biết đơn giản,
phiến diện về một số khía cạnh pháp luật nào đó mà nó mang tính hệ thống, logíc.
Do đó, giáo dục pháp luật là hoạt động có vai trò quan trọng đối với quá trình mở
rộng khối lượng tri thức pháp lý, nâng cao khả năng hiểu biết pháp luật một cách
toàn diện, thống nhất đối với chủ thể.
Hai là giáo dục pháp luật nhằm khơi dậy tình cảm, lòng tin và thái độ đúng đắn
đối với pháp luật. Để hình thành lòng tin và đem lại thái độ đúng đắn, tích cực đối
với pháp luật ở mỗi người cần phải giải quyết nhiều vấn đề có liên quan, trong đó
giáo dục pháp luật là hoạt động cơ bản. Chúng ta biết rằng lòng tin vào pháp luật là
lòng tin vào công lý, lẽ công bằng được tạo lập bởi chính pháp luật. Lòng tin chỉ có
giá trị đích thực khi nó đem lại thái độ chủ động trong xử sự phù hợp với pháp luật
và được hình thành trên tri thức pháp luật cần thiết (nếu không sẽ là niềm tin mù
quáng, phản tác dụng). Giáo dục pháp luật không đơn thuần chỉ là để hiểu biết về
các quy định của pháp luật mà cao hơn nữa là để pháp luật được “sống” trong tư
duy, hành vi của mọi người, để khơi dậy tình cảm, lòng tin và thái độ đúng đắn ở
mỗi người đối với pháp luật. Cần giáo dục tình cảm công bằng, khoan dung, ý thức
trách nhiệm, thái độ không khoan nhượng trước các hành vi vi phạm pháp luật và
thái độ tôn trọng pháp luật, pháp chế.
Ba là giáo dục pháp luật nhằm hình thành thói quen xử sự theo pháp luật với
động cơ tích cực. Tri thức pháp luật không thể là những nội dung lý luận đơn thuần
mà nó phải được hiện thực hoá thông qua các hoạt động pháp lý thực tiễn. Mục đích
của giáo dục pháp luật không chỉ cung cấp những kiến thức lý luận hoặc các quy
định pháp luật cụ thể mà quan trọng hơn là tạo lập được thói quen xử sự theo pháp
luật ở mỗi loại chủ thể trong xã hội. Thói quen này được hình thành không phải là
thụ động, vô thức mà dựa trên nền tảng của động cơ về hành vi hợp pháp, tích cực.
Trên thực tế, để có thói quen xử sự hợp pháp không những đòi hỏi con người phải
tích lũy lượng kiến thức pháp lý cần thiết mà còn trải qua quá trình chuyển hoá chủ
quan về mặt tâm lý.
3. Nội dung giáo dục pháp luật
Để hoạt động giáo dục pháp luật được tiến hành thuận lợi, có hiệu quả cần xác
định nội dung cơ bản, phù hợp với đối tượng giáo dục, loại hình và cấp độ giáo dục.
Theo nguyên lý chung thì nội dung và mục đích của giáo dục có quan hệ hữu cơ với
nhau, vì vậy giáo dục pháp luật phải nhằm định hướng cả về tri thức, tình cảm và
4

8. lOMoAR cPSD|15210551
hành vi cho đối tượng giáo dục. Nhìn chung, nội dung của giáo dục pháp luật tương
đối rộng, mang tính đặc thù riêng cho từng chương trình đào tạo. Chẳng hạn, kiến
thức lý luận về pháp luật, các quy định pháp luật hiện hành, các thông tin về thực
hiện, bảo vệ pháp luật, các số liệu về xã hội học pháp luật, giáo dục mô thức hành vi
pháp luật... Các nội dung cơ bản này lại được thể hiện phù hợp với kết cấu của mỗi
chương trình giảng dạy khác nhau, theo yêu cầu cụ thể khác nhau. Hiện nay, nội
dung của phổ biến, giáo dục pháp luật ở nước ta được xác định gồm:
Quy định của Hiến pháp và văn bản quy phạm pháp luật, trọng tâm là các quy
định của pháp luật về dân sự, hình sự, hành chính, hôn nhân và gia đình, bình đẳng
giới, đất đai, xây dựng, bảo vệ môi trường, lao động, giáo dục, y tế, quốc phòng, an
ninh, giao thông, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, quyền hạn và trách nhiệm
của cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức...; các văn bản quy phạm pháp luật mới
được ban hành.
Các điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành
viên, các thoả thuận quốc tế.
Ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật; ý thức bảo vệ pháp luật; lợi ích của
việc chấp hành pháp luật; gương người tốt, việc tốt trong thực hiện pháp luật.
4. Hình thức giáo dục pháp luật
Hình thức giáo dục pháp luật là cách thức mà nhà nước sử dụng để tác động
vào ý thức và tâm lý của các chủ thể. Do nội dung giáo dục, đối tượng giáo dục khác
nhau nên cần đa dạng hoá các hình thức giáo dục thì phương pháp giáo dục mới có
hiệu quả. Việc sử dụng một hình thức giáo dục pháp luật nào cho phù hợp và có hiệu
quả trên thực tế tùy thuộc vào từng đối tượng và yêu cầu mục đích đặt ra. Hơn nữa,
việc lồng ghép các hình thức giáo dục pháp luật khác nhau cho cùng một đối tượng,
chương trình cũng hết sức cần thiết. Mặt khác, việc xã hội hoá các hình thức giáo
dục pháp luật nhằm thúc đẩy, kích hoạt ý thức và khả năng tham gia của nhiều loại
chủ thể đối với việc từng bước đưa pháp luật vào đời sống xã hội. Trên thực tế, chúng
ta không nên coi trọng hoặc xem nhẹ một hình thức nào đó của hoạt động giáo dục
pháp luật. Hiện nay, theo quy định của pháp luật các hình thức phổ biến, giáo dục
pháp luật ở nước ta bao gồm:
Họp báo, thông cáo báo chí.
Phổ biến pháp luật trực tiếp; tư vấn, hướng dẫn tìm hiểu pháp luật; cung cấp
thông tin, tài liệu pháp luật.
Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, loa truyền thanh, internet, pa-
nô, áp-phích, tranh cổ động; đăng tải trên Công báo; đăng tải thông tin pháp luật trên
5

9. lOMoAR cPSD|15210551
trang thông tin điện tử; niêm yết tại trụ sở, bảng tin của cơ quan, tổ chức, khu dân
cư.
Tổ chức thi tìm hiểu pháp luật.
Thông qua công tác xét xử, xử lí vi phạm hành chính, hoạt động tiếp công dân,
giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và hoạt động khác của các cơ quan trong
bộ máy nhà nước; thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý, hoà giải ở cơ sở.
Lồng ghép trong hoạt động văn hoá, văn nghệ, sinh hoạt của tổ chức chính trị
và các đoàn thể, câu lạc bộ, tủ sách pháp luật và các thiết chế văn hoá khác ở cơ sở.
Thông qua chương trình giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ
thống giáo dục quốc dân.
Dạy và học pháp luật trong nhà trường
Phổ biến pháp luật thông qua tổ chức sinh hoạt ‘Ngày pháp luật’
Các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật khác phù hợp với từng đối tượng cụ
thể mà các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có thể áp dụng để bảo đảm cho
công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đem lại hiệu quả.
Việc lựa chọn phương pháp giáo dục pháp luật thích hợp có tầm quan trọng đặc
biệt. Rõ ràng là không thể áp dụng các phương pháp như nhau cho các loại đối tượng
giáo dục, cấp độ giáo dục hoàn toàn khác nhau được. Tuy nhiên, cần nhận thấy là
hoạt động giáo dục pháp luật có thể mang tính bắt buộc hoặc không bắt buộc. Vì thế
tính chất của các phương pháp giáo dục cũng cần phải được nghiên cứu cho phù hợp
các đối tượng mới đem lại hiệu quả.
5. Phương pháp giáo dục pháp luật
Giáo dục pháp luật có các phương pháp sau đây:
Một là, tổ chức phổ biến, quán triệt sâu rộng. Các cơ quan đơn vị, địa phương
trên địa bàn tỉnh tập trung tổ chức phổ biến pháp luật nhằm nâng cao nhận thức,
phát huy vai trò, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị triển khai công tác phổ biến
giáo dục pháp luật.
Hai là, đổi mới nội dung, hình thức phổ biến giáo dục pháp luật bảo đảm phù
hợp với nhu cầu xã hội và từng nhóm đối tượng, địa bàn. Nội dung phổ biến, giáo
dục pháp luật theo hướng bám sát thực tiễn cuộc sống và đáp ứng yêu cầu quản lý
nhà nước, quản lý xã hội trong từng giai đoạn, địa bàn, đối tượng cụ thể. Tập trung
vào một số lĩnh vực pháp luật thiết yếu quan trọng phục vụ nhiệm vụ chính trị của
các ngành, địa phương và đời sống thiết thực của Nhân dân. Đổi mới, đa dạng hóa
hình thức, cách thức phổ biến, giáo dục pháp luật thực sự hấp dẫn, cuốn hút đảm bảo
phù hợp với nhu cầu xã hội và từng nhóm đối tượng. Tăng cường ứng dụng công
nghệ thông tin trong công tác phổ biên giáo dục pháp luật, tập trung phổ biến giáo
6

10. lOMoAR cPSD|15210551
dục pháp luật trên trang thông tin điện tử và thiết bị di động; thi tìm hiểu pháp luật,
tập huấn pháp luật trực tuyến.
