nc programming

1. DMA 2043 - CNC LARIK
Disediakan oleh : Pn. Nur Farizan bt. Ayoob
Program : Teknologi Pemesinan Industri
Jabatan : Teknologi Mekanikal & Pembuatan
Email : nurfarizan_ayoob@yahoo.com
No. Telefon : 011-12259181
1

2. 2

3. ISI KANDUNGAN
1.1 Jenis-jenis mesin cnc larik
1.2 Mesin axis
1.2.1 2-axis
1.2.2 3-axis
1.2.3 4-axis
1.2.4 6-axis
1.3 Spesifikasi mesin larik cnc
1.4 Simbol-simbol
1.5 Kawalan
1.5.1 Fungsi spindle
1.5.2 Pusingan spindle
1.5.3 Henti spindle
1.5.4 Kelajuan spindle
1.6 Kawalan kadar suapan
1.6.1 Fungsi kadar suapan
1.6.2 Pemilihan kadar suapan
1.6.3 Kadar suapan maksimum 3

4. BAB 1 - Pengenalan CNC Larik
4

5. HASIL
PEMBELAJARAN
Di akhir bab ini, pelajar akan dapat:
 Mengenalpasti jenis-jenis mesin CNC larik pelbagai paksi.
 Mengetahui fungsi-fungsi kod yang digunakan dalam program pengaturcaraan kawalan berkomputer.
 Mengetahui fungsi pemegang mata alat.
 menghitung pusingan per minit, kadar suapan dan masa pemotongan yang diperlukan bagi proses larik.

6. PENGENALAN
Computer Numerical Control (CNC):
Kaedah pengendalian mesin secara TEPAT menggunakan ARAHAN BERKOD yang
boleh difahami oleh komputer.
arahan berkod
(coding)
unit kawalan
mesin (mcu)
menyimpan data dalam memori
operasi
pemesinan
proses yang sama
6

7. PENGENALAN
Arahan berkod:
Mewakili jarak tertentu, pergerakan, kedudukan dan pelbagai fungsi mengikut
kehendak programmer.
Satu siri arahan hanya boleh melaksanakan satu operasi sahaja.
7

8. PENGENALAN
Oleh itu, untuk menghasilkan satu projek yang lengkap, mesin
perlu melaksanakan beberapa siri blok yang dikenali sebagai satu
part program. Penyediaan part program perlu dilakukan oleh
seorang yang mahir, berpengalaman dan berpengetahuan luas
dalam bidang ini
8

9. ULANGKAJI!!
Berikan jenis-jenis mesin larik.
• mesin larik jentera
• mesin larik pengeluaran
• mesin larik kapstan
• mesin larik automatik
• mesin larik maksud khas
1.1 JENIS-JENIS MESIN
LARIK CNC
9

10. 1.1 JENIS-JENIS MESIN
LARIK CNC
CNC LATHE (2-AXIS) CNC LATHE (3-AXIS) CNC LATHE (4-6 AXIS)
10

11. 1.2 MESIN AXIS
CNC MILLING, EDM WIRE CUT &
EDM DIE SINKING MACHINE
Paksi: X, Y & Z
CNC LATHE MACHINE
Paksi: X & Z
11

12. PAKSI
(SISTEM KEDUDUKAN)
• Sistem kedudukan mutlak (Absolute)
- Sistem koordinat yang merujuk pada satu titik tetap sahaja.
- Boleh digambarkan seperti kedudukan di atas graf, di mana koordinat datum/asalan (0,0) menjadi
rujukan bagi menentukan koordinat-koordinat lain.
- Kod pengaturcaraan bagi kedudukan mutlak ialah G90.
12

13. PAKSI
(SISTEM KEDUDUKAN)
• Sistem kedudukan mutlak (Absolute)
13

14. LATIHAN
ABSOLUTE (G 90)
HAMID :
ZAKI :
ATI :
TAN :
MALA :
ADI :
ROSMAN :
CHANDRAN :
ANI :
KUMAR :
X01 Y05
X03 Y06
X05 Y04
X06 Y04
X02 Y03
X04 Y03
X03 Y02
X05 Y02
X03 Y01
X05 Y01
14

