2. Մխիթար Սեբաստացի
Մխիթար Սեբաստացու իրական անունը եղել է
Մանուկ: Նա սովորել է Սբ նշանում, ապա՝
Էջմիածնի, Սևանի,Կարինի վանքերում: 1693թ-ին
մեկնել է Բերիա, որտեղ ծանոթացլ է կաթոլիկ
միսիոներների հետ: 1696թ-ին ձեռնադրվել է
կուսակրոն քահանա, 1699 թ-ին՝ վարդապետ:1701 թ-
ին Կոտանդնուպոլսում հիմնադրել է
միաբանություն: 1705 թ-ին Հռոմի
իշխանություններից ձեռք բերելով վանք հիմնելու
համաձայնությունը, 1706 թ-ին Վենետիկին ենթակա
Հունաստանի Մեթոն բերդաքաղաքում սկսել է
վանքի կառուցումը: 1712 թ-ին Հռոմի պապը
Սեբաստացուն շնորհել է աբբահոր
կոչում:Խուսափելով թուրքերի հարձակումից՝ 1715 թ-
ին միաբանությունը տեղափոխվել է Վենետիկ: 1717
թ-ին Վենետիկի Ծերակույտը հրովարտակով Սբ
Ղազար կղզին շնորհել է միաբանությանը:
3. Այստեղ Սեբաստացին կառուցել է եկեղեցի,
բացել դպրոց, պատրաստել է միաբան-
գործիչներ: Սբ Ղազարում նա զբաղվել է
մատենագիտական աշխատանքով, ղեկավարել
իր սաների բանասիրական հետազոտական
աշխատանքները, կատարել
թարգմանություններ, հրատարակել գրքեր:
Սեբաստացու մահվանից հետո
միաբանությունը, ի պատիվ նրա, կոչվել է
Մխիթարյան: Դեռևս կենդանության օրոք նրան
մեծարել են Երկրորդ Լուսավորիչ ազգիս,
Երկրորդ Մեսրոպ և այլ պատվանուններով:
Մխիթար Սեբաստացին աշխարհաբարի
քերականության առաջին դասագրքի՝ «Դուռն
քերականության աշխարհաբար լեզվին հայոց»-
ի (1727 թ.) հեղինակն է:
4. Թանկ է նաև նրա «Քերականություն գրաբար լեզվի
հայկազյան սեռի» (1730 թ.) երկը, որտեղ քննել է
գրաբարի ձևաբանությունը, շարահյուսությունը,
սահմանել կանոններ, անդրադարձել ուղղագրության
և այլ հարցերի: Հայագիտական մեծ նվաճում է
Սեբաստացու «Բառգիրք հայկազյան լեզվի» (2 հատոր,
1749–69 թթ.) աշխատությունը, որն այսօր էլ ունի
բացառիկ արժեք. ընդգրկում է ժամանակի հայերեն
ձեռագիր ու տպագիր բառագանձը՝ ավելի քան 100 հզ.
բառահոդված: Ուշագրավ է նաև նրա «Տաղարան»
(1727 թ.) ժողովածուն, որի բանաստեղծությունների մի
մասը, որպես շարական, Սեբաստացու
երաժշտությամբ, երգում են այսօր: Լավագույն
ձեռագրերի համեմատությամբ հրատարակել է
Աստվածաշունչ (1733–35 թթ.), կազմել է նաև
«Ավետյաց երկրի աշխարհացույցը» (1746 թ.):
Սեբաստացու անունով Երևանում կոչվել է
կրթահամալիր, որտեղ մենք սովորում ենք:
5. Սեբաստացու իմացական կարողությունների
մասին
● Մարդիկ միշտ ծածկում են իրենց թերությունները,
բայց Սեբաստացին այնքան համեստ էր, որ ծածկում
էր նաև իր առավելությունները և լավ կողմերը:
● Սեբաստացին չէր սիրում գովասանքի խոսքերը և նա
ասում էր, որ ինչպես կրակը հալեցնում է մոմը,
այդպես էլ գովասանքի խոսքերը ոչնչացնում են
բարի գործը:
● Նա ապշում էր, թե ոնց կարելի հպարտանալ այն
բանով, որը քեզ աստված է տվել, ոչ թե դու ես
ստեղծել:
● Նա շատ ավելի մեծամտանալու իրավունք ուներ,
քան մյուսները և դա նրան կներվեր, բայց նա շատ
ավելի խոնարհ էր քան մյուսները:
● Մխիթարը իր խոնհարության և պարզության
շնորհիվ բոլորի հետ ընկերացել է և չի եղել այնպիսի
մի թշնամի, որը հետո չդառնար իր բարեկամը կամ
ավելի մոտ:
6. ● Սեբաստացին իր թշնամու դեմ չէր
օգտագործում ուրիշ զենք, բացի լռությունից և
համբերությունից, նա համարում էր, որ
լռությունը ավելի ուժեղ է քան անիմաստ
շատախոս արդարացնող խոսքերը:
● <<Մարդկային գծերի խոհեմությունը միշտ
եղել է Մխիթարի մոտ>>-ասում էր իր
կենսագիր Ստեփանոս Ադոնցը:
● Գործը վերջացնելու համար նա ճարտար էր և
հաջողակ, նրանց ընտրության ,եջ բութ, ոչ
վախկոտ և դանդաղաշարժ:
● Սեբաստացին անհողորդ և հաստատամիտ էր
իր որոշման մեջ, երագ և զգույշ նրանց
կատարածների մեջ և այնքան հեռատես, որ
ամենասկզբից էլ գտնում էր գործի լուծումը:
● Նա կգտներ լավագույն լուծումը ամեն ինչի
մեջ, վեհանձության հետ՝ խոնարհամիտ էր,
հրամայելու ժամանակ՝համեստ և բարեշնորհ,
խիստ էր՝ բայց քաղցրահամբույր:
7. ● Խորագետ էր՝ այլ ոչ խորամանկ,պարզ և
անկեղծ, ոչ անզգույշ և անգաղտնապահ.
կիրթ և ազնիվ՝բայց ոչ մարդուն հաճելի կամ
կեղծավոր, բարեսեր և բարեմիտ, այլ որ
բնավ նվաստախոհ և ծառայամիտ:
● Խոսքի մեջ ճոխ էր և առատ, բայց ոչ
դատարկախոս. նրա բերանից ոչ ոք երբեք
անօգուտ խոսք չեն լսել:
● Համեստության քողի ներքո ծածկած իր
մեծամեծ գործերը՝անձնազոհության
ստվերից անգամ խուսափելով,
նախանձկոտների սիրտը շահում էր:
● Ինչքան խիստ էր նա իր նկատմամբ,
այնքան կարեկցող էր ուրիշների
նկատմամբ:
● ժիր և փութաջան է, անգամ մոռանում էր իր
անձը, ուրիշներին խնամելու և երջանիկ
դարձնելու համար:
8. ● Անդուլ և անխոնջ բարի գործերի մեջ, անընկճելի՝
ծանր դեպքերի մեջ, արի և հնարագետ՝
դժվարության առջև, հաջողության և
ձախորդության մեջ՝ միակերպ, աննկուն,
անայլայլ, համբերատար ցավի և տառապանքի
մեջ:
● Տրտմական բաների մեջ՝անվրդով,
հակառակության մեջ՝անդրդվելի, կարևոր և
մեծամեծ գործերի ձեռնամուխ, ոչ փառասեր կամ
շահամոլ, այլ հասարակուցյան օգտի մասին
միայն մտածող: