1. ANKSİYETE
Fiziksel, duygusal, bilişsel ve davranışsal
belirtilerin eşlik ettiği,
hoş olmayan sıkıntı ve endişe duygusu ve yaşantısıdır.
Ana kaynağı bilinmeyen tehditlerden kaynaklanan;
korku, tedirginlik, evham, kuşku hisleri
1
2. Korku, Stres ve Anksiyete
Kavramları ve Arasındaki Farklar
Korku, bilinen bir dış tehlikeye karşı ortaya çıkan
fizyolojik ve duygusal yanıtlar olarak tanımlanır.
Anksiyete, belirtileri korkuya benzeyen ancak nedeni
belirlenemeyen veya nedeni bilinçdışı olan belirtiler
olarak tanımlanır.
Stres, ulaşılmak istenen amaca doğru yol alırken bir
engellemeyle karşılaşma sonucu ortaya çıkan, bireyin
iç ve dış dengesini bozan, tehdit eden durumlar olarak
tanımlanır.
2
3. Korku ve Anksiyetenin Farkları
Anksiyete Korku
Genellikle nedeni bilinmez.
Bedenin gösterdiği tepkiler
uzun sürer.
Tehdit bilinç dışıdır.
İnatçı ve aşırı olduğunda
patolojiktir…..
Tehdit kolaylıkla
tanımlanabilir.
Neden ortadan kalkınca kişi
rahatlar.
Tehdit dışarıdan gelir ve
duygularla algılanır.
3
4. Anksiyetenin Fizyolojik Belirtileri
◦ Kalp hızında artma
◦ İnsomnia(uykusuzluk)
◦ Kan basıncında yükselme
◦ Yorgunluk ve halsizlik
◦ Kızarma ya da solgunluk
◦ Terleme
◦ Ağız kuruluğu
◦ Pupiller dilatasyon
◦ Midede kasılma/bulanma
◦ Kaslar da gerginlik
◦ Nefeste daralma
◦ Huzursuzluk/aşırı
tedirginlik
◦ Titreme
◦ Baş dönmesi/baygınlık
◦ Paresteziler
◦ Sık idarara çıkma
◦ Soğuk/sıcak basması
◦ Diyare
4
5. Anksiyetenin Duygusal Belirtileri
Endişe/kaygı
Kendine güvensizlik
Yardımsızlık/acizlik
Kontrol kaybı
Gerilim ya da heyecanlı olma
Gevşeyememe
Kötü bir şey olacağını bekleme
Sinirlilik/öfke duyma
5
6. Anksiyetenin Bilişsel Belirtileri
Yoğunlaşamama
Çevrenin farkında olmama
Unutkanlık
Dalgınlık
Şimdi ya da gelecekten çok geçmişe
yönelim
Düşüncede blok
olma(anımsayamama)
Aşırı incelik/dikkatlilik
6
7. Anksiyete ile İlişkili Faktörler
Besin, hava, rahatlık ve güvenliğe
yönelik temel insan
gereksinimlerini etkileyen her
faktör anksiyete ile ilişkili faktördür.
7
8. Anksiyete ile İlişkili Durumsal
Faktörler
1- Gerçek ya da algılanan tehdite bağlı;
Statü ve prestijde değişim
Yetersizlik (ya da başarı)
Başkaları tarafından tanınmama/kabul
edilmeme
Değer verilen servet/eşya kaybı
Etik ikilem
8
9. Anksiyete ile İlişkili Durumsal
Faktörler
2- Önemli kişilerin gerçek ya da
algılanan kaybına bağlı;
Ölüm
Boşanma
Kültürel baskılar
Taşınma
Geçici yada kalıcı ayrılık
9
10. Anksiyete ile İlişkili Durumsal
Faktörler
3- Biyolojik bütünlüğe karşı gerçek ya
da algılanan tehdide bağlı;
Ölmek
Saldırıya uğramak
İnvaziv işlemler
Hastalık
10
11. Anksiyete ile İlişkili Durumsal
Faktörler
4- Gerçek ya da algılanan çevre
değişikliğine bağlı
Hospitalizasyon
Taşınma
Emeklilik
Güvenliğe yönelik tehlikeler
Çevre kirliliği
11
12. Anksiyete ile İlişkili Durumsal
Faktörler
5- İşsizlik, yeni iş, terfi vb durumlara
sekonder sosyo-ekonomik durumun
gerçek ya da algılanan değişimine bağlı
6- Bireye bir başka kişinin anksiyetesinin
geçmesine bağlı
12
13. Sonuç Kriterleri
Birey baş etme örüntülerini tanımlayabilecek
Anksiyeteyi yönetmede kullanılabilecek baş
etme yöntemlerinden en az 3 tanesini bilecek
Anksiyeteyi yönetmede kullanılabilecek baş
etme yöntemlerinden en az 1 tanesini etkin
uygulayabilecek
Psikolojik ve fizyolojik olarak rahatlıkta artma
olduğunu ifade edecek vb.
açık, net, ölçülebilir sonuç kriterleri
belirlenir.
13
14. Hemşirelik Girişimleri
Bireyin anksiyete düzeyi( hafif-orta-şiddetli-panik)
değerlendirilir.
Güvenli ve rahat bir ortam sağlanır.
- Bireyle birlikte olunur.
- birey herhangi bir karar vermesi için zorlanmaz.
- Kısa, basit cümleler kullanılarak, sakin ve yavaş
konuşulur.
- hemşire kendi anksiyetesinin farkında olmalı,
karşılıklı anksiyeteden kaçınılır.
- Empatik yaklaşım sergilenir.(sessizliği kullanma,
dokunma, ağlamaya izin verme, konuşma vb)
14
15. Fazla uyaranlar uzaklaştırılır.(Örneğin; birey
daha sessiz bir odaya alınır); anksiyeteli diğer
bireylerle-hastalarla ya da aileleri ile ilişkileri
sınırlanır.
Anksiyete öğrenmeyi engellemeyecek kadar
azaldığında öğrenmeyi ya da problem çözmeyi
başlatmak için bireyin anksiyetesini tanımasına
yardım edilir.
Stresli durumlar kaçınılmaz olduğunda
kullanılmak üzere, anksiyeteyi azaltma (nefes
egzersizleri, imajinasyon, progresif gevşeme
egzersizleri vb) teknikler öğretilir.
15
16. Öfkeyle başetme yöntemleri öğretilir.
Uygunsa, gerilimi azaltabilecek
aktiviteler(fiziksel aktivite vb) sağlanır.
Kronik anksiyeteli ve etkisiz
başetmeleri olan bireyler psikiyatrik
değerlendirme almaları için
yönlendirilir.
16
17. Kaynaklar;
Andreescu C, Lenze EJ, Dew MA et al. (2007). Effect of comorbid anxiety on treatment response and relapse
risk in life depression. The British Journal of Psychiatri. 190: 344-349.
Bourne EJ (2000). The Anxiety & Phobia Workbook. 3. Edition, New Harbinger Publications Inc. USA.
Carpenito L.J. (2014) Hemşirelik Tanıları El Kitabı. Çev: Firdevs Erdemir. Nobel Tıp Kitapevi
Çam O., Engin E.(2014). Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Bakım Sanatı. İstanbul Medikal Yayıncılık Tic.
Ltd. Şti. İstanbul
Miller TA, Mccool SF (2003). Coping with stres in outdoor recreational settings; an application of transactional
stres theory. Leisure Sciences 25: 257-275.
Özcan A. (2006): Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim. Sistem Ofset Bas. Yay. San. Tic. Ltd Şti. Ankara
Öz F. (2004). Sağlık Alanında Temel Kavramlar.1. Basım.İmaj İç ve Dış Tic. A.Ş., Ankara.
Parker I (2006). Katharina. working out anxiety. notes on Freuds early case. Psychodynamic Practice 12(3):
281-291.
Sertbaş G, Bahar A (2004). Anksiyete ve anksiyeteyle baş etmede hemşirelik girişimleri. Hemşirelik Forumu
Dergisi 16 (2):39-44.
Stuart GW, Laraıa MT (2005). Principles and Practice of Psychiatric Nursing. 8. Edition, Mosby Inc, China.
Taylor CM (1994). Essentials of Psychiatric Nursing. 14. Edition. Mosby, Philadelphia.
Üstün B., Akgün E., Partlak N.(2005).Hemşirelikte İletişim Becerileri Öğretimi. Okullar Yayınevi, İzmir.
Varcarolis EM, Carson VB, Shoemaker NC (2006). Foundations of Mental Health Nursing, Sounders Elsevier
17