2. Կենսագրություն
Դավիթ Բեկ հայ ազգային-ազատագրական շարժման
գործիչ, զորավար: Ծառայել է վրաց թագավոր Վախթանգ
VI-ի բանակում: Սյունիքի
մելիքների որոշման համաձայն՝ Դավիթ Բեկը իր զորախմբ
ով 1722-ի վերջին եկել է Կապան և գլխավորել օտար
զավթիչների դեմ բռնկված ազատագրական շարժումը։
Արագ կազմակերպել է հայկական զորախմբեր, վերականգ
նել հին բերդերն ու ամրությունները, ստեղծել ռազմական
կայուն հենակետեր, սանձել Սյունիք թափանցած վաչկատ
ուն հրոսակախմբերի խժդժությունները։ Հակահարված հա
սցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ Բաղրին, Ֆրանգ
յուլին և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝
բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամա
նատարներին։
3. 1724ի սկզբին Արցախից օգնությանեկած Ավան Յուզբաշու զորամասի հետ հաղթական
մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ,
ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը, Դավիթ Բեկը Սյունիքում
ստեղծել է հայկական անկախ իշխանապետություն՝Հալիձոր կենտրոնով:
Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական
կարևոր հենակետերը։ 1724-25-ին Դավիթ Բեկը և նրա զորահրամանատարներ
Թորոսը, Մխիթար Սպարապետը, Ստեփան Շահումյանը, Տեր-Ավետիսը հաջող
մարտեր են մղել շրջակա թշնամիների դեմ, մաքրել Սյունիքը մահմեդական
հրոսակ ցեղերից։ 1725-27-ին, երբ Թուրքիան ռազմակալել է Այսրկովկասը,
առժամանակ ջլատվել են Դավիթ Բեկի ուժերը։ Նա փակվել է Հալիձորի բերդում և մար
տնչել այն պաշարած թուրքական գերակշիռ զորքերի դեմ։ Անսպասելի հակագրոհով
ջախջախելով թուրք զորքերին՝ Դավիթ Բեկը նրանց մնացորդներին ոչնչացրել է Մեղրի
, Բարգուշատի և Բեխ ավանի մատույցներում։ Վերականգնելով անկախությունը՝ Դավի
թ Բեկը 1727-ին կապ է հաստատել Պարսից շահ Թահմազ II-ի հետ, որը ճանաչել է նրա
իշխանապետությունը Սյունիքում, տվել
դրամ հատելու իրավունք։ Աակայն քաղաքական անբարենպաստ պայմաններում Դավ
թ Բեկի փոքրաթիվ ուժերը չեն կարողացել երկար դիմադրել մահմեդական
թշնամիների գերակշիռ ուժերին։
4. 1728-ի գարնանը թուրքական զորքերը վերստին ռազմակալել
են Սյունիքը և Արցախը։ Այդ ժամանակ էլ Դավիթ Բեկը
հանկարծամահ է եղել, նրան փոխարինել է Սխիթար Սպարա
պետը։
1882-ին Րաֆֆին գրել է «Դավիթ Բեկ» պատմավեպը,
Ա. Տիգրանյանը՝ «Դավիթ Բեկ» օպերան , նկարահանվել է
«Դավիթ Բեկ» գեղարվեստական ֆիլմը։Դավիթ Բեկի անունով
փողոցնեի են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում,
թաղամաս՝ Կապանում, որտեղ կանգնեցված է նրա հուշարձ
անը ։