Ba là, tổ chức triển khai công tác phổ biến giáo dục pháp luật toàn diện, rộng
khắp, hướng mạnh về cơ sở, phù hợp với đối tượng, địa bàn cụ thể gắn với việc xây
dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật
7

11. lOMoAR cPSD|15210551
Chương 2: Vấn đề giáo dục hiệu quả ý thức pháp luật
Như chúng ta đã biết, pháp luật đóng vai trò rất quan trọng nhằm đảm bảo thiết
lập trật tự một xã hội an toàn văn minh và tốt đẹp, đảm bảo cho mọi hoạt động đời
sống người dân. Để phát huy được hiệu quả của pháp luật thì ý thức pháp luật của
người dân chính là nhân tố quan tọng hàng đầu. Hiện nay, việc người dân thể hiện ý
thức pháp luật của mình có nhiều bước chuyển biến tích cực, đáp ứng nhu cầu của
đời sống hiện nay, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những bất cập hạn chế qua những hành
vi của người dân mà nhu cầu phải có những giải pháp cụ thể để có thể giải quyết
được vấn đề này.
Thực hiện pháp luật chịu ảnh hưởng của ý thức pháp luật. Ý thức pháp luật tốt
giúp chủ thể thực hiện đúng và nghiêm pháp luật. Các chủ thể thực hiện đúng,
nghiêm pháp luật sẽ giúp tạo nên ý thức pháp luật tốt cho các chủ thể khác.
1. Ý thức pháp luật là gì?
1.1 Khái niệm ý thức pháp luật
Ý thức pháp luật là tổng thể những học thuyết, tư tưởng, quan điểm, quan niệm,
thái độ, tình cảm của con người đối với pháp luật và các hiện tượng pháp lý khác,
thể hiện mối quan hệ giữa con người đối với pháp luật (pháp luật đã qua, pháp luật
hiện hành và pháp luật cần phải có) và sự đánh giả về mức độ công bằng, bình đẳng;
tính hợp pháp hay không hợp pháp... đổi với các hành vi, lợi ích hoặc quan hệ từ
thực tiễn đời sống pháp lý và xã hội.
Ý thức pháp luật gồm hai bộ phận là tâm lý pháp luật và hệ tư tưởng pháp luật:
Tâm lý pháp luật là tổng thể các trạng thái tâm lý của con người như tình cảm,
tâm trạng thói quen, xúc cảm đối với pháp luật của từng người, từng nhóm người
hoặc cả giai cấp dưới ảnh hưởng của pháp luật và sự tác động điều chỉnh của pháp
luật.
Hệ tư tưởng pháp luật là hệ thống những tư tưởng, những quan điểm, những
học thuyết pháp lý của một giai cấp đã được các nhà tư tưởng đại diện cho giai cấp
đó hệ thống hóa, khái quát nâng lên thành lý luận.
1.2 Đặc điểm ý thức pháp luật
Thứ nhất, ý thức pháp luật do tồn tại xã hội quy định nhưng luôn có tính độc
lập tương đối và có sự tác động trở lại tồn tai xã hội.Ý thức pháp luật thường lạc hậu
hơn so với tồn tại xã hội. Mặc dù lệ thuộc rất nhiều vào tồn tại xã hội và chịu sự quy
định của nó nhưng vẫn có tính độc lập tương đối. Phản ánh tồn tại xã hội của một
thời đại nào đó, song nó cũng kế thừa những yếu tố nhất định thuộc về ý thức pháp
8

12. lOMoAR cPSD|15210551
luật của thời đại trước đó. Tuy nhiên sự kế thừa đó có thể là tiêu cực hoặc tích cực.
Bên cạnh đó, ý thức pháp luật tác động trở lại đối với tồn tại xã hội, với ý thức chính
trị, đạo đức và các yếu tố thuộc thượng tầng kiến trúc pháp lý như nhà nước và pháp
luật.
