1. Toelichting paper:
“Community Assisted
Self-Management:
van belofte naar realisatie”
PIETER VAN HERCK
Voka

3. Quotes
 Beweging na beroerte is beter dan pillen (DS, 2013)
 Elke kilo minder brengt 67 mio per jaar op (LN, 2013)
 Huisartsen durven patiënten niet aan te spreken op gewicht (GVA, 2013)
 België is een duur land, maar niet voor tabak en alcohol (GVA, 2014)
 We worden ongezonder – de 5 doelstellingen voor 2015 (die niet gehaald zullen worden
(BVL, 2015)
 We leven langer, maar niet gezonder (LN, 2015)
 Kankerscreenings redden tienduizend levens (DM, 2015)
 Overgewicht is bijna even slecht als roken (BVL, 2015)
 Minder zout kan als je het niet proeft (DS, 2015)
 Kinderbijslag daalt als je je kind niet vaccineert (?) (NB, 2015)
 Uitgebreid wegens succes: beweging op voorschrift (DM, 2015)

4. Quotes
 Mollig of slank – er is een knopje (DM, 2015)
 Vanaf 2016 taks op alle frisdranken (BVL, 2015)
 Duizenden jongeren slikken antidepressiva (DS, 2015)
 Drugs, tabak en pillen kosten ons meer dan 4,5 mia euro (DS, 2015)
 11770 doden in een jaar door luchtvervuiling in België (LN, 2015)
 De dokter schrijft een app voor (DS, 2015)
 Bourgondische Belg rekent steeds vaker op maagverkleining (GVA,
2015)
 Charcuterie even schadelijk als sigarette en asbest (BVL, 2015)
 We voeden onze kinderen tot obese volwassenen (DS, 2015)
 Alcoholici zoeken pas hulp na 18 jaar ontkenning (DS, 2016)
 Geen extra levens gered door kankerscreenings (DS, 2016)
 De Block vindt verbod op roken tot 18 jaar geen prioriteit (DS, 2016)

6. Bron: Institute of Medicine, 2006

7. Niet enkel voorkomen, ook stimuleren
Bron: Travis, 2004

8. Bron: Mackenbach & McKee, 2013; Mackenback, 2013; BMJ; KCE, 2016

9. Wat werkt: bouwstenen van waardevolle preventie
(Cohen et al, 2009 RWJF; Merkur et al, 2013 WHO OESO)
1. Educatie en informatie: counseling, BOV, … (health literacy): wel (soms kostenbesparend)
2. Mediacampagnes: wel/niet
3. Coaching van gedrag en levensstijl: wel/niet (soms kostenbesparend)
4. Screening: wel/niet (soms kostenbesparend)
5. Vaccinaties: wel (soms kostenbesparend)
6. Valpreventie: wel (kostenbesparend)
7. Kinderopvang, jeugdzorg en school: wel/niet
8. Geestelijke gezondheid: wel/niet (soms kostenbesparend)
9. Fiscaliteit, subsidies, marketing, productinhoud en labeling: wel (vaak kostenbesparend)
10. Aanpassing van fysieke omgeving en ruimtelijke ordening: wel

10. Bron: Busse et al, 2010; WHO

11. Bron: Cohen et al, 2008; New England
Journal of Medicine

12. Bron: Chokshi et al, 2012; New
England Journal of Medicine

14.  Preventie in Vlaanderen
wordt in toenemende mate
getoetst op haar
kosteneffectiviteit
 Vlaanderen zet voldoende in
op vaccinatie, screening en
campagnes (?)
 Vlaanderen zet onvoldoende
in op coaching en nudging
(?)

15.  Nudging of keuze-architectuur
 Sociale interactie en
omwenteling
 Digitale transformatie
 Precisie én populatie
 Convergentie - CASMA

16. Nudging: onbewuste duwtjes in de rug
 Sociale marketingtechnieken - intersectoraal
 ‘vijf stukken fruit per dag’
 Lazytown, Ijsland; fruit als sportsnoep
 Pretparken
 Winkels, cafetaria…
 Pianotrap

17. Zorginnovatie vandaag: shift naar patient-centered tools
Precisie op individueel niveau …

19. Zorginnovatie vandaag: een volgende technologische revolutie
… tot inzichten op populatieniveau

20. Towards inventing the medicines of tomorrow: quadruple helix
Angus et al., JAMA, 2015 . Fusing randomized trials (RCTs) with Big data:
the key to self-learning health care systems.
 True success may only come when health care delivery
systems are adequately motivated to answer research
questions
 Thus, RCTs and big data have complementary strenghts:
RCTs offer causal inference and big data offers the potential
for low cost, high-volume, nuanced answers with immediate
feedback (=adaptation)
 In the era of precision medicine, there is a desire for
estimates of treatment effects for individual patients
 Adaptive clinical trials which incorporates rules to adjust
aspects of the trial during enrollment, are well suited for
answering those questions

21. 21
Zorginnovatie: vertalen van nieuwe kennis: van CASMA tot
preventie
‘Community-assisted self-management’
mHealth
Open
innovatio
n
Internet of
things
Big data economische
community: open
innovatie
Intersectorale
community
familie,
mantelzorg, peers,
professional
GEZONDHEID = driver van (waardevolle) PREVENTIE
Citizen ‘formerly known as
patient’ Communities
EDUCATIE

