Ahrif skolastjora og sveitarfelaga a namsarangur guðlaug

Stefnumörkun í skólastjórnun, áhrif skólastjóra á
námsárangur og verkefni/hlutverk sveitarfélaga
Guðlaug Sturlaugsdóttir
skrifstofustjóri grunnskólaskrifstofu SFS
Skóla- og frístundasvið
Reykjavíkurborgar

Ríki og sveitarfélög /skólastjórar
 Almenn þekking:
 Ríkið leggur línur í lögum og sveitafélögin útfæra áherslur ríkisins í
stefnu sinni (og bæta jafnvel við eigin áherslum).
 Nú spyrjum við okkur:
 Styður opinber stefnumörkun við faglegt hlutverk skólastjóra eða
heftir hún þá í starfi? (hér mætti bæta við sveitarfélaga)
 Er þeim frjálst að vinna að verkefnum sem fagvitund þeirra álítur
mikilvæg eða taka önnur verkefni tíma þeirra?
 Er eitthvað í stefnumörkun sem kemur í veg fyrir að íslenskir
skólastjórar leggi þær áherslur sem rannsóknir sýna að skili árangri?
2 17.5.2016 Guðlaug Sturlaugsdóttir

Hver er þessi skólastjóri?
Skiptir hann máli?
 Skólastjóri er forstöðumaður grunnskóla, veitir honum faglega forystu og er
því lykilaðili í þróun skólastarfs.
 Katrín Jakobsdóttir, fyrrverandi menntamálaráðherra, segir að engin
raunveruleg þróun verði á skólastarfi nema fyrir tilstuðlan kennara og
skólastjórnenda.
 Trausti Þorsteinsson tekur undir það en leggur þó áherslu á hlutverk
skólastjórans. Hann segir að skólastjóri sé lykilaðili í skólastarfi og þróun
þess og að hlutverk hans sé meðal annars að tryggja að starfshættir
kennara beri þann árangur sem að er stefnt.

 Voru áður kóngar í ríki sínu og hver kennari
sjálfstæður.
 Núna er krafan að skólastjórar séu stjórnendur
með viðeigandi menntun, sem sinna
stefnumótun, starfsþróun o.s.frv.
 Skólastjórar þurfa að vera meiri fagmenn í dag, betri stjórnendur,
vera leiðtogar, sinna framtíðarsýn og þróun.
 Skólastjórinn á að leiða vinnu innan skólanna, en hafa starfslið,
foreldra og nemendur með sér. Getur ekkert einn, þarf traust
bakland .
(Hrönn Pétursdóttir, 2007, bls. 38).
Hlutverk skólastjóra hefur breyst …
17.5.2016 Guðlaug Sturlaugsdóttir4

Skiptir hann máli …
 Tvímælalaust segir Börkur Hansen (2013). Samkvæmt lögunum
virðist völd og ábyrgð skólastjóra í grunnskólum mikil og
afdráttarlaus, að þeir séu forstöðumenn og faglegir leiðtogar sinna
stofnana.
 Samt er ekki talað mikið um hlutverk þeirra í lögunum og litla
stefnumörkun er þar að finna.
 Þó eitthvað og sumt er nánar útfært í aðalnámskrá
 Dæmi:
 í 29. grein Laganna (nr. 91/2008) stendur að skólastjóri sé ábyrgur fyrir
gerð skólanámskrár og starfsáætlunar og skuli semja þær í samráði við
kennara.
 Aðalnámskrá gengur lengra í túlkun en þar stendur (2011, bls. 63):
Skólastjóri er ábyrgur fyrir gerð skólanámskrár og starfsáætlunar og skal
semja þær í samráði við kennara skólans og annað starfsfólk sem með því
móti hafa skuldbundið sig til að framfylgja þeim.

Ytra mat á grunnskólum = skýr stefnumörkun?
 Nokkuð nákvæmlega er rýnt í stjórnunina
 fagleg forysta,
 stefnumótun og skipulag
 samskipti heimila og skóla
 (hverjum þessara þriggja flokka er síðan skipt í undirflokka)
 Í viðmiðunum er gert ráð fyrir að skólastjóri eða aðrir stjórnendur vinni
ákveðin verkefni sem ekki er getið beint um hvorki í lögum né reglugerðum.
 Stjórnendur fylgjast reglulega með námi og kennslu og veita endurgjöf
 Stjórnendur veita starfsfólki endurgjöf fyrir vel unnin störf
 Viðfangsefni samstarfs kennara er fyrst og fremst nám og kennsla og samskipti
við nemendur
 Fjölbreyttir kennsluhættir sjást í vettvangsathugunum og í námsaðstæðum
nemenda.
 Þetta hlýtur því að hafa stefnumótandi áhrif því um er að ræða eftirlitskerfi
sem hannað er af eftirlitsaðila skólastarfs (ráðuneytinu) annars vegar og
rekstraraðila skólanna (sveitarfélögunum) hins vegar.