Thứ hai, ý thức pháp luật mang tính giai cấp: Mỗi quốc gia chỉ có một hệ thống
pháp luật nhưng tồn tại một số hình thái ý thức pháp luật. Có ý thức pháp luật của
giai cấp thống trị, có ý thức của giai cấp bị trị, ý thức pháp luật của các tầng lớp
trung gian. Nhờ nắm trong tay quyền lực nhà nước, giai cấp thống trị đã thông qua
nhà nước để thể hiện ý chí của mình một cách tập trung thống nhất và hợp pháp hóa
thành ý chí nhà nước.
2. Thực trạng ý thức pháp luật của người dân hiện nay
Ưu điểm: Những năm gần đây, công tác phổ biến giáo dục pháp luật ở nước ta
đã được Đảng và Nhà nước quan tâm chú trọng nhiều hơn. Những hoạt động của các
cấp các ngành trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật đã góp phần nâng cao ý
thức pháp luật của người dân, hầu hết người dân đã nắm rõ được tầm quan trong của
pháp luật trong đời sống từ đó mà nhìn nhận đúng và tự giác hơn trong việc chấp
hành pháp luật mà nhà nước đề ra.
Hiện nay trong các hoạt động của pháp luật, ý thức của người dân Việt Nam đã
nâng lên. Sự hiểu biết về pháp luật của nhân dân đã biểu hiện rõ nét, nhân dân ý thức
được trách nhiệm, quyền hạn của mình đối với nhà nước thông qua pháp luật do đó
họ tích cực tham gia vào các hoạt động quản lí nhà nước, giám sát các hoạt động của
cơ quan nhà nước để thực hiện quyền lợi hợp pháp của mình.
Trong những năm qua, người dân đã tích cực tham gia đóng góp các ý kiến cho
các văn bản pháp luật, những ý kiến đó được đánh giá cao và có tính thực tiễn. Có
những ý kiến cũng đã được các cơ quan có thẩm quyền ghi nhận để xem xét, nghiên
cứu và bổ sung thêm. Như vậy, do nhận thức đúng trách nhiệm của mình trong các
vấn đề quan trọng của đất nước cho nên người dân ngày càng quan tâm đến pháp
luật; tự giác học hỏi và nghiên cứu nhằm hoàn hiện nhận thức đúng đắn nhất đưa ra
những quan điêm sáng suốt và có giá trị.
Trong hoạt động thực hiện và tổ chức thực hiện pháp luật hiện nay cũng có
nhiều bước chuyển biến tích cực, người dân Việt Nam đã chủ động tích cực, đã tôn
trọng và thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật. Trong các cơ quan nhà
nước, các tổ chức, số cán bộ vi phạm pháp luật trong khi thi hành công vụ đã giảm,
thực trạng tham nhũng, sách nhiễu trong công việc đang được đẩy lùi, các cán bộ
công chức đã ngày càng chứng tỏ sự minh bạch công khai trong công việc của mình.
9

13. lOMoAR cPSD|15210551
Ý thức trong thực hiện pháp luật của các tầng lớp nhân dân cũng được cải thiện
rõ rệt. Người dân trở nên có nhận thức tốt về các vấn đề của đời sống xã hội coi
trọng tính mạng, nhân phẩm và tài sản của nhau. Nhân dân đã nghiêm chỉnh, tự giác
trong việc chấp hành pháp luật. Các tranh chấp trong xã hội nay đã giảm bớt đi sự
căng thẳng vì mọi người có ý thức điều hòa những mâu thuẫn không đáng có.
Bên cạnh đó, ý thức bảo vệ pháp luật hiện nay cũng đã được quan tâm. Xuất
hiện trong cuộc sống của chúng ta nhiều tấm gương về người tốt, việc tốt trong thực
hiện pháp luật, họ đã nâng cao tinh thần trách nhiệm của mình trong việc bảo đảm
trật tự, an toàn xã hội, trở thành những tấm gương sáng trong việc giúp cho các cơ
quan chức năng thi hành công vụ, trong việc bắt giữ tội phạm, tố giác những hành
vi của những người người thực hiện hành vi trái pháp luật. Như vậy có thể nói rằng
đã có nhiều bước chuyển biến đáng mừng trong tư tưởng tình cảm của người dân đối
với việc chấp hành pháp luật.
Hạn chế: Bên cạnh những mặt tích cực về ý thức pháp luật của người dân hiện
nay thì vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế nhất định ảnh hưởng không nhỏ đến đời
sống của toàn xã hội. Có thể nhận thấy những sự hạn chế như sau:
Hiện nay, ý thức pháp luật của một bộ phận người dân vẫn còn thấp. Họ chưa
tôn trọng pháp luật, thái độ thờ ơ và lẩn tránh các quy định của pháp luật vẫn còn
xảy ra nhiều, sự tùy tiện trong việc chấp hành kỉ luật lao động, sinh hoạt và làm việc.