22. CASMA
 Biologische, psychologische, sociale, economische … dimensies van individu en omgeving;
wederzijdse interactie + gezamenlijke verantwoordelijkheid
 Op het kruispunt van wisselende, dynamische communities (nabij, intersectoraal,
economisch, digitaal…), zonder muren
Enabelend via normen, regels, prikkels, contacten, gegevens, tools, ondersteuning, EB,
zorg (+ omgekeerd enabelend)
Best multi-community initiatieven met voldoende flexibiliteit
 Gedeelde doelstellingen en belangen, identiteitsvorming, openlijk delen en participeren; zie
aanpak geïntegreerde en persoonsgerichte zorg

23. CASMA
 Zelfmanagement – oriëntatie op zelfredzaamheid, grip op leven, roer
 Het hart van preventieve en chronische (zelf)zorg
 Van beperkingen naar functioneren en kunnen
 Alle beslissingen en handelingen met impact op welzijn en gezondheid
 Ruimere levensdoelstellingen en concrete plannen
 Empowerment: helpen eigen vermogen te leren kennen en te ontwikkelen,
regierol, engagement - coaching
 Partnerschap, coproductie, vertrouwen en respect
 Steeds interactie met communities en netwerken / inter… team

25. Nieuw business model
 Van negatieve financiële prikkels (negatieve nudging) en gebrek aan directe ‘return’ van iets
moeilijk en tijdsintensief naar…
 Stimulansen volgens LT-meerwaarde (value based design, kwaliteitsprikkels,
netwerkprikkels, rugzakmodellen)
 Naar een gelijkwaardig financieringsmodel (en dus heroriëntatie doorheen subsectoren) –
250 mio euro
 Verzekeringen doorheen pijlers (Discovery, Gesundes Kingzigtall…)
 Intersectorale funding en pooling i.p.v. budgetsilo’s (health in all policies)
 Naast intrinsieke motivatie

26. Bestraffen versus belonen?
 Taxatie / accijnzen
Doelstelling van gedrag in kwestie? (roken, alcohol, voeding…)
Combinatie met positieve ondersteuning
Positieve prikkels als beter alternatief?
Rugzaksystemen combineren beide zijden van responsabilisering
 Belonen (zeker, objectief, positief escalerende beloningsladder)
Giles et al, 2014; meta-analyse: RR 1,5 – 2,5
Mitchell et al, 2013; meta-analyse: positieve ‘exercise adherence’
Sigmon et al, 2012: bij rookstop
Defulio et al, 2012: medicamenteuze therapietrouw
NICE: belonende vouchers bij drugproblematiek
Adams et al, 2014; Lynagh et al, 2013…
Groter positief effect bij lagere socio-economische doelgroepen

27. Zorgprofessionals - Preventieprofessionals
 Green prescriptions
 Geaccrediteerde preventieve performantie
 Stigma – ondergebruik – ongelijkheid
 Opleiding!! (gericht, continu, interdisciplinair, motivationeel…)
 Zelfvertrouwen (self-efficacy)
 Populatie-aanpak
 Delegeren (7,4 uren/dag – Boyce et al, 2010)

28. Besluit en aanbevelingen
 Van ziekte naar welzijn & gezondheid; rat race en branden blussen
 Van losstaand naar geïntegreerd (allen ‘eigenaar’ van preventie)
 CA + SMA evenwichtig activeren
 Sociaal en betrokken (peer-to-peer)
 Digitaal en geconnecteerd
 Met precisie en populatie
 Preventieprofessionals en CASMA-prikkels
 Economisch en onderzoeks-ecosysteem; CASMA health valley

29. Met dank aan
 Bekaert Sofie (UZ Gent)
 Boone Charlotte (Flanders’ food)
 Claus Koen (DKV)
 De Bisschop Guido (Philips Belgium)
 De Greve Olivier (Weight Watchers Belgium)
 De Meester Koen (AZ Nikolaas)
 De Vleeschouwer Ellen (AG Insurance)
 Declau Kathlyn (AG Insurance)
 Frank Charissa (Vlaamse Vereniging voor
Erfelijke Bindweefselaandoeningen)
 Goossenaerts Jorden (CONIX RDBM
Architects)
 Hemelsoet Dirk (MSD Belgium)
 Horemans Frederik (Microsoft Innovation
Center Vlaanderen)
 Lampaert Aurélie (Diabetes Liga)
 Lannau Saskia (Inter Partner Assistance)
 Meersman Yves (Parki’s Kookatelier)
 Monkerhey Virginie (Zorg en Farma)
 Morlion Birgit (iMinds)
 Peeters Tine (Studio Dott)
 Schraepen Elisabeth (Abbvie)
 Smolders Roel (VITO)
 Spincemaille Johan (Health Data
Management Partners)
 Staelraeve Sofie (Voka)
 Van Calster Eddy (NeuroPscience)
 Van Emelen Jan (MACX)
 Van Herck Pieter (Voka)
 Van Hoylandt Nancy (ME-Vereniging)
 Van Kessel Peter (Dipsss)
 Vandamme Annelies (UC Leuven-Limburg)
 Vandenbranden Sigrid (Howest)
 Vandeweyer Katleen (Roche Diagnostics
Belgium)
 Verweyen Annick (KBC Bank)
 Wauters Marleen (Stop Darmkanker)
 Willems Peter (Cubigo)