1. BAB 3
PERLEMBAGAAN MALAYSIA
DALAM
KONTEKS HUBUNGAN ETNIK
DI MALAYSIA

2. OBJEKTIF BAB
Selepas mengikuti bab ini, anda seharusnya boleh:
1. Mentakrifkan pengertian dan kedudukan
Perlembagaan Malaysia.
2. Menjelaskan konsep serta keperluan perlembagaan
dalam sesebuah negara.
3. Membincangkan pandangan Islam terhadap
kepentingan perlembagaan.
4. Menyenaraikan ciri-ciri Perlembagaan Malaysia.
5. Menjelaskan unsur-unsur tradisi yang terkandung
dalam perlembagaan.
6. Menilai kepentingan perlembangaan dalam konteks
hubungan etnik di Malaysia

3. 3.1 PENGENALAN
Perlembagaan;
– Sebuah dokumen yang mengandungi undang-
undang dan susunan peraturan penting dan
tertinggi dalam sesebuah negara
– Undang-undang yang bertentangan dengan
perlembagaan akan terbatal secara automatik.
– Terdapat peruntukan-peruntukan umum tentang
corak pemerintahan, hak asasi manusia,
kerakyatan, politik, pilihanraya, agama, bahasa,
tanah dan lain-lain.

4. – Dibentuk selaras dengan kehendak semasa serta
memenuhi kehendak dan kemahuan rakyat.
– Hal-hal yang berkaitan dengan kewarganegaraan,
bahasa, agama dan kedudukan istimewa
bumiputera adalah menjadi faktor penting dalam
perlembagaan bagi melahirkan hubungan etnik
yang erat serta mampu untuk mewujudkan
keamanan di kalangan rakyat Malaysia.

5. 3.2 MAKNA DAN KEDUDUKAN PERLEMBAGAAN
• Digubal sebagai panduan pentadbiran dan
pemerintahan negara.
– tentang corak pemerintahan, sistem politik dan
pentadbiran sesebuah negara dan dalam masa yang
sama memberi perlindungan kepada rakyat serta
tanggungjawab dan kewajipan setiap warganegara
terhadap pemerintah dan negara (Roslan, 2006: 46).
• Berperanan menentukan bidang kuasa
pemerintahan, bentuk sesebuah kerajaan dan
hak-hak rakyat.

6. • Dibahagikan kepada dua.
– Bertulis - satu bentuk perlembagaan yang
dikumpul dan disusun dalam satu dokumen.
– Tidak bertulis - merangkumi semua prinsip
perlembagaan yang tidak dikumpul dalam satu
dokumen seperti undang-undang yang diluluskan
oleh parlimen dan keputusan-keputusan
mahkamah (Nazri Muslim, 2005: 3).

7. 3.3 KONSEP PERLEMBAGAAN
• Perlembagaan Persekutuan 1957
memperlihatkan beberapa ciri pemerintahan dan
perlembagaan sesebuah negara demokrasi.
– Pemerintahan berasaskan undang-undang.
– Tunggak kepada semua undang-undang yang sedia
digubal atau yang akan digubal.
– Pentadbiran negara dapat dijalankan dengan mudah,
lancar tanpa wujudnya persaingan dengan pihak lain
terutamanya kerajaan negeri (Roslan, 2006: 46).

8. • Perkara 4(1) - Perlembagaan Malaysia adalah
undang-undang utama persekutuan dan
setiap undang-undang dan apa sahaja yang
diluluskan berlawanan dengan perlembagaan
yang sedia ada maka dengan sendiri setiap
yang berlawanan itu terbatal. Kedudukan dan
kuasa tertinggi perlembagaan ini dikenali
sebagai ketinggian perlembagaan.

9. 3.4 ISLAM DAN PERLEMBAGAAN
• Sejak dari permulaan Islam lagi Rasulullah SAW
telah meletakkan asas yang penting di dalam
pentadbiran baginda iaitu perlembagaan.
• Perlembagaan yang pertama digubal bagi
melincinkan pentadbiran negara Islam Madinah
dikenali sebagai Sahifah Madinah.
• Baginda telah membina masjid sebagai tempat
untuk melaksanakan pemerintahan –
perlembagaan bertulis, sebagai tunggak yang
amat penting bagi menyatupadukan masyarakat
yang berbagai etnik dan kaum.

