1. Îþóíëèã çóóíû õ¿ì¿¿í òàíä çîðèóëàâ
Òàíû àìüäðàëä õýðýãòýé, îþóí óõààíä íýìýðòýé îþóíëèã
ìýäýýëëèéã õ¿ðãýõ çîðèëãîîð ýíýõ¿¿ ýë÷èéã èëãýýëýý.
Îþóíëèã ìýäýýëëèéí ýë÷ íü îþóí óõààíûã ýðõýìëýí äýýäëýã÷
õ¿í á¿ðò íýýëòòýé áºãººä òà á¿õýí áóñäàä óíøóóëàõ þìñàí
ãýæ áîäîæ ÿâäàã ¿çýë áîäîë, ýññå, íèéòëýë, ýðãýö¿¿ëýë, èëòãýë
ãýõ ìýò á¿õèé ë á¿òýýëýý ÷ºëººòýé íèéòë¿¿ëýõ áîëîìæòîé.
Óóðàã òàðõèíû õîîë òýæýýë ̺í òàíû øèíýýð ñàíàà÷èëñàí á¿òýýë÷ àæèë, çàëóóñûíõàà øèíý
á¿òýýëèéã íèéòýä ñóðòàë÷ëàõ ¿éëñèéã áèä òºëáºðã¿éãýýð õèéõ
íü áîëíî.
Õ¿íèéã õºãæ¿¿ëäýã, áîëîâñðóóëäàã, õºãæèæ äýâøèõýä íü òóñàëäàã
Ñýòãýëãýýãýý áóë÷èíëàã áîëãîõ îþóíëèã áàéãóóëëàãóóäàà áàéíãà äýìæèæ õàìòðàí àæèëëàíà.
Ýðõýì óíøèã÷ òàíä ýíýõ¿¿ 3 äàõü äóãààðàà ºðãºí áàðèàä,
ò¿ð çàâñàðëàæ 9-ð ñàðààñ çàõèàëãàä îðîõ áîëíî. Òà á¿õýí óã
ñîíèíãîîñ ººðèéí àìüäðàë áîëîí õºãæèõ¿éä òóñ íýìýð áîëîõóéö
îþóíëèã ìýäýýëëèéã àâ÷ ÷àäñàí áîë áèäíèé çîðèëãî áàãà ÷ ãýñýí
Ìîíãî áèåëñýí íü òýð.
õºãæ ëûí Ë Îþóíò õ¿ì¿¿í áàéòëàà îþóí óõààíûã ñîíèðõîõã¿é ººð þóã
ëèéí åêòîð ñîíèðõîõ áèëýý. Ýõëýýä îþóí óõààíàà õºãæ¿¿ë÷èõ, áóñàä íü
øèíý òºâ “Ì
óðàëä ãàðö îíãîë ò¿¿íèéã äàãàæ õºãæèíº.
ààíä ø þó âý ûí
àëãàð ” ýññý
ñàí á¿ íèé
òýýë
Ìîíãîë õ¿íèéã
ýé þó
õºãæ¿¿ëýõ ¿çýë ãýë õýðýãò
Ìîíãîë õ¿íèé ðàõ àä ñýò
Õýë ñó
óíàãàí òºðõ
îî
íè é Õîëá ãëýý”
Ìýò ãýëöýý éí õýðý ÌÓÈÑ
Ì
ëòòýé è Óðàí ç ÕÑÑ-èéí
Íýý íû óðëàã îõ
ðüöàà ÁÈËï èîëûí ìýòã
“Õà ø¿ëã¿
¯Í êëó
áûí î
ýëöýýí
èé
¿äýýñ þóòíó
óäûí
Åðòºíöèéã õºäºëãºå ãýâýë ýõëýýä
ººðèé㺺 õºäºëãº
ÈÇÈÑ 2-ð öîãöîëáîð “Õýëæ àìæààã¿é ¿ãñ” çàõèäàë
ø¿ëãèéí óðàëäààí
Ñýòãýëèéí äîòîîä õàíàìæ
“Áèä ýõ îðíû èðýýä¿é” èëòãýëèéí òýìöýýí
Ýð¿¿ë ýíõèéí òàâàí ÷óõàë
óòàí
êóðñ ûí îþ ¿í”
Äýëõèéí á¿õ ýì òàí íèéëýýä ÷ ÈÑ À ÓÑ 2-ð í äîòîðõè õ
õºäºë㺺íèéã îðëîæ ÷àäàõã¿é ÝÌØÓ ñóìëàà “Õ¿
èã
Ñ.Ãîí÷
Æ.Õîðëîî “Õóâü õ¿íèé õºãæèë-Ñýòãýëãýý”
ØÓÒÈÑ 1-ð êóðñûí îþóòàí À.Èðýýä¿é
Î.Äàøáàëáàð “Çàëóóñ, ä¿¿ íàðòàà õ¿ðãýõ ø¿ëýã”

2. 2 ßðóó ñýòãýã÷ ÷óõàë áèø áîëîâ÷ ººð ñàíààíä õºòºëæ õ¿ðãýæ
áàéãààãààðàà ñîíèðõîëòîé ãýäãèéã õàðóóëæ ÷àäíà. Óõààíûã ýçýìø÷
Ã. ÝÑÑî-ã¿éãýýð àñóóäëûã øèíæëýí ¿çýõ íü ñàíààíû ¿íý
Ñýòãýëãýýãýý áóë÷èíëàã áîëãîõ íü öýíý äýýð áèø òàíû òóõàéí öàã ¿åèéí ñýòãýë õºäëºë äýýð
õàëüñàíä á¿õ øèì òýæýýë íü áàéäàã. Øàð áóäàà, àðâàé
ÝÑÑî: Ýåðýã, Ѻðºã, Ñîíèðõîëòîé /ñàíààíä õàíäàõ áóäàà, õºö áóäàà çýðãèéã îðëóóëàí õýðýãëýæ áîëíî. Õàðèí
ñóóðèëäàã. öàãààí ãóðèëûí îðîíä óëààí áóóäàéí áîð ãóðèë, õºõ
õàíäëàãà/ Ä. Íýãýíò ÝÑÑî õèéñýí ó÷ðààñ òóõàéí ñàíàà òàíä
ÝÑÑî áîë áîäîë ñàíààã íýýëòòýé áîëãîí óõàìñàðòàé òàðèàíû ãóðèë õýðýãëýõèéã çºâëºå.
òààëàãäàæ áàéãàà ýñýõèéãýý øèéäýõ áîëíî. ÊÎÔÅ, ÖÀÉ: ªäºðò óóñàí õýäýí àÿãà öàé, êîôå íü
æîëîîäîõ çîðèëãîîð ñýòãýëãýýíä õýâøèë áîëãîõ Òà äàðààõ ñàíààíóóä äýýð ÝÑÑî õèéæ ñýòãýëãýýãýý
øààðäëàãàòàé àðãà õýðýãñýë þì. Ýíýõ¿¿ ñýòãýëãýýíèé õ¿íèé áèå îðãàíèçìààñ êàëüöèé, ìàãíèé, êàëèé çýðýã
áóë÷èíæóóëààðàé. Áàñ ÿìàð íýãýí õ¿í äýýð ÝÑÑî õèéæ ¿ð àøèãòàé ýðäñ¿¿äèéã øýýñýýð õººí ãàðãàäàã. Õýäèé
õýðýãñýë íü òóõàéí ñàíàà òàíä òààëàãäàæ áàéãàà òóðøààðàé.
ýñýõýýñ õàìààðàõã¿éãýýð óã ñàíààíû ýåðýã òàëûã / òèéì ÷ ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîîð óðãàìëûí ãàðàëòàé öàé
· Íàñàíä õ¿ðñýí õ¿í á¿ð æèëä íýã äîëîî õîíîãèéã óóæ áîëíî. Öàé, êîôåä àãóóëàãääàã êîôåéí óóõàä öóñíû
Ý=Ýåðýã/, ìóó òàëûã /Ñ=Ѻðºã/, ìºí ñîíèðõîëòîé òàëûã öàãäààãèéí áàéãóóëëàãàä ç¿òãýõ õýðýãòýé.
/Ñî=Ñîíèðõîëòîé/ îëîõ ÷àðìàéëò ãàðãàõàä òóñàëíà. äàðàëò èõýñãýæ øýýñ èõýýð ÿëãàðóóëäàã. Êîôåéí òàðõèí
· Ǻâõºí õ¿¿õäýä çîðèóëñàí òåëåâèçèéí òóñãàé ñóâàã äàõü ñóäàñíû òºâèéã öî÷ðîîäîã òóë ñýðãýýæ áàéãàà ìýò
Ñîíèðõîëòîé òàë ãýäýã íü ñàéí ÷ áèø ìóó ÷ áèø ãýõäýý àâ÷ áàéõ õýðýãòýé.
¿ç¿¿øòýé òàëóóä þì. ñàíàãääàã. Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ñýðãýýäýã, ñàéõàí áàéäàã ãýñýí
· Õîòûí òºâä á¿õ òºðëèéí àâòîìàøèíû õºäºë㺺íèéã øàëòãààíààð öóñíû äàðàëòàà èõýñãýõèéã çºâøººðäºã íü
ÝÑÑî áîë äýâøèãäñýí ñàíàà, ñàíàë, çºâëºë㺺ã õýëýëöýõ õîðèãëîõ õýðýãòýé.
àðãà çàì þì. Ñàíààíû õàðèó ¿éëäýë íü ò¿¿íèéã òààøààõ, òýíýã õýðýã. Ýíý ñàéõàí ãýõ áàéäàë íü ç¿ðõíèé øèãäýýñ,
· Çàëóó õ¿í á¿ð íýã õºãøèí õ¿íèéã àñðàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýõ ñàà òóñàõàä ë õ¿ðãýíý. Öóñíû äàðàëò ºíäºð áàéõ íü óóðàã
ýñ òààøààõ, äýìæèí ñàéøààõ ýñâýë ø¿¿ìæëýí áóðóóøààõ õýðýãòýé.
áàéæ áîëíî. Õýí õ¿íä òóõàéí ñàíàà òààøààãäàæ áàéâàë òàðõè, ç¿ðõ, Ẻðèéã ãýìòýýõ àþóëòàé.
