1. BỆNH GÚT: CHẨN ĐOÁN VÀ
ĐIỀU TRỊ
BS.CKII ĐOÀN THỊ HUYỀN TRÂN
TRƯỞNG KHOA CƠ XƯƠNG KHỚP
BỆNH VIỆN NHÂN DÂN 115
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
2. 1. BỆNH GÚT
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
3. 2. DỊCH TỄ GÚT
Tỷ lệ gặp toàn cầu 0.08%1
Châu Âu: 0.9% ở Pháp, 1.4 – 2.5% ở Anh, 1.4% ở Đức2
Tỷ lệ gặp ở người lớn tại Hoa Kỳ năm 2007–20083
3.9% (8.3 triệu người)
Tỷ lệ gặp vẫn hằng định và có xu hướng tăng trong 2 thập kỷ gần đây
Việt Nam, tỷ lệ bệnh gút: 0,14% dân số năm 20034,1,0% dân số (940.000 bệnh
nhân) vào năm 20145.
96% là nam giới, 38% ở lứa tuổi 40, với 75% trong độ tuổi lao động
Hơn 50% BN gút có tăng huyết áp và các bệnh rối loạn chuyển hoá khác
Tại khoa Khớp Bệnh viện Bạch Mai, bệnh gút chiếm 1,5% các bệnh lý khớp
viêm (1978-1989), 6,1% (1991 -1995) và 10,6% (1996-2000), ghi nhân có
tình trạng tiêu thụ cao chất uống có cồn và chế độ ăn giàu purin
1. Smith et al. Ann Rheum Dis. 2014 Aug;73(8):1470-6; 2. Neogi et al. Arthritis & Rheumatology, Vol. 67, No. 10, 2015, pp2557–2568;
3. Zhu et al. Arthritis & Rheumatism. Vol. 63, No. 10, Oc 2011, pp 3136–3141; 4. Tran et al. The Journal of Rheumatology 2003; 30:10
5. WHO-ILAR COPCORD study, World Bank, WHO, Clearstate surveys
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
4. 3. ĐỊNH NGHĨA (1)
Gút: thường gặp trong nhóm bệnh viêm khớp tinh thể, gây ra do
lắng đọng tinh thể urat natri trong khớp và mô mềm quanh khớp
Đi kèm với tăng acid uric trong máu
Gút cấp: đặc trưng bởi viêm khớp cấp tái phát, điển hình (khớp
bàn ngón chân cái),vị trí khác. Trừ khớp vai, khớp háng, cột sống.
Gút mạn: tophy, gây hủy khớp.
Do rối loạn chuyển hóa nhân purin, .
Nam > nữ, từ 35 - 45 tuổi, có khuynh hướng trẻ hóa.
Gút nguyên phát:
- 10% do thiếu men HGPRT (Hypoxanthine Guanine-phosphorybosyl-
transferase).
- Tăng hoạt tính Phosphorybosyl Pyrophosphate Synthetase: yếu tố
gia đình.
- Thiếu men Glucose – 6-deshydrogenase
HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH CƠ XƯƠNG KHỚP – Bộ Y Tế 2014
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
5. 3. ĐỊNH NGHĨA (2)
Các nguyên nhân gây tăng acid uric thứ phát:
- Tại thận: bệnh thận mạn…
- Bệnh Huyết học: tăng sinh tủy, bệnh máu ác tính,
- Tăng acid uric thoáng qua: ngộ độc rượu, gắng sức do vận động
quá mức.
- Bệnh chuyển hóa phối hợp: ĐTĐ, RL Lipid máu, bệnh phó giáp,
nhược giáp.
- Bệnh khác: Sarcoidose, vẩy nến, vôi hóa sụn khớp.
- Tổn thương tại khớp: chấn thương, viêm khớp…
- Thuốc: Asp liều thấp, thuốc điều trị ung thư, lợi tiểu, PZA,
Ethambutol.
HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH CƠ XƯƠNG KHỚP – Bộ Y Tế 2014
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
6. 4. CƠ CHẾ BỆNH SINH
TĂNG ACID URIC MÁU VÀ GÚT
Khi sUA > 6 mg/dl*
Tăng sản xuất
Giảm thải trừ
J Clin Invest. ;120(6): 1791–1799, 2010
*Bardin T & Richette P. Curr Opin Rheumatol 2014; 26:186-91
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
7. 5. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
4 giai đoạn
1. Mandell BF et al. CleveClinJ Med 2008; 75 Suppl 5:s5-8
2. Figure adapted from Edwards NL; In Klippel JH et al. 2001; Arthritis Foundation, Atlanta GA; ÚA
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
8. 6. CÁC TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN
GÚT
Rome 19631
New York 19662
ARA 19773
OMERACT 2000
ACR/EULAR 20156
1. Kelgren et al. Oxford: Blackwell Scientific, 1963; 2. Decker et al. New York, June 510, 1966. Amsterdam:Excerpta Medica Foundation, 1968:3857;
3. Wallace et al. Arthritis Rheum 1977;20:895900; 4. Pelaez-Ballestas et al. J Rheumatol 2010;37:17438; 5. Janssens et al. Arch Intern Med
2010;170:11206; 6. Neogi et al. Arthritis & Rheumatology. Vol. 67, No. 10, October 2015, pp 2557–2568; 7. P. Brooks and M. Hochberg, Rheumatology
2001; 40:896-906
Tiêu chuẩn ARA 1977 (Bennet và Wood 1968)
được áp dụng rộng rãi tại Việt Nam do dễ nhớ và phù hợp với
điều kiện thiếu xét nghiệm.
8
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
9. 6.1 Tiêu chuẩn chẩn đoán
ARA 1977 (BENNETT & WOOD 1968)
a) Tìm thấy tinh
thể acid uric
trong dịch
khớp lúc khớp
đang viêm cấp
hoặc
b) cặn lắng urate
trong tổ chức
(tophi, sỏi
thận).
2. Hoặc có 2 trong số các tiêu chuẩn sau:
a. Có tiền sử chắc chắn và/hoặc quan sát
thấy trên hai đợt sưng đau cấp ở một
khớp, bắt đầu đột ngột, đau dữ dội và
hoàn toàn mất đi trong vòng hai tuần.
b. Có tiền sử chắc chắn và/hoặc quan sát
thấy một cơn viêm cấp đáp ứng tiêu chuẩn
1 ở khớp bàn ngón ngón chân cái.
c. Có hạt tophy ở vành tai, quanh khớp
d. Sự công hiệu đặc biệt của Colchicine
(trong vòng 48 giờ), được quan sát thấy
hoặc hỏi trong tiền sử.
1.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
10. Tiêu chuẩn chẩn đoán OMERACT 2000
1. Có tinh thể urate trong dịch khớp, và/hoặc
2. Hạt tophi có chứa tinh thể urate xác định bằng phân tích hóa học
hoặc kính hiển vi phân cực, và/hoặc
3. Có 6 trên 12 dấu hiệu lâm sàng và X-quang dưới đây:
• Viêm tối đa trong 1 ngày
• Nhiều hơn 1 đợt cấp
• Viêm đơn khớp
• Đau hoặc sưng khớp ngón bàn ngón chân cái
• Viêm khớp cổ chân 01 bên
• Nghi ngờ có tophi
• Tăng acid uric máu
• Có nang dưới sụn xương
• Cấy vi khuẩn dịch khớp âm tính
P. Brooks and M. Hochberg, Rheumatology 2001;40:896-906 10
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
11. 6.2 TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN
ACR/EULAR 2015 (3 bước)
B1: Tiêu
chuẩn
nhận vào
• BN phải có ít nhất 01 đợt
sưng đau khớp ngoại
biên
B2: Tiêu
chuẩn
vàng
• Soi dịch khớp có
tinh thể urate trong
dịch khớp
B3: Tiêu
chuẩn
phân loại
• Lâm sàng
• Cận lâm sang
• Tổng điểm ≥ 8
Gout
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
12. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN ACR/EULAR 2015
LÂM SÀNG PHÂN LOẠI ĐIỂM
Loại khớp sưng đau
Cổ chân hay các khớp bàn
chân trừ khớp bàn ngón 1
1
Khớp bàn ngón 1 2
Triệu chứng cơn cấp
- Vùng da trên khớp đau: đỏ Có 1 đặc điểm 1
- Không thể chạm vào khớp vì rất đau Có 2 đặc điểm 2
- Rất khó khăn trong đi lại và vận động khớp Có 3 đặc điểm 3
Thời gian của cơn cấp
- Thời gian cơn đau đạt cường độ tối đa <24
giờ
Có 01 cơn cấp điển hình 1
- Các triệu chứng thuyên giảm trong <=14
ngày
Nhiều cơn cấp tái đi tái lại
nhiều lần
2
- Hoàn toàn không có triêu chứng giữa 2 đợt
cấp
Nốt tophy
Có 4
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
13. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN ACR/EULAR 2015
CẬN LÂM SÀNG PHÂN LOẠI ĐIỂM
Nồng độ acid uric huyết thanh
< 4 mg/dl - 4
6 – 8 mg/dl 2
8 – 10 mg/dl 3
≥ 10 mg/dl 4
Soi dịch khớp
Không có tinh thể urate - 2
Siêu âm khớp
Dấu hiệu viền đôi trên bề mặt
sụn khớp
4
XQ khớp
Hình ảnh khuyết xương 4
TỔNG ĐIỂM ≥ 8 => GÚT
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
14. 7. ĐIỀU TRỊ GÚT: 4 TRỊ LIỆU CHÍNH
1. Chế độ ăn / thay đổi lối sống
2. Điều trị triệu chứng cơn Gút cấp : NSAID,Corticosteroid,
Colchicine
3. Trị liệu hạ acid uric máu:
Ức chế men xanthine oxidase (XOI): Allopurinol, Febuxostat
Tăng thải acid uric
Phân hủy acid uric (pegloticase – chuyển hóa thành allantoin
có độ hòa tan gấp 10 lần))
4. Dự phòng cơn gút cấp: Colchicine liều thấp 3 – 6 tháng kèm
thuốc hạ acid uric máu
Khanna et al. Arthritis Care & Research. Vol. 64, No. 10, October 2012, pp 1447–1461; Khanna et al. Arthritis Care & Research.
Vol. 64, No. 10, October 2012, pp 1431–1446; Richette P, et al. Ann Rheum Dis 2016;0:1–14.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
15. 7.1 TÓM TẮT ĐIỀU TRỊ GÚT
BordadGC et al. J Rheumatol 2004; 31:2429-32
ULT: Urate lowering therapy
sUA: serum uric aid
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
16. 7.2 ĐIỀU TRỊ CƠN GÚT CẤP ACR 2012HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
17. 7.2.1 Lựa chọn Colchicine
theo ACR 2012
Colchicine
Corticoid
BN đang phòng
ngừa gút bằng
colchicine
BN đã điều trị phác
đồ gút cấp trong
vòng 14 ngày
NSAIDs hay Corticoide
Có
Có
Ngày 1:
Colchicine 1 mg sau
01 giờ 0,5 mg
Từ ngày 2:
Colchicine 0,5 mg x
01-03 lần/ ngày
Nên dùng colchicine
trong vòng 36 giờ kể từ
khi khởi phát triệu chứng
Không
Không
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
18. 7.2.2 Lựa chọn Corticoide
theo ACR 2012
Colchicine
Corticoid
01 hay 02 khớp lớn
Số lượng
khớp đau
Prednisone 0,5mg/kg/ngày
Thời gian 5-10 ngày sau đó ngưng không cần
giảm liều dần
Thận trọng: BN có tình trạng nhiễm trùng hay
tăng đường huyết không kiểm soát
Corticoide tiêm
khớp
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
19. 7.2.3 Lựa chọn NSAIDs theo
ACR 2012
Colchicine
Corticoid
NSAIDs cổ điển (indomethacin, naproxen) hay nhóm ức chế
COX 2 (ETORICOXIB, CELECOXIB) đều được chấp thuận
trong điều trị cơn gút cấp
Tuy nhiên không nên sử dụng nhóm thuốc này trên BN:
- Suy gan, suy thận, suy tim
- Đang dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu hay kháng đông
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
20. 8. ĐIỀU TRỊ PHÒNG NGỪA GÚT
CẤP ACR 2012
Liều thấp Colchicine: 0,5 mg x 01-02
lần/ngày
Liều thấp NSAIDs + ức chế bơm proton
Liều thấp Prednisone (≤ 10mg/ngày)
Thời gian phòng ngừa: tối thiểu 6 tháng
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
21. 9. ĐIỀU TRỊ HẠ ACID URIC ACR 2012HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
22. 9.1 VAI TRÒ CỦA ĐIỀU TRỊ HẠ
ACID URIC MÁU
Ngăn ngừa quá trình lắng đọng acid uric
trong mô
Đảo ngược quá trình lắng đọng acid uric
giảm kích thước nốt tophy
Cải thiện chức năng thận
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
23. 9.1 VAI TRÒ CỦA ĐIỀU TRỊ HẠ
ACID URIC MÁU
Nghiên cứu tác giả Perez- Ruiz và cộng sự
(2002) cho thấy:
Thời gian trung bình từ lúc khởi trị hạ acid uric
đến khi mất nốt tophy khoảng 21 tháng
Tốc độ giảm kích thước nốt tophy khi dùng
allopurinol: 0,57 mm/tháng
Perez Ruiz et al, Effect of Urate lowering therapy on the velocity of size reduction
of Tophi in chronic gout, ACR 2012
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
24. HIỆU QUẢ GIẢM HẠT TOPHI: NGHIÊN CỨU PHA 3 EXCEL
Febuxostat làm giảm hạt tophi bền vững
25
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
25. 10. HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRỊ GÚT EULAR 2016
Nguyên tắc chung:
- BN gút nên được tư vấn, giải thích kĩ về tình trạng bệnh hiện
tại, các bệnh lý kèm theo, các liệu trình điều trị cơn gút cấp, dự
phòng gút và điều trị duy trì nồng độ acid uric máu dưới
ngưỡng mục tiêu trong suốt cuộc đời.
- Khuyên BN thay đổi lối sống: giảm cân và tránh rượu bia,
giảm ăn thịt và hải sản. Khuyến khích chế độ ăn ít béo. Tập thể
dục thường xuyên
- BN gút nên được tầm soát những yếu tố nguy cơ tim mạch
và các bệnh lý kèm theo như suy thận, đái tháo đường, rối loạn
mỡ máu, bệnh lý mạch máu ngoại biên
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
26. 10.1 ĐIỀU TRỊ GÚT CẤP EULAR 2016HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
27. 10.2 ĐIỀU TRỊ HẠ ACID URIC MÁU EULAR
2016
Richette P et al. Ann Rheum Dis 2017;76:29-42
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
28. 10.2 ĐIỀU TRỊ HẠ ACID URIC MÁU
EULAR 2016
Mục tiêu kiểm soát acid uric máu
sUA < 6 mg/dl (360 umol/l)
sUA < 5 mg/dl (300 umol/l): có tophy/gút mạn,
thường xuyên có đợt gút cấp
Chú ý
Không cho thuốc làm giảm acid uric /viêm cấp.
Sau 3 tuần.
Bắt đầu ở liều thấp, tăng dần tới liều điều trị, liên
tục, không ngắt quãng. Cửa sổ điều trị.
Trong 3 – 6 tháng đầu, cần ngừa cơn gút cấp
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
29. NHỮNG ĐIỂM MỚI TRONG
EULAR 2018
1. Tiêu chuẩn chẩn đoán gút:
2. Hướng dẫn điều trị
3. Mục tiêu điều trị hạ acid uric máu
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
30. CHẨN ĐOÁN GÚT THEO EULAR
2018
Tiếp tục sử dụng tiêu chuẩn chẩn đoán
gút ACR/ EULAR 2015.
Trong đó nhấn mạnh thêm vai trò của
các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
như DECT (Dual energy computed
tomography- Chụp CT năng lượng kép)
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
31. CHẨN ĐOÁN GÚT THEO EULAR
2018
DECT sử dụng 2 nguồn phát xung tia X
Sự khác nhau về mức độ suy giảm
cường độ chùm tia X khi xuyên qua các
cấu trúc có thành phần hóa học khác
nhau (urate hay canxi) sẽ cho phép phổ
màu tương ứng cho các cấu trúc này.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
32. CHẨN ĐOÁN GÚT THEO EULAR
2018
- Điều trị hạ acid uric máu đạt mục tiêu
dưới 5mg/dL (BN có tophi); dưới 6 mg/dL
Ổn định bệnh, hạn chế biến chứng, giảm
kích thước tophi
Siêu âm có giá trị theo dõi hiệu quả điều
trị
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
33. 10.3 YẾU TỐ THẤT BẠI TRONG ĐIỀU
TRỊ GÚT
Yếu tố thất bại:
• BN không được tư vấn đúng và đầy đủ
• BN không tuân thủ điều trị do đặc thù bệnh
• BN không hiểu mức độ bệnh
• Lạm dụng corticoid
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
34. 11. CHỌN LỰA CÁC THUỐC
HẠ ACID URIC MÁU
TRONG ĐIỀU TRỊ GÚT
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
35. 11.1 Allopurinol
- Liều khởi đầu 100 mg/ngày, suy thận GĐ 4 hoặc chức năng thận
tiến triển kém: 50 mg/ngày.
- Liều hiệu quả: 300 mg/ngày. Có thể dùng liều trên 300 mg/ngày
- Chỉnh liều trên bệnh nhân suy thận:
CrCl 10-20 mL/min: 200 mg/ngày
CrCl 3-10 mL/min: 100 mg/ngày
CrCl <3 mL/min: 100 mg/ngày dùng giãn liều
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
36. 11.1 Allopurinol
Allopurinol có nguy cơ cao Steven Johnson/hoại tử thượng bì do
nhiễm độc
- Chức năng thận kém làm giảm chuyển hóa Allopurinol và tăng tử
vong do phản ứng da do Allopurinol gây nên
- HLA-B*5801 liên quan chặt chẽ tới phản ứng da do Allopurinol
McInnes et al Ann Rheum Dis 1981;40:245-9 Ramasamy SN. Drug Saf 2013 (epub)
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
37. Allopurinol là nguyên nhân hàng đầu gây SJS/TEN ở
các nước Đông Nam Á (số liệu từ hiệp hội Malaysia,
Singapore and Philippine SEA-SCAR trong 10 năm)
* Drug causality assessment by ALDEN score (> 4): probable and very probable
Data of EuroSCAR: Clinical pharmacology & Therapeutics, 2010
1. Allopurinol
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
38. 11.2 KHÁC BIỆT GIỮA FEBUXOSTAT VÀ
ALLOPURINOL
Febuxostat Allopurinol
Cấu trúc hoá học và
hoạt tính
Non-purine, ức chế chọn lọc
xanthine oxidase
Purine, không ức chế chọn lọc
xanthine oxidase
Hiệu quả Hiệu quả < 6mg/dl (360
μmol/l) với liều 80 mg/24h
Hiệu quả < 6mg/dl (360 μmol/l)
với liều ≤ 300 mg/24h
Thải trừ Thải trừ qua gan và thận Thải trừ chủ yếu qua thận
Liều lượng Hiệu quả ngay cả với liều
thấp (40 – 80 mg)
Cần thăm dò liều (khởi đầu
100mg)
Liều lượng trên bệnh
nhân suy thận
Không cần chỉnh liều trong
suy thận vừa và nhẹ
Đòi hỏi chỉnh liều
Liều lượng trên bệnh
nhân cao tuổi
Dung nạp tốt với liều chuẩn Đòi hỏi chỉnh liều
SmPC: allopruinol, febuxostat.
Schumacher HR. Arthritis Rheum 2008;59:1540-1548. Becker MA. N Engl J Med 2005;353:2450-2461.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
39. 11.2 Febuxostat ức chế chọn lọc
Xanthine oxidase
• Allopurinol ( ) hoặc dẫn chất chuyển hóa ức chế men XO và ảnh hưởng đến các
phản ứng khác nhau của chuyển hóa purine và pyrimidine
• Febuxostat ( ) tác dụng chọn lọc cao lên men XO
Orotidine (OD)
Orotic acid (OA)
CTP
OMP
UMP
UTP
Uridine
Uracil
De novo pyrimidine synthesis
+PRPP
Takano Y, et al. Life Sci. 2005;76:1835-47. (Adapted)
IMP
Xanthine
Inosine
Hypoxanthine
De novo purine synthesis
GMP
Guanosine
Guanine
AMP
Adenosine
Xanthine Oxidase
Xanthine Oxidase
PRPP
Febuxostat
Uric acid
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
40. 11.2 Khác biệt trong chuyển hóa và
đào thải
Active Metabolite (Oxypurinol)
Febuxostat Allopurinol
Metabolites
Đào thải qua mật
(45%)
Đào thải qua thận
(49%)
Chuyển hóa
tại gan
Chuyển hóa
tại gan
Đào thải qua thận
Febuxostat bị bất hoạt bởi chuyển hóa tại gan.1
Febuxostat được đào thải qua nhiều con đường bao
gồm mật và thận.2,3
Allopurinol được chuyển hóa thành chất có hoạt tính
(oxypurinol), tại gan.4
Allopurinol được đào thải chính qua thận.4
Không cần chỉnh liều ở
bệnh nhân suy thận
nhẹ và trung bình1
1. Takeda Pharmaceuticals North America, Inc. New drug application no. 21-856: Febuxostat 40 mg and 80 mg. 2011. Available at:
http://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/08/briefing/2008-4387b1-02-Takeda.pdf. Accessed 28 November 2011.