15. LATIHAN
ABSOLUTE (G 90)
HUTAN :
RUMAH LEE :
KILANG :
KONDOMINIUM :
BALAI POLIS :
TASIK :
X02 Y07
X02 Y05
X02 Y03
X05 Y04
X05 Y02
X07 Y05
15

16. 1.2 MESIN AXIS
• Sistem kedudukan tokokan (Incremental)
- Sistem koordinat yang merujuk kepada titik terakhir sebagai titik rujukan.
- Ttik asalan/datum (0,0) tidak akan digunakan lagi bagi menentukan koordinat-koordinat lain selepas
selepas titik pertama.
- Kod pengaturcaraan bagi kedudukan mutlak ialah G91.
16

17. PAKSI
(SISTEM KEDUDUKAN)
• Sistem kedudukan tokokan (Incremental)
17

18. LATIHAN
INCREMENTAL (G 91)
HAMID :
ZAKI :
ATI :
TAN :
ADI :
MALA :
ROSMAN :
CHANDRAN :
KUMAR :
ANI :
X01 Y05
X02 Y01
X02 Y-02
X01 Y00
X-02 Y-01
X04 Y03
X01 Y-01
X01 Y00
X00 Y-01
X-02 Y00
18

19. LATIHAN
INCREMENTAL (G 91)
HUTAN :
RUMAH LEE :
KILANG :
BALAI POLIS :
KONDOMINIUM :
TASIK :
X02 Y07
X02 Y05
X02 Y03
X05 Y04
X05 Y02
X07 Y05
19

20. LATIHAN
20

21. Rajah 1 Rajah 2
21

22. UJI MINDA
22

23. Sila tuliskan nilai-nilai koordinat (mutlak/ tokokan) bagi setiap penjuru rajah di bawah.
Hint:
23

24. Hint:
Mutlak:
P1: X0 Y0
P2: X20 Y0
P3: X20 Y20
P4: X70 Y20
P5: X70 Y0
P6: X100 Y0
P7: X100 Y40
P8: X70 Y70
P9: X0 Y70
Tokokan:
P1: X0 Y0
P2: X20 Y0
P3: X0 Y20
P4: X50 Y0
P5: X0 Y-20
P6: X30 Y0
P7: X0 Y40
P8: X-30 Y30
P9: X-70 Y0
24

25. 1.3 SPESIFIKASI MESIN LARIK CNC
1. Bagi menjalankan CNC, perlulah selaras di antara:
• Programmer
• Setup person
• Operator
• Mesin hardware
2) Program boleh dibina dan disimpan di dalam “Machine Control unit”.
3) Terdapat beberapa jenis controller yang terdapat di pasaran antaranya:
FANUC, MAZAKTROLL, OKUMA, SIEMENS, MACH3 25

26. 1.3 SPESIFIKASI MESIN LARIK CNC
3) Apabila program run, informasi akan dihantar ke sistem yang berlainan pada
mesin yang mengawal AXES, MOTION, SPINDLE MOTOR, TOOL CHANGER,
COOLANT, dan sebagainya.
4) MCU mempunyai panel kawalan luar bersama dengan skrin paparan.
5) Dari panel dan paparan operator ini, program boleh dimasukkan, data setup
mesin boleh dimasukkan, dan fungsi mesin yang boleh dipantau dan dikawal
26

27. 1.3 SPESIFIKASI MESIN LARIK CNC
27

28. 1.4 SIMBOL/ KOD PENTING
KOD
T tool
P parameter
U nilai paksi X
N sequence number
C chamfer
A angle
+ positive
KOD
F feed rate
Q suapan
W nilai paksi-Z
R repeat
R radius (G02, G03)
; end of block
- negative
28

29. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Benda kerja boleh dipegang pada mesin pelarik dengan pelbagai cara
menggunakan jenis-jenis alat pemegang dan bindu yang berlainan.
Pelbagai jenis bindu boleh dipasang pada hujung spindal.
29

30. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Jenis-jenis bindu Fungsi
Bindu cuk 3 rahang • cengkam bar bulat dan heksagon dgn cepat dan
sepaksi dengan spindal
• rahang digerakkan oleh gear tirus dan ulir skrol
• pergerakan serentak dan memusatkan bendakerja
Bindu cuk 4 rahang • memegang bendakerja bulat dan bersegi
• setiap rahang dilaras secara berasingan
• lengkung-lengkung sepusat pada permukaan bindu
boleh digunakan sebagai panduan utk memusatkan
bendakerja
Antara 2 tetengah • untuk melarik antara 2 tengah
• bendakerja boleh ditanggalkan dan dipasang
semula tanpa perlu pelarasan
30

31. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Jenis-jenis bindu Fungsi
Bindu cuk kolet • membolehkan pemasangan pelbagai jenis tetengah
pada hujung spindal.
Piring permukaan • plat keluli beralur yang dipasang pada spindal.
• dibunakan apabila bendakerja tidak boleh
dicengkam oleh bindu.
31

32. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Kelajuan Pemotongan (Cutting Speed), V
• Kadar pergerakan hujung mata alat melalui permukaan bendakerja yang
dipotong.
• Unit: milimeter/ min (mm/min)
• Bergantung pada jenis bahan kerja yang dipotong, bahan mata alat,
kedalaman pemotongan, suapan mata alat dan jenis kerja melarik.
32

33. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Contoh:
Tentukan kelajuan spindle yang perlu
dilaras untuk menghasilkan kelajuan
pemotongan 25 mm/min bagi bar
keluli lembut berdiameter 50mm.
v = 25mm/min
D= 50mm
S= 25 ÷ π ÷50 x 1000
= 159 rpm
33

34. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Tentukan kelajuan spindle yang perlu
dilaras untuk menghasilkan kelajuan
pemotongan 18 mm/min bagi bar
keluli lembut berdiameter 30mm.
v = 18mm/min
D= 30mm
S= 18 ÷ π ÷30 x 1000
= 190 rpm
34

35. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Tentukan kelajuan spindle yang perlu
dilaras untuk menghasilkan kelajuan
pemotongan 28 mm/min bagi bar
keluli lembut berdiameter 50mm.
v = 28mm/min
D= 50mm
S= 28 ÷ π ÷50 x 1000
= 178 rpm
35

36. 1.5 KAWALAN BINDU (SPINDLE)
Coding for spindle:
M03 - bindu pusing ikut jam (Spindle rotate clockwise)
M04 - bindu pusing lawan arah jam (Spindle rotate counterclockwise)
M05 - bindu berhenti (spindle stop)
M22 - membuka cuk (chuck clamp on)
M23 - mengunci cuk (chuck clamp off)
36

37. 1.5 KAWALAN KADAR SUAPAN
Kedalaman pemotongan
• Jarak yang dilalui oleh mata alat merentasi keratan rentas dan menuju ke
paksi benda kerja.
• Kedalam pemotongan untuk kerja melarik kasar adalah lebih besar daripada
kerja melarik kekemasan.
• Contoh: Kedalaman pemotongan 1.0 mm akan mengurangkan diameter
bendakerja sebanyak 2.0 mm.
• Kedalaman pemotongan bergantung kepada:
- keadaan mesin pelarik - kadar hantaran
- jenis dan bentuk mata alat
- cara bendakerja dipasang 37

38. 1.5 KAWALAN KADAR SUAPAN
38

39. 1.5 KAWALAN KADAR SUAPAN
Kadar Hantaran:
• Hantaran ialah perubahan jarak linear yang dihasilkan oleh mata alat apabila
bendakerja berputar satu pusingan.
• Kadar hantaran bergantung kepada jenis kerja melarik; kadar hantaran tinggi
untuk kerja melarik kasar dan rendah untuk kerja melarik kemasan.
• Contoh: Jika kadar hantaran ialah 0.5mm, bendakerja yang panjangnya
50mm perlu melalui 100 pusingan untuk mata alat melarik keseluruhan jarak.
39

40. RUMUSAN
Sebelum melaksanakan operasi larik menggunakan mesin CNC,
pelaku perlulah merancang dan memahami operasi yang perlu
dilakukan berdasarkan
bendakerja yang ingin dihasilkan. Setiap arahan-arahan
pengaturcaraan perlu difahamu terlebih dahulu sebelum
mengarahkan mesin melakukan kerja yang dikehendaki.