· Õ¿ì¿¿ñ ºäºðò 8 öàãààð 5 ºäºð àæèëëàõûí îðîíä ÕÈÉƯ¯ËÑÝÍ ÓÍÄÀÀ: Èéì òºðëèéí óíäàà íü ººðòºº
ò¿¿íèé ñºðºã òàëûã îëæ õàðàõàä ò¿âýãòýé, õàðèí ñàíàà ºäºðò 10 öàãààð 4 ºäðººð àæèëëààä äîëîî õîíîãèéí
òààëàãäàõã¿é áàéâàë ò¿¿íèé ýåðýã òàëûã îëæ õàðàõàä èõ õýìæýýãýýð áîëîâñðóóëñàí ñàõàð àãóóëäàã áºãººä èõ
¿ëäñýí ºäðèéã àìðàõ õýðýãòýé. õýìæýýãýýð õèéãääýã ýíý îðö íü öààøäàà öóñàíä áàéõ
ò¿âýãòýé áàéõ íü îëîíòîé. ̺í ñàíààíû õîâîðõîí Ýäâàðä Äå Áîíî “Ñýòãýëãýýíèé êóðñ CORT”
ñîíèðõîëòîé òàëûã èëð¿¿ëýõýä ò¿âýãòýé áàéäàã. ¸ñòîé ñàõàðûí õýìæýýã áàãàñãàäàã áàéíà. Êîíñåðâàíò íü
ÝÑÑî-ã çîðèóäûí ¿éë àæèëëàãàà áîëãîí õýðýãëýõ íü áèå îðãàíèçìûí ¿éë àæèëëàãààã õÿìðààí áèå ìàõáîäèéã
ñàíààíä ñýòãýë õºäëºëã¿éãýýð õàðèó ¿éëäýë ¿ç¿¿ëæ, ýñèéí ò¿âøèíä ãýìòýýæ áàéäàã. Õèéæ¿¿ëñýí óíäààíû
èëýðõèéëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã. ¯¿íèé ãîë çîðèëãî îðîíä öýâýð óñ áîëîí æèìñ, íîãîîíû ø¿¿ñèéã îðëóóëàí
íü ñýòãýë õºäëºëèéí õàðèó ¿éëäëýýñ óõàìñàðòàéãààð
çîðèóäûí ¿éëäýë õèéõ ÷àäâàð ðóó øèëæ¿¿ëýõ ÿâäàë þì.
Óóðàã òàðõèíû õîîë òýæýýë õýðýãëýæ áîëíî ø¿¿ äýý.
ÀÐÕÈ, ÒÀÌÕÈ: Òàìõè òàòàõ ¿åä óòàà íü õ¿÷èëòºðºã÷èéí
Þó èäíý òèéì ë áîëíî! õàìò òàðõè ðóó þ¿ëýãäýõ áºãººä áîäîõ ñýòãýõ ¿éë ÿâöûã
ÝÑÑî íü õýçýý ÷ øèéäâýð áà ¿¿ðýã äààëãàâðûã õºíäºõ ãýñýí ×àíàðòàé,
îðîëäëîãî õèéäýãã¿é õàðèí àëèâàà þìûã îëîí òàëààñ íü ñóëðóóëäàã. Ñýòãýë õºäºëñºí, óóðëàñàí ¿åä òàìõè òàòàõàä
øààðäëàãà õàíãàñàí òàéâøèð÷ áàéõ øèã ñàíàãääàã íü ¿íýí õýðýãòýý òèéì
àâ÷ ¿çñýíèé äàðààãààð õèéõ õýðýãòýé ãýñýí ¿íýìøëèéã áèé õîîë óíä èäýõ
áîëãîäîã. áèø áºãººä õàðèí òàðõèíû ýñ¿¿äèéí õîîðîíäûí õîëáîîã
íü áèå áîëîîä ñóëðóóëæ, ñààòàëä õ¿ðãýäýã íü òàéâøèðñàí ìýò ñýòãýãäýë
Ýíãèéí òîìú¸îëëîîð áîë ÝÑÑî àæèëëàãàà íü íºõöºë óóðàã òàðõèéã
áàéäëûã àâ÷ ¿çýõ ºðãºí áîëîìæèéã îëãîíî. ¯¿íã¿éãýýð òºð¿¿ëäýã. Àðõè íü õ¿íèéã ìàíñóóðóóëààä çîãñîõã¿é
ýð¿¿ë áàéëãàõàä òàðõèíû ýñèéã ÷èìýýã¿é ñ¿éòãýí óóðàã òàðõè, ìýäðýëèéã
ñàíààíä ºãºõ ñýòãýë õºäëºëèéí õàðèó ¿éëäýë íü ò¿¿íä øóóä íºëººëäºã.
õàíäàõ àðãà çàìûã óëàì ÿâöóóðóóëäàã. õºíººäºã áàéíà. Àðõè òàìõè õî¸óë äàðõëààíû ñèñòåìòýé
Óóðàã òàðõè áèå õàðøèëäàã. Õ¿í áèåíýýñ íü ãàäàãøëàõ ¸ñòîé àþóëò íÿíã
Ý=Ýåðýã “Ñàíààíû òàëààðõ ñàéí ç¿éëñ” ÿìàð ó÷ðààñ òàíä îðãàíèçìäàà
ýíý òààëàãäàæ áàéíà âý? ººðòºº òýýñíýýð íÿíãóóä àæëàà õèéí ºâ÷èí ýñýðã¿¿öýõ
õýðýãòýé õîîë õ¿íñ äàðõëààíû ñèñòåìèéã ýâäýæ ýõýëäýã. ¯¿íä õ¿íèé
Ñ=Ѻðºã “Ñàíààíû òàëààðõ ìóó ç¿éëñ” ÿìàð ó÷ðààñ òàíä õýðýãëýæ áàéõ
ýíý òààëàãäàõã¿é áàéíà âý? ìýäýýëýë ñàíàõ ÷àäâàð õ¿÷òýé íýðâýãääýã. 25 ìã íèêèòîí
çóðøëûã ººðòºº á¿õèé íýã øèðõýã ÿíæóóð òàòàõàä ë Ñ àìèí äýì áîëîí
Ñî=Ñîíèðõîëòîé “Ñàíààíä áàéãàà ñîíèðõîëòîé òàëóóä”, áèé áîëãî. Ýíý íü
ñàéí ìóóãèéí àëèíä ÷ õàìààðàõã¿é áîëîâ÷ áàéæ áîëîõ áóñàä ¿ð àøèãòàé øèì òýæýýë¿¿ä ¿ðýãääýã. Íèêèòîí ÿã ë
óóðàã òàðõè, áèå àðõè øèã õ¿íèé áèåèéí ãîðìîíû㠺人äºã áºãººä õî¸óëàíã
ñàíààíóóä ìàõáîäü ýð¿¿ë
Ýíý ñàíàà íàäàä òààëàãäàæ áàéíà ýñâýë ñàíàà íü õýðýãëýâýë ¿éë÷èëãýý íü á¿ð õ¿÷òýé íºëººëæ, àþóëä
öóñààð õàíãàãäàí, õ¿ðãýíý.
òààëàãäàõã¿é áàéíà ãýæ õýëýõèéí îðîíä òà ÝÑÑî-ã õ¿÷èëòºðºã÷ººð
õýðýãëýæ áîëíî. Òà ÝÑÑî-ã õýí íýãíèé äýâø¿¿ëñýí ñàíàà, Îþóíû ÷àäâàðûí IQ òºâ
òýæýýãäýõèéí
ñàíàë, çºâëºë㺺ã õýëýëöýõ àðãà çàì áîëãîí õýðýãëýæ áàòàëãàà áîëíî. Èéì
áîëíî. ¿íäñýí íºõöëèéã
Æèøýý:
Ñàíàà: Àâòîáóñíû á¿õ ñóóäëûã àâààä õàÿ÷èõ õýðýãòýé.
Ý: Àâòîáóñàíä èë¿¿ îëîí õ¿í áàãòàõ áîëíî.
á¿ðä¿¿ëáýë óóðàã
òàðõè ãàéõàëòàé
àæèëëàõ áîëíî.
Õ¿í äîòîðõè õ¿í
Ñóóæ áóóõàä àìàð áîëíî. Ýíä óóðàã òàðõèíä Òàíû äîòîð õ¿í áàéíà ãýâýë èòãýõ ¿¿? Õààÿà õè÷ýýëýý
Àâòîáóñûã ¿éëäâýðëýõ áîëîí çàñâàðëàõàä õÿëáàð áîëíî. òîõèðîìæòîé õîîë õèéõ ãýýä íîìîî óíøààä ë áàéäàã ýöýñò íü îéëãîñîí
Ñ: Àâòîáóñ ãýíýò òîîðìîñëîõîä çîð÷èã÷èä äàâõðàëäàí õ¿íñèéã ñàíàë áîëãîæ áàéíà. ç¿éëã¿é áè þó óíø÷èõâàà ãýæ áîääîã. Õàðèí òýð ¿åä ìèíèé
óíàõ áîëíî. ÓÑ: Õ¿íèé áèåèéí ãóðàâíû õî¸ð íü óñíààñ òîãòäîã. ªäºð òàðõè ÿà÷èõñàí þì áý? Óíøààä áàéõàä þó ÷ îéëãîäîãã¿é.
Íàñòàé áîëîîä òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñ èéì àâòîáóñàíä á¿ð óñ óóõ íü îþóí óõààíûã ñýðãýã áàéëãàäàã. Ó÷èð íü óñ Ýñâýë ýíý øèíæëýõ óõààíû íýð òîìú¸î, òîäîðõîéëîëò
çîð÷èõîä õýö¿¿ áàéõ áîëíî. óóðàã òàðõè áîëîí òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéã õîîðîíä áîëîõîîð îéëãîìæã¿é áàéãàà þì áàéíà ãýýä áóñäààñ
Ñàâ òîðòîé ç¿éë áîëîí õ¿¿õäýý àâ÷ ÿâàõàä õ¿íäðýëòýé íü õîëáîæ áàéäàã ýëåêòðîí, õèéí ýíåðãèéã ¿ð àøèãòàé àñóóõàä îéëãî÷èõñîí ë áàéäàã. Èíãýýä òà ººðèé㺺
áîëíî. çîõèöóóëæ ºãäºã. Óóõ óñûã ºðººíèé äóëààíòàé àäèë ÷àìëàæ ººðòºº ãîìäîæ ÿàãààä áè îéëãîäîãã¿é þì áý ãýñýí
Ñî: Ñóóäàëã¿é ìºí ñóóäàëòàé ãýñýí õî¸ð òºðëèéí àâòîáóñ òåìïåðàòóðò áàéëãàæ áàãà áàãààð ºäðèéí òóðø õýðýãëýæ àñóóëòûã ººðòºº òàâüæ ñòðåññò îðäîã.
áàéæ áîëîõã¿é þó? äàäâàë òàíû îé òîãòîîëòûã äýýøë¿¿ëýõýä òóñàà ºãíº. Ýíý þóíûõ âý? Òýãâýë á¿õíèéã óäèðäàã÷ áèäíèé äîòîðõè
Èéì àâòîáóñààð èë¿¿ èõ àæèë õèéõ þì áèø ¿¿? ÆÈÌÑ ÍÎÃÎÎ: Øèíý æèìñ íîãîî õîîëíû äýãëýìèéã õ¿í ìààíü ýíý õè÷ýýëèéã óíøèõûã õ¿ñýýã¿é ãýñýí ¿ã.