Nguyên nhân của vấn đề trên chính là do nhân dân Việt Nam vẫn còn chiếm tỉ lệ lớn
trong các ngành nông nghiệp, quanh năm chú trọng đến sản xuất, chăn nuôi, người
dân sống và thực hiện trách nhiệm của mình bằng các phong tục, tập quán từ lâu đời
do đó ý thức vẫn còn thấp trong hiểu biết và chấp hành pháp luật
Những cuộc chiến tranh liên miên, khốc liệt trong lịch sử Việt Nam đã làm ý
thức ý bị gắn kết, người dân dẫu rằng thể hiện ý thức, trách nhiệm của mình tuy nhên
vẫn dẫn đến thói quen là cấp trên thì ra lệnh, thiếu dân chủ, cấp dưới thì đợi mệnh
lệnh, chỉ thị của cấp trên nên người dân thiếu sự chủ động và sáng tạo. Có đôi khi, ý
thức của cá nhân còn bị hòa nhập vào ý thức tập thể, cộng đồng nên người dân không
bộc lộ được rõ ràng nhân cách, lối sống của mình.
Ý thức pháp luật trong mỗi người dân vẫn còn chậm được nâng cao do những
thói quen truyền thống. Những thói quen như “ bất tuân pháp luật”, nhiêu người cố
tìm mọi cách để lách luật, tìm ra những kẽ hở và hạn chế của pháp luật để thực hiện
hành vi vi phạm nhằm đạt được mục đích.
“Lách luật” xảy ra rất nhiều trong hoạt động giao thông hiện nay, có thể thấy
rõ tình trạng một số người dân tham gia giao thông trên đường bằng xe máy chỉ chấp
hành việc đội mũ bảo hiểm khi nhìn thấy cảnh sát giao thông hoặc khi nhìn thấy
10

14. lOMoAR cPSD|15210551
cảnh sát giao thông từ xa sẽ đi vào đường tránh khác để không bị bắt khi biết mình
đã vi phạm.
Tình trạng phổ biến của người dân hiện nay là chưa có thói quen giải quyết các
tranh chấp mâu thuẫn bằng con đương tư pháp, tâm lý e ngại ra tòa, thái độ thiếu
thiện cảm, bất cần với người đại diện chính quyền vẫn thường xuyên xảy ra dẫn đến
các mâu thuẫn trong đời sống của người dân không những không được gải quyết mà
ngày càng nghiêm trọng hơn.
Một thực tế đáng buồn hiện nay là tình trạng người dân thờ ơ, vô trách nhiệm
với những hành vi trái pháp luật. Cụ thể trong đời sống hiện nay những vụ đua xe
hay những vụ đánh đập tấn công của những đối tượng trong cuộc, người dân nhìn
thấy thay vì ngăn cản, tố giác thì họ lại đứng cổ vũ, hô hào hay đứng xem với một
thái độ bình thản. Điều này cũng đã chứng tỏ phần nào thực trạng ý thức pháp luật
của người dân hiện nay.
Đến nay, trình độ dân trí của người dân vẫn còn thấp, sự chênh lệch giữa các
vùng miền, ở một số nơi thì người dân đã có kiến thức về pháp luật nhưng một số
nơi thì pháp luật còn là một điều gì đó xa vời, không gắn với thực tiễn cuộc sống, họ
thờ ờ trước pháp luật và vì lợi ích trước mắt của cá nhân mà có nhiều hành động trái
với pháp luật ảnh hưởng tới hoạt động của con người.
Thái độ coi thường pháp luật trong nhân dân ngày càng phản ánh rõ nét dẫn
đến những hành vi trái với quy định của pháp luật. Hiện nay diễn biến về tội phạm
hình sự ngày càng gia tăng, nhiều vụ án giết người cướp tài sản do người dân gây ra
với mức độ nghiêm trọng thường xuyên xảy ra.
Tệ nạn ma túy, mại dâm, bài bạc diễn ra khắp mọi nơi. Theo chánh án TANDTC
Nguyễn Hòa Bình cho biết trong năm 2013 đã giải quyết 271.100 vụ trong tổng số
365.650 vụ án đã thụ lý, tăng trên 30.000 vụ so với năm 2013 (báo dân trí). Hiện
nay, nhiều hinh thức vi phạm pháp luật mới xuất hiện như thời gian gần đây, trên
địa bàn thành phố Hà Nội đã xảy ra tình trạng đánh bài qua internet, từ địa điểm Hà
Nội đã bao trùm ra toàn quốc và xuyên quốc gia gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng.