Hvaða áherslur má greina í opinberri stefnumörkun um
hlutverk skólastjóra í grunnskólum á Íslandi í dag?
Stefnumörkun í skólastjórnun er ekki
að finna í lögum og reglugerðum.
Lögin og aðalnámskráin tilgreina
verkefni sem þarf að vinna en ekki
hvernig þau skuli unnin.
Í ytra mati á skólastarfi, sem
Menntamálastofnun
(Reykjavík) hefur yfirumsjón
með, er að finna nákvæmari
stefnumörkun í skólastjórnun.
Í framtíðarsýn Sambands
íslenskra sveitarfélaga,
Félags grunnskóla-
kennara og
Skólastjórafélags Íslands
er að finna
stefnumarkandi atriði en
þau eru fá.
Skólastefna Kennarasambandsins.
Þar er lögð áhersla á fjölbreytni í
skólagerðum og lýðræðisleg vinnubrögð
en áherslan er þó mest á aðstæður sem
þarf að skapa og verkefni sem þarf að
vinna.

Stjórnun eða forysta
 Stjórnun snýst um að taka ákvarðanir og markmið hennar er
stöðugleiki
 Forysta vísar til tengsla á milli fólks og markmið hennar eru
umbætur.
 Stjórnun og forysta eru hvoru tveggja skólastjórum nauðsynleg
verkfæri auk þess sem þau spila saman þar sem til dæmis
stöðugleiki í stjórnun hefur jákvæð áhrif á forystu

Kennslufræðileg forysta (Hallinger)
 Áhersla á vinnu skólastjórans með kennurum sínum að
námi og kennslu.
 Þrjár víddir felast í þessari gerð forystu.
 Sú fyrsta snýr að því að skilgreina hlutverk skólans (e. mission),
 að hafa áhrif á kennsluna
 að koma á jákvæðu námsumhverfi (e. school learning climate).

Breytingaforysta (Hallinger, 2010; Börkur Hansen, 2013).
 Gengur út á samvinnu og valddreifingu.
 Markmiðið er að byggja upp skólamenningu þar sem kennarar taka
sjálfviljugir þátt í starfsþróun, símenntun og að deila þekkingu sinni
með öðrum
 Lögð er áhersla á að stjórnandinn sé leiðtogi sem meðal annars hafi
skýra sýn, styðji starfsfólk, hvetji það til dáða og gagnrýni á
uppbyggjandi hátt.
 Breytingaforysta er langtímaverkefni sem krefst þolinmæði og
umburðarlyndis af hálfu skólastjóra

Á hvað viljum við leggja áherslu í grunnskóla-
starfi í Reykjavík?
 Að setja nám og kennslu og jákvæðan skólabrag í öndvegi
 Ekki að stjórna með slagorðum heldur að horfa á verkefnin (sbr. Leithwood o.fl.)
 Horfa til þeirra þátta sem rannsóknir sýna að skipti máli
 Hvað eiga skólstjórar að leggja áherslu á í sínum störfum?
 Hvaða eiga sveitarfélög að leggja áherslu á?
 Til að ná þessum markmiðum þurfum við örugglega að endurskipuleggja okkur að
einhverju leyti? Hugsa framkvæmdina upp á nýtt?
 Þurfum að styrkja okkur á einhverjum sviðum.
 Hvernig getum við gert það?
 Breyta áherslum?
 Kanna hvaða aðferðir skila árangri?
 Ættu aðrir að koma að þessu með okkur?
 Menntamálaráðuneyti, Sambandið, háskólar?
 Þessu öllu og mörgu öðrum veltum við fyrir okkur

Hópspjall
 Getum við hjálpast að við að skoða þessa hvað skiptir
máli?
 Eigum við að fá einhverja í verkefnið?

Hverjar eru helstu niðurstöður erlendra rannsókna á
áhrifum skólastjórnunar á námsárangur?
13
 Rannsóknar Marzano, Waters og McNulty á áhrifum skólastjóra á
námsárangur (líka sveitarfélaga)
 Rannsókn Robinson, Hohepa og Lloyd á tengslum forystu og námsárangurs
 Rannsókn Day, Sammons, Hopkins, Harris, Leithwood o.fl. á áhrifum
forystu á námsárangur
 Rannsókn Louis, Leithwood, Wahlstrom og Anderson á því hvaða þættir í
störfum skólastjóra, sveitarfélaga og ríkis hafi áhrif á námsárangur
nemenda
17.5.2016 Guðlaug Sturlaugsdóttir

Rannsókn Marzano, Waters og McNulty
á áhrifum skólastjóra á námsárangur
14
Niðurstöður eftirgreiningarinnar sýna að
skýr tengsl eru á milli faglegrar forystu skólastjóra og árangurs
nemenda

Að hverju eiga skólastjórar að einbeita sér?