Àâòîáóñàíä òîõü òóõòàé áàéäàë áîë òèéì ÷ ÷óõàë áèø. òýíöâýðæ¿¿ëýí, áîäèñûí ñîëèëöîîã èäýâõæ¿¿ëæ õ¿íèéã ßàãààä ãýâýë äîòîðõè õ¿í ººð þì áîäîæ áàéñàí áîëîîä
Áóñàä æèøýý: Öîíõûã øèëýýð áèø õàðèí òóíãàëàã ýð¿¿ë áàéëãàäàã. Ýäãýýð íü áóë÷èíã óÿí õàòàí áàéëãàæ òýð. Çàðèìäàà áèä þì áîäîæ ñóóõäàà áóñäûí õýëæ áóéã
ïëàñòèêààð õèéõ õýðýãòýé. õîîë áîëîâñðóóëàõ ñèñòåìèéã öýâýðëýäýã. ̺í øèì àíçààðäàãã¿éòýé àäèë ø¿¿ äýý. Òýãýýä ë áèä ä¿íãèéí
Ý: Õàãàðàõ íü ãàéã¿é. òýæýýëýýð áàÿëàã áàéäàã. Æèìñ íîãîîíä àìèí äýì, ýðäýñ òºëºº áóñäààñ õè÷ýýëýý õóóëààä ºíãºðäºã ÷ ñýòãýë òàâã¿é
Õàãàðñàí ¿åä ó÷ðóóëàõ àþóë íü ãàéã¿é. áîäèñ, íÿí ýñýðã¿¿öýã÷ áîäèñ èõýýð àãóóëàãääàã òóë õ¿íèé íýã ë þìàíä ñàíàà çîâîîä áàéõ øèã ñýòãýãäýë òºðäºã
Ñ: Ïëàñòèê íü øèëíýýñ èë¿¿ ¿íýòýé. áèåä ìàø õóðäàí øèíãýäýã. ÀÍÕÀÀÐ: Õèìèéí áîðäîîãîîð ø¿¿ äýý. Ýíý þó õýëýýä áàéíà âý ãýâýë äîòîðõè õ¿í
Ïëàñòèê íü ìàø àìàðõàí çóðàãääàã. áîëîâñðóóëñàí æèìñ íîãîîíîîñ áîëãîîìæèë. Õàçààä ìààíü áèäíèéã ¿íýëýõã¿é áàéãààãèéí òîä èëðýë. Õààÿà
Ñî: Õýðâýý öîíõûã ïëàñòèêààð õèéâýë ò¿¿íèéã ÿíç á¿ðèéí àâìààð ñàéõàí õàðàãäàâ÷ õîðòîé áàéæ ìýäíý. áèä 7 õîíîãèéã ìàø èõ à÷ààëàëòàé ºíãºð¿¿ëæ ýíãèéí
ºí㺺ð áóäàæ áîëíî. ÑÀÌÀÐ ¯Ð ÒÀÐÈÀ: Brain Fuud áóþó Òàðõèíû õ¿íñýíä ¿åä 30 õóóäàñ óíøèõ ãýæ çîâäîã áîë îäîî á¿ð íýã íîìûí
Áèä øèëèéã õýðýãëýýä äàñ÷èõñàí áîëîõîîð øèë èë¿¿ ñàéí äýýã¿¿ð áàéð ýçëýõ òýæýýë íü ñàìàð, ¿ð òàðèà þì. Ìýäýýæ õýìæýýíèé ç¿éë ñóäëàõ áîëîõ íü ãýñýí òºâºãøººñºí
íü ãýæ ¿çýæ ìàãàäã¿é þì. ÿìàð ÷ íýìýëò äàâñ, ÷èõýðã¿é áàéãàëèéí áàéäëààð íü áîäîë öóõàñ áîäîãääîã ÷ õèéõ ãýñýí ç¿éëýý àìæóóëæ
Äàñãàë 1: Á¿õ àâòîìàøèí øàð ºíãºòýé áàéõ ¸ñòîé ãýñýí õýðýãëýâýë ìàø ñàéí. Ñàìàð íü óóðàã, àìèí äýì, ýðäýñ ÷àääàã. Óã íü èéì á¿òýýë÷ ÷àäâàð áèäýíä áàéäàã. Õàðèí
õóóëü ãàðãàÿ. áîëîí áàéãàëèéí ãàðàëòàé òîñûã èõ õýìæýýãýý𠺺ðòºº ýíý ÷àíàð çàðèì ¿åä ÿàãààä àëãà áîë÷èõäîã âý? Õýðâýý
Ýíä á¿õ á¿ëã¿¿ä ÝÑÑî-ã 3-5 ìèíóòûí õóãàöààíä àãóóëñàí áàéäàã. Õóóð÷ äàâñàëñàí á¿òýýãäýõ¿¿í íü á¿òýýë÷ ñýòãýõ¿éã¿é áîë ÿìàð ¿ð äàãàâàð èðýõ áîë ãýæ
ã¿éöýòãýíý. Íýã á¿ëýã ººðñäèéí Ýåðýã òàëûã íýðëýõ óóðàã òàðõèíä õîðòîé õ¿÷ëèéã èõýýð àãóóëäàã òóë çºâõºí áîäîæ áàéñàí óó? Ýíý àñóóëò òàíä íýãèéã áîäóóëæ õî¸ðûã
áà áóñàä á¿ëã¿¿ä ¿¿í äýýð íýìýëò õèéæ áîëíî. ªºð øèíýõýí, áîëîâñðóóëàãäààã¿é, õîëüöã¿é áàéäëààð íü ìýäð¿¿ëýõ áàéõ.
á¿ëýã Ѻðºã òàëûã íýðëýõ áà öààø íü äàðààãèéí á¿ëýã õýðýãëý. ªâñíèé òºðºëä õàìðàãäàõ áóäàà, óëààí áóóäàé, Õ¿ì¿¿ñ ººðèéíõººðºº áàéõ øèã ñàéõàí þì áàéõã¿é ãýæ
Ñîíèðõîëòîé òàëóóäûã íýðëýíý. àðâàé, õºõ òàðèà, õàð áóäàà, øàð áóäàà áîëîí ýðäýíý ÿðüöãààäàã. ªºðèéíõººðºº áàéõ. Õýí íýãýí õ¿íä õàéðòàé
Ǻâëºìæ: øèø íü ýð¿¿ë ìýíäýä ìàø òóñòàé. Õàëüñ õºâðºëòýé íü áîëæ ò¿¿íèéõýý òºëºº ººðèé㺺 ººð÷ëºõ íü ººðèéíõººðºº
Ý: Øàð ºíãèéí ìàøèí øºíº áîëîîä ìàíàíòàé ¿åä ñàéí ñàìàð, ¿ð òàðèà, áóäààã íóíòàãëàæ áÿöëàí ãóðèë áîëãîí áàéíà ãýñýí ¿ã ¿¿? Àëü ýñâýë äîòîðõè õ¿íäýý èòãýæ
õàðàãäàõ òóë çàìûí îñîë áàãàñíà. õýðýãëýñýí ÷ ¿ð ä¿í íü àäèëõàí ñàéí áàéíà. çàõèðàãäàæ áàéâàë ººðèéíõººðºº áàéíà ãýñýí ¿ã ¿¿?
Òà õ¿ññýí ºí㺺 ãàðãàõ ãýæ õ¿ëýýõã¿é áîëæ òàíû ìàøèíûã ÇÀÃÀÑ: Çàãàñ õ¿íèé îþóí óõààí, ñóó áèëèã õºãæèõ Ýíý á¿õíèé ýöýñò òà, áè ÿìàð õ¿í áý ãýäãýý íýâòýðõèé
øóóä ë áóäààä ºã÷èõíº. íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëäýã õîîë òýæýýëä äýýã¿¿ð áàéð ýçýëäýã. ìýäýæ ä¿ãíýæ ÷àääàã áèë ¿¿. ×àääàã áîë äîòîðõè
Àâòîìàøèí íü çýðýã äýâ, çèíäàà áàéäàë çýðãèéã Öýíãýã õ¿éòýí ãîë óñàíä àìüäàðäàã ÿðãàé, òóíà, ìàêåðåë, õ¿íòýéãýý íýãäýí íýãýí ìàõáîäü îþóí óõààíû òºãñ
èëýðõèéëýõ òýìäýã áîëîõîîñîî èë¿¿ãýýð òýýâðèéí àí÷îâ, õºõ çàãàñ, íóóðûí òðîóò çýðýã çàãàñíû òîñ, ìàõ íü íèéëýìæ áîëîõîî ìýäýðíý. Õ¿ì¿¿ñ äîòîðõè õ¿íòýéãýý
õýðýãñýë áîëíî. óóðàã òàðõèíä íýí òîõèðîìæòîé. Äóí, õÿñàà óóðãààð áàÿëàã á¿ðýí îéëãîëöäîãã¿éí óëìààñ çºð÷èëä õ¿ðäýã. Ýíý
Ñ: Àìüäðàë óéòãàðòàé áîëíî. áîëîâ÷ çàðèì íü äàëàéí õîðò áîäèñ áîëîí áîõèðäîëä çºð÷뺺ñ ãàðàõûí òóëä ºäðèéíõºº õýñýãõýí õîðìûã ººðòºº
Áóäãèéí ¿éëäâýðëýã÷èä áîëîí ñóðòàë÷ëàã÷èä õ¿íäðýëòýé ºðòñºí áàéäãèéã àíõààðààðàé. çîðèóëæ äîòîð õ¿íòýéãýý ÿðèëöàõ õýðýãòýé. Õýðâýý
òóëãàðíà. ÌÀÕ: Ìàõ ìàø èõ øèì òýæýýëòýé áºãººä óóðàã íü á¿õ àìèí ÿðèëöàæ ÷àäàõã¿é áàéãàà áîë áÿñàëãàë õèéõ íü ÿðèõ
Öàãäààãèéíõàíä õóëãàéëàãäñàí ìàøèíûã ìºðäºæ õ¿÷ëèéã àãóóëäàã. Ãýâ÷ õóäàëäàí àâàõäàà íèéëýã ýäýýð ÷èí õ¿ñëèéã òàíü íýýæ ºãíº. Äîòîîä çºð÷èë íü ç¿¿ä çºí
ìºøãèõºä õ¿íäðýëòýé áîëíî. òýæýýãäñýí ýñýõýä õÿíàëò òàâèõàä èë¿¿äýõã¿é. Õýðâýý ñîâèíòîé õîëáîîòîé áàéäàã. Òèéì ó÷ðààñ ñýòãýë ñàíàà
Ñî: Ýçýìøèã÷ áîëîîä áóñäàä ìàøèíû ºí㺠øàð áàéõ íü òà õîîëëîñíû äàðàà ñýðãýëýí ýð÷ õ¿÷òýé áàéõûã õ¿ñâýë õî¸ðäîæ õ¿ñýë, óõààí õî¸ð çºð÷èëäºæ áàéäàã. Ýíý íü òàíû
ÿìàð àøèãòàé áîë? ãàõàé, ¿õýð, öàöàãò õÿðóóëûí ìàõíààñ òàòãàëçààðàé. èòãýë ¿íýìøëèéã ìîõîîæ ñòðåññò õ¿ðãýäýã. Èéì äîòîîä
Ìàøèíûõàà ºíãºíººñ õàìààðààä õ¿ì¿¿ñèéí æîëîîäëîãî Ãàõàé, ¿õðèéí ìàõ íü õàìãèéí óäààí áîëîâñðîãääîã çºð÷èëã¿é áàéâàë òà ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëæ ÷àäíà. ªºðèé㺺
ÿëãààòàé áàéäàã áîëîâ óó? áîë õàðèí öàöàãò õÿðóóëûí ìàõ ººðòºº íîéð õ¿ðãýäýã õºãæ¿¿ëýõäýý ººðò áàéãàà çîðèëãîî áèåë¿¿ëýõèéí òóëä þó
Äàñãàë 2: Õ¿ì¿¿ñ òóõàéí ºäðèéí ñàíàà ñýòãýë ÿìàð áàéãààã õèìèéí ýëåìåíò àãóóëñàí áàéäàã. Ýíý íºõöºëä òàõèàíû õ¿ñýæ áàéãààãàà ìýäýð÷ äîòîð õ¿íòýéãýý õàìòðàí íýãýí
èëòãýñýí òýìäýã ç¿¿õ ¸ñòîé. ìàõ, øèíýõýí æèìñ íîãîîíû ñàëàò ìàø òîõèðîìæòîé. ñýòãýëýýð º÷¿¿õýí áàãà ÷ ãýñýí èäýâõè ãàðãàâàë àãóó èõ
Ýíä á¿ëýã á¿ð ÝÑÑî-ã á¿òíýýð õèéæ ã¿éöýòãýõ áºãººä Çýðëýã àìüòàí áîëîí àãíóóðûí øóâóóíû ìàõ íü íèéëýã àìæèëò òàíû ºìíº áàéíà. Àìæèëòàà ìýäðýõèéí õýðýýð òà
ãýõäýý òýäíèé ãîë çîðèëãî íü áàãøèéí íóóöàëñàí 2 Ýåðýã õèìèéí ýäýýñ àíãèä áàéäàã òóë õîîë õ¿íñýíäýý ºðãºíººð ñàíàà áîäîë, àâúÿàñ ÷àäâàðàà çîðèëãîäîî àøèãëàñíààð
òàë, 2 Ѻðºã òàë áà 2 Ñîíèðõîëòîé òàëûã áîäîæ îëîõîä õýðýãëýõýä ìàø ñàéí. àìüäðàõûí óòãà ó÷ðûã óõàí îéëãîæ ãýãýýðýõ¿éä õ¿ðýõ
îðøèíî. 3-5 ìèíóò áýëòãýñíèé äàðàà á¿ëýã á¿ð íýã íýã Óóðàã òàðõèíä äàéñàãíàã÷ õ¿íñ ìºðººäºë òàíü áèåëýõ áîëíî.
