The goal of community-based health and first aid (CBHFA) is the creation of a healthy community. Growing a healthy community is a lifelong process, one that requires persistence and constant nurturing. Therefore, the CBHFA commitment is a long-term engagement.

1. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 1
Эрүүл мэндийн болон анхны түргэн тусламжийг
Нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх
(ЭМТТНИТҮ)
Идэвхижүүлэгчийн гарын авлага
2009 оны 3 дугаар сар
Нэгдүгээр дэвтэp .
Улаан загалмай,
Улаан хавирган сарны нийгэмлэгүүдийн олон улсын холбоо
……………………………………………………………………………………………...

2. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 2
Олон улсын холбооны Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны
Даян дэлхийд хийх нийгэмлэгүүдийн олон улсын холбоо
ажлын төлөвлөгөө /2006-2010/ Женев хот
2009 он
Ирэх хоѐр жилд тус холбооноос хийх ажил
дараах зорилго зорилтыг хангахад чиглэнэ.
Үүнд:
Манай зорилго
Зорилго 1: гамшгаас шалгаалах нас баралт,
гэмтэл бэртэл, үрдагаварыг бууруулах
Зорилго 2: Өвчин, олон нийтийг хамарсан
аюул ослын үр дагаварыг бууруулж, түүнээс
үүдэлтэй нас баралт, өвчнийг багасгах
Зорилго 3: Нутгийн иргэд, иргэний нийгэм
болон Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны
нийгэмлэгийн ажилтны аюул эрсдэл бүхий
нөхцөл байдалд ажиллах чадварыг
сайжруулах
Зорилго 4:
Үл тэвчих, ялгаварлан гадуурхах, нийгмийн Энэхүү баримт бичгийн эх болон орчуулгын
алагчлалыг үгүйсгэж, олон янз байдал, хүний хувийг бүхлээр нь болон хэсэгчилэн
сайхан чанарыг хүндэтгэн хүлээж авах үзэл арилжааны бус зорилгоор эх сурвалж дурьдан
санааг дэлгэрүүлнэ ашиглаж болно. Ашигласан тухай санал
гомдлоо тус Олон улсын холбоонд ирүүлбэл
туйлаас талархууштай.
Манай баримтлах тэргүүлэх
чиглэл Бүх гэрэл зургийн зохиогчийн эрхийг тус
Олон улсын холбоо эзэмшинэ
Гамшиг болон олон нийтийн эрүүл мэндэд
заналхийлсэн аюул осолтой тэмцэх орон 2009 он
нутгийнь бүс нутгийн болон олон улсын Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны
чадавхийг сайжруулах нийгэмлэгүүдийн
Олон улсын холбоо
Аюул эрсдэлд өртөмтхий нутаг оронд
иргэдийн эрүүл мэндийг хамгаалах, өвчин Швейцар улс
тахалаас урьдчилан сэргийлэх, гамшгийн СН-1211 Женев хот 19
эрсдлийг бууруулах Шуудангийн хайрцаг 372
ДОХ-ын эсрэг тэмцэх хөтөлбөр, сурталчилгаа Утас: +41 22 730 4222
таниулгын ажлыг эрс эрчимжүүлэх Факс: +41 22 733 0395
Гамшгийн эрсдлийг бууруулах талаар Цахим шуудан: secreteriat@ifrc.org
ажиллахдаа хүмүүнлэгийн талд ялангуяа үл Цахим хуудас: http://www.ifrc.org
мэвчих, гутаан доромжлох болон алагчлахын
эсрэг тэмцэхэд онцгой анхаарна Орчуулсан: Я.Очирсүх, Л.Баттөр
……………………………………………………………………………………………...

3. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 3
Эрүүл мэндийн болон анхны түргэн тусламжийг
Нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
Идэвхижүүлэгчийн гарын авлага
Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны нийгэмлэгүүдийн
Олон улсын холбоо
……………………………………………………………………………………………...

4. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 4
Өмнөх үг
Эрүүл мэндийн болон анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн
үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ) тухай
Эрүүл мэндийн болон анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн
үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)-ийн зорилго нь нутгийн хүн зоноо эрүүл чийрэг болгоход
оршино.
Хүн амын эрүүл мэндийг сахин хамгаалах нь бүхий л амьдралын үйл бөгөөд
байнгын анхаарал халамж шаардана.
Тиймээс, эрүүл мэндийн болон анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд
түшиглэн үзүүлэх нь нэгэн насны үйл хэрэг мөн.
ЭМТТНИТҮ нь Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны нийгэмлэгийн сайн
дурынхны өөрийн нутгийнхны дунд өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүл мэндийн
сахин хамгаалах, анхны тусламж үзүүлэх,аюул гамшигт бэлэн байж, тохиосон үед
нь зохих арга хэмжээ авах зэргээр нутгийн иргэдэд түшиглэсэн нэгдсэн арга
ажиллагаа юм. Энэ үйл явцын гол цөмд нутгийн иргэд байна.
ЭМТТНИТҮ нь нутгийн иргэдийн дунд санал солилцохоос эхэлнэ. Ийнхүү санал
солилцон хэлэлцэж, хамгийн чухал гэсэн асуудал, тэргүүлэх чиглэлээ тодорхойлж,
тэдгээрийг шийдэх тодорхой шийдэл, арга хэмжээг төлөвлөнө. Нэг нутгийнхан ийн
нүүр нүүрээ харж байгаад харилцан мэдээлэл солилцон туршлагаа хуваалцаж,
харилцан хүндэтгэлтэйгээр нийтэд тулгамдсан амин асуудлаа ач холбогдлоор нь
ангилж, боломж бололцоог эрэлхийлэн олсноор нийтийн асуудлаа шийдэх
шийдлэх олох учиртай.
Нутгийн иргэдийн ийм хэлэцүүлэг цаг хугацааны хувьд янз бүр болно. Үүний
эхлэлийн цэг нь Улаан загалмайн, Улаан хавирган сарын нийгэмлэгийн салбар
зөвлөл, сайн дурынхантай нутгийн иргэд он удаан жилийн танил байх нь элбэг.
Ийнхүү яриа хэлэлцүүлгийн дүнд нутгийн иргэд болон сайн дурынхны ажил
гүйцэтгэх чадвар чанасаа сайжирснаар дээшилснээр тухайн нутгийнхны үйл
хөдлөлд өөрчлөлт орон хөгжиж болно.
Олон орны сайн дурынхан ажиллаж байгаа тухайн орон нутагтаа өөрөө амьдран
суух нь элбэг. Ингэж тухайн орон нутагт суугаа сайн дурынхан нутгийнхны өмнө
тулгарч байгаа гол асуудлыг олж тодорхойлох, түүнийг шийдэхэд нь туслаж чадна.
ЭМТТНИТҮ нь энгийн үед нэг нутгийнхныг эрүүл энх амар жимэр амьдрах газар
болгохыг зорино. ЭМТТНИТҮ-д сайтар бэлтгэгдсэн сайн дурынхан бас гамшиг
осол тулгарсан үед шаардлагатай арга хэмжээг авахад туслах чадвартай байна.
Нутгийн иргэдэд суурилсан хөтөлбөрийн хувьд ЭМТТНИТҮ нь дараах чиглэлд
анхаарна. Үүнд:
 Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны сайн дурынхны чадвар
 Салбар зөвлөлүүдийн чадавхи
……………………………………………………………………………………………...

5. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 5
 Нутгийн иргэдийг осол гамшиг болоход бэлтгэлтэй байж, зохих арга хэмжээ
авах чадвар суулгах зэрэг багтана
ЭМТТНИТҮ нь эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж, үйлчилгээ үзүүлэхэд
нутгийн иргэдтэй хамтран ажиллахыг чухалчилна.
Тиймээс, ЭМТТНИТҮ ажиллагаа нь эрүүл мэндийн албан ѐсны байгууллага
нутгийн иргэд хоѐрын хаанаа яаж уулзуулах, хоорондын холбоог бэхжүүлэхэд нь
Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарын сайн дурынханд тодорхойлу өгч
байгаа юм.
ЭМТТНИТҮ ажиллагааг аль ч орон нутаг, бүлгийн онцлогт тааруулан тохирсон
арга хэмжээг олж төлөвлөж болдогоороо онцлог юм.
Ийнхүү нутгийнхны өөрсдийн олж тодорхойлон сонгож авсан асуудлаар
тодорхойлон бэлэн байдлын боловсрол олгох сургалтыг зохион байгуулна.
Нутгийн иргэдтэй харилцах харилцаа холбоо дан ганц сургалтаар дуусахгүй.
Нутгийн иргэдийг ЭМТТНИТҮ ажиллагааны үе шат бүрт оролцуулбал зохино.
Энэхүү гарын авлагыг хэрхэн ашиглах тухайд
Энэхүү гарын авлагыг ЭМТТНИТҮ-гээг амьдралд хэрэгжүүлэх идэвхижүүлэгч
нарт зориулсан болно. Энэ бол сайн дурынханд тэдний нутгийнхныхаа дунд
явуулах маш чухал ажилд туслалцаа үзүүлэхэд тань идэвхижүүлэгч таньд
ширээний ном болох учиртай.
Идэвхижүүлэгч сайн дурынхныг идэвхитэй үйлдэлд уриалсан уян хатан байдлаар
зааж сургана. Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагыг анх төлөвлөхдөө “Хийж үзэж байж
сурна” гэсэн зарчмаар ЭМТТНИТҮ-ийг амьдрал практикт хэрэгжүүлэхээр тооцсон.
Хийж, хэрэгжүүлэх явцдаа суралцахын гол ач холбогдол нь ЭМТТНИТҮ-ийг
хэрэгжүүлж байгаа сайн дурынхан болон тэдний сургагч багш нар бүгд нийлээд
сурсан мэдсэн зүйлээ олон нийтийн хөдөлгөөн, үйл хөдлөл болгоход оршино.
Хийж, хэрэгжүүлэх явцдаа суралцах
Сэдэв бүрт санал зөвлөмж болгож буй үйл ажиллагаа байгаа. Сургалтыг анги
танхимд, дараа нь бас нутгийн иргэдийн дунд, ихэнхдээ багахан бүлгийн дунд
явуулах үйл ажиллагаа зохион байгуулах байдлаар явуулна.
Суралцах зүйлээ эхэлж тодорхойлоод идэвхижүүлэгч, сайн дурынхны хамт түүндээ
таарсан үйл ажиллагааг сонгож авна. Зарим модулийн хувьд анги танхимд заасан
хичээлийн давтлага, лавшруулан баталгаажуулах байдлаар нутгийн иргэдийн
дундах үйл ажиллагааг зохион байгуулна. Энэ бол танхимд суралцаад нутгийн
ирэдийн дунд зохион байгуулж хийх буюу чухамдаа “хийж, хэрэгжүүлэх явцдаа
суралцах” явдал мөн.
Хүлээх үүрэг хариуцлагаа бүрнээ ухамсарлахын тулд сайн дурынхан хичээл
сурлагадаа хариуцлагатай хандах учиртай. Тэднийг бие даан суралцах, бас хийж,
хэрэгжүүлэх явцдаа суралцахыг бүхий л талаар урамшуулбал зохино.
……………………………………………………………………………………………...

6. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 6
Идэвхижүүлэгчийн хувьд, таны нэг онцгой анхаарах зүйл бол хүн тус бүртэй тулж
ганцаарчилан ажиллаж, зөв, ойлгомжтой удирдамж өгч байх нь чухал.
Дэмжин урамшуулах, гэдрэг холбоог бий болгосноор та хувь хүмүүсийг суралцах,
өөрийгээ хөгжүүлэхийг хөхиүлэн дэмжиж чадна.
Идэвхижүүлэгчид дараах мэдлэг, дадлаг туршлагыг эзэмшсэн байвал зохино. Үүнд:
 Насанд хүрэгсдийн сургалт, бүлгийг идэвхижүүлэх
 Анхны тусламж, гэмлээх урьдчилан сэргийлэх
 Эрүүл мэндийг сурталчлах, өвчнөөс урьчилан сэргийлэх
 Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарын хөдөлгөөн
ЭМТТНИТҮ-ийн сургалтын хөтөлбөр нь Улаан загалмай боллон Улаан хавирган
сарны хөдөлгөөний талаарх мэдлэг, олон нийтийг хэрхэн дайчлан зохион
байгуулах, нутгийн иргэдэд үнэлгээ өгөх, анхны тусламж болон эрүүл мэндийн
чиглэлийн бусад чухал сэдвийг хамарсан долоон модулиас бүрдэнэ.
ЭМТТНИТҮ процессийн явцад сайн дурынхныг нутгийн иргэдтэйгээ ажиллахад
нь туслах зорилгоор Сайн дурынханд зориулсан гарын авлага болон Нутгийн
иргэдтэй харилцах арга техник гэсэн хоѐр лавлагааг зохиосон бөлгөө.
ЭМТТНИТҮ-гээг амьдралд бодитоор хэрэгжүүлэхэд дараах материалыг ашиглана.
Үүнд:
хөтөлбөрийн менежерт
‘ Хэрэгжүүлэх заавар Хэрэгжүүлэх заавар → зориулсан
Идэвхижүүлэгчийн Идэвхижүүлэгчийн ЭМТТНИТҮ-ний
‘
гарын авлага гарын авлага → идэвхижүүлэгчид зориулсан
Сайн дурын
Сайн дурын ажилтны
‘
гарын авлага
ажилтны гарын
авлага
→ ЭМТТНИТҮ-ний сайн
дурын ажилтанд зориулсан
‘
Нутгийн иргэдтэй Нутгийн иргэдтэй
харилцах арга техник харилцах арга
техник
Энэхүү Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагыг бичихэд дараах зорилго тавьсан. Үүнд :
 Сайн дурын оролцогчдыг сургалтын процесст идэвхитэй татан оролцуулах
 Хийж, хэрэгжүүлэх явцад суралцахад нь сайн дурын ажилтнуудад туслах
 Сургалтын үйл явцыг амар хялбар, зугаатай болгох
……………………………………………………………………………………………...

7. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 7
Хичээлийн сэдвүүдэд интерактив тайлан, жижиг бүлгээр хэлэлцүүлэг зохиох,
чадвар эзэмшүүлэх дадлага, тодорхой жишээ авч үзэх, роль өгч тоглолт хийлгэх,
тайлагнах үйл ажиллагаа болон нутгийн иргэдийн дунд хийх ажил гэх зэрэг орно.
Хичээл бүрийн хэрхэн явуулах талаар шат дараалсан снал зөвлөлгөө өгсөн байгаа.
Эдгээр санал зөвлөлгөөг ажлын зорилго зорилтод хүргэх төлөвлөгөө гэж ойлговол
зохино.
Энд санал болгож буй сургалтын аргуудаас өөрийн арга барил болон ангид тухайн
үед үүссэн нөхцөл байдал, онцлогт тохируулан өөрийнхээрээ хөтлөөрэй. Учир нь
танхимд цугласан олныг таниас илүү мэдэх, мэдрэх хүн байхгүй. Тиймээс, хичээл
заах яявцдаа сургалтын төлөвлөгөө, цагийн хуваарийг шаардлагатай бол засаж
сайжруулахд бэлэн байгтун. Та болон сайн дурын ажилтнуудаас бүрдэх танхим
чинь таны өөрийн суралцах арга туршлага, арга барилаас ихээхэн хамаарна.
Тиймээс, энэхүү гарын авлагын үг үсэг үзэл санааг хэрэгжүүлэхэд таны өөрийн
бүтээлч санаачилгатай идэвжүүлэх ажил бас чухал. Энэхүү удиртгалд идэвижүүлэх
аргуудаас санал болгосон байгаа. Та ЭМТТНИТҮ-ний талаарх материалтай
танилцаж эзэмшихийн хирээр өөрийн идэвхижүүлэгчийн чадвар, сонсогчдийн
эрэлт хэрэгцээтэй уяялдуулан сэдэвт ажлуудыг сайжруулан өөрчилж болно.
Энэхүү Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагад долоон модуль байгаа. 1-3 дугаар модуль
нь хамгийн гол чухал хэсэг нь бөгөөд яг энд бичсэн дарааллаар нь хэрэгжүүлбэл
сайн. 4, 5, 6 дугаар модульд хэд хэдэн чухал сэдэв байгаа боловч яг энд бичигдсэн
дарааллаар нь хэрэгжүүлэх албагүй, харин тухайн нутгийнхны өмнө тодорхойлсон
тодорхой эрэлт хэрэгцээ, тулгамдсан асуудал зэргээс шалтгаална. Модуль 4-ийн
зарим сэдвийг үндэсний нийгэмлэгээс хүлээн зөвшөөрөгдсөн анхны тусламжийн
багш нар заах учиртай.
Анхны хувиар Модуль 1-д сайн дурын ажилтны бүлгийн идэвхи сонирхлыг
төрүүлж, өөрсдийгээ дайчлан зориулах дэмжиж хамтран ажиллахыг урамшуулсан
орчин бүрдүүлэх, шаардлагатай эрчим, хүрд хүч оруулж өгөх оролцооны олон
ажлыг багтаасан байгаа. Эдгээр ажлыг гүйцэтгэхэд хангалттай цаг хугацаа тавьж
өгөх нь чухал.
Сургалтын агуулгад тавигдах минимум шаардлага.
Идэвхижүүлэгчийн хувьд та сургалтын минимум зорилго хангахад анхаарал ѐстой.
Сайн дурын ажилтанд зорилусан гарын авлага, Нутгийн иргэдтэй харилцах арга
техник зэргийг тухайн орон нутгийн орчин, хэл соѐл ахуй, арга хэлбэрт тохируулж
ашиглавал зохино. Бүх үзүүлэн тараах материалыг тухайн нутагийн онцлогт таарч
нийцсэн байх учиртай.
ЭМТТНИТҮ-гээг тухайн нутаг орчинд зориулан хэлбэр дүрсийг нь өөрчилж болох
авч, суурь агуулга, минимум шаардлагыг хангах нь туйлаас чухал.
……………………………………………………………………………………………...

8. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 8
Идэвхижүүлэгчийн үүрэг
Идэвхижүүлэгчийн хувьд, та сайн дурын ажилтны суралцах боломжийг бүрдүүлж,
сургалтыг зааж чиглүүлэх үүрэгтэй. Анги танхимд болон нутгийн иргэдтэй хийх
уулзалт, сургалтын үед тэдний сургалт, сурталчилгааны ажлын чанарт онцгой
анхаарна.
Идэвхижүүлэгчийн хариуцах ажил
Идэвхижүүлэгчийн хувьд, та дараахь ажил үүргийг гүйцэтгэнэ. Үүнд:
 Модуль бүрийг танилцуулж, сэдвийг дүгнэн агуулгыг товч танилцуулна.
 Бүлгээр хэлэлцэх, дадгага хийх ажлыг удирдан зохион байгуулна
 Тавьсан асуултад чинь оролцогсдоос хариулж чадахгүй тохиолдолд л өөрөө
хариулна
 Тодорхой ойлгомжтой заавар өгөх, шаардлагатай бол түүнийгээ давтах
 Сйн дурынханд сурсан зүйлээ давтах, батжуулах бололцоо олгох
 Сайн дурынхны сэтгэл санаа, гаргасан санаа оноонд мэдрэмжтэй хандах
 Идэвхитэй оролцоог хөхиүлэн дэмжих
 Эерэг, үр дүнтэй хариу өгч байх
ЭМТТНИТҮ сайн дурынхныг дэмжих
Шинээр сурч эзэмшсэн дадлага чадвараа хэрэгжүүлж чадна гэсэн итгэл
үнэмшилтэй болох хүртэл нь сургалтын туршид сайн дурын ажилтан бүрийг
дэмжин урамшуулж байвал зохино. Хийж, хэрэгжүүлэх явцдаа суралцах энэ бүх
процессийн туршид та сайн дурын оролцогчдыг анги танхимд ч тэр, нутгийн
иргэдтэй ажиллаж байхад нь ч тэр дэмжин туслаж, удирдан чиглүүлж байх
үүрэгтэй.
Урьдчилан таашгүй нөхцөл байдал гарч ирж болзошгүйг хүлээн зөвшөөрөх
хэрэгтэй. Идэвижүүлэгч ч тэр, сургалтад хамрагдсан сайн дурынхан ч тэр ийм
гэнэтийн нөхцөл байдлыг үйлдэл хийх боломж гэж харж сурвал сайн. Ямар нэг
зааж сургах момент гармагц, чухал чадвар, мэдлэг эзэмшүүлэх тал дээр цаг
алдалгүй анхаарвал зохино. Энэ бол сургалтын төлөвлөгөө, цагийн хуваарийг
баримтлахаас илүү чухал билээ. Ийм уян хатан иэвхижүүлэх процесс сурагч төвтэй
сургалтыг хөхиүлэн дэмждэг билээ.
Дасгалжуулах ба удирдан чиглүүлэх
Идэвхижүүлэгч, дасгалжуулагч болон орон нутгийн салбарын удирдагчид нутгийн
иргэдийн дунд ажиллах үед нь сайн дурынхныгдасгалжуулж, хяналт тавьж, бас
дэмжин туслаж байх үүрэгтэй. Нутгийн иргэдтэй ажиллах үед нь сайн дурынханд
хяналт тавьж, зөвлөж туслах нь тэднийг тавьсан зорилтоо хэрхэн биелүүлж байгаад
нь үнэлж дүгнэх бололцоо олгоно. Идэвхижүүлэгчид асуудал шийдэх, үл
ойлголцол гарвал учгийг нь тайлах, шийдвэр гаргахад нь туслах зэргээр сайн дурын
ажилтныг сурган дасгалжуулна. Идэвхижүүлэгчийн хувьд, та нутгийн иргэдтэй
ажиллаж байх үед нь урьдчилан тохиролцон сайн дурынхны зохион багйуулж
байгаа уулзалтад оролцож, боломж гарвал тэднийг урмыг үгээр мялааж, талархал
илэрхийлэх, бас, тэдний чадавхийг сайжруулах зөвлөгөө өгч байх нь чухал.
……………………………………………………………………………………………...

9. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 9
Идэвхижүүлэгчийн гэдрэг холбоо
Хариу үйлдэл хийх, гэдрэг холбоо тогтоох нь сургалтын чухал бүрэлдэхүүн хэсэг
бөгөөд идэвхижүүлэгчийн ажил үүрэгт бас орно.
Идэвхижүүлэгч хүмүүсийн хандлага, сургалтын явц, амжилт дутагдлын талаар
бодитой тайлбар дүгнэлт хэлж өгч болно. Ийм гэдрэг холбоог ажиллуулахад хэдэн
энгийн дүрмийн баримтлах бөгөөд тэр нь:
 Боломжтой гэсэн анхны тодхиолдлоор аль болох эрт хэлэх
 өөрчилж эсвэл сайжруулж болох тодорхой зан араншин, биеэ авч явж
байдлын тухайд цохон тэмдэглэх
 Шүүмжлэл магтаалыг хослуулж, тэнцвэрийг барих,
 Өөрчлөлт хийх хувилбарыг санал болгох, гэхдээ 1-2 оос хэтрүүлэхгүй байх,
хүмүүсийн хүлээн авах чадварт бас хязгаар бийг байнга санах
 Санал шүүмжлэлийг тухайн хүний тухайд бус, харин түүний үйл хөдлөл,
ажил гүйцэтгэлийн хувьд хэлж байх,
Ийм санал шүүмлэл өөрийн тань хувийн санал бодол болохоос ертөнцийн үнэн
биш гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх
Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагын зохион байгуулалт
Модуль бүрийн өмнө удиртгал хэсэг гэж бий. Тэнд үзэх сэдвийн жагсаалт,
хураангуй байх ба сэдэв бүрийг бэлдэх санал хувилбарыг багтаасан байна.
Сэдэв бүр дараах зүйлийг багтаана. Үүнд:
• Сурах зүйл- зорилго, ө.х. судвийг үзсэнээр сайн дурынхан ямар мэдлэг,
чадвар эзэмших тухайд
• Голлон анхаарах зүйлс- энэ сэдвийг заахад анхаарал тавих зүйлс
• Хийх ажлын төлөвлөгөө
болон эдгээр ажлыг хийхэд шаардлагатай хугацааг тавьж өгнө
• Шаардлагатай сургалтын материал
• Тухайн сэдвийн хүрээнд үзэх зүйлсийн сэдэвчилсэн агуулга. Сургалт
эхлэхээс өмнө та энэхүү сэдэвчилсэн агуулгатай танилцсан байх нь маш чухал.
Анги танхимд хичээл орох үеээр энэдээ эргэж, зааж лавлагаа авах шаардлага гарч
болзошгүй тул бэлтгэлтэй байна уу.
Тухайн ангийн ажил, нутгийн иргэдийн дунд хийх ажлыг идэвхижүүлэх
талаар санал болгож буй чиглэл
Энэхүү Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагад та дараах зүйлийг олох болно. Үүнд:
……………………………………………………………………………………………...

10. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 10
 Сайн дурын ажилтны гарын авлагын агуулга
 Анги танхимд идэхижүүлэх үед сайн дурынхны зүгээс тавьд таьж болох
асуулт, хариулт
 Анги танхимд хийх ажлын удирдамж, хэлэлцүүлгийн сэдэв
Хэлэлцүүлгийн сэдэв
Нутгийн иргэдийн дунд хийх ажил:
Суралцагсдын дунд хэлэлцүүлэг өрнүүлэх, харилцан хамтран ажиллахыг
идэвхижүүлэх санаа оноо, зөвлөмж бүхий идэвихижүүлэх арга аргачлалыг бас
эндээс уншиж болно.
Сургагч багшид Идэхижүүлэгч сонсогчдын эрчмийн хэмжээг шүүх ѐстой. Шаардлагатай
зориулсан санамж бол 10 минут завсарлуулах, идэвхижүүлэх дасгал хийлгэ
Энэ бол таны хувийн файл. Түүн дээрээ идэвхижүүлэх ажилд чинь нэмэр болж
болох санаа оноог тэмдэглэж, санамж бичиж, нэмэлт өөрчлөлт оруулж болно.
Идэвхижүүлэгчийн бэлтгэл
Энэхүү Идэвхижүүлэчийн гарын авлагад тусгасан материал бол гарын авлага,
лавлагааны л чанартай зүйлс. Энд дурьдсан дасгал, арга, хичээлийн төлөвлөгөө
зэрэг нь санал зөвлөмж л төдий. Та, өөрсдийн сайн дурынхны хэрэгцээнд зориулан
эдгээр материалыг, бас дасгалын ажлын хугацаа зэргийг өөрчлөн зохицуулж болно.
Сургалтыг амжилттай явуулахын эхний алхам бол сайтар бэлдэх хэрэгтэй. Анги
танхим дахь янз бүрийн сургалт болон дасгалын ажлыг амжилттай
идэхижүүлэхийн тулд сэдэв бүрийн агуулгыг өөрөө сайн мэдэх, бас Ном зүй сайтай
байх явдал туйлын чухал.
Дараахь зүйлийг зөвлөмж болгож байна. Үүнд:
 Энэхүү Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагыг унших
 Сэдэв тус бүрийн агуулгыг сайтар судалж эзэмшин сэдав бүрийн эхэнд ьовч
танилцуулга хийхэд блэн байх. Хэрэв таньд нарийн мэргэжлийн туслалцаа
хэрэгтэй байвал эрүүл мэндийн төвөөс ч юм уу эсвэл Улаан загалмай, Улаан
хавирган сарны нийгэмлэгийн салбараас хам-идэвхижүүлэгч ажиллуулахаар
хүсэлт тавьж болох юм.
 Сэдэв тус бүрийн хувьд Ном зүйын жагсаалт гаргаж, бүгдийг бэлэн байлгах
 Модуль бүрийн эхэнд идэвхижүүлэгчийн заавар байгаа, түүнтэй сайтар
танилцаж, өөрийн сонсогчдын онцлог хэрэгцээ, мөн сургалт явуулах газар,
өрөө тасалгааны байрлал зэргийг бодолцон яавал оролцогсдын идэвхийг
өрнүүлэх, энэ чиглэлд хичээлийн явцын дунд орж болох нэмэлт өөрчлөлтөд
бэлэн байх
 Анги танхим бэлэн бас өөрийн чинь хүссэнээр тоноглогдсон эсэхийг шалгах
 Сургалт хийгдэх газар, хугацааны хувьд сайн дурынхандаа мэдэгдэх
 Нутгийн иргэдтэй уулзах дадлагын ажлыг эртнээс урьдчилан тохирох
 Сайн дурын ажилтан бүрийн хариуцах айл өрхүүдийг тодорхойлж өгөх
 Нутгийн иргэдийн ахлагч, хариуцсан этгээдэд хийгдэх уулзалт ажлын
зорилгын талаар тодорхой ойлголт өгөх
……………………………………………………………………………………………...

11. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 11
Цагийн менежмент
Ажил, дадлага, дасгал хийх хугацааны хувьд энэхүү гарын авлагад ойролцоогоор л
тавигдсан байгаа. Оролцогсдынхоо байр байдлаас харж байгаад илүү цаг зарцуулах
эсвэл товчлох гэдэгээ та өөрөө тохируулна.
Сурах зүйл, анхаарах зүйл зэргийг сэдэв тус бүрийн өмнө танилцуулж, сайн
дурынхандаа хичээлийн агуулга, бүтцийн талаар урьдчилсан ойлголттой болгоно.
Хичээлийн явцад цаг хүрэхгүй болох, эсвэл сэдвээс хальсан хэлэлцүүлэг болох бол
эргэж сэдэвт нь оруулахын тулд үндсэн дүрмийг ашиглана (Идэвхижүүлэх арга
аргачлалыг үзнэ үү)
Анги танхимын зохион байгуулалт
Анги танхимыг зохион байгуулахдаа хичээлд оролцогсод нэг нэгнийхээ нүүрийг
харахаарь тиймээс өөр чинь тэдний дунд хэлэлцүүлэг зохион байгуулахад амар
хялбар байхыг бодолцоно. Оролцогчидыг биеэ барилгүй, чөлөөтэй байлгахад
анхаарна уу. Аливаа үзүүлэн, дүрслэл бүх оролцогчдод ил харагдах ѐстой. Сандал
ширээг эгнээгээр байршуулах, эсвэл их урт ширээнээс зайлсхийнэ үү. Нэг ширээнд
4-6 хүн багтахаар багашаархан ширээ хэрэглэвэл сайн, эсвэл П хэлбэрээр ширээ
засалт хийж болно.
Оролцогсдыг жижиг бүлгүүдэд хуваах
Хэлэлцүүлэг болон бусад ажиллагаанд орлцогсдыг татан оролцуулах үүднээс
тэдний хэд хэдэн жижиг бүлэгт хуваа. Энэ нь хүмүүсийн биеийн чилээг гаргаж,
оролцогсдын өөрийн бүлэг дотроо болог бусад бүлгүүдтэй харилцан ярилцах, санал
солилцох бололцоо олгоно. Тоо тоолуулан санамсаргүй байдлаар бүлэгт хувааж
болно. Эсвэл өнгөтэй дүрс, бүлгийн нэрсийг бичсэн цаас тараах зэргээр
оролцогсдыг өөр өөр бүлэгт хуваана.
Ихэнх тохиолдолд бүлэг тус бүрт ахлагч томилон бүлгийн хэлэлцүүлгийн
хариуцуулаж, бичилт тэмдэглэл хөтлүүлэн нийт олны өмнө бүлгийн нэрийн өмнөөс
тайлан тавиулах зэрэгт тустай байдаг. Бүлгийн ахлагчийн томилохдоо хамгийн
сүүлд төрсөн өдөр нь болсон, айлын том, бага, ах дүүгийн тоо, хамгийн богино
нэртэй гм байдлаар сонгож болно. Энэ бол ихэнхдээ сонсогчдыг идэвчижүүлж
эрчимжүүлэх сайн арга болдог.
Идэвхижүүлэгчид зориулсан санал зөвлөмж
Насанд хүрсэн суралцагсдын тухайд
 Насанд хүрсэн хүмүүс өөрсдийнх нь мэдлэг, туршлагыг үнэлж хүндэлсэн
тийм орчинд дуртай байдаг. Идэвхижүүлэгчийн хувьд та тэднээс өөрсдийн
туршлагаасаа ярьж өгөхийг хүсч болох юм. Тэдгээрийг урамшуулж, мэдлэг
туршлагыг нь хүлээн зөвшөөрч, талархахыг мартахгүй байх нь чухал.
 Насанд хүрсэн хүмүүс идэвхигүй суугаад таны ярьсныг сонсохоосоо
идэвхитэй оролцохыг илүүд үздэг. Тиймээс, сайн дурынханд хэлэлцүүлэг
хийх, тоглоом тоглох, тодорхой кейс-жишээн дээр асуудлыг авч үзэх,
хамтран шинэ санаа оноо эрэлхийлэх зэргээр төрөл бүрийн ажиллагаанд
оролцох боломжийг бүрдүүлэх нь чухал.
……………………………………………………………………………………………...

12. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 12
 Насанд хүрэгсэд тэдний хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн гэж үзвэл аливаа
сургалтад илүү идэвхи зүтгэлтэй оролцоно. Идэхижүүлэгчийн хувьд, та сайн
дурынхны сургалтын эрэлт хэрэгцээг олж мэдээд тухайн сургалт тэдэнд
хэрхэн ашиг тусаа өгч болох талаар ярьж ойлгуулбал сайн.
 Насанд хүрэгсэд өөрсдийн сургалтын процессээ өөрсдөө удирдан залах илүү
сонирхолтой байдаг. Сайн дурынханд чухам ямар дадлага чадвар
эзэмшихийг хүсэж байна тэрнийгээ өөрсдөө сонгож авах боломж бололцоог
хангаж өгөх нь чухал.
 Хүмүүс өөр өөрсдийн онцлог сургалтын арга барилтай байдаг. Зарим
нүдний ой тогтоолт сайн байхад зарим нь бусдаас сонсож сурахдаа сайн
байна. Тиймээс, энэ бүгдийн бодолцон сургалтынхаа арга барилд
зохицуулахыг хичээвэл зохино.
 Насан хүсэн хүмүүс шинэ зүйл суралцахдаа урьд өмнө нь тэдний мэддэг
зүйл дээр тулгуурлавал хүлээн авч, ойлгох нь илүү байдаг. Зэрэгцүүлэлт,
эсвэл түүх хууч ярьж энэ хуучин мэдлэг дээр олгох гэж байгаа шинэ
мэдлэгтэй холбож өгөх нь чухал.
 Сурсан зүйлээ шууд ашиглаж хэрэглэх боломжтой байвал насанд хүрэгсэд
их таатай байдаг. Хийж, хэрэгжүүлэх явцдаа суралцах гэж чухам үүнийг л
хэлээд байгаа юм. Бүх сайн дурынхан сурсан зүйлээ нутгийн иргэдийнхээ
дунд харуулах боломж өгөх явдэл нэн чухал.
 Шинэ зүйлийг дахин дахин давтахад хүн ойлгож, санах нь амар болдог.
Хамгийн гол зүйлсийг дор хаяж зургаан удаа, гэхдээ өөр өөр хэрэглээний
хувьд яг нэг зүулээ дахин дахин яриад байгаа юм шиг биш байдлаар давтан
хэлэхийг хичээвэл сайн.
 Магтаал урмын үгэнд насанд хүрэгсэд ихэд урамшидаг. Сайн дурынхныг
урмын үгээр тэтгэж, тэдний оролцоог үнэлж буйгаа байнга илэрхийлж бйах
нь чухал.
 Насанд хүрсэн хүний анхаарал төвлөрөх хугацаа наймаас арван хоѐр минут
байдаг. Тиймээс “90-20-8” гэсэн дүрмийг дагавал сайн. 90 минут тутамд
завсарла. 20-30 минут тутамд үйл ажиллагааныхаа төрөл зүйлийг өөрчил.
Найман минут тус бүрт алын эрчим хурдыг өөрчил.
 Насанд хүрсэн хүмүүс өөрсдийн хэлсэн бичсэн зүйлийн 70 хувийг л санаж
явна. Сайн дурынхныг шинэ гэж үзсэн мэдээллээ өөрсдийн Сайн дурын
ажилтны гарын авлагадаа тэмдэглэж авах, бас анги танхимд хийсэн бичгэн
дасгалыг боломжтой бол гэртээ дуусгахыг хүсэхэд илүүдэхгүй. Эсвэл,
аливаа шинэ мэдээллийг хичээлийн төгсгөлд, эсвэл дараагийн хичээлийн
эхэнд өөрсдөөр нь дүгнэж хэлүүлж бас болно.
Идэвхижүүлэх үедээ
 Хэрэв танай соѐл зөвшөөрч байвал нөгөө хүнийхээ нүд рүү нь харж байгаад
ярилцвал сайн. Ингэж хүний нүд рүү харж ярих нь оролцогсдын дунд
холбоо тогтооход их чухал. Бас сонсогчид өөрийн чинь яриад байгаа
зүйлийг ойлгож байгаа эсэхийг мэдэхэд тустай.
 Хичээл заахдаа танхим дундуур алх. Асуудлын чухлыг тодруулахын тулд
дохио зангаа зэргийг идэвхитэй ажигла. Таны асуултад хариулж байгаа,
……………………………………………………………………………………………...

13. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 13
эсвэл тайлбар хийж байгаа хүнд ойртож оч. Ярьж байгаа юмыг сонирхож
байгааг чинь хараад оролцогчид удам урамших болно.
 Үзэж байгаа сэдвийн тухайд өөрийн сонирхол, сэтгэл хөдлөлийг нуулгүй
харуул. Маш эрч хүчтэй, дур сонирхолтой хэлж тайлбарласан зүйл тань
шинэ мэдээлэл болж сарынханд очихдоо тэднийг бас байлдан дагуулж
болох талтай.
Идэвхижүүлэгчийн арга техник
Үндсэн дүрэм тогтоох
Анги танхимын дэг буюу үндсэн дүрмийн хамгийн эхэндээ тогтоож авах хэрэгтэй.
Ийм үндсэн дүрмийг сайн дурынхнаар өөрсдөөр хэлүүлэн санаачлуулбал
хэрэгжүүлэхэд дөхөмтэй. Ийм үндсэн дүрэмтэй байхын үндэслэл, шаардлагыг
танилцуулан ганц нэг жишээ татаад дараа нь оролцогсдод өөсдийн дүрмийн заалт
хэлэх санал тавьж болно. Эргүүлдэг цаасан дээр тохирсон дүрмийн заалтуудыг
буулгаж авна. Оролцогсод дүрэм зөрчөөд байх тохиолдолд эсвэл нэмэлт өөрчлөлт
оруулах шаардлагата гарвал энэ бичсэн цаасаа гаргаж үзэх хэрэг болж магад.
Нүүр хагалах дасгал
Сайн дурынхныг нийгэмших, амрах өөр хоорондоо ярилцуулж эхлүүлэхэд нүүр
хагалах дасгал идэхижүүлэгчид туслана. Идэвхижүүлэгчийн хувьд таны үүрэг бол
үйл явдлыг хурдасган идэвхижүүлэх боловч, оролцох биш.
Эрчимжүүлэгч
Удаан сууж сонссон хүмүүсийг илүү эрч хүчтэй болгох “сэрээх”-эд эрчимжүүлэгч
дасгал хэрэгтэй. Энэ нь богинохон /хэдхэн минут/ бөгөөд биеийн хөдөлгөөн, инээд
ханиад, өөр юм ярих зэргийг багтаавал зүгээр. Ийм дасгалын үед оролцогчдыг
босгож жаал хөдөлгөөд авбал зүгээр. Энд нэг бодолцох зүйл бол ийм дасгал
сонгоход тухайн бүлгийн соѐл заншил, хүйс, шашин шүтлэгт үл харшлах ѐстой.
Илтгэл
Илтгэл, лекци нь мэдээ мэдээлэл, онол, зарчимыг товч бөгөөд ойлгомжтой
тайлбарлах ѐстой. Илтгэл нь дан лекциэс авахуулад асуулт хариултын хэлбэрээр
сонсогчдыг оролцуулах зэрэг хувилбартай байж болно.
Сэдвийн нэгтгэл зэрэг зарим нарийн мэргэжлийн зүйлсийг иймэрхүү танин
мэдэхүйн шинжтэй илтгэлд оруулна. Энд нэг баримтлавал зохих зүйл бол илтгэл,
лекц бүр 20 минутаас ихгүй байвал зүгээр.
Санал авах, ухаан уралдуулах
Санал авах, ухаан уралдуулах хийснээр бүлгээс шинэ санаа гаргаж шинэ бүтээлч
сэтгэлгээг хөгжүүлнэ. Идэвхижүүлэгч асуулт дэвшүүлж, оролцогсдыг түүндээ
хариулахыг уриална. Бүлгийн гишүүдээс гаргасан бүх санааг сайн муу гэж
ялгалгүй тэмдэглэж авна. Ингэхдээ, сайн дурынхнаас гаргаж байгаа шинэ санаа
оноог идэвхижүүлэгчийн зүгээс шүүмлэхгүй байх, эсвэл шүүгчийн үүрэг
гүйцэтгэхгүй байх нь маш чухал. Ийнхүү ажиллаж дуусахад ямар нэгэн нарийн
……………………………………………………………………………………………...

14. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 14
мэргэжлийн сэдвээр ярилцсан бол идэвхижүүлэгч ороцогсод үнэн зөв мэдээлэлтэй
байгаа эсэхийг баталж хэлнэ.
Хөтөчтэй хэлэлцүүлэг
Хөтөчтэй хэлэлцүүлэг нь яриа хэлэлцүүлгийг эхлүүлэх, тодорхой асуудалд
хандуулах, суралцах сэдвийн гол гол хэсэгт анхаарал хандуулах ач холбогдолтой.
Ийм хэлэлцүүлгийг олон хүний дунд ч, багахан бүлгийн дунд ч явуулж болно. Ийм
хэлэлцүүлгийг хөтлөхдөө идэвхижүүлэгч ийн зүгээс анхаарах зүйл бол
холбогдолгүй асуудалд цаг дэмий үрэхээс зайлсхийж, өөртөө итгэдтэй хэлэмгий
оролцогчид давамгайлахаас сэргийлэх явдал юм. Сайн дураараа өөрсдийн санаа
бодлоо илэрхийлж байхыг чухалчилна. Боломж гарвал оролцогчдыг идэвхижүүлэх,
мөн тэдний анхаарлыг төвлөрүүлэх үүднээс асуулт хариулт явуулах хэрэгтэй.
Жижиг бүлгийн хэлэлцүүлэг
Цөөхөн хүнтэй бичил бүлгээр хэлэлцүүлэг хийх нь бүрэг даруу хүмүүс ч айх ичих
зүйлгүй санаа бодлоо илэрхийлэхэд дөхөм болдог.
Олон хүний дунд яриа хэлэлцүүлэгт оролцоход заримдаа хэл ам эвлэхгүй айх ичих
тал гарна. Бага жижиг бүлэг гэдэг нь гурваас зургаан хүний дунд сайн дурынхан
өөрсдөд тохиолдсон зүйл, туршлага, санаа оноогоо хэлэлцэн заримдаа асуудлыг
хамтран шийднэ.
Үзүүлэн таниулах.
Тодорхой зорилт, эсвэл арга барилыг амжилттай гүйцэтгэхэд шаардлагатай ур
чадварыг үзүүлэн таниулах аргаар харуулдаг. Сургагч багш эсвэл танхимаас сайн
дураараа гарч ирсэн суралцагч тавигдсан зорилт, түүнд хүрэх алхам бүрийг,
тийнхүү хийх учир шалтгааныг тайлбарлана. Үүний дараа гол төлөв дадлагын
хичээл залгах ба сургагчийн үзүүлсэн дасгалыг сайн дурынхан идэвхижүүлэгчийн
удирдлаган дор гүйцэтгэдэг. Үзүүлэн таниулах хичээлийн өмнө шаардлагатай
тоног төхөөрөмж, ур чадвараа зохих төвшинд хангана. Сайн дурынхныг хос
хосоороо эсвэл багахан хэсэг бүлгээр дасгал хийх хангалттай хугацаа тавьж өгөх
хэрэгтэй.
Үзүүлэх материал
Үзүүлэнгүүд бол онолын ойлголт, ерөнхий төсөөллийг хүмүүст хүргэхэд дөхөм
болгодог. Хэвлэмэл болон гараар зурсан зураг, диаграм зэрэг нь бичиг үсэг муутай
сонсогчдод маш их тустай. Өнгө төрх оруулах тул, ялангуяа харааны ой сайтай
хүмүүст тогтооход нь амар байдаг. Сургаланд ийм үзүүлэх материалыг маш олон
төрөл зүйлээр ашиглана. ЭМТТНИТҮ-ний практик сургалтын хувьд үзүүлэх
материал нь үзэж буй сэдвийн хүрээнд байх ѐстой. Ерөнхийдөө, бэлтгэх, ашиглахад
хялбар, цахилгаан шаардахгүй, хийхэд зардал багатай байх нь чухал. Өгнөтэй
дүрслэл бүхий эргэдэг цаас, хүрэн самбар дээрх өнгөт шохойн дүрслэл, зурагт
хуудас, хуурай аргаар арчдаг цагаан самбар дээрх дүрслэл зэрэг бол ийм хялбар
үзүүлэх материалын жишээ юм.
Асуултын хайрцаг
Асуултын хайрцаг гэдэг нь сайн дурынхан аливаа сэдвээр асууж лавлах зүйлээ
бичээд хаддаг энгийн хайрцаг юм. Тухайн хичээл дээр хариулах цаг гараагүй, эсвэл
……………………………………………………………………………………………...

15. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 15
дараа нь хариулах асуултуудыг эргэдэг цаасан самбар дээр бичиж тэмдэглэж бас
болно. Хичээлийн өдрийн төгсгөлд ийм асуултуудыг эргэн харж, асуултуудад шууд
хариулах, эсвэл хэзээ хариулахаа хэлэх нь чухал.
Дүр тоглуулах
Амьдрал дээр таарч болох нөхцөл байдлыг бий болгон дүр өгч тоглуулах нэг арга
бий. Энэ нь оролцогчдод өөрсдийн ур чадварыг дээшлүүлэх, асуудал шийдэх болон
бусдын үнэт зүйлс, сэтгэл санаа, итгэл үнэмшлийг ойлгоход нэмэртэй. Ийнхүү дүр
өгч тоглуулахад, оролцогч бүрт ногдсон дүрийн хувьд хэлэх үг, дамжуулах
санааны тухайд тодорхой заавар, удирдамж зохиож өгөх нь олонтаа тохионо.
Боломжтой бол санадаг самбар, бүрх малгай, эсвэл нэрийн хуудас энгэрт нь зүүх
зэргээр бага зэргийн театрчилсан тоглолтын төрх оруулахад зүгээр. Тоглолтын
дараа үр дүнг товчхон авч хэлэлцэж, эргэцүүлэхэд гэмгүй.
Драм /яриан жүжиг/
Драм дүр өгч тоглуулахаас арай өөр, бөгөөд оролцогчдод нь зохиолоо бичих, олны
өмнө тоглохын урьд дүрээ давтах цаг өндөгөөрөө онцлог юм. Тухайлсан дүрүүдийг
оролцогсдод тарааж өгнө. Нутгийн иргэдийн ахуй амьдрал, тэдний асуудалд хандах
хандлагыг тусгасан тухайлсан нөхцөл байдлыг драм гол төлөв харуулна.
Үлгэр тууж ярих
Газар газрын үлгэр тууж хүмүүст тэдний зан авир, үнэт зүйлсийг ойлгож авахад нь
тусладаг. Үлгэр тууж ямар зан авир сайн, ямар нь муу болохыг хэлж өгдөг. Ихэнх
тохиолдолд нэг нутгийнхны дунд олонтаа таардаг, эсвэл чухал нөхцөл байдлын
тухай үлгэр тууж ярьдаг. Үлгэр тууж ярихдаа соѐлын үнэт зүйлс болон хэн нэгэн
тохиолдсон зүйлийг оруулж өгвөл илүү үнэмшилтэй болно. Соѐл, шашин шүтлэг,
итгэл үнэмшлийг сурсан зүйлтэйгээ холбож ойлгоход үлгэр тууж сайн дурынханд
тусладаг.
Зохиомол хувилбар
Бодит амьдрал дээр бий болох нөхцөл байдалд яаж шийдэж, хэрхэн хандахыг
дадлагажуулах зорилгоор зохиомол хувилбар гаргаж ирдэг. Сайн дурынхан нөхцөл
байдал цаашид яаж өөрчлөгдөхийг урьдчилан хэлэлгүйгээр шийдвэр гаргана.
Кэйс буюу хэрэг явдлын шинжилгээ
Сэйс шинжилгээ нь задлан шинжлэх, авч хэлэлцэх зорилгоор бий болгосон хийсвэр
нөхцөл байдлыг бичгээр дүрслэхийг хэлнэ. Энэ бол амьдрал дээр таарч болох
бодит болон хийсвэр үйл явдал /эсвэл асуудал агуулсан өөр хоорондоо уялдаа
холбоо бүхий хэд хэдэн үйл явдал/-ын талаарх дэлгэрэнгүй тайлан юм. Түүнийг
задлан шинжилж, хэлэлцэнэ. Ингэсний дүнд ихэнхдээ асуудлыг шийдэх арга
хэмжээний төлөвлөгөө боловсруулах даалгавар өгнө.
……………………………………………………………………………………………...

16. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 16
Эргэцүүлсэн сургалт
Эргэцүүлсэн сургалт бол суралцагслын анги танхимд юм уу нутгийнхантай
харьцах дадлгын үед тохиолдсон явдлыг гүн эргэцүүлэн бодож, дүгнэлт хийх үйл
явц мөн. Ийм үйл явц сайн дурынханд өөрсдийн болоод багш сургагч нар, тэдний
нутаг орныхон, орчины талаар илүү гүн гүнзгий ойлгож ухаарахад нь дэм болдог.
Хяналт үнэлгээний арга
Сургалтын үнэлгээ
Таны сургалтын үр дүнг үнэлэх дөрвөн төвшин бий.
1 дүгээр төвшин бол: Сайн дурынханд таны хичээл сургалт аль хир санаанд нь
нийцсэн болохыг харуулах хариу үйлдлийн төвшин.
2 дугаар төвшин: сургалтын төвшин буюу сайн дурынхан мэдлэг мэргэжлээ
дээшлүүлсэн, юманд хандах хандлагаа өөрчилсөн эсвэл ур чадвараа дээшлүүлсэн
тухайд юм. Та сургалт эхлэхээс өмнө ба дараа нь тест шалгалт шүүлэг авч, үзүүлэн
таниулах, дүр тоглуулах, эсвэл сургалтын зорилго хангагдсан эсэх талаар сайн
дурынхнаасаа асууж ярилцаж болно.
3 дугаар төвшин: Зан байдлын хэмжүүр буюу таны сургалтын үр дүнд
суралцагсдын зан авир, сахилга батад ямар нэгэн өөрчлөлт, эерэг хандлага гарсан
эсэхийг аюч үзнэ. Зан байдлаа өөрчлөхийн тулд сайн дурын ажилтан дараах хүчин
чармайлт гаргах ѐстойг санагтун. Үүнд:
 өөрийгээ өөрчлөх хүсэл тэмүүлэлтэй байх
 юу хийх, бас хэрхэн хийх талаар мэдлэгтэй байх
 ялангуяа, нутгийн иргэдийн дунд дасгалжуулах, удирдах үед зан байдлаа
хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай зөв орчинг бүрдүүлсэн байх
 Зан байдлаа эерэгээр өөрчилсныг нь хүлээн зөвшөөрөх, гэрчилгээ олгох,
албан тушаал дэвшүүлэх зэргээр ямар нэг байдлаар хөхиүлэн дэмжсэн байх
4 дүгээр төвшин: ЭМТТНИТҮ-ний практик хөтөлбөрийн үр дүнгийн үзүүлэлтийг
дараах байдлаар тодорхойлно. Үүнд:
 Нутгийн иргэдийн эрүүл мэнд сайжирсан эерэг үр дүн
 ЭМТТНИТҮ-ний практик үйл ажиллагаанд нутгийн иргэд нэгж хугацаанд
хэдэн удаа оролцдог болсон
 ЭМТТНИТҮ-ний практик ажиллагаанд нутгийн иргэдээс хэдэн хүн
оролцдог болсон /нэмэгдсэн, буурсан?/ зэрэг болно.
Давтлага ба дүгнэлт
Хичээл давтаж, дүгнэх нь оролцогсдын хувьд олж авсан мэдээлэл, ур чадвараа
тогтоон батжуулахад тустай. Бас аль хичээлээр заасан зүйлийг аль хир ойлгосоныг
нь идэхижүүлэгчийн зүгээс үнэлэхэд хэрэг болно. Сургалтыг сонирхолтой,
хөгжөөнтэй болгох үүднээс сайн дурынхны тогтоон санаж явахаыг хүссэн
хичээлийн агуулгаар тоглоом тоглуулж, давтан дүгнэхийг бодолцвол сайн.
Нөхөрсөг үнэлгээ ба гэдрэг холбоо
……………………………………………………………………………………………...

17. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 17
Сайн дурынхан анги танхимд үзүүлэн таниулах, дүр тоглох болон нутгийн
иргэдийн өмнө үг хэлэх зэрэгт нэг нэгнээсээ суралцаж, заан сургаж бас үнэлж
болно. Тухайлсан ур чадвар эсвэл зорилтын хувьд эерэг гэдрэг холбоо тогтоох,
цаашид улам сайжруулахад ийнхүү нөхөрсөг үнэлгээг ашиглаж болох юм. Ийм
байдлаар, хүн бүр бусдыг үнэлж, бас үнэлүүлэх бололцоотой болно.
Өөрийн үнэлгээ
Сайн дурынхан өөрийн сурлага, хөдөлмөрийн үнэлгээг бас хийх ѐстой. Энэхүү
Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагын хэд хэдэн сэдвийн хувьд “хичээлийг хэрхэн
ойлгосноо шалга” гэсэн сэдэвтэй даалгавар байгаа. Энэ бол оролцогч сэдвийг аль
хир эзэзмшсэнээ бичгээр тодорхойлох өөрийн үнэлгээ юм. Эдгээр дасгал нь чухал
мэдээллийг давтан дүгнэх, баталгаажуулах давхар зорилготой юм.
Сургалт эхлэхийн өмнөх ба дараах шалгалт шүүлэг
Сургалт эхлэхийн өмнөх ба дараах шалгалт шүүлэг бол сургалтын явцад сайн
дурынхан заасан материалыг өөрийн болгож чадсан эсэхийг тодорхойлох хүчтэй
хэрэгслэл юм. Шалгалт шүүлгээр гарч ирэх дүн оноогоор ямар сэдэв эсвэл ур
чадварыг сайн зааж идэвхижүүлсэн, ямарыг нь нэмэлт хүч цаг зарах, эсвэл өөр
төрлийн арга барилаар нөхөн эзэмшүүлэх ѐстойг гаргаж ирнэ. Энэ шалгалт
шүүлгээр эзэмшсэн мэдээллийг л тодорхойлж болохоос эзэмшсэн ур чадвар,
хандлагыг дүгнэж болохгүй. Зан байдал сайжирсан эсэхийг нутгийн иргэдийн дунд
зохиох ажлыг хянан шалгах, ур чадварыг ажиглах зэргээр үнэлэх нь хамаг сайн.
Ном зүй
Broad, Mary, Newstrom J. W. Transfer of Training. Addison-Wesley (1992).
Cross K. Patricia Adults as Learners: Increasing Participation and Facilitating Learning. Jossey-Bass 1992.
Kirkpatrick, Donald L. Evaluating Training Programs: The Four Levels. (3rd edition) Berrett-Koehler
Publishers (2006).
Knowles, Malcolm S. The Adult Learner: a Neglected Species. Jossey-Bass (1990).
Knox, Alan B. Helping Adults Learn: A Guide to Planning, Implementing and Conducting Programs.
Wiley, John & Sons (1998).
Pike, Bob. Creative Training Techniques Handbook. Human Resource Development Press (2003).
International Training and Education Center on HIV. Guidelines for Pre- and Post-Testing. I-TECH
Technical Implementation Guide. University of Washington (2007) Available from:
http://www.go2itech.org/itech?page=db-02-00&id=51014&bkto=db-search&query=pre%20test&start
Талархал
ЭМТТНИТҮ-ний практикийн сургалтын материалыг боловсруулахад хувь нэмэрээ
харамгүй оруулсан дараах улсын Үндэсний Нийгэмлэгүүдэд онцгой талархлаа
илэрхийлэх байна. Үүнд:
……………………………………………………………………………………………...

18. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 18
Афганистаны Улаан хавирган сарны, Америкийн Улаан загалмайн, Бангладешийн
Улаан хавирган сарны Нийгэмлэг, Камеруны Улаан загалмайн, Канадын Улаан
загалмайн нийгэмлэг, Кукийн аралын Улаан загалмайн нийгэмлэг, Данийн Улаан
загалмайн, Эритрэйн Улаан загалмайн нийгмэлэг, Эфиопын Улаан загалмайн
нийгмэлэг, Фижийн Улаан загалмайн нийгмэлэг, Финляндын Улаан загалмайн
нийгмэлэг, Германы Улаан загалмайн нийгмэлэг, Ганы Улаан загалмайн нийгмэлэг,
Энэтхэгийн Улаан загалмайн нийгмэлэг, Индонезийн Улаан загалмайн нийгмэлэг,
Кений Улаан загалмайн нийгмэлэг, Малавийн Улаан загалмайн нийгмэлэг,
Мянмарын Улаан загалмайн нийгмэлэг, Непалын Улаан загалмайн нийгмэлэг,
Шинэ Зелландын Улаан загалмайн нийгмэлэг, Нигерийн Улаан загалмайн
нийгмэлэг, Норвегийн Улаан загалмайн нийгмэлэг, Пакистаны Улаан хавирган
сарны, Папуа Шинэ Гвинейн Улаан загалмайн нийгмэлэг, Самоагийн Улаан
загалмайн нийгмэлэг, Соломоны аралын Улаан загалмайн нийгмэлэг, Сомалийн
Улаан хавирган сарны нийгмэлэг, Шри ланкийн Улаан загалмайн нийгмэлэг,
Суданы Улаан хавирган сарны, Швелийн Улаан загалмайн нийгмэлэг, Таиландын
Улаан загалмайн нийгмэлэг, Тимор Лестийн Улаан загалмайн нийгмэлэг,
Зимбабвийн Улаан загалмайн нийгмэлэг зэрэг болно.
Мөн Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарын дараах ажилтайн, сайн
дурынхан, хувь хүмүүст талархал дэвшүүлж байна. Үүнд:
Төслийн зохицуулалт хариуцсан ажилтан нар
Grace Lo Pascal Cassan
Melanie Caruso Xavier Castellanos
Anette Cramer
Төслийн туслах ажилтан нар Patricia David
Kate Elder Robert Davis
Shannon Frame Pierre Duplessis
Daniela Stow Kari Egge
Aida Elsayed
Орон нутаг хариуцсан мэргэжилтэн, Marcy Erskine
Michael Favin
үнэлгээний ажилтан нар Astrid Firdianto
Manan Ganguli
Tammam Aloudat Cynthia Green
William Carter John Gwynn
Peter Carolan Marwan Hasibuan
Bernard Gardiner Muhammad Khalid
Lasha Goguadze Glenn King
Libertad Gonzalez Lasantha Kodituwakku
Emma Hernandez Jeanne Koepsell
Julie Hoare Virginia Laino
Dominique Praplan Gerard Lautredou
Jari Vainio Maryam Masyitoh Lubis
Stefan Agerhem Agnes Madaras
Ayham Alomari Adelheid Marschang
Maud Amren Miro Modrusan
Cecilia Anshelm Marianne Monclair
Katrien Beeckman Tom Musili
Graham Betts-symonds Iris Nolvi
Katherine Bundra Benny Oktavianus
Eka Wulan Cahyasari
……………………………………………………………………………………………...

19. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 19
Maryam Omar Salome Zan
Manish Pant
Sujata Ram Редактор
Niki Rattle
Rajeev Sadana Vivienne Seabright
Lita Sarana
Yulia Sayanthi
Lieselotte Schmid Дизайн
Susanne Schunder-Tatzber Sébastien Calmus
Stefan Seebacher
Lene Svendsen Зураг
Aida Syed Rod Shaw
Helenlouise Taylor
Birikhty Tekletsion Сургалт, зааварчилгааны
Mija Tesse-Ververs төлөвлөгөөний зөвлөх
Hannele Virtanen
Nana Wiedemann
Asta Ytre LINKS Consulting International
Агуулга
I дэвтэр
Модуль 1 __________________________________________________________15
Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны ЭМТТНИТҮ сайн дурын ажилтан
Модуль 2 _________________________________________________________ 62
Нутгийн иргэдийг дайчлах
Модуль 3 _________________________________________________________ 98
Миний нутгийн иргэдэд зориулсан үнэлгээнд тулгуурласан арга хэмжээ
II дэвтэр
Модуль 4 __________________________________________________________ 2
Анхны тусламж ба гэмтлээс урьдчилан сэргийлэхийн үндэс
Модуль 5 _________________________________________________________136
Том аюул гамшигийн үед нутгийн иргэдийг дайчлах
Модуль 6 _________________________________________________________158
Өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ба эрүүл мэндийг сурталчилах
Модуль 7 _________________________________________________________334
Нэмэлт сэдвүүд
……………………………………………………………………………………………...

20. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 20
Модуль 1
Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн
үзүүлэх
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА
Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны
ЭМТТНИТҮ практикийн сайн дурын ажилтан
Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн
үзүүлэх
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА
Зорилго
Энэ модульд сайн дурын оролцогчид өөрийн улсын Үндэсний Улаан
загалмайн болон Улаан хавирган сарны нийгэмлэгийн доторхи өөрсдийн үүрэг
хариуцлагын талаар суралцаж, хэлэцэх болно.
Сэдэв
Энэхүү модуль дөрвөн сэвэдтэй. Үүнд:
Сэдэв 1. Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөн
Сэдэв 2. Орон нутгийн зөвлөл, салбар зөвлөл
Сэдэв 3. ЭМТТНИТҮ практик
Сэдэв 4. Сайн дурын ажилтан байх
Хураангуй
Нэгдүгээр сэдвийн хүрээнд оролцогчид Улаан загалмайн болон Улаан хавирган
сарны ЭМТТНИТҮ практикийн сайн дурын ажилтан болох учир шалтгаан, өмнөө
тавьсан зорилго зэргийн талаар ярилцана. Олон улсын Улаан загалмайн болон
Улаан хавирган сарны хөдөлгөөний түүх, зохион байгуулалтын бүтцийг судална.
Олон улсын янз бүрийн сүлд тэмдэг, тэдгээрийн билэгдэл, ач холбогдлын талаар
үзнэ. Сайн дурын ажилтны ажлын бүхий л талыг хамарсан Үндсэн долоон зарчмыг
хэлэлцэнэ.
Хоѐрдугаар сэдвийн хүрээнд сайн дурынхан өөрийн улсын Үндэсний зөвлөл болон
орон нутаг дахь салбар зөвлөл хаана байдаг тухай мэдэж авна. Тухайн нутгийн
иргэдийн дунд сайн дурын ажиллагаа явуулахад дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх нэр
хүнд бүхий удирдагч болон жирийн иргэдийг тодруулж авна. Нутгийн иргэдийн
……………………………………………………………………………………………...

21. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 21
дунд ажиллах анхны арга техникийг эзэмшиж, нутгийнхныхаа дунд эрүүл аж төрөх
ѐсыг загварчлан томьѐолох болон ухуулан сурталчлах тухай ойлголттой болно.
Гуравдугаар сэдэвт Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд
түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ) үйлчилгээний шинж чанар болон баримтлах
зарчимын үндсийг үзэх болно. ЭМТТНИТҮ-ээг практикт хэрэгжүүлэх ажлын
зорилго болох тухайн нутгийн иргэдийн зан байдал эрүүл мэндийн асуудалд
хандах хандлагыг хэрхэн өөрчлөх талаар ярилцана. Мөн энэ сэдвийн хүрээнд
амьдрах загварын хэрэгцээний талаар авч хэлэлцэнэ. Энэ загвар нь хүн бүрийн
өдөр тутмын амьдралын үндсэн зургаан хэрэгцээ болох: эрүүл мэнд, аюулгүй
байдал, орон байр, хоол хүнс, ус ба эрүүл ахуй, болон амьжиргаа зэргийг хамрана.
Амьдрах загварыг дараа дараагийн модульд эргэн үзэх ба ингэхдээ сайн дурынхан
өөрийн нутгийнхны суурь хэрэгцээний чухам алинд нь илүү тус дэм болж чадахыг
тодорхойлохын тулд дахин давтан үзэх юм.
Дөрөвдүгээр сэдэвт ЭМТТНИТҮ-ээг практикт нэвтрүүлэх сайн дурын ажилтны
үүрэг роль, хариуцлага болон эзэмшсэн байвал зохих чанарыг тодорхойлно. Сайн
дурынхан ЭМТТНИТҮ-ээг практикт нэвтрүүлэх сайн дурын ажилтан болох өөрийн
гэсэн тодорхой зорилтот үүрэг даалгавар бэлтгэснээр энэ модулийг төгсгөнө.
Сонгон байдлаар оролцогчид сайн дурын ажилтан болох ирээдүйгээ хэрхэн
төсөөлж байгаа талаар цаг хугацааны амьд загвар ажиллуулж үзэж болно.
Идэвхижүүлэгчийн бэлтгэл
Энэхүү Идэвхижүүлэчийн гарын авлагад тусгасан материал бол гарын авлага,
лавлагааны л чанартай зүйлс. Энд дурьдсан дасгал, арга, хичээлийн төлөвлөгөө
зэрэг нь санал зөвлөмж л төдий. Та, өөрсдийн сайн дурынхны хэрэгцээнд зориулан
эдгээр материалыг, бас дасгалын ажлын хугацаа зэргийг өөрчлөн зохицуулж болно.
Сургалтыг амжилттай явуулахын эхний алхам бол сайтар бэлдэх хэрэгтэй. Анги
танхим дахь янз бүрийн сургалт болон дасгалын ажлыг амжилттай
идэхижүүлэхийн тулд сэдэв бүрийн агуулгыг өөрөө сайн мэдэх, бас Ном зүй сайтай
байх явдал туйлын чухал. Дараахь зүйлийг зөвлөмж болгож байна. Үүнд:
 Энэхүү Идэвхижүүлэгчийн гарын авлагыг унших
 Сэдэв тус бүрийн агуулгыг сайтар судалж эзэмшин сэдав бүрийн эхэнд ьовч
танилцуулга хийхэд блэн байх. Хэрэв таньд нарийн мэргэжлийн туслалцаа
хэрэгтэй байвал эрүүл мэндийн төвөөс ч юм уу эсвэл Улаан загалмай, Улаан
хавирган сарны нийгэмлэгийн салбараас хам-идэвхижүүлэгч ажиллуулахаар
хүсэлт тавьж болох юм.
 Сэдэв тус бүрийн хувьд Ном зүйын жагсаалт гаргаж, бүгдийг бэлэн байлгах
 Модуль бүрийн эхэнд идэвхижүүлэгчийн заавар байгаа, түүнтэй сайтар
танилцаж, өөрийн сонсогчдын онцлог хэрэгцээ, мөн сургалт явуулах газар,
өрөө тасалгааны байрлал зэргийг бодолцон яавал оролцогсдын идэвхийг
өрнүүлэх, энэ чиглэлд хичээлийн явцын дунд орж болох нэмэлт өөрчлөлтөд
бэлэн байх
 Анги танхим бэлэн бас өөрийн чинь хүссэнээр тоноглогдсон эсэхийг шалгах
……………………………………………………………………………………………...

22. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 22
 Сургалт хийгдэх газар, хугацааны хувьд сайн дурынхандаа мэдэгдэх
 Нутгийн иргэдтэй уулзах дадлагын ажлыг эртнээс урьдчилан тохирох
 Сайн дурын ажилтан бүрийн хариуцах айл өрхүүдийг тодорхойлж өгөх
 Нутгийн иргэдийн ахлагч, хариуцсан этгээдэд хийгдэх уулзалт ажлын
зорилгын талаар тодорхой ойлголт өгөх
Ном зүй
Улаан загалмай, Улаан хавирган сарны нийгэмлэгүүдийн Олон улсын холбооны гол цахим хуудас
www.ifrc.org/index.asp?navid=01 .
International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies. Epidemic control training package for
volunteers. Module 1: Epidemics (in production, to be finalized December 2008).
International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (2006), First Aid in the
Community. Community-Based First Aid, A Framework for National Society Programming.
www.ifrc.org/docs/pubs/who/policies/firstaid-policy-en.pdf. -аас авсан мэдээлэл
International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (2002), From Principles to Action CD-
Rom. Available from: www.ifrc.org/what/values/tools/index.asp.
Гарчиг
Сэдэв 1 _____________________________________________________________ 19
Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөн
Сэдэв 2. _____________________________________________________________ 32
Орон нутгийн зөвлөл, салбар зөвлөл
Сэдэв 3. _____________________________________________________________ 40
ЭМТТНИТҮ практик
Сэдэв 4.______________________________________________________________ 50
Сайн дурын ажилтан байх
……………………………………………………………………………………………...

23. Эрүүл мэндийн ба анхны түргэн тусламжийг нутгийн иргэдэд түшиглэн үзүүлэх (ЭМТТНИТҮ)
ИДЭВХИЖҮҮЛЭГЧИЙН ГАРЫН АВЛАГА / I дэвтэр 23
Сэдэв 1
Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөн
Сургалтын зорилго
Энэ сэдвийг үзсэнээр сайн дурынхан дараах мэдлэг чадвар эзэмшинэ. Үүнд:
 Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөний
түүх, гүйцэтгэх үүргийг тодорхойлж чаддаг болох
 Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөний
бүрэлдэхүүний гурван хэсгийг нэрлэж чаддаг болох
 Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөний
сүлд тэмдгийг таньдаг болох
 Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөний
үндсэн долоон зарчим болон тэдгээрийг сайн дурынхны өдөр тутмын ажилд
хэрхэн баримтлах тухай тайлбарлаж чаддаг болох
 Үндсэн долоон зарчимын талаар өөрсдийн үзэл бодол, итгэл үнэмшлийг
тайлбарлах
 өөрийн нутгийн иргэдтэй сүлд тэмдэг, үндсэн долоон зарчимын талаар яриа
хэлэлцүүлэг хийж чаддаг болох зэрэг болно.
Заавал эзэмших мэдлэг, чадвар (түлхүүр мэдээлэл)
1.Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөн дараахь
гурван бүрэлдэхүүн хэсэгтэй. Үүнд:
 Улаан загалмайн Олон улсын хороо
 Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны
нийгэмлэгүүдийн олон улсын холбоо
 Улаан загалмайн ба Улаан хавирган сарны үндэсний нийгэмлэгүүд
2. Үндэсний нийгэмлэгүүд эрүүл мэнд, анхны тусламж, нийгмийн халамж,
гамшигийн менежмент болон тухайн орон нутгийн хэрэгцээ шаардлагад
түшиглэсэн бусад хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлдэг.
3. Улаан загалмай, улаан хавирган сар болон улаан болор талст зэрэг сүлд
тэмдэг нь олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн бөгөөд орон тооны болон сайн дурын
ажилтнуудад хамгаалалт болж өгнө.
4. Бүх үндэсний нийгэмлэг, гишүүд дэмжигчид болон сайн дурынхан эдгээр
сүлд тэмдгийг хүндлэн хамгаалж, зориулалт бусаар ашиглахаас урьдчилан
сэргийлж хамгаална.
5. Олон улсын Улаан загалмайн болон Улаан хавирган сарны хөдөлгөөний
үндсэн долоон зарчимыг сайн дурын ажилтнууд баримтлан ажиллана.
Сургалтын ажиллагааны санал болгож буй зураглал
Оролцож байгаа сайн дурынхны тоо болон аль хир их хэлэлцүүлэг болох зэргээс
хамаарч энэ сэдвийг үзэхэд ойролцоогоор 140-220 минут шаардана.
……………………………………………………………………………………………...