Đặc biệt đáng lưu ý là ý thức pháp luật của tầng lớp thanh thiếu niên luôn chiếm
tỉ lệ lớn. Theo số liệu thống kê trong báo tiền phong onlie, số đối tượng vi phạm
pháp luật trong lứa tuổi thanh thiếu niên luôn chiếm trên 70% tổng số mà không ít
là học sinh, sinh viên. Tình trạng thanh niên giết người cướp tài sản, sử dụng các
chất kinh thích như ma túy đang trở thành vấn nạn trong đời sống hiện nay.
Trong những năm gần đây, một vấn đề bất cập đáng lưu ý là ý thức pháp luật
của một bộ phận cán bộ, công nhân viên chức ngày càng giảm sút, thực trạng biến
chất thoái hóa trong khi thực hiện công vụ ở đội ngũ cán bộ công chức vẫn còn tại,
để lại cho người dân nhiều bức xúc về thái độ ứng xử của các cán bộ công chức coi
11

15. lOMoAR cPSD|15210551
người dân là kẻ dưới, người dân chịu sự ban ơn nên họ đã hạch sách, nhũng nhiễu
và vòi vĩnh để vụ lợi, đặc biệt tệ nạn tham ô, tham nhũng trong một bộ phận cán bộ
công chức vẫn tiếp tục diễn ra với mức độ nghiêm trọng. Theo báo pháp luật ra ngày
16 -11- 2013 được biết: ngày 18/11, TAND thành phố Hồ Chí Minh đã tuyên án vụ
tham ô và cố ý làm trái tại công ty cho thuê Tài chính II. Hai bị cáo tham ô là Vũ
Quốc Hảo – nguyên tổng giám đốc công ty cho thuê Tài Chính II và bị cáo Đặng
Văn Hai – nguyên chủ tích HĐTV công ty TNHH xây dựng Quang Vinh đã chiếm
đoạt được hơn hàng trăm tỉ đồng bằng việc hưởng lợi từ những hợp đồng kinh tế đã
kí.
Ý thức của người dân ở vùng sâu vùng xa vùng dân tộc thiểu số còn thực sự
thấp. Tình hình tội phạm ở khu vực này ngày càng diễn bến phức tạp, xuất hiện nhiều
dưới dạng xuyên quốc gia mà người dân cũng bị lôi vào vòng xoáy ở đó. Những vụ
án xảy ra vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc miền núi là hiện tượng buôn bán ma túy,
gỗ lậu. Một vụ án xuyên biên giới được biết đến gần đây là đầu tháng 3/ 2013, Bộ
chỉ huy biên phòng tỉnh Điện Biên và lực lượng an ninh nước bạn Lào đã chặt đứt
một trong những mắt xích quan trọng trong đường dây vận chuyển ma túy xuyên
quốc gia do một số đối tượng người Việt Nam và Lào cầm đầu, thu giữ được lượng
lớn bánh hêroin tang vật.
Như vậy có thể thấy rằng, trong đời sống hiện nay, ý thức pháp luật đã được
người dân quan tâm và nghiêm chỉnh chấp hành tuy nhiên sự tồn tại của những mặt
tiêu cực nêu trên đã gây không ít những khó khăn cho việc đưa pháp luật thực sự đi
vào đời sống. Để nâng cao hơn nữa ý thức pháp luật của người dân thì các cơ quan
có chức năng thẩm quyền cần có những giải pháp cụ thể để giải quyết những mặt
tiêu cực nêu trên.
3. Giải pháp khắc phục, nâng cao ý thức pháp luật
Các giải pháp ấy là:
Thứ nhất, xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật. Bảo đảm tính hoàn thiện và
đồng bộ của hệ thống pháp luật để đáp ứng tối đa nhu cầu điều chỉnh pháp luật ở
mỗi giai đoạn phát triển của đất nước. Ban hành đầy đủ các văn bản quy định chi tiết
và hướng dẫn thi hành trong những trường hợp cần thiết để kịp thời thực hiện các
văn bản pháp luật khi nhưng văn bản này có hiệu lực. Bảo đảm tính thống nhất của
hệ thống pháp luật quốc gia trong cả hệ thống cũng như trong từng bộ phận hợp
thành của hệ thống ở các cấp độ khác nhau. Hạn chế sự trùng lặp chồng chéo của
các quy phạm pháp luật trong mỗi bộ phận và trong các bộ phận khác nhau của hệ
thống pháp luật.