Ý, Ñ, Ñî òàëóóäûã ñàíàë áîëãîíî. Äàðàà íü àëü ÷ òàë ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÑÀÍ ÑÀÕÀÐ /öàãààí áîð/: Áîëîâñðóóëñàí Òà ÷ ãýñýí òîäîðõîé çîðèëãîòîé áàéãàà áèç. Òýãâýë ÿã
äýýð ñàíàë íýìýãäýõã¿é áîëñîí ¿åä áàãø ººðò áàéãàà ñàõàð áîëîõ ýëñýí ÷èõýð, ¸îòîí íü õ¿íèé îþóí óõààíä îäîîíîîñ ººðèéí íººö áîëîëöîîãîî àøèãëàí çîðèëãîäîî
íóóöàëñàí ç¿éëñýý çàäëàíà. õîðòîé ñàõàðîç ãýäýã õèìèéí áîäèñûã àãóóëñàí áàéäàã. õ¿ðýõ çîðèëò òàâèàä ¿íýí ñýòãýëýýñýý õýðýãæ¿¿ëýýä
Íóóöëàõ òàëóóä: Ýíý íü õ¿íèé äàðõëàëûí ñèñòåìèéã äîðîéòóóëæ õàëäâàð ¿ç. Èíãýâýë òàíû ÷àäâàðëàã ýì÷, ýðäýìòýí áîëîõ ãýñýí
Ý: Òà ààø çàí ìóóòàé áàéãàà õ¿íýýñ õîëóóðõàí áàéæ ñºðºõ ÷àäâàðûã ýðñ áóóðóóëäàã. Ýëñýí ÷èõýð áàéíãà öààøäûí çîðèëãî îéðõîí áàéãààã ñàíààðàé.
÷àäíà. õýðýãëýñíýýð öóñàí äàõü ñàõàðûí õýìæýý èõñýæ íîéð Õè÷ýýëýý õèéæ ýõëýõäýý ººðèéí äîòîðõè õ¿íýý õè÷ýýë
Õ¿ì¿¿ñ ààø çàíãàà ñàéí áàéëãàõûã èë¿¿ èõ õè÷ýýõ áîëíî. áóë÷èðõàé èíñóëèíèéã èõ õýìæýýãýýð ÿëãàðóóëäàã. õèéõýä áýëòãýõ õýðýãòýé. ßàãààä ãýâýë îéëãîõã¿é íýã
Ñ: Õ¿ì¿¿ñ ¿íýí÷ýýð òýìäãýý ç¿¿õã¿é. Èíñóëèí íü öóñàí äàõü ñàõàðûã õººæ íîéð áóë÷èðõàéã öàã óíøñàíààñ îéëãîîä òàâàí ìèíóò óíøñàí íü èë¿¿ ¿ð
Ñýòãýëýý ñýðãýýõ øààðäëàãàòàé, áóñàä õ¿ì¿¿ñýýñ õàðàà õÿíàëòã¿é ºñãºäºã. ¯¿íýýñ áîëæ ÷èõðèéí äóòàãäàëä ä¿íòýé. Èéì ó÷ðààñ äîòîðõè õ¿íèéõýý òýõýõñýí èíãýõñýí
ñýòãýëèéí äýìæëýã àâàõ øààðäëàãàòàé õ¿ì¿¿ñò ñºð㺺ð îðæ àíõààðàë ñóëðàí îþóí óõààí çîãñîíãè áàéäàëä îðæ ãýñýí õ¿ñëèéã ò¿ð ñàòààðóóëæ áè ÿã îäîî ¿¿íèéã ë õèéõ
íºëººëíº. ñ¿éðýõ àþóëòàé. Ñàõàð áàéãàëèéí áàéäëààðàà æèìñ, ¸ñòîé ãýæ ò¿¿íòýé òîõèðîëöîí òýð ç¿éëäýý òºâëºðºõ
Ñî: Òýäíèé í¿¿ðíýýñ õàðààä òà çàðèì õ¿ì¿¿ñòýé ñàíàà çºãèéí áàë, çàðèì íîãîîíä îëääîã òóë ¿¿ãýýð îðëóóëæ õýðýãòýé. Èíãýæ îþóí ñàíààãàà “õýñýí òýí¿¿÷ëýõ”-ýýñ
ñýòãýëèéí òàëààð íü ÿðèëöàæ áîëíî. áîëíî. õàìãààëæ ÷àäâàë ÿìàð íýãýí áîäîõ ç¿éëã¿é õè÷ýýëýý õèéõ
Õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéí ñýòãýë ñàíààíû áàéäëûã áóñäàä ÖÀÃÀÀÍ ÁÓÄÀÀ, ÖÀÃÀÀÍ ÃÓÐÈË: Õ¿ì¿¿ñ öàãààí áóäàà, íººö áîëîëöîî ÿìàð ÷ îð÷èíä õàíãàãäàíà. Õýðâýý òýð
ìýäð¿¿ëýõèéã èë¿¿ä ¿çäýã áîëîâ óó ýñâýë íóóõûã îðîëääîã öàãààí ãóðèë õýðýãëýñýí õýâýýð áàéâàë ºâ÷èí ýìãýã õè÷ýýëèéã õèéõ äóðã¿é áàéãàà áîë ÿàâàë ýíý õè÷ýýëä áè
áîëîâ óó? ýñýðã¿¿öýõ äàðõëàà íü áóóð÷ äîðîéòíî. Áóäàà àìèí äýì, ñîíèðõîëòîé áîëîõ âý ãýäýãò àðãóìåíò äýâø¿¿ëæ ÷àääàã
ýðäýñ, ýíçèì, óóðàã, ôèãìåíò, í¿¿ðñ óñ, ººõ òîñíû ñóäàë áàéõ ¸ñòîé. Õ¿ì¿¿ñ ººðèé㺺 ñàéõàí àìüäðàõûí òóëä áè
Çàð÷ìóóä á¿õèé 7 äàâõðààòàé áàéäàã. Áóäààã áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä ñóð÷ áàéíà ãýæ áîääîã. Õàðèí òà ñóðàõûí òóëä áè çîâæ
À. ÝÑÑî áîë ìàø ÷óõàë. ßàãààä ãýâýë ò¿¿íã¿éãýýð òà á¿õ äàâõðàà íü õàëüñëàãäàæ, íÿí ¿ð õºâðºë¿¿ä íü õàÿãäàí àìüäàðäàã ãýñýí ñýòãýõ¿éãýý𠺺ðèé㺺 ººð÷èëæ ÷àäâàë
ýõëýýä õàðàõàä ìóó ìýò ñàíàãäñàí áîëîâ÷ èõýýõýí ¿íý áàãà çýðãèéí óóðàã, í¿¿ðñ óñ á¿õèé ãîëûí öàãààí õýñýã ë ìºðººäºë àç æàðãàëäàà õ¿ðýõýä òàíü õàìãèéí äºò çàì
öýíýòýé ñàíààíààñ òàòãàëçàæ áîëçîøã¿é. ¿ëääýã. Ñ¿¿ëèéí áîëîâñðóóëàëò áîëîõ òàëüê ãëþêîçîîð áàéõ áîëíî.
Á. ÝÑÑî-ã¿éãýýð òà ººðòºº ìàø èõ òààëàãäñàí ñàíààíû ºíãºë㺺 õèéõýä  àìèíäýì, ýðäýñ, óóðãèéí ñ¿¿ëèéí ÝÌØÓÈÑ ÀÓÑ 2-ð êóðñûí îþóíòàí Ñ.Ãîí÷èãñóìëàà
ñóë òàëûã îëæ õàðàõã¿é áàéæ ìàãàä. óë ìºð àð÷èãääàã áàéíà. Áîð áóäàà áîëîí ¿ð òàðèàíû
Â. ÝÑÑî-ã õèéõ íü òóõàéí ñàíàà íü ñàéí ìóó òàëóóäààðàà

3. 3 ßðóó ñýòãýã÷ áîëîõã¿é. Óõààíòàé õ¿í èëýðõèé áàéãàà áóñäûí òóðøëàãààñ
ñóð÷ óõààæäàã. Óõààí ìóóòàé õ¿í ºíãºðñºí õîéíîî
ººðèéí á¿òýëã¿éãýýñ ñàíàà àâäàã ÷ òóðøëàãàæäàãã¿é.