Ábyrgðarþættir Hvernig skólastjóri hefur áhrif Meðal-
fylgni
1. Breytingastjóri Er tilbúinn og virkur í að ögra stöðugleikanum (e. status
quo). .25
2. Skólamenning Sér um að hlúa að sýn skólans, skólasamfélaginu og
samvinnu. .25
3. Agi Sér til þess að kennararnir verði fyrir sem minnstri truflun
þannig að tíminn nýtist til að sinna kennslu. .27
4. Sveigjanleiki Lagar stjórnunina að aðstæðum og er sáttur við
skoðanaágreining. .28
5. Innleiðingar
Virkjar kennara þegar taka þarf mikilvægar ákvarðanir (þ. á
m. stefnumótun) og einnig ferlið við að kynna og innleiða
þær.
.25
6. Þekking á námskrá,
kennslu og námsmati
Er vel að sér í gildandi námskrá, kennslu- og matsfræðum. .25
7. Fylgist með/metur Fylgist með árangri skólastarfsins og áhrifum þess á nám
nemenda. .27
8. Skipulag Kemur á góðum vinnubrögðum og starfsvenjum. .25
9. Að hafa áhrif (að ná lengra) Er talsmaður skólans út á við (e. outreach). .27
10. Bjargir Útvegar kennurum nauðsynleg gögn og skipuleggur
símenntun sem styrkir þá í starfi og eykur árangur. .25
11. Meðvitaður um aðstæður
Er meðvitaður um smáatriði og undiröldu í
skólasamfélaginu og notar þær upplýsingar til að takast á
við ríkjandi sem og mögulegan vanda.
.33

Niðurstöður

Hvað skiptir mestu máli?
18
1. Þekking á námskrá, kennslu og námsmati
Er vel að sér í gildandi námskrá, kennslu- og matsfræðum.
2. Áhrifamaður
Hvetur til og leiðir ögrandi nýbreytni.
3. Vitsmunaleg örvun
Tryggir að starfsfólkið sé meðvitað um nýjustu kenningar og nýjungar í
skólamálum sem og ræðir þessa hluti reglulega í skólamenningunni.
4. Breytingastjóri
Er tilbúinn til og virkur í að ögra stöðugleikanum (e. status quo).
5. Fylgist með/metur
Fylgist með árangri skólastarfsins og áhrifum þess á nám nemenda.
6. Sveigjanleiki
Lagar stjórnunina að aðstæðum og er sáttur við skoðanaágreining.
7. Hugsjón
Vinna hans og samskipti taka mið af skýrri sýn í skólamálum.

Smá spjall …
19
1. Eru þetta lykilþættir sem skólastjórarnir
okkar eru að vinna að innan skólanna?
2. Erum við að styðja við þessa þætti?
3. Hvernig getum við nýtt okkur upplýsingar
af þessu tagi?
4. Hvernig getum við styrkt þá?

Marzano og sveitarfélögin
20
 Marzano segir þessar áherslur í störfum skólastjóra
tengjast beint þeim áherslum sem sveitarfélög eiga að
leggja (district leadership).
 Megi flétta saman (sjá bls. 94 í bók þeirra félaga)

Á hvað skulu sveitarfélög leggja áherslu sbr.
Marzano og Waters
21
1. Að tryggja markmiðssetningu sem unnin er í samvinnu
hagsmunaaðila
(Ensuring collaborative goal setting)
2. Að koma á „ófrávíkjanlegum viðmiðum“ fyrir náms-
árangur og framkvæmd kennslu
(Establishing nonnegotiable goals for achievement and instruction)
3. Að skólanefnd forgangsraði í anda áherslna sveitarfélags
(Creating board alignment with and support of district goals)
4. Að vakta árangur og markmið náms og kennslu
(Monitoring achievement and instructional goals)
5. Ráðstafa fé þannig að það styðji við markmið um
árangur í námi og kennslu
(Allocating resource to support the goals for achievement and instruction)

1. Að tryggja markmiðssetningu sem unnin er
í samvinnu hagsmunaaðila
(Ensuring collaborative goal setting)
22
 Yfirmenn fræðslumála inna sveitarfélaga skulu fá alla að
borðinu til að vinna að markmiðssetningu.
 Verið er að tala um hagsmunaaðila eins og stjórnendur
skóla, skólanefndarfólk, starfsfólk á fræðsluskrifstofu
o.s.frv.
 Sérstaklega þarf að passa upp á virkni skólastjóra/
stjórnenda þar sem þeirra er framkvæmdin!

2. Að koma á „ófrávíkjanlegum viðmiðum“ um
námsárangur og framkvæmd kennslu
(Establishing nonnegotiable goals for achievement and instruction)
23
 Í því sambandi þarf að horfa til mikilvægra þátta þ.e.
 Árangurs nemenda
 Kennslustunda
 Allir verða að vita til hvers er ætlast án þess þó að þurfa
framkvæma á sama hátt (þ.e. engin „ríkiskennsla“)
 broad but common framework for classroom instruction design and
planning
 mikilvægt að horfa til gagnreyndra kennsluaðferða
 Það fari ekki á milli mála að allir styðji markmiðin, skilyrðislaust
(við vinnum öll að markmiðunum, baktölum þau ekki út á við).

3. Að skólanefnd forgangsraði í anda
áherslna sveitarfélags
(Creