More Related Content
Similar to Umlando wemibhalo yesi zulu(1) (20)
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
- 2. Zinhlanu izigaba esingazibalula
• Kusadliwa ngoludala (ngaphambi kowe-1835)
• Isikhathi samamishini (1835-1910)
• Isikhathi sezingqalabutho (1910-1948)
• Isikhathi sobandlululo (1948-1994)
• Isikhathi senkululeko (1994-kuze kube manje)
2
- 3. Izigaba zomlando
(Ziyaqhutshwa)
• Kusadliwa ngoludala – ubuciko bomlomo, umlando wedluliswa
ngomlomo, amasiko angenalucofi
• Isikhathi samamishini – ukushicilelwa kwezingxenye
zeBhayibheli, ukushicilelwa kohlelo lwesiZulu
• Isikhathi sezingqalabutho – ukuvela kwababhali abamnyama,
ukwenyuka kwesibalo sabafundile, umthelela wobuciko bomlomo
emibhalweni
• Isikhathi sobandlululo – kuvela iningi lababhali, ukuhlungwa
kwezincwadi, ukucindezeleka kwababhali
• Isikhathi senkululeko – kusekuncane esingakusho. Singabuza:
ngabe ababhali sebekhululekile? Yiziphi izindikimba ababhala
ngazo?
3
- 4. Izinhlobo zemibhalo ezigqamile
• Imibhalo yesimilo: izib. Ikhiwane Elihle, Mntanami!
Mntanami! (ngokwekhulu: 41%)
• Eyamasiko: izib. Akuyiwe Emhlahlweni, Ngiwafunge
AmaBomvu (32%).
• Eyomlando: izib. UCetshwayo, UShaka KaSenzangakhona,
Insila KaShaka (7%)
• Eyemindeni nokuhlalisana kwabantu: izib. Insizi Yezinsizi.
(15%)
• Exubile: eyophenyo, ipolitiki, njll. (5%)
4
- 5. Imisebenzi/Ukubaluleka
kwemibhalo
• Yethula imilando ethile
• Iqukethe amasiko nendlela yempilo (Nakuba kuyinto esuselwe
ekhanda isikhathi esiningi kodwa inesisekelo sokwenzekayo
ezimpilweni zethu)
• Imibhalo imayelana nobuthina/ubuwena/ubumina (identity);
iyasichazela ngezindlela ezahlukene ukuthi thina singobani
• Imibhalo inothisa ulimi ebhalwe ngalo. (Omunye wababhali
abahlonishwayo uSolwazi u-E’skia Mphahlele uthi: Literature
revitalises the language in which it is written.
5
- 6. Imisebenzi yemibhalo
(iyaqhutshwa)
• Imibhalo ingaqagula ikusasa; singathola ukuthi ikusasa
lisiphatheleni ngokufunda imibhalo, ababhali bayazama
ngesinye isikhathi ukuqagula okuzokwenzeka eminyakeni
eminingi ezayo.
• Imibhalo ihlanganisa izigigaba ezehlukene zenze umqondo
ophelele – isinika umqondo ophelele wempilo
• Idlulisa imiyalezo ngendlela enesigqi; imibhalo ingasifundisa
ngandlela thize. (C. Achebe: “Novelist as teacher” encwadini:
Hopes and Impediments)
• Imibhalo iyathokozisa; singayisebenzisela ukuchitha isizungu.
(Entertainment value)
6