Õàðüöààíû óðëàãèéí õýðýãëýý Àíõààðàë ìýäðýìæèéí òóðøëàãàòàé áàéæ ñóð. áàéâ. ªºðººð õýëáýë òºãñ òºãºëäºð íèñýæ ñóðàõûã õ¿ññýí þì.
Èëòãýõ óðëàã àëáàí õààã÷äàä á¿ð ÷ õýðýãòýé. ªºð áóñäûí ñàéí ñààð õî¸ðûã ÿëãàäàã áàé. Òàíèõ Ò¿¿íèé ýíý ìºðººäºë õ¿ñýë íü á¿õíèéã ñóðàõ ãýñýí ýíýõ¿¿
Õ¿íýýð þì õèéëãýõ öîðûí ãàíö àðãà áàéäàã. òàíèõã¿é õ¿ì¿¿ñòýé õàðèëöàõäàà þóã ìýäýæ áîëîõ òóõàé ýðìýëçýë íü öàõëàéä ÷ áàñ çàãàñ÷íû çàâü ýðã¿¿ëäýí ºäºðæèí㺺
Ýíý áîë þì õèéõ õ¿ñëèéã íü òºð¿¿ëýõ ÿâäàë. ÿìàãò áîä. Ñàéíûã äàãàâàë ñàðíû ãýðýë òóñäàã. ªºðò íýã ë õýâèéí óéòãàðòàéãààð íèñýõýýñ ººð õóâü çàÿà áàéäãèéã
Õ¿ñëèéã íü òºð¿¿ëýõýä óðàìøóóëæ, èòãýë õ¿ëýýëãýæ áàéõã¿éãýý ºðººëººñ ìýäýõèéã õè÷ýý. Äîëîîí ÿìààòàé óéòãàðò ýíý àìüäðàëûã ÷è õ¿ñâýë ººðºº ººð÷èëæ ÷àäàõûã ÷è
øàãíàäàã àðãà áàéäàã. ¯¿íèé äîòðîîñ óðàìøóóëàõ àéëä ñ¿¿ áèé äîãëîí ºâãºíèé õàð óõààíä ýðäýì áóé. ìýäð¿¿ëæ í¿äíèéõýý ºìíºõ õºøãèéã àðèëãàæ àâúÿàñ ÷àäâàð
àðãà õàìãèéí èõ ¿ð ä¿íòýé. Óðàì ãýäýã óóö õóãàëàõòàé ªºð áóñàäòàé õàðèëöàæ ìýäëýã îëæ àâ. óõààíàà àøèãëàí ººðèé㺺 øèíýýð íýýæ õ¿ññýíýýðýý áàéæ
ä¿éæ î÷äîãèéã àëáàí õààã÷ á¿ð ñàíàæ ÿâáàë çîõèíî. Ìýäñýíýý ñàéòàð òóíãààí íÿãòàëæ áîäîõ õýðýãòýé. Èíãýõã¿é ÷àäâàë öàõëàé ÷ áàñ øîíõîð áîëæ áîëäîã þì áàéíà ãýõ èòãýëèéã
Áàéãóóëëàãûí àæèëëàãñàäûí 90% íü óðàì õóãàëñàí ÿàãààä òýãýâ ãýäãèéã áîä. Ñàéíûã äàãàâàë íàðíû áèø ñàðíû òºð¿¿ëæýý. Ýíý çîõèîëä õàìãèéí ãîë íü õýí ÷ ººðººð ñýòãýõ
¿ãíýýñ áîëæ ãîìäîëòîé ñýòãýë äóíäóóð áàéãààãàà ÿðüäàã. ãýðýë ãýäãèéã áîäîæ ¿çñýí ¿¿? ×óõàì þóã àâàõ, ãýýõýý øèéäýæ àõóë ººðò õèéñâýðýýð îíîãäîîä áóé àëèâàà õÿçãààðûã äàâàí
×èí ñýòãýëýýñýý öàãèéã íü îëæ õýëñýí ¿ã ¿íý õºëñíººñ ÷ áàé. Íýãýíò øèéäñýí áîë àìüäðàëä õýðýãæ¿¿ëæ ñóð. Áººí, öººí òóóëæ ýðõ ÷ºëººòºé áîëæ áîëîõ þì áàéíà õýìýýí áîäñîí
¿íýòýé. Ò¿¿íýýñ ãàäíà óóëçàëò, çºâëºë㺺í, õóðàë öóãëààí õ¿íòýé ÿðèàä ¿ç. Õýðõýí õ¿ëýýæ àâ÷ áàéãààãààð íü ººðèé㺺 ÿâäàë áºãººä ¿íýíäýý õóâü çàÿà ãýäýã áîë áèäíèé ººðñºä人
óäèðäàõ, áàÿð ¸ñëîëûí àðãà õýìæýý öýíã¿¿í õºòëºõ õ¿í ä¿ãíýæ áîëíî. Ìýäëýãýý àìüäðàëààð áàòàëãààæóóë. Àìüäðàëààð áèé áîëãîñîí õÿçãààðûí òóõàé òºñººëºë òºäèé ç¿éë, õýí ÷
ãàäíààñ õàéæ ýðýõ áèø àëáàí õààã÷ á¿ð ººðñ人 õºã溺æ áàòàëãààæñàí ìýäëýã õýçýý ÷ ìàðòàãääàãã¿é. Ìýäëýãèéíõýý ººðºº ººðèéíõºº óðüä÷èëñàí õóâü òàâèëàíãàà ººð÷èëæ ýðõ
õºòºëæ ÷àääàã áàéõ ¸ñòîé. ×àäàõ ÷àäàõäàà ºíäºð ò¿âøèíä õýðýýð õ¿íèé îþóí óõààí áîëîâñîðäîã. Áîëîâñðîõ òóñàì ÷ºëººòýéãýýð øèíý àìüäðàëä îðæ áîëîõûã ýíýõ¿¿ æîííàòàíû
õèéæ ñóðñàí áàéâàë çîõèíî. ªì㺺ëºã÷èä, õóóëü÷äûí õ¿í óëàì èðãýíëýã-íèã¿¿ëñýíã¿é ñýòãýëòýé áîëæ èõèéí èõèéã àìüäðàëûí øèíý óòãà ó÷ðààð òºëººë¿¿ëæýý. Áèä ºíººäºð
ºìíºº áàðèõ ãîë çýâñýã áîë èëòãýõ óðëàã. ªðíèéí ø¿¿õèéí õèéæ á¿òýýäýã. Ãàíöààðàà áàéõäàà òºðñºí áîäëóóä ¿íýòýé. ýíý çîõèîëä ãàðàõ æèðèéí öàõëàéíóóä øèã ¿ëãýí ñàëãàí
óðàí ¿ã íü èëòãýõ óðëàãèéí ºâºã ýöýã íü áàéñàí. Õ¿íëýã Ýãýë áîð áîäëóóäûí öààíà îëîí îëîí ãýðýëò ñàíààíóóä áèé. àëõàæ ººðèé㺺 ººð÷ëºõ ãýñýí áóñ çºâõºí õîîë îëæ èäýõèéí
èðãýíëýã íèã¿¿ëñýíã¿é, ¿ëýìæ ñýòãýëèéí ¿íýí ¿ã, óðàí Ãàíöààðàà áàéæ áîäîæ, ñýòãýæ ¿ç. òºëºº äýýä ñóðãóóëüä ñóð÷ áàéãàà þì ãýæ ¿¿. Õýðâýý áèä ýíý
ÿðóó ¿ã ÷óõàìõ¿¿ ýíäýýñ ë öóóðàéòàæ áàéõ ó÷èðòàé. Ìýäëýãòýé áàéõ íýã ãîë øààðäëàãà áóñäûã ñîíñîõ ÿâäàë. çîðèëãîîð ñóð÷ áàéãàà áîë ýíý áîäîëäîî ººðèé㺺 õ¿ë÷èõýýä
Õýðýãòýíä îíîîñîí ÿëûã íü óõàìñàðëàòàë íü õýëæ ÷àääàã Ñàéí ñîíñîæ ÷àäàõ íü ñàéí ÿðèëöàã÷ áîëäîã òºäèéã¿é ñóð÷ áàéãàà æèíõýíý ìºí ÷àíàðò õ¿ð÷ ÷àäàõ óó. Ýíý àñóóëòûã
õóóëèéíõíààðàà áèä áàõàðõàõ áîëíî. ñàéí ìýäëýãòýé ãýãääýã. Õýä õýä óíøààä îéëãîîã¿é ç¿éëýý á¿ãäýýðýý ººðñºäººñºº àñóóöãààÿ ë äàà. Áèäýíä ýíý îþóí
ßðèàíû óðëàã, õàðüöààíû óõààíûã õîñëóóëàí ýçýìøýýã¿é ãàíö óäàà ñîíñîîä îéëãîõ ÿâäàë ÷ áàéäàã. Õ¿íýýñ ñîíñîõ óõààí õîîë îëæ èäýõäýý àøèãëà ãýæ çàÿàñàí þì áîëîâ óó. Àëü
õ¿í áèçíåñìåí áèø. Ó÷èð íü ¿ã ÿðèàíûõàà õ¿÷ýýð ë íàéäâàðòàé íü îéëãîîã¿é ç¿éëýý ëàâøðóóëàí ãàçàð äýýð íü ìýäýæ ýñâýë îþóí óõààíàà íýýõèéí òóëä èä ãýæ õîäîîä çàÿàñàí þì
ò¿íøòýé áàéæ ÷àäíà. ªðãºí çàõ çýýëèéã íýýõ ýñýõ íü òàíû ÿðèõ áîëäîã äàâóó òàëòàé. Áóñäààñ ñîíñîæ ìýäëýãýý íýì. óó. Ýðòíèé Ðîìûí Ñåíåêà òºðººä èäýæ óóæ ýöýñò íü ¿õýõèéã
õàðüöàõ õîñîëìîë ÷àäâàðààñ øàëòãààëíà. “Ìýðãýä ãàðàõ îðîí Öàã ãàðãà, çîðèóä öàã ãàðãà õîðõîé øàâüæ ÷ ÷àäíà. Õàðèí õ¿íèé àìüäðàë, ¸ãò ¿ëãýð õî¸ð
äýýæ áè÷èã”-ò èëòãýõ óðëàã áîë õàðüöààíû ñî¸ë äàõü ÷àäâàðûí Èëòãýã÷ õ¿í ººðòºº áîëîâñðîõ öàã ºäºð òóòàì ãàðãàõ ¸ñòîé. óðò áîãèíîîðîî áóñ óòãà àãóóëãààðàà ¿íýëýãääýã þì õýìýýí
ø¿òýí áàðèëäëàãà áºãººä ÿðóó ñîíñãîëîíòîé ÿðèõ ÷àäâàðûã ªäºðò ÿäàæ 10-15 ìèíóò ººðèéíõºº ìýäëýã áîëîâñðîëä ºã¿¿ëñýí áàéäàã. Ò¿¿íë¿ãýý áèäýíä óéòãàðòàéãàà𠺺ðñäèé㺺
ýçýìøèõ øèíæ áîëíî. Õàðüöààíû ñî¸ëûí óñàíä ¿íäñèéã íü çààâàë öàã ãàðãà. 15 ìèíóò ãýäýã áàãà õóãàöàà áèø. õóóðàí ä¿íãèéí òºëºº õîäîîäîî ä¿¿ðãýõ õîîëíûõîî òºëºº
äýâòýýãýýä ýãøìýë ãàçàð ìýò áîëãîîä ÿðèõ ÷àäâàðûí ¿ðèéã Ñàðûí äàðàà 450 ìèíóò áóþó á¿òýí íýã ºäðººð ìýäëýãýý ñóðàõààñ ººð ñóðàõ ãýãýýí õ¿ñýë øàëòãààí áàéæ ë òààðàà.
öàöâààñ èëòãýõ óðëàãèéã õÿëáàð ýçýìøèæ áîëíî ãýæýý. äýýøë¿¿ëñýí ãýñýí ¿ã. Æèëä 12 ºäºð 100 öàã çàðöóóëàõ íü 4 Áèä í¿äíèéõýý ºìíºõ õºøãèéã ÿðæ àâúÿàñ ÷àäâàðàà àøèãëàí
Ýíý á¿ãäýýñ ¿çýõýä õ¿í ç¿òãýë ñýòãýë ãàðãàæ áàéæ ýçýìøâýë æèëä 50 ºäºð áîëíî. Ýíý íü 2 æèë òóòàì ìýäëýã äýýøë¿¿ëýõ ººðñäèé㺺 øèíýýð íýýí îþóíû ýðõ ÷ºëººíä äóðëàí àìüäðàõ
çîõèõ ýðäìèéí íýã-èëòãýõ óðëàã ãàðöààã¿é ìºí. Îð÷èí ¿åä ñàðûí äàìæàà òºãñººä áàéíà ãýñýí ¿ã. áîëîìæ çºâõºí òàíèí ìýäýõ¿éí èõ ýçýí îþóòàí áèäíèé ãàðò
õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýý íýí ºðãºææýý. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ýý óãòàí Òàâ, çóðãàà, òàâü, æàðàí íàñàíäàà ñóðàõ áîë þó ÷ áèø. ë áàéíà. Áèä ýíý ñóðàõ ãýäýã ¿ãíèé óòãûã àðàé ººðººð õàðàõ
àâàõààñ, ¿äýí ÿâóóëàõ õ¿ðòëýõ õóãàöàà òàíû àìüäðàë, õóâü Êàíàäûí Òîðîíòîãèéí èõ ñóðãóóëèéã 93 íàñòàé ºâãºí öàã íýãýíòýý áîëñîí áîëîâ óó. Ó÷èð íü áèä öàãàà õèé äýìèé
çàÿàã ÷ øèéäýæ ìýäíý. ßìàð ÷ áàéñàí îðëîãî ò¿íøëýëèéã àìæèëòòàé òºãñ÷ ñýòãýë ñóäëàà÷èéí äèïëîìîî ãàðäàí àâ÷ýý. íºõöººõèéí îðîíä Æîííàòàí àäèë ººðñºä人 óõààëàã îþóíû
÷èíü ëàâòàé øèéäíý. Õ¿íèéã ãàäíààñ íü, õàðàãäàõ áàéäëààñ Ýðäýì ìýäëýã ãýäýã íü ºíäºð óóëûí îðãèë ìýò, óóëàíä åðòºíöºä áè þó õèéæ ÷àäàõ þó õèéæ ÷àäàõã¿éãýý ¿çýõýýð
íü ÿëãàâàðëàí õàíäàæ ë áîëîõã¿é. Àâáàë àâ, áàéâàë áàé àâèðàõàä áèå ÷àðìàéíà. Ýðäìèéã ñóðàõàä óõààí ÷àðìàéíà. ñóðàëöàõ æèíõýíý õ¿ñýëä àâòàí ººðèéí ýíý àìüäðàëàà óòãà
ãýñýí ñýòãýëãýý òàíûã ìóõàðëààä çîãñîõã¿é, á¿ð õîîñðóóëíà. Óóëûí îðîéä õ¿ðâýë îð÷èí ãàçðûí ¿çýñãýëýíòýé áàéäàë ó÷èðòàé áîëãîõ òýð öàã ¿å ìýäýýëëèéí õóðäàöòàé ýðèí çóóí
Õýíèéã ÷ áîëîâ áàÿðëàí óãòàæ, áàÿðëóóëàí ¿äýæ áàé. òîäîðõîé õàðàãäàíà. ¯¿í ë¿ãýý ýðäìèéã ñóðâàë õàìàã ýõëýýä ººðèéí õýìíýëýýðýý óðñààä íýãýíò ýõýë÷èõæýý…
Èíãýæ ÷àäâààñ òýð ýíý óäàà þó ÷ àâààã¿é, þó ÷ þìíû ó÷èð ñàéõàí ìýäýãäýíý /Àêàäåìè÷ Ö.Äàìäèíñ¿ðýí/ Ýíý óðñãàëä õîöðîõã¿é áàñ æèâýõã¿é ìàíäàë äýýð íü õóðä
ÿðèàã¿é ÷ íýã ë ºäºð òàíààñ, çºâõºí òàíààñ ë õóäàëäàí Îëæ àâñàí ìýäëýã ¿íýí ¿¿? ýðãýëçýýòýé þó? ãýäãèéã íèéë¿¿ëýí õºâºõ íü áèäíèéã ýíý öàã ¿åèéíõýí õýìýýí ¿íýëýõ
àâ÷ çºâõºí òàíòàé ò¿íøëýõ ãýæ èðýõ íü ìàãàä. öààøèä ã¿íçãèéð¿¿ëýí ìýä. Îþóí óõààí íü õºãæñºí äóðñãàõ ãîë øààðäëàãà þì áóñ óó. Áèäýíä ñóðàõ ç¿éë èõ áàéíà.
Áàéíãûí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ ãýäýã áàéíãûí íàéðñàã õàðüöàà. èëòãýã÷èéí ÿðèà ÿìàãò òîâ÷ òîä îíîâ÷òîé áàéäàã. Ýíãèéí Èðýýä¿éí íýã äèïëîìûí òºëºº îðæ áàéãàà õè÷ýýëèéã äóðòàé
Þó ¿íýí áý? Ýíý ¿íýí. Íýã ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýý àëäñàíààñ õî¸ð áîëîîä ÿðóó ñàéõíààð ñîíñîãääîã. äóðã¿é ¿çýõ áàéäëààñàà ººðèé㺺 ÷ºëººëæ æèíõýíý ñóðàëöàõ
àæèëòàíàà õàëñàí íü äýýð. Ìºí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ ñàéõàí ààøòàé, Èëòãýõ óðëàãèéí ¿å ¿åèéí îíîë÷èä ìýäëýãòýé áàéõ çàð÷èì îþóíû ýðõ ÷ºëººíä òýì¿¿ëæ ººðèéíõºº åðòºíöºä íèñýõèéã
ÿëäàì áàéâààñ ¿éë÷ëýã÷ áàðààíûõàà ¿íèéã áóóëãàäàã íü øààðäëàãûã èëòãýõ óðëàãèéí ¿íäýñ áîëãîí òàâüæ èðñýí. íýð òºðòýéãýýð ä¿¿ëýõèéã õ¿ñýõã¿é áàéíà ãýæ ¿¿ îþóòàí òà.
õóóëü. Þó ¿íýí áý? Ýíý áàñ ¿íýí. Õî¸óëàà ÿëäàì ýëýãñýã Àéäñààñ àíãèæèð÷ èòãýëòýé áîëîõ çàì áîë ìýäëýã. Ýðäýì Áè ëàâ õóâüäàà õ¿ñýæ áàéíà. Áîëîâñðîë ìýäëýã áîë ýðõ ÷ºëºº
õàðüöâààñ àâ÷, ºã÷ áóé áàðààíû ¿íý öýíý ¸ñòîé þó ÷ áèø. ìýäëýãèéíõýý õ¿÷ýýð ãàéõàìøèãèéã á¿òýýñýí àëäàðòíóóäûã òºäèéã¿é áàñ ýðõ ìýäýë ãýæ íýãýí ñóóòàí õýëñýí íü áèé.
Ìýäëýã òîîëæ áàðàõã¿é. Ì.Ñ 2006.03.11
Õ¿íä óñ àãààð õýðýãòýéí àäèë àìüäðàëä ìýäëýã õýðýãòýé. Óíø áàñ äàõèí óíø, ¿íýíèéã îëæ ìýä, òóðøëàãàòàé áàéæ
Èëòãýë ÿðèàíä èíãýâýë ñàéí òýãâýë òààðíà, èéì ë áàéõ ñóð, áóñäààñ ìýäëýã îëæ àâ, ñýòãýæ áàé, ìýäëýãýý áàéíãà íýì.
¸ñòîé ãýñýí òîãòñîí ä¿ðýì æîð áàéõã¿é, áàéõ ÷ àðãàã¿é Ìýäëýãã¿é áàéõ òóñìàà ë õ¿í ìóõàð ñîõîð ñ¿ñýãò èòãýäýã.
þì. Ãýâ÷ àíõààðàë òàòñàí àìüä èëòãýë ÿðèà íü àìüäðàëä Äàëäûí õ¿÷èíä õè÷íýýí èõ èòãýíý òºäèé ÷èíýý øèíæëýõ
õýðýãæèõäýý ç¿é òîãòîëò óõàãäàõóóí á¿õèé íàðèéí òîãòîëöîîã
áèé áîëãîäîã. Íýãýíò íàðèéí òîãòîëöîîòîé áîëîõûí õóâüä
óõààíû ìýäëýãã¿é áàéãàà õýðýã. Ãàíö ¿ãýýð õýëáýë õóóðàì÷
ìýäëýãòýé áàéíà ãýñýí ¿ã.
Áîíä ãýæ þó âý?
Áîíä /ºðèéí áè÷èã/-ûí òóõàé
ººðèéí çàð÷èì, ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãóóä ¿éë÷èëäýã. Æèíõýíý ìýäëýã ë ÿäðàõûí öàãò ¿ë îðõèõ ÿíàã, ÿìàð ÷ ¿åä Õºðºíãèéí áèðæ äýýð àðèëæààëàãääàã ÷óõàë ¿íýò öààñíû íýã áîë
Èëòãýõ óðàí ÷àäâàðûí ¿íäñýí çàð÷èì íü ìýäëýã. õóëãàéä ¿ë àâòàõ ýðäýíý. áîíä þì. Ýíý íü çýýë îëãîñîí áîëîõûã ãýð÷èëæ áóé ¿íýò öààñ
Ìýäëýã áîë õ¿÷ ìºí ãýäýã. Õ¿÷òýé èëòãýã÷ ººðòºº èòãýëòýé Íýýëòòýé ìýòãýëöýýíèé õîëáîî Á.Ãýðýë þì.