2. Becker MA, et al. Arthritis Rheum 2005;52:916-923
3. Mayer MD, et al. Am J Ther 2005;12:22-34.
4. Ning TC, et al. Clin Geriatr 2010;19:20-25.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
41. Không ghi nhận phản ứng chéo giữa febuxostat
với lympho T mẫn cảm với allopurinol
W-H Chung et al, Journal of Investigative Dermatology (2015) 135, 2237–2248
42
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
42. 11. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
1- Viêm khớp tinh thể:
- Gút = acid uric.
- Vôi hóa sụn khớp (Chondrocalcinose) = Pyrophosphate de
calcium.
- Viêm khớp do Hydroxyapatite = Hydroxyapatite.
2- Viêm khớp nhiễm trùng: do cùng triệu chứng sốt, viêm 1 khớp,
BC tăng, CRP cao
3- Cơn viêm sung huyết thoái hóa khớp: khớp gối.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
43. 12- VẤN ĐỀ KHÁC (1)
1- Chỉ định Ngoại khoa:
- Vấn đề chức năng, thẩm mỹ
- Nguy cơ: khó lành, bội nhiễm
- Xem xét: dò Tophy.
- Không phải là 1 chỉ định rộng rãi, thường quy.
2- Điều chỉnh hiệu quả các bệnh lý, RLCH đi kèm: THA, ĐTĐ,
thừa cân, RL Lipid máu…
3- Chế độ ăn:
- Hạn chế thức ăn giàu purine: đồ lòng, 1 số loại hải sản. Protein
< 1,3 g/kg, thịt < 150 g/ngày.
- Chất cồn có/không alcohol. Tuy nhiên, trà, cà phê
(trimethylxanthine): không giới hạn.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
44. 12- VẤN ĐỀ KHÁC (2)
1- Chỉ định Ngoại khoa:
- Vấn đề chức năng, thẩm mỹ
- Nguy cơ: khó lành, bội nhiễm
- Xem xét: dò Tophy.
- Không phải là 1 chỉ định rộng rãi, thường quy.
2- Điều chỉnh hiệu quả các bệnh lý, RLCH đi kèm: THA, ĐTĐ,
thừa cân, RL Lipid máu…
3- Chế độ ăn:
- Hạn chế thức ăn giàu purine: đồ lòng, 1 số loại hải sản. Protein
< 1,3 g/kg, thịt < 150 g/ngày. Tránh bữa ăn thịnh soạn.
- Chất cồn có/không alcohol. Tuy nhiên, trà, cà phê
(trimethylxanthine): không giới hạn.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
45. 13. BIẾN CHỨNG
1- Viêm khớp gút mạn:
- Tophy gây hủy khớp, biến dạng: mất thẩm mỹ, mất chức năng
vận động.
2- Tổn thương thận: sỏi thận, bệnh thận mạn.
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
46. 14. KẾT LUẬN
Gút: thường gặp, điều trị hạ acid uric máu, tránh biến chứng.
Không điều trị tăng acid uric máu không triệu chứng (khi acid
uric < 10 mg/dL ± bệnh lý đi kèm)
Điều trị gút cấp, yếu tố nguy cơ, yếu tố thuận lợi.
Vai trò điều trị không dùng thuốc, giáo dục BN.
Ức chế xanthine oxidase: lựa chọn ưu tiên hạ acid uric máu,
dùng ngoài cơn gút cấp
Chọn lựa Febuxostat và Allopurinol với tiêu chí cá thể hóa
người bệnh
Vai trò hình ảnh học: siêu âm khớp, chụp CT năng lượng kép
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018
47. Xin cám ơn
HỘI THẤP KHỚP HỌC TP. HỒ CHÍ MINH - BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
LỚP CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG THỰC HÀNH
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP 2018