10. • Perlembagaan mengandungi 47 fasal yang
meliputi huraian tentang segala keperluan negara
Islam Madinah. Menurut al-Maududi
Perlembagaan Islam ini mempunyai empat unsur
utama sebagai rujukan iaitu al-Quran, al-Sunnah,
amalan Khulafa’ al-Rashidin dan pendapat
golongan mujtahid.
• Perlembagaan ini membuktikan bahawa satu
persekutuan di kalangan masyarakat berbilang
kaum telah diasaskan melalui tujuan-tujuan dan
kepentingan politik bersama (Abdul Aziz Bari,
2001).

11. 3.5 KEPERLUAN PERLEMBAGAAN
• Bagi menjamin kestabilan politik di negara ini,
– sebuah perlembagaan yang dibentuk adalah merupakan hasil
tolak ansur dan pakatan antara kaum dan etnik di negara ini.
– sejajar dengan syarat Inggeris yang hanya memberi
kemerdekaan kepada Tanah Melayu sekiranya wujud
perpaduan di kalangan masyarakat pelbagai kaum.
• Pemuafakatan politik dan tolak ansur antara pemimpin
kaum utama di Tanah Melayu telah membuahkan hasil dan
‘Pakatan Murni’, ‘Qiud Pro Quo’ atau ’4 + 1’ telahpun
dibentuk dalam aspek menghormati hak dan kepentingan
kaum dalam Perlembagaan Persekutuan.

12. • Antara pemuafakatan yang telah dibentuk dalam
perlembagaan seperti:
(i) Kedudukan agama Islam sebagai agama rasmi
negara.
(ii) Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.
(iii) Raja-raja Melayu sebagai raja berperlembagaan.
(iv) Kedudukan dan hak keistimewaan orang Melayu.
(v) Masyarakat bukan Melayu mendapat keistimewaan
sebagai warganegara dan mendapat
layanan yang sama dengan masyarakat tempatan
(Mansor, 2005: 124-125).

13. • Kewujudan pemuafakatan ini dapat mengekalkan
nilai-nilai kemasyarakatan di kalangan etnik dan
kaum yang saling memahami bahawa agama,
adat resam dan nilai-nilai budaya yang diamalkan
oleh penduduk di negara ini merupakan hak
peribadi dengan syarat masing-masing saling
hormat menghormati hak dan kepentingan
semua rakyat Malaysia.
• Prinsip memberi dan menerima ini, yang menjadi
tunjang kepada persefahaman dan kestabilan
politik serta sosial yang berjaya dipertahankan
sehingga kini. (Zulhilmi & Rohani, 2003: 175).

14. 3.6 CIRI-CIRI PERLEMBAGAAN MALAYSIA
• Perlembagaan Malaysia 1957 telah digubal
dan dikemukakan oleh Suruhanjaya Reid yang
diketuai oleh Lord Reid.
• Bermula pada Jun 1956 dan menyiapkan
laporan tersebut menjelang bulan Februari
1957.
• Dibahaskan oleh parti-parti utama negara dan
diluluskan oleh Majlis Perundangan pada Jun
1957

15. • Dikuatkuasakan pada 31 Ogos 1957.
– Penguatkuasaan ini berjalan atas dasar konsensus
apabila rakyat berbangsa Melayu bersetuju
memberikan kerakyatan secara ‘jus soli’ kepada
semua penduduk bukan Melayu di Malaysia pada
masa itu. Sebaliknya bukan Melayu bersetuju
menerima unsur-unsur tradisi dalam masyarakat
Melayu sebagai kandungan dalam Perlembagaan
Malaysia (Zulhilmi & Rohani, 2003: 253- 254).
• Negara kita merupakan sebuah persekutuan di
mana kewibawaan perlembagaan atau kuasa
dibahagikan antara sebuah kerajaan pusat
(persekutuan) dengan 13 buah negeri.

16. • Perlembagaan Malaysia sebagai sebuah persekutuan
mempunyai ciri-ciri asas seperti berikut:
(i) Mempunyai ketua negara (Raja Berperlembagaan) bagi
Persekutuan Tanah Melayu yang dikenali sebagai
Yang Dipertuan Agong.
– Baginda dipilih dari kalangan sembilan orang Raja Melayu
dan memegang jawatan tersebut untuk tempoh lima
tahun dan bertindak atas nasihat kabinet dan Majlis Raja-
raja. Selain itu ketua perlembagaan bagi setiap negeri ialah
Sultan, Raja atau Yang Dipertua Negeri. Setiap negeri
mempunyai Majlis Undangan Negeri yang dipilih melalui
pilihan raya untuk tempoh lima tahun dan pentadbiran
negeri diketuai oleh seorang Menteri Besar atau Ketua
Menteri.

17. (ii) Negara Demokrasi Berparlimen yang diketuai oleh
seorang Ketua Kerajaan iaitu Perdana Menteri.
– Beliau dilantik di kalangan parti yang memenangi pilihan
raya dan mempunyai bilangan anggota terbanyak dalam
Dewan Rakyat. Perdana Menteri juga akan menubuhkan
sebuah Kabinet (Jemaah Menteri) yang menjadi badan
tertinggi dalam menggubal dasar kerajaaan (Roslan
Zainuddin, 2006: 52).
(iii) Perlembagaan memperuntukkan Islam sebagai
agama rasmi persekutuan, tetapi pada masa yang
sama tidak mengasaskan Malaysia sebagai negara
teokrasi dan dengan jelas jaminan kebebasan agama.

18. (iv)Perlembagaan memperuntukkan ketinggian perlembagaan dan
kebebasan undang-undang.
(v) Perlembagaan memperuntukkan pengasingan kuasa ketiga-tiga
cabang kerajaan.
– Ini bermakna seluruh jentera pentadbiran, bukan sahaja eksekutif
yang diketuai oleh Perdana Menteri dan dibantu oleh kabinet serta
seluruh birokrasi. Ketiga-ketiganya mempunyai status yang sama,
tiada satupun yang lebih tinggi daripada yang lain dan setiap satunya
mempunyai fungsi dan tanggungjawab yang berbeza.
• Perlembagaan memperuntukkan sebuah badan kehakiman yang
berasingan dan bebas daripada kawalan parlimen dan eksekutif.
Bidang kuasa kehakiman adalah eksklusif untuk menentukan
pertikaian hak-hak serta liabiliti lain dalam perlembagaan (Tun
Mohamed Suffian, 1990: 137).

19. 3.7 KANDUNGAN PERLEMBAGAAN
• Perlembagaan Persekutuan mengandungi 183 perkara yang dibahagikan dalam 15
bahagian. Perlembagaan ini mengandungi pelbagai perkara seperti kuasa Yang
Dipertuan Agong, Parlimen, Kabinet, Badan Kehakiman dan mempunyai
peruntukan tentang kewarganegaraan, tanah, agama rasmi, bahasa Kebangsaan,
kedudukan istimewa orang Melayu, perkhidamatan awam, pembangunan negara,
hak asasi dan pilihan raya (Roslan Zainuddin, 2006: 53-54 ). Ringkasan kandungan
Perlembagaan Persekutuan adalah seperti berikut:
• Bahagian Bab Perkara Kandungan
1 1 1-4 Negeri-negeri, Agama dan Undang-undang
2 1 5-13 Kebebasan Asasi
3 1 14-22 Perolehan Kewarganegaraan
2 23-28 A Penamatan Kewarganegaraan
3 29-31 Tambahan tentang Kewarganegaraan
4 1 32-37 Kepala Negara dan Majlis Raja-raja
2 38 Majlis Raja-raja
3 39-43C Pemerintah
4 44-65 Badan Perundangan Persekutuan
5 66-68 Acara Perundangan
6 69 Keupayaan terhadap harta dan lain-lain

20. 5 1 70-72 Negeri-negeri
6 1 73-79 Hubungan antara Kerajaan Persekutuan dengan Kerajaan Negeri
2 80-81 Pembahagian Kuasa Pemerintah
3 82 Pembahagian beban kewangan
4 83-91 Tanah
5 92 Pembangunan negara
6 93-95 Siasatan persekutuan terhadap negeri
7 95A-95E Majlis Negara bagi Kerajaan Tempatan
7 1 96-112 Peruntukan-peruntukan kewangan
2 112A-112E Sabah dan Sarawak
8 1 113-120 Pilihanraya
9 1 121-131A Kehakiman
10 1 132-148 Perkhidmatan awam
11 1 149-151 Kuasa khas menentang perbuatan subversif dan kuasa-kuasa
darurat
12 1 152 Bahasa Kebangsaan
12A 1 153 Kedudukan istimewa orang Melayu
13 1 154-160 Am dan pelbagai
14 1 161-161A Perlindungan tambahan bagi Sabah dan Sarawak
1 162-180 Peruntukan sementara dan peralihan
15 1 181 Pengecualian dan kedaulatan Raja-raja
1 182 Mahkamah khas
1 183 Tiada tindakan yang boleh diambil terhadap yang Dipertuan
Agong dan Raja-raja kecuali
dengan keizinan peguam negara.

