1.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<1>
Sanskrit -21
F- 25 –नारदभक्तिसूत्राणि-Part 6
24-07-21
पीिाम्बरं करविराक्ििशङ्खचक्रकौमोदकीसरससिं करुिासमुद्रम्|
राधासहायमतिसुन्दरमन्दहासं िािालयेशमतनशं हृदद भाियासम ||

2.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<2>
प्रथमोऽध्यायः - परभक्तिस्िरूपम ् । सूत्र १-२४
द्वििीयोऽध्यायः - परभक्तिमहत्त्िम ् । सूत्र २५-३३
िृिीयोऽध्यायः - भक्तिसाधनातन । सूत्र ३४-५०
चिुथोऽध्यायः - प्रेमतनिवचनम् । सूत्र ५१-६६
पञ्चमोऽध्यायः - मुख्यभक्तिमदहमा । सूत्र ६७-८४
Ch-1 24 sutras deal with the nature of bhakti
Ch-2 9 sutras (25-33) explain why the path of bhakti is superior
Ch-3 17 sutras (34-50) describe the methods by which bhakti
can be cultivated and practiced
Ch-4 16 sutras (51-66) gives the sign of true devotion
Ch-5 Last 18 sutras (67-84) glorify those who have reached the
pinnacle of devotion
Quick Recap-1

3.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<3>
अतनिवचनीयं प्रेमस्िरूपम्। ५१ - ४.०१
मूकास्िादनिि्। ५२ - ४.०२
प्रकाशिे तिावप पात्रे । ५३ - ४.०३
गुिरदहिं कामनारदहिं प्रतिक्षििधवमानं अविक्छिन्नं सूक्ष्मिरं अनुभिरूपम्। ५४
ित्प्प्राप्य िदेिािलोकयति िदेि शृृिोति िदेि भाषयति िदेि चचन्ियति । ५५ -
४.०५
गौिी त्रत्रधा गुिभेदाद् आिावददभेदाद् िा । ५६ - ४.०६
उत्तरस्मादुत्तरस्माि्पूिवपूिाव श्रेयाय भिति । ५७ - ४.०७
अन्यस्माि्सौलभं भतिौ । ५८ - ४.०८
51-58
चिुथोऽध्यायः
प्रेमतनिवचनम ्
Poll-1

4.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<4>
अतनिवचनीयं प्रेमस्िरूपम् । ५१ - ४.०१
अतनिवचनीयं2 प्रेमस्िरूपम्2
The nature of Love is inexpressible
in words
मूकास्िादनिि ् । ५२ - ४.०२
(प्रेमस्िरूपम्) मूक- आस्िादन-िि् ।
It is like the experience of joy of a
dumb man
51-52

5.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<5>
प्रकाशिे तिावप पात्रे । ५३ - ४.०३
(प्रेमस्िरूपम ्) प्रकाशते ति-अवपअ पात्रे7
That manifests in the right recipient at any place.
गुिरदहिं कामनारदहिं प्रतिक्षििधवमानं अविक्छिन्नं सूक्ष्मिरं
अनुभिरूपम ् । ५४ - ४.०४
(प्रेमस्िरूपम ्) गुिरदहिं कामनारदहिं प्रतिक्षििधवमानं अविक्छिन्नं
सूक्ष्मिरं अनुभिरूपम्
Beyond the fundamental Gunas, above all desires, growing intense moment by
moment, incessant, most subtle, and fathomable only by intuition
53-54

6.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<6>
ित्प्प्राप्य िदेिािलोकयति िदेि शृिोति िदेि
भाषयति िदेि चचन्ियति । ५५ - ४.०५
(प्रेमस्िरूपम्) िि ् प्राप्य िि ् एि अिलोकयति िि ्
एि शृिोति िि ् एि भाषयति िि ् एि चचन्ियति
When one has reached it, one sees that alone, hears about
that alone, talks of that alone, thinks of that alone
गौिी त्रत्रधा गुिभेदाद् आिावददभेदाद् िा । ५६ -
४.०६
गौिी1 (भक्तिः) त्रत्रधाअ गुिभेदाद्5 आिावददभेदाद् 5
िा
Secondary Bhakti is of three kinds, to be classified
either according to the difference of Gunas or
according to the difference of the afflicted and
other aspirants to whom it belongs
55-56
You see only what you
want to see

