Bài giảng Y4, DHYD TPHCM

1. VIÊM CẦU THẬN CẤP
Bs. Trần Nguyễn Như Uyên

2. VIÊM CẦU THẬN CẤP
Mục tiêu:
• Định nghĩa
• Nguyên nhân
• Triệu chứng LS, CLS của VCTC hậu nhiễm liên
cầu trùng
• Chẩn đoán được VCTC do liên cầu ở trẻ em
• Nguyên tắc điều trị VCTC hậu nhiễm liên cầu
• Cách phòng ngừa VCTC hậu nhiễm LC

3. VIÊM CẦU THẬN CẤP
Định nghĩa: là một hội chứng lâm sàng:
• Phù
• Tiểu ít
• Tiểu máu
• Tiểu đạm
• Cao huyết áp
• Đôi khi có tăng urê huyết

4. VIÊM CẦU THẬN CẤP
Nguyên nhân:
• Nhiễm trùng:
- Hậu nhiễm liên cầu trùng
- Các loại vi trùng, siêu vi trùng khác:
+Vi trùng:thương hàn,giang mai,viêm phổi
phế cầu, nhiễm trùng huyết, viêm nội tâm
mạc nhiễm khuẩn,viêm thận do shunt…
+Siêu vi: VGSVB, quai bị,sởi, thủy đậu…
+KST: sốt rét, bệnh toxoplasma

5. Vieâm caàu thaän haäu nhieãm
Filariasis
Trypanasomiasis
ToxoplasmosisScrub typhus
MalariaCoccidioides immitis
KSTNAÁM vaø RICKETTSIA
Varicella zosterSyphilis
MumpsSalmonella typhi
MeaslesLeptospirosis
Epstein-Barr virusStaphylococcus aureus
CytomegalovirusStreptococcus viridans
Hepatitis B
Sieâu viVi truøng
Group A β-hemolytic streptococci

6. VIÊM CẦU THẬN CẤP
Nguyên nhân:
• Bệnh hệ thống: lupus, Henoch Schonlein,
Goodpasture…
• Bệnh cầu thận tiên phát: viêm cầu thận
tăng sinh màng, bệnh Berger
• Các nguyên nhân khác: Hc Guillain-Barre,
bệnh huyết thanh, sau chích ngừa DTC…

8. VIÊM CẦU THẬN CẤP
Xét nghiệm cận lâm sàng:
• Nước tiểu: có hồng cầu, tiểu đạm ít dưới
ngưỡng thận hư, tiểu máu từ cầu thận (soi
nước tiểu tìm HC dysmorphic,tìm trụ HC)
• Xét nghiệm tìm bằng chứng nhiễm liên
cầu

9. 9

10. 10

11. 11

12. 12

13. 13

14. 14

15. 15

16. 16

17. 17

18. VIÊM CẦU THẬN CẤP HẬU
NHIỄM LIÊN CẦU
-Nguyên nhân:
Xảy ra sau nhiễm liên cầu ß tan huyết nhóm
A dòng độc thận M type:
1,2,4,12,18,25,49,55,57 và 60.
Nơi nhiễm : ở da hay viêm họng do liên cầu
- Cơ chế: là bệnh lý miễn dịch

19. Beänh caàu thaän qua trung gian mieãn dòch:
Vieâm

20. Beänh caàu thaän qua trung gian mieãn dòch:
Vieâm
Yeát toá taùc ñoäng teá baøo
Ñaùp öùng
Taêng sinh Xô hoùa
TGF-βPDGF
Caùc teá baøo caàu thaän:
noäi moâ
trung moâ
teá baøo chaân giaû
BC ña nhaân
Ñaïi thöïc baøo

21. Caùc tieâu chuaån cuûa beänh caên
nhieãm truøng
• Coù moái töông quan thôøi gian vôùi moät beänh
• Taùc nhaân ñaëc hieäu ñöôïc phaân laäp
• Ñaùp öùng huyeát thanh hoïc ñöôïc xaùc ñònh baèng
hieäu giaù khaùng theå taêng
• Xaùc ñònh khaùng nguyeân hoaëc khaùng theå trong caàu
thaän
• Khoâng coøn hình aûnh beänh hoïc khi loaïi tröø taùc
nhaân gaây nhieãm
• Hình aûnh beänh hoïc coù theå taùi taïo ôû ñoäng vaät thí
nghieäm

22. Streptococcus β tan huyeát nhoùm A coù 2 protein
khaùc bieät veà khaùng nguyeân M vaø T trong phaàn
ngoaøi cuûa thaønh teá baøo ñöôïc duøng ñeå phaân loaïi
Voû boïc: hyaluronic acid
Protein thaønh teá baøo: M,T,R
Group carbohydrates
Mucopeptide
Maøng nguyeân sinh chaát
Pili

23. “Nephritogenic” Streptococci
Nhoùm-M Loaïi-T Vieâm haàu hoïng Vieâm da muû
1 1 +
2 8/25/Imp 19 +
3 +
4 +
12 12 +
25 +
49 14/49 + +
55 8/25/Imp 19 + / - +
57 8/25/Imp 19 + / - +
60 4 + / - +

24. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
• Tuổi đỉnh điểm là trước khi đi học và đầu
những năm đi học
• < 5 % ở trẻ dưới 2 tuổi
• 5-10 % ở người lớn trên 40 tuổi

25. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
• Tỉ lệ tấn công chung của chủng hướng
thận khoảng 15 %
• Nguy cơ sau viêm da mủ do streptococci
nhóm 49 khoảng 25 %

26. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
• Phù : đột ngột, phù nhẹ kín đáo, phù mặt,
có thể phù toàn thân
• Tiểu ít
• Tiểu đỏ đại thể (30-50%)
• Cao huyết áp (50-90%): HA cao có thể
dẫn đến biến chứng tim mạch (suy tim,phù
phổi cấp), hoặc bệnh não do cao HA

27. Tieåu maùu ñaïi theå 25-33%
Quaù taûi theå tích
Phuø 85%
Cao huyeát aùp 60-80%
Sung huyeát tuaàn hoøan 20%
Caùc trieäu chöùng TKTU 10%
STC phaûi loïc thaän <1%
Taàn suaát caùc bieåu hieän laâm saøng VCTC
(Nissenson et al, 1979)

28. CHẨN ĐOÁN VCTC HẬU NHIỄM
LIÊN CẦU
Tìm bằng chứng nhiễm liên cầu:
• Tiền sử có bị viêm họng, viêm da trước đó
2-3 tuần
• Phết họng hay da có liên cầu trùng
• XN máu tìm kháng thể kháng liên cầu:
ASO, anti DNAse B
• Định lượng bổ thể: C3 giảm, trở lại bình
thường sau 8 tuần, C4 bình thường

29. Ñaùp öùng huyeát thanh hoïc vôùi caùc
khaùng nguyeân Streptococcus
Khaùng theå
Vò trí nhieãm truøng
V. haàu hoïng V.da muû
Anti-streptolysin O + ±
Anti-DNAase B + +
Anti-NADase + ±
Anti-hyaluronidase + +
Anti-streptokinase ± ±

30. CHẨN ĐOÁN VCTC HẬU
NHIỄM LIÊN CẦU
• Diễn tiến:
-Trong vòng 1-2 tuần: hết phù, tiểu nhiều,
HA về bình thường, ure, creatinin máu
giảm
-Tiểu máu đại thể hết trong 2-3 tuần
- C3 bình thường sau 6-8 tuần
-Tiểu đạm hết trong vòng 3-6 tháng
- Tiểu máu vi thể hết trong vòng 1 năm

31. Caùc chæ ñònh sinh thieát
thaän cuûa moät beänh nhaân
vieâm caàu thaän caáp laø gì ?

32. Caùc chæ ñònh sinh thieát thaän
1. Khoâng coù baèng chöùng nhieãm
Streptococcus tröôùc
2. Boå theå huyeát thanh bình thöôøng
3. Baèng chöùng cuûa beänh heä thoáng
4. Tieán trieån nhanh
5. Chaäm lui beänh

33. ĐIỀU TRỊ
Nguyên tắc điều trị:
• Chưa có điều trị đặc hiệu cho VCTC hậu
nhiễm liên cầu
• Chủ yếu là điều trị hạ áp phòng không để
biến chứng xảy ra
• Ăn lạt trong giai đoạn cấp
• Kháng sinh: PNC V hay Erythromycin để
diệt các liên cầu còn sót lại

34. Xöû trí vieâm caàu thaän caáp
Quaù taûi dòch
Haïn cheá muoái vaø dòch
Lôïi tieåu quai
Cao huyeát aùp
Thuoác öùc cheá keânh calcium
Thuoác öùc cheá men chuyeån

35. Xöû trí vieâm caàu thaän caáp
Taêng Kai maùu
Haïn cheá K trong thöùc aên
Chaát trao ñoåi ion
Caùc thuoác caáp cöùu
Loïc thaän
Nhieãm ñoäc ureâ maùu
Haïn cheá chaát ñaïm
Loïc thaän

36. Tieân löôïng laâu daøi vieâm caàu thaän caáp
haäu nhieãm Streptococcus
Nghieân cöùu Theo doõi(naêm) ABN (%) STM
Perlman et al, 1965 10 (dòch) 18.3 0/61
Travis et al, 1973 2-5 (ca leû) 19.6 1/54
Baldwin et al, 1974, 1980 2-17 (ca leû) 60.0 6/176
Lien et al, 1979 2-14 (ca leû) 26.3 0/57
Potter et al, 1978, 1982 12-17 (dòch vaø
ca leû)
8.8 1/534
Rodriguez-Iturbe et al,
1976, 1981
11-12 (dòch) 12.6 1/71
Pinto et al, 2001 2 (dòch) 42.0 20/67

37. PHÒNG BỆNH
Phòng bệnh: phòng bệnh bằng cách đừng
để nhiễm liên cầu:
• Vệ sinh tốt: nâng mức sống,kinh tế, y tế
,văn hóa, cải thiện môi trường sống
• Nâng cao thể trạng
• Điều trị viêm họng, viêm da sớm bằng KS

38. PHÒNG BỆNH
• Trẻ bị VCTC cần được theo dõi tại cơ sở y
tế để phòng ngừa và điều trị biến chứng
cấp và lâu dài