21. 3.8 UNSUR-UNSUR TRADISI DALAM PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN
• Pengekalan unsur-unsur tradisi adalah amat penting untuk mewujudkan
identiti Malaysia dan memupuk persefahaman ke arah perpaduan.
• Ia adalah merupakan kontrak sosial yang telah dipersetujui bersama
semasa penggubalan perlembagaan.
– Menurut Tun Salleh Abas (1997), unsur-unsur tradisi ini meliputi bahasa,
agama, kedudukan istimewa orang Melayu dan bumiputra Sabah dan Sarawak
serta pemerintahan beraja.
• Menjadi kelaziman kepada mana-mana negara yang berdaulat
mempunyai unsur-unsur tradisi yang menjadi tunjang dan kekuatan
kepada pembinaan negara.
– Ianya wujud ratusan tahun sebelum perlembagaan Malaysia digubal pada
tahun 1957 dan berperanan menstabilkan negara (Abdul Aziz Bari: 2001).
– Kepentingan unsur-unsur tradisi ini dapat dilihat dengan jelas apabila
dilindungi di bawah Akta Hasutan dan di anggap sebagai isu-isu sensitif yang
dilarang dalam perbincangan awam.

22. – Unsur-unsur ini juga penting kerana menjamin kestabilan
politik dan sistem pemerintahan yang cekap lagi adil.
Tanpa unsur-unsur tersebut keseimbangan dan
kemakmuran negara tidak akan dicapai.
– Dalam laporan Suruhanjaya Reid sendiri yang menekankan
betapa pentingnya perlembagaan mengambil faktor-faktor
sejarah, tradisi, ekonomi dan sosial yang wujud sebelum
penggubalan perlembagaan.
• Faktor-faktor ini penting bagi melambangkan bahawa
sistem dan nilai-nilai asal negara dikekalkan meskipun
kemerdekaan bererti demokrasi dan kesamarataan
antara kaum. Di sinilah pentingnya peranan empat
unsur tradisi yang kesemuanya menekankan ciri-ciri
Kemelayuan dan Ke islaman di bumi yang merdeka ini
(Mohd Inuddin Lee, 2006: 141).

23. • Perkara yang menyentuh hubungan etnik dalam memupuk perpaduan dan unsur-
unsur tradisi yang termaktub dalam perlembagaan Malaysia adalah seperti
berikut:
1. Perkara 8 iaitu persamaan dan hak sama rata dan pengecualian peruntukan ini
dalam soal agama, kedudukan istimewa orang Melayu dan seumpamanya.
2. Perkara 10 (4) iaitu batasan hak kebebasan bersuara daripada menyentuh
kedudukan Raja-raja, Islam, orang Melayu, kewarganegaraan dan seumpamanya.
3. Perkara 38 iaitu kuasa Majlis Raja-raja menghalang Parlimen membuat undang-
undang yang menyentuh kedudukan Raja-raja Melayu, orang Melayu dan bahasa
Melayu dan Islam.
4. Perkara150 (6a) iaitu kedudukan agama Islam, adat istiadat Melayu dan
Bumiputra Sabah dan Sarawak, kewarganegaraan meskipun dalam keadaan
darurat.
5. Perkara 152 iaitu kedudukan bahasa Melayu sebagai bahasa Kebangsaan tanpa
menafikan hak-hak bangsa lain menggunakan bahasa mereka.
6. Perkara 153 iaitu kedudukan istimewa orang-orang Melayu tanpa menafikan
kedudukan yang sah kaum lain (Abdul Aziz Bari: 2001).

24. 3.9 KESIMPULAN
• Setiap warganegara hendaklah memahami bahawa
perlembagaan yang diwujudkan adalah bertujuan;
– Untuk melahirkan masyarakat yang mampu
membudayakan perpaduan
– Saling memahami hak masing-masing yang telah
dipersetujui bersama tanpa ada perasaan hasad dengki
dan sifat-sifat boleh memecah belahkan kaum di negara
ini.
– Untuk kepentingan bersama tanpa mengira latar belakang
sesuatu kaum.
– Mencerminkan Malaysia sebuah negara berdaulat di mana
rakyat hidup bersatu padu, aman dan makmur.