7.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<7>
उत्तरस्मादुत्तरस्माि् पूिवपूिाव श्रेयाय भिति । ५७ - ४.०७
(िेषु) उत्तरस्माि् उत्तरस्माि् पूिव-पूिाव श्रेयाय भिति
In either case each preceding one is more conducive to beatitude than the one
succeeding it
अन्यस्माि्सौलभ्यं भतिौ । ५८ - ४.०८
अन्यस्माि्5 सौलभ्यं भतिौ 7
Bhakti is easier than any other way of approach to God
57-58

8.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<8>
14. तिङ्गन्िं । ३.४.७८ |
तिप्िक्स्िससप्थस्थसमब्िस्मस ्- िािांिथासाथांध्िसमड्िदहमदहङ्
परस्मैपदम्
एकवचनम् द्वववचनम ् बहुवचनम्
प्र तिप ् ति प ् तत िस् िस् त: णि ि ्इ अन्तत
म ससप ् सस प ् सि थस् थस् थ: थ थ थ
उ समप ् सम प ् सम िस् िस् व: मस् मस् म:
आत्मनेपदम्
प्र ि ि ते आिाम् आिाम् इते ि ि अतत
म थास् थास् िे आथाम ् आथाम ् इथे ध्िम् ध्िम् ध्वे
उ इट् इ ट् इ िदह िदह वहे मदहङ् मदह ङ् महे

9.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<9>
परस्मैपदम्
एकवचनम ् द्वववचनम् बहुवचनम्
प्र
तिप् ति प् तत िस् िस् त: णि
ि्
इ
अन्तत
म ससप् सस प् सि थस् थस् थ: थ थ थ
उ समप् सम प् सम िस् िस् व: मस् मस् म:
आत्मनेपदम्
प्र
ि ि ते
आिा
म्
आिा
म्
इते ि ि
अ
तत
म
थास ् थास् िे
आथा
म्
आथा
म्
इ
थे
ध्िम् ध्िम् ध्वे
उ
इट् इ ट् इ िदह िदह वहे
मदह
ङ्
मदह
ङ्
महे

10.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<10>
प्रमािान्िरस्यानपेक्षत्प्िाि्स्ियं प्रमाित्प्िाि्। ५९ - ४.०९
शाक्न्िरूपाि्परमानन्दरूपाछच । ६० - ४.१०
लोकहानौ चचन्िा न कायाव तनिेददिात्प्मलोकिेदत्प्िाि्। ६१ - ४.११
न िक्त्प्सद्धौ लोकव्यिहारो हेयः ककन्िु फलत्प्यागः ित्प्साधनं च । ६२ - ४.१२
स्त्रीधननाक्स्िकचररत्रं न श्रििीयम ्। ६३ - ४.१३
असभमानदम्भाददक
ं त्प्याज्यम्। ६४ - ४.१४
िदवपविाणखलाचारः सन्कामक्रोधासभमानाददक
ं िक्स्मन्नेि करिीयम्। ६५ - ४.१५
त्रत्ररूपभङ्गपूिवकम ्तनत्प्यदास्यतनत्प्यकान्िाभिनात्प्मक
ं प्रेम कायं प्रेमैि कायवम्। ६६
५९-६६

11.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<11>
प्रमािान्िरस्यानपेक्षत्प्िाि्स्ियं प्रमाित्प्िाि्। ५९ - ४.०९
प्रमािान्िरस्य अनपेक्षत्प्िाि्स्ियं प्रमाित्प्िाि्(सौलभ्यं भतिौ)
Because it does not depend upon any other proof;and is self evident
शाक्न्िरूपाि्परमानन्दरूपाछच । ६० - ४.१०
शाक्न्िरूपाि्परमानन्दरूपाि्च (भतिः)
And because it is of the nature of peace and of the nature of perfect bliss
५९-६६

12.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<12>
लोकहानौ चचन्िा न कायाव तनिेददिात्प्मलोकिेदत्प्िाि्। ६१ - ४.११
लोकहानौ7 चचन्िा न कायाव तनिेददि- आत्प्मलोक-िेद-त्प्िाि्
The Bhakta has no cause to worry himself over the miseries of the
world:for he has surrendered his own self,the worlds and the values.
न िक्त्प्सद्धौ लोकव्यिहारो हेयः ककन्िु फलत्प्यागः ित्प्साधनं च । ६२ - ४.१२
िि्-ससद्धौ7 लोक-व्यिहार: न हेयः ककन्िु फलत्प्यागः िि्साधनं च
So long as this Bhakti is not achieved, the ordinary way of life should not
be given up, but renunciation of the desire for reward of actions and
discipline preparatory to it, should be persistently practised
५९-६६