áîëäîã. Èòãýë îëñîí èëòãýã÷ õààíà ÷, õýäèéä ÷, õýíèé Áîíä ýçýìøèã÷ íü õºðºí㺠ýçýìøèã÷ áèø çºâõºí çýýëäýã÷.
÷ ºìíº, ÿìàð ÷ ñýäâýýð àéõ þìã¿é èëòãýæ ÷àääàã. ͺ㺺 òàëààñ õºðºíãèéíõºº õàðüöàíãóé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ,
Àéäàñ áîë ìýäëýãã¿éí ¿ð äàãàâàð. Ìýäëýãòýé õ¿í ¿ã èë¿¿ áàòàëãààò àøèã, õ¿¿ îëîõ ñîíèðõîëòîé õ¿ì¿¿ñ, áàéãóóëëàãà
õýëæ ÿðüæ èëòãýõ ÿâäëàà ººðèéí áàÿð áàÿñãàëàí áîëãîîä áîíä õóäàëäàæ àâäàã. Áîíäûã çàñãèéí ãàçàð, îðîí íóòãèéí çàõèðãàà,
çîãñîõã¿é æèíõýíý àç æàðãàëàà áîëãîæ ÷àääàã. Õàðèí ýíý àç êîìïàíè àëü àëü íü ãàðãàæ áîëîõ áà äàðààõ á¿ðä¿¿ëáýðòýé áàéíà. ¯¿íä:
æàðãàë áîëñîí ìýäëýãèéã õààíààñ ÿàæ îëæ àâàõ âý? ßìàð - Ò¿¿íèéã ãàðãàñàí ãàçðûí íýð.
øààðäëàãà òàâèãäàõ âý? õ¿í á¿ð ìýäëýãòýé õ¿÷òýé áàéõûã - Ñåðè, äóãààð
áîääîã, õ¿ñäýã. Ãýâ÷ õ¿í á¿ðèéí ñàíàñíààð áîëäîãã¿é. - Íýðëýñýí ¿íý. (Áîíäûí íýðëýñýí ¿íý ãýäýã íü àíõíû
ßàãààä? ßàãààä ãýâýë … áàéíãà óíøäàãã¿é, ìýäýõèéã ºðòºã þì.)
- Òºëáºð äóóñàõ õóãàöàà
õ¿ñäýãã¿é, çîðèóëæ öàã ãàðãàäàãã¿é. - Çýýëèéí õ¿¿ çýðýã îðíî.
Óíø – ìýä – çîðèóä öàã ãàðãà Çàñãèéí ãàçàð, îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãààíû
Þóíû ºìíº ìýäëýãòýé áîëîõ äàðààõ åñºí àðãûã ýçýìø: Áè ºíººäºð ýíä
òà á¿õýíä õàíäàí áàéãóóëëàãààñ áîíäûã ãîë òºëºâ òºñâèéí àëäàãäëûã íºõºõ,
- Ñóð. Ñóðãàëòàíä ñóó ¿éëäâýð, ï¿¿ñ, áàíê çýðýã áàéãóóëëàãóóä íýìýëò õºðºíãèéí
- Ñóð÷ ìýäñýíýý áèå äààæ õºãæ¿¿ë. íýãýí ç¿éëèéã õýëüå.
Ãýõäýý Ðè÷àðä Áàõûí õýðýãöýýãýý õàíãàõ çîðèëãîîð òîäîðõîé õóãàöààòàé ãàðãàäàã.
- Óíø áàñ äàõèí óíø. Áîíä ãàðãàã÷ íü ò¿¿íèéã õóäàëäàí àâñàí áàéãóóëëàãà õ¿ì¿¿ñò
- Èëýðõèé õàðàãäàõ ¿íýíèéã îëæ ìýä. çîõèîëîîñ èø òàòàí æèë á¿ð òîäîðõîé õýìæýýíèé õ¿¿, ìºí õóãàöàà äóóñàõàä àíõ çýýëäýí
- Àíõààðàë ìýäðýìæèéí òóðøëàãàòàé áàéæ ñóð. òýðõ¿¿ õýëýõ ç¿éëýý àâñàí ìºíãèéã ýðã¿¿ëýí òºëºõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý. Áîíä íü ãàðãàã÷
- ªºð áóñàäòàé õàðèëöàõäàà ìýäëýã îëæ àâ. òîäîòãîí ºã¿¿ëýõèéã ýòãýýäèéíõýý õºðºí㺺ð áàòàëãààæñàí áàéäãèéí ó÷èð íü õýðýâ áîíä
- Ãàíöààðàà áàéæ áîäîæ, ñýòãýæ ¿ç. õ¿ññýí þì. Ýíý áîë ãàðãàã÷ ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëæ ÷àäàõã¿é áîë õºðºí㺺 õóäàëäàæ ºðèéí
- Áóñäûã ñîíñîæ ìýäëýãýý íýì. íýãýí ýðõ ÷ºëººíä áè÷èã ýçýìøèã÷èéã õîõèðîëã¿é áîëãîõ ¿¿ðýãòýéã èëýðõèéëíý.
- Çîðèóä öàã ãàðãà. äóðëàñàí öàõëàéí Çàðèì òîõèîëäîëä òîäîðõîé íýð á¿õèé õºðºí㺺ð áàòàëãààæñàí
Îþóíû äàëàé áîëñîí íîìòîé íºõºðëºõ. Õ¿í òóõàé ºã¿¿ëäýã áýñðýã áîíä ãàðãàæ áîëîõ áºãººä ò¿¿íèéã áàðüöààò áîíä ãýäýã.
òºðºëõòíèé õºãæëèéí ò¿¿õýíä íîìîîñ ººð þó çîõèîë áèëýý. Èõýíõ Ýäèéí çàñàã äàõü õàìãèéí áàãà õ¿¿òýé ºðèéí áè÷èã íü çàñãèéí
¿ëäýæ, þó ýñ ¿ëäñýíèéã òîîöîõîä àìàðõàí. öàõëàé õîîë îëæ ãàçðûíõ áàéõ ¸ñòîé ãýæ ¿çäýã. ßàãààä ãýâýë Çàñãèéí ãàçðûí
èäýõèéí òóëä çàãàñ÷íû ºðèéí áè÷èã äýýä çýðãèéí áàòàëãààòàé áàéõ ¸ñòîé. Çàñãèéí
Åãèïåòèéí Ïèðàìèä, Õÿòàäûí öàãààí õýðýì, Ýíýòõýãèéí ãàçðûí ºðèéí áè÷èã ãîë÷ëîí õàìãèéí ºíäºð çýðýãëýëòýé áàéäàã
Òàæ Ìàõàë ãýýä åðòºíöèéí ãàéõàìøèãóóä ¿ëäñýí íü áèé. çàâü òýíãèñèéí ýðýã
õî¸ðûí äóíä ºìõ çàãàñ òóë õàìãèéí áàãà õ¿¿òýé øàãíàëò òºëáºð òºëäºã. Ýäãýýð ºðèéí
Ýíý íü äààí÷ öººõºí. Äîëîî ãýæ õóðóó äàðàí òîîëäîã. Òýãâýë áè÷èã íü îðëîãûí òàòâàðààñ ÷ºëººëºãääºã. Ýíý ºðèéí áè÷ãèéã
¿ã, ¿ãèéí õ¿÷ýýð ¿ëäñýí ãàéõàìøèãèéã òîîëîâ÷ ¿ë áàðíà. æàðààõàéíû òºëºº
àâàõàä àç òóðøèëò áàðàã áàéäàãã¿é ãýæ õýëæ áîëíî.
Àøóã õààíû áàéãóóëñàí Ïàòàëèïóòðà õîòîîñ ºíºº þó ÷ á¿õýë ºäðèéã íèñýæ ºíãºðººíº. Õàðèí Æîíàòàí õýìýýõ íýãýí Áîíäûã êóïîíòîé áà êóïîíã¿é ãýæ àíãèëäàã.
¿ëäñýíã¿é. Õàðèí Àøóã õààíû õýëñýí ¿ã íü ¿ëäýæ ºíººäºð çàëóó öàõëàé òýäãýýð öàõëàéíààñ òýñ ººðººð àãààðò ýðãýëäýí Êóïîí ãýäýã íü õóãàöàà ºíãºðºõ á¿ðèéä áàéíãà
÷ õýëýãäñýýð áàéíà. Òýãýõýýð ¿ã ãýäýã íóðæ óíàäàãã¿é, íèñýõ ñóðãóóëü õèéñýýð á¿õýë ºäðèéã ºíãºðººäºã áàéæýý. òºëäºã òîãòìîë õ¿¿ àâàõ ýðõ îëãîñîí ¿íýò öààñíû õýñýã þì.
óðñààä ÿâ÷èõäàãã¿é, õóó÷èðäàãã¿é, ãàë ò¿éìýðò øàòàæ Ò¿¿íèé òóõàé áóñàä öàõëàéíóóä ººð çóóðàà òýð òýíýã õîîë Êóïîíû òºëáºð íü òîäîðõîé òîãòîîñîí ¿å¿äýä òîãòìîë
óñòäàãã¿é, õàðèí ÷ óëñ ¿íäýñíèéõýý áàõàðõàë áîëñîí ¿ëãýð îëæ èäýõã¿é èíãýæ óòãà ó÷èðã¿é íèñýæ áàéãààä ¿õíý äýý òºëºõ ìºíãºíèé ä¿í.
äîìîã àìàí çîõèîë, àÿ äóó ñî¸ë óðëàãò áèåæèí ìºíõºð÷, ãýæ ÿðèëöäàã áàéëàà. ̺í ãýðèéõýí íü ÷ ò¿¿íèé ýíý áàéäàëä Êóïîíã¿é áîíäûí õ¿¿ã ò¿¿íèéã ýçýìøèã÷èéí òàëààðõè
õ¿ì¿¿íèé îþóíû ìàíëàé íîì ñóäàðò øèíãýäýã àæýý. äóðãóéöýí îëíû æèøãýýð àìüäðàà÷ äýý õýìýýí ¿ãëýæ ýõýëäýã çîõèõ ìýäýýëëèéã òóñãàñàí òóñãàé á¿ðòãýëèéí äàãóó îëãîäîã.