12

16. lOMoAR cPSD|15210551
Thứ hai, tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật cho công dân. Theo đó, cần
chú ý đến khả năng nhận thức, lĩnh hội những kiến thức, hiểu biết về pháp luật của
các tầng lớp dân cư, các loại đối tượng từ đó lựa chọn những phương pháp tuyên
truyền giáo dục phù hợp. Kích thích và phát triển tính tích cực pháp lý của công dân,
hình thành thái độ không khoan nhượng đối với những hành vi sai lệch vi phạm pháp
luật. Mở rộng công khai dân chủ các hoạt động của bộ máy nhà nước, thu hút nhân
dân tham gia đông đảo vào các dự án xây dựng luật. Đưa giảng dạy pháp luật vào
các trường THPT trên cả nước với nội dung phù hợp.
Thứ ba, tổ chức tốt việc thực hiện pháp luật. Thường xuyên rà soát, tổng kết và
đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật để xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật
phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Đẩy mạnh kiểm tra, giám sát việc thi hành
pháp luật đặc biệt là hoạt động áp dụng pháp luật để kịp thời phát hiện và khắc phục
những khiếm khuyết, yếu kém của hoạt động này, xử lí những chủ thể cố ý áp dụng
pháp luật không đúng, không phù hợp với mục đích đặt ra.Tăng cường tính gương
mẫu của Đảng viên và tổ chức của Đảng trong việc thi hành pháp luật để mọi tầng
lớp quần chúng noi theo.
Ngoài ra, cần phải nâng cao chất lượng và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ công
chức nhà nước. Tiến hành công tác kiểm tra, giám sát và xử lí nghiêm minh hành vi
vi phạm pháp luật đồng thời phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng
đối với công tác phổ biến tuyên truyền và giáo dục pháp luật cho tầng lớp nhân dân.
13

17. lOMoAR cPSD|15210551
Chương 3: Liên hệ thực tiễn vấn đề giáo dục ý thức
pháp luật
1. Giáo dục ý thức pháp luật trong sinh viên trường Đại học Bách
khoa Hà Nội
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội hằng năm tuyển sinh hang nghìn sinh viên,
đào tạo nhiều cấp trình độ với nhiều ngành, nghề khác nhau. Đến nay quy mô đào
tạo của trường là trên 30.000 sinh viên, gồm sinh viên chính quy, nghiên cứu,…từ
các tỉnh thành. Đây cũng là khó khăn cho Nhà trường trong công tác giáo dục pháp
luật và nâng cao ý thức pháp luật cho sinh viên.
Trong quá trình đào tạo, Nhà trường đưa vào chương trình đào tạo học phần
Pháp luật Đại cương, giúp sinh viên toàn trường có kiến thức tổng quan, cơ bản về
pháp luật. Ngoài ra mỗi kỳ đều có các bài kiểm tra pháp luật trong mục điểm rèn
luyện nhằm giáo dục tìm hiểu pháp luật qua từng kỳ học.
Những năm qua, ý thức pháp luật của sinh viên đã được nâng cao, sinh viên
của Trường đã được nâng cao về hiểu biết pháp luật và thực hiện pháp luật, song vẫn
còn có nội dung sinh viên chưa nắm chắc, chưa hiểu sâu, hiểu không đầy đủ và hạn
hẹp. Vẫn còn hiện tượng sinh viên vi phạm kỷ luật của nhà trường như giả minh
chứng điểm rèn luyên, học hộ thi hộ… và vi phạm pháp luật ngoài xã hội như: vi
phạm luật giao thông, vượt đèn đỏ … bị xử phạt hành chính. Điều đó cho thấy ý thức
pháp luật và kiến thức pháp luật của một bộ phận sinh viên còn thấp, phần nào ảnh
hưởng đến chất lượng đào tạo, văn hóa học đường và nhân cách, đạo đức, tương lai
của các bạn.