13.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<13>
स्त्रीधननाक्स्िकचररत्रं न श्रििीयम ्। ६३ - ४.१३
स्त्री-धन-नाक्स्िक-चररत्रं न श्रििीयम्
Accounts of women, wealth and of unbelievers should not be listened to
असभमानदम्भाददक
ं त्प्याज्यम्। ६४ - ४.१४
असभमान-दम्भ- आददक
ं त्प्याज्यम्
Pride, vanity and other vices should be eschewed
५९-६६

14.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<14>
िदवपविाणखलाचारः सन्कामक्रोधासभमानाददक
ं िक्स्मन्नेि करिीयम्। ६५
- ४.१५
िि्–अवपवि- अणखल-आचारः1 सन्कामक्रोधासभमानाददक
ं िक्स्मन्एि
करिीयम ्
All acts should be offered up to Him and even feelings life desire and
pride should be entertained with reference to Him only
त्रत्ररूपभङ्गपूिवकम ्तनत्प्यदास्यतनत्प्यकान्िाभिनात्प्मक
ं प्रेम कायं प्रेमैि
कायवम्।६६ - ४.१६
त्रत्र-रूप-भङ्गपूिवकम्तनत्प्य-दास्य-तनत्प्य-कान्िा-भिन- आत्प्मक
ं प्रेम कायं
प्रेम एि कायवम्
Love and love alone such as that of devoted servant or wife which transcends the three
forms mentioned in 56 shall be practiced
५९-६६

15.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<15>
स्िक्स्ि प्रिाभ्यः पररपालयन्िां न्यायेन मागेि महशं महशशाः।
गोब्राह्मिेभ्यः शुभमस्िु तनत्प्यं लोकाः समस्िाः सुणखनो भिन्िु ॥
काले िषविु पिवन्यः पृचथिी सस्यशासलनी
देशोऽयं क्षोभरदहिः सज्िनाः सन्िु तनभवयाः ||
Homework

16.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<16>
महशशाः न्यायेन मागेि
महशं पररपालयन्िां, प्रिाभ्यः
स्िक्स्ि (अस्िु)
अव्ययम् नामम् क्रियापदम्
1 स्िक्स्ि स्िरादद..
2 प्रिाभ्यः स्त्री 4/5 बहु
3 पररपालयन्िां
किवरर लोट् प्र बहु
परस्मैपदश{धािुः पालँ} चुराददः
4 न्यायेन न्याय पुं 3 एक
5 मागेि मागव पुं 3 एक
6 महशं महश स्त्री 2 एक
7 महशशाः महशशाः 2 बहु
May the rulers of the earth protect the well-
being of the people,
With justice, by means of the right path.

17.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<17>
गोब्राह्मिेभ्यःशुभम्अस्िु, समस्िाःलोकाःसुणखन:भिन्िु
अव्ययम् नामम् क्रियापदम्
1 गोब्राह्मिेभ्यः ब्राह्मि पुं 5 बहु
2 शुभम ् शुभ नपुं 2 एक
3
अस्िु
अस ् किवरर लोट् प्र
एक परस्मैपदश{धािुः
असँ} अदाददः
4 लोकाः समस्ि पुं 1 बहु
5 समस्िाः
6 सुणखन: सुणखन् पुं 2 बहु
7
भिन्िु
भू किवरर लोट् प्र बहु
परस्मैपदश{धािुः भू}
भ्िाददः

18.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<18>
पिवन्यः काले िषविु, पृचथिी सस्यशासलनी (भििु)
अव्ययम् नामम् क्रियापदम्
1 काले काल पुं 7 एक
2
िषविु
िृष ् किवरर लोट् प्र एक
परस्मैपदश{धािुः िृषुँ}
भ्िाददः
3 पिवन्यः पिवन्य पुं 1 एक
4 पृचथिी पृचथिी स्त्री 1 एक
5 सस्यशासलनी शासलन ् नपुं 2 द्वि

19.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<19>

20.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<20>

21.
Mr Nanda Mohan Shenoy
CDPSE, CISA ,CAIIB
<21>
कौसल्या सुप्रिा राम पूिावसन्ध्या प्रििविे ।
उवत्तष्ठ नरशादूवल किवव्यं दैिमाक्ह्नकम ् ॥ 1 ॥
उवत्तष्ठोवत्तष्ठ गोविन्द उवत्तष्ठ गरुडध्िि ।
उवत्तष्ठ कमलाकान्ि त्रैलोतयं मङ्गलं क
ु रु ॥ 2 ॥
Decode the this sloka word by word
• Figure of speech
• Samasa if any
• Anvayam
• Chandas
Homework