Ì ý ä ý ý ë ë è é ã í ý ã ó í ø à à ä á î ë ë î î ã ý æ ¿ ç ý õ í ü áàéæýý. Íýãýí ºäºð ýýæ íü Æîíàòòàíãààñ ÷è õîîë îëæ èäýõã¿é Áîíä ãàðãàã÷ íü áîíäûí õóãàöàà äóóñàõààñ
ó÷èð äóòàãäàëòàé. Øààðäëàãà õàíãàõã¿é. Íîìûã àíõ íèññýýð áàéãààä ºëñºæ ¿õýõ âèé äýý. ßàãààä ºäºðæèí㺺 èíãýæ ºìíº òºëáºðèéã íü òºëººä áóöààæ àâàõ íºõöëèéã ãýðýýíä
ó í ø è õ à ä ø è í ý ò à í è ë ò à é ó ÷ è ð ä à ã . À õ è í ò ¿ ¿ í è é ã óòãàã¿é ººðèé㺺 çîâîîí íèñýæ áàéäàã þì áý äýý ãýæ àñóóõàä òóñãàæ áîëíî. ¯¿íèéã ýðã¿¿ëýí äóóäàõ íºõöºë ãýäýã.
óíøèõàä õóó÷èí íºõºðòýéãýý óóëçñàí ìýò áîëäîã. Æîíàòòàí ºëñºæ öàíãàí ÿñ àðüñ áîëîõ íü íàäàä õàìààã¿é ýý Áîíäûã ìºí 1 . Õ º ð â º õ ÷ à ä â à ð ò à é .
2. Õºðâºõ ÷àäâàðã¿é ãýæ õî¸ð
Õýä äàõèí óíøèæ, íÿãòàëæ, õóó÷èí ìýäýõ àíä íºõºðòýéãýý ýýæýý. Òà íàð îéëãîæ áàéíà óó. Áè çºâõºí àãààðò þó õèéæ õóâààäàã.
çºâëºëäºæ áàéõ øààðäëàãàòàé. Èíãýõ íü ºíãºö ìýäëýãýýñ ÷àäàõ þó õèéæ ÷àäàõã¿éãýý ìýäìýýð áàéíà. Åð人 ë ýíý. Áè
ñóðàëöàõûã ë õ¿ñýæ áàéíà ø¿¿ äýý ãýæ õàðèóëæýý. Ààâ íü Õºðâºõ ÷àäâàðòàé áîíä ãýäýã íü: õýñýã õóãàöààíä
òîäîðõîé ìýäëýãò, òîäîðõîé ìýäëýãýýñ ã¿í ìýäëýãò ýöýñò òîäîðõîé õýìæýýíèé ýíãèéí õóâüöààíä õºðâºõ
íü íººö ìýäëýãò øèëæäýã. Óíøèõûí çýðýãöýý äýðãýäýý öààñ Õýðýâ ÿìàð íýãýí ç¿éë ñóðìààð áàéãàà áîë èäýõ õîîëîî îëæ áîëîëöîîòîé þì. Õºðâºõ ÷àäâàðòàé áîíäûã óðò õóãàöààíû
¿çýã áýëýí áàéëãàæ çààâàë òýìäýãëýë õºòëº. Èíãýñíýýð ñóð. Ýíý íèñýõ îðîëäëîãî ÷èíü ¿íýõýýð àÿòàéõàí áàéíà. Ãýõäýý
íèñëýý ãýýä õîäîîä ä¿¿ðäýã¿éã ÷è ìýäíý ø¿¿. ×èíèé íèñýõ ñàíõ¿¿æèëò áóþó õºðºí㺠îðóóëàëòàíä àøèãëàäàã.
çàéëøã¿é õýðýãòýé áàðèìò, îãíîî çýðãèéã äàõèí õàéõ Áîíä ãàðãàã÷ íü øààðäëàãàòàé ¿åä õóãàöààíààñ
øààðäëàãàã¿é áîëíî. øàëòãààí áîë çºâõºí õîîë õ¿íñ îëîõ ÿâäàë ãýäãèéã õýçýý ÷ á¿¿ ºìíº ìºí㺺 òºëæ áîíäîî ýðã¿¿ëæ õóäàëäàí àâàõ, ò¿¿íèéã
Ø è í ý ì ý ä ë ý ã ý ý ð î þ ó í ó õ à à í à à ö ý ë ì ý ý . ìàðò ãýæ õýëæ öàõëàéí àìüäðàëûí áîäèò áàéäëû㠺㿿ëýõýä õýâýýð íü áóþó õºðâ¿¿ëæ àøèãëàõûã õºðâºëò ãýäýã.
Øèíý ìýäëýã íü èëòãýã÷ õ¿íä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé. Èëòãýã÷ Æîíàòòàí òîëãîé ãóäàéëãàí àìüäðàë çºâõºí õîîë îëîõûí òºëºº Õºðâºõ áîíäûí ãîë îíöëîã íü õýðýãòýé ¿åä ò¿¿íèéã
õ¿í þóíû ºìíº áèå äààæ èëòãýë ìýäýýëýë áýëòãýõ õýðýãòýé. ãýæ ¿¿ õýìýýí ººðººñºº àñóóñààð æèðèéí òýäãýýð öàõëàéí áàòàëãààæóóëæ õºðâ¿¿ëýõ ýñâýë õýâýýð íü àøèãëàæ áîëäîãò
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàãà õóðàë, òºñºë øàëãàðóóëàëòûí àìüäðàëààð àìüäàð÷ õ¿ñýë ìºðººä뺺 õÿçãààðëàõààð áîëîâ. îðøèíî.
çºâëºãººí çýðýãò îðîëöîæ, áóñäûã ñîíñîæ, óðàí óíøëàãà, Òýð áóñàäòàé ë àäèë ºäºðæèí㺺 ë õîîëíû àðààñ õººöºëäºí Òºëáºðèéí áàòàëãàà ãàðãàã÷ áîíäûí ¿íèéã õýâýýð
èëòãýëèéí òýìöýýíä õ¿÷ýý ¿çýõ õýðýãòýé. Óñàíä ñýëæ ñóðàõ ãýæ ÿâàõûã îðîëäîâ÷ ýíý íü ò¿¿íä òààëàãäàõã¿é áàñ óòãàã¿é áàéëãàõ òºäèéã¿é ÿìàð íýãýí õýìæýýãýýð ò¿¿íýýñ àøèã
áàéãàà õ¿í ýðýã äýýð ñóóãààä áàéâàë õýçýý ÷ ñýëæ ñóðàõã¿é. ñàíàãäàæ áàéëàà. Íýãýí ºäºð äóð ¿ë òºðºì ýíý àìüäðàëûíõàà îëîõûã ýðìýëçäýã. Õºðâºõ áîíä íü õºðâºõ ÷àäâàðã¿é
Í¿äýíäýý èëýðõèé á¿õíèéã ìýääýã ãýæ á¿¿ áîä. Õàðñààð ºäºðæèí ºíãºðººñºí íèñëýãèéí ¿ð ä¿íä àðàé ÿäàí àãíàñàí áîíäîîñ ñàíõ¿¿æèëòèéí õóâüä çàðäàë áàãàòàé áàéäàã.
æàðààõàéãàà ºëñãºëºí õºãøèí öàõëàéíû ºìíº çîðèóä óíàãàõ ¯¿íýýñ ãàäíà òºëáºð õèéõ õóãàöààãààð áîíäûã àíãèëäàã
áàéæ õàðäàãã¿é, ñîíññîîð áàéæ ñîíñäîãã¿é, ìýäñýýð áàéæ áà õóãàöààíààñ õàìààð÷ çýýëèéí õ¿¿ã òîãòîîäîã. Áîíäûí õºðâºõ
ìýääýãã¿éãýý ìýä. Õàðàãäàõ áàéäàëä áèòãèé õóóðò. Íàð ¿åäýý Æîííàòàí ýíý á¿õýíä ÿìàð óòãà áàéíàà õýìýýí ººðººñºº
àñóóãààä ÿìàð÷ óòãà àëãà, õºãøèð÷ ºòºëñºí õîéíîî õîîë ÷àäâàðààñ øàëòãààëàí òºëáºð õèéõ õóãàöàà ººð ººð áàéäàã.
äýëõèéã òîéðîõ ìýò ¿çýãäýõ àòàë ¿íýíäýý äýëõèé òîéð÷ Çýýëäýã÷èéí òºëáºðèéí ÷àäâàð, çýýëèéí õýìæýý, ýðãýæ òºëºãäºõ
ýðãýäýã. Òàéâàí áàéäàëä á¿¿ àâò, á¿õ þì õºäºë㺺íèé èäýõýýñ ººð äóðñàìæã¿é ýíý ºâãºí öàõëàéí àäèë áàéõ ¸ñòîé
õóãàöàà íýí ÷óõàë áàéäàã. Áîíäûí õ¿¿ãèéí á¿òöýä íºëººëºõ
õ¿÷èíä îðøèí òîãòíîäîã. Í¿äýíä èë áàéãàà ¿íýíèéã îëîõã¿é þì ãýæ ¿¿ áè õýìýýí áîäîâ. Òèéìýý áè èíãýæ öàãàà äýìèé çýýëèéí õ¿¿ãèéí ºñºëò íü õóãàöààíààñ õàìààð÷ òîãòîõ õ¿¿ãèéí
áîë äàëä áóéã ÿàõàí ìýäðýõ ºíãºðººõèéí îðîíä õ¿ñýë ìºðººäºëòýé áàéæ áîëîõ ø¿¿ ººð÷ëºëòèéã õàðóóëíà. Èéìä ÿíç á¿ðèéí õóãàöààòàé áîíäûí ººð
È ë ý ð õ è é õ à ð à ã ä à õ ¿ í ý í è é ã î ë æ ì ý ä äýý. Ñóðàõ ç¿éë ÿìàð èõ ãýý÷ ãýæ ººðòºº õýëýýä ºìíºõ õ¿ñýë ººð áîëîâ÷ õóãàöàà óðòàñàõ òóñàì õ¿¿ ºíäºð áàéæ áîëíî.
Áèå ìàõáîäü íü ìýäðýìòãèé. Õàëàõ, õºðºõ, ºâäºõºº ìºðººä뺺 ¿ðãýëæë¿¿ëýõýýð øèéäæýý. Ýíý íü ò¿¿íä àìàð áàñ ÁÕÈÑ-èéí ìàãèñòðàíò Á.Íÿìöýðýí
ìýääýã öî÷ðîìòãîé. Îþóí óõààíàà èéì ë ìýäðýìæ æàðãàëòàé áàéëàà. Æîíàòòàí öàõëàé áîëæ òºðñºí õýäèé ÷
àíõààðàëòàé áîëãî. Àíõààðàë ìýäðýìæèéã ãºëèéëãºæ øîíõîð øèã ä¿¿ëæ õàðààöàé øèã øóìáàí íèñýæ ñóðàõûã õ¿ñýæ
“Õ¿í òºðñºí ÷ áàéã, ¿õñýí ÷ áàéã, õºðºí㺠ìºíãº, ãýð îðîí, ýäëýí ýçýìøëýý àëäñàí ÷ áàéã, ºðºâäºõ ç¿éë áèø. Ýíý á¿õýí