Ý thức pháp luật là một bộ phận của ý thức xã hội, chịu sự quy định của tồn tại
xã hội trong đó có đời sống pháp luật. Như mọi hình thái ý thức xã hội khác, ý thức
pháp luật có sự tác động trở lại đối với tồn tại xã hội và có vai trò to lớn đối với đời
sống pháp luật của xã hội. Nâng cao ý thức pháp luật cho sinh viên là một vấn đề
quan trọng quyết định đến việc thực hiện thành công nhiệm vụ quản lí nhà nước
bằng pháp luật, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn
hiện nay. Đặc biệt sinh viên là người chủ tương lai của đất nước, là nguồn nhân lực
chính trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bởi vậy, đòi hỏi các
sinh viên phải có ý thức pháp luật cao, là động lực chính, góp phần giữ gìn trật tự,
kỷ cương của đất nước và góp phần vào việc xây dựng xã hội công bằng, dân chủ
văn minh.
14

18. lOMoAR cPSD|15210551
2. Giáo dục ý thức pháp luật của người dân trong dịch Covid-19
Trong đại dịch Covid-19, các cơ quan nhà nhước đã ban hành các Chỉ thị về
giãn cách xã hội, về tăng cường công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt
động tư pháp trong xử lý tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-
19… Đây là một động thái tích cực nhằm nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật làm
nền tảng khống chế đại dịch toàn cầu.
Tuy nhiên, có những bệnh nhân gian dối trong khai báo ý tế, không hợp tác
kiểm tra y tế và có hành vi chống người thi hành công vụ. Như bệnh nhân thứ 34 nữ
doanh nhân Bình Thuận được gọi là “ca siêu lây nhiễm” vì sự gian dối khai báo y tế
và mối quan hệ giao lưu rộng khắp sau khi từ nước ngoài trở về, đã liên lụy nhiều
người và phiền hà nhiều tổ chức. Hay đối tượng Vũ Thị Thu Vân ở Hải Phòng đã bị
khởi tố về hành vi chống người thi hành công vụ, vì không hợp tác kiểm tra y tế, giật
khẩu trang và tát công an khu vực tại chung cư Đổng Quốc Bình. Gần đây nhất,
Bệnh nhân 1342 (BN1342) - nam tiếp viên hàng không của Vietnam Airlines vi
phạm các quy định phòng dịch khi thực hiện cách ly tập trung, cũng như không tuân
thủ quy định phòng dịch khi cách ly tại nhà khiến mình mắc COVID-19 và làm lây
lan thêm cho một người khác và bị khởi tố. Tất cả là do thiếu kiến thức pháp luật.
Người Việt Nam xưa nay rất ít quan tâm đến pháp luật. Phần lớn chỉ nghĩ đến
pháp luật khi cần tranh giành hoặc kiện tụng. Ngay cả Luật phòng chống bệnh truyền
nhiễm được Quốc hội thông qua từ năm 2007, nhưng đến nay vẫn không mấy ai thấu
đáo để tuân thủ mạch lạc.
15

19. lOMoAR cPSD|15210551
KẾT LUẬN
Vai trò của hoạt động tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật đối với việc xây
dựng, nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân có ý nghĩa vô cùng quan trọng, đặc
biệt trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong
tình hình mới. Công tác phổ biến giáo dục pháp luật ngày càng khẳng định được vị
trí, vai trò của mình và được coi là bộ phận trung tâm trong hệ thống giáo dục chính
trị, tư tưởng đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam. Với
nhiều chính sách, chủ trương, đường lối đổi mới của Đảng và nhà nước cũng như sự
quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp, các ngành từ trung ương xuống địa phương
công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật ngày càng phát triển mạnh mẽ đạt
được nhiều thành tựu đáng khích lệ. Những kết quả mà công tác phổ biến giáo dục
pháp luật đạt được đã tạo ra sự chuyển biến rõ rệt đối với ý thức pháp luật của cán
bộ, nhân dân : hiểu biết về tri thức pháp luật, thái độ tôn trọng và tuân thủ pháp luật
ngày càng cao. Tỷ lệ vi phạm pháp luật trong nhiều lĩnh vực đời sống xã hội giảm
đáng kể. Tuy nhiên, để tiếp tục phát huy vai trò này thì chúng ta phải tiến hành đồng
bộ nhiều giải pháp chủ yếu để đẩy mạnh, nâng cao chất lượng của công tác phổ biến
giáo dục pháp luật từ đó nhằm hoàn thiện, nâng cao ý thức pháp luật cho nhân dân
đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới hiện nay.
16

20. lOMoAR cPSD|15210551
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Tư pháp (2009), "Hướng dẫn nghiệp vụ Phổ biến giáo dục pháp luật"
2. www.moj.gov.vn
3. www.dangcongsan.gov.vn
4. https://luatminhkhue.vn/giao-duc-phap-luat-la-gi---noi-dung--hinh-thuc--
muc-dich-cua-giao-duc-phap-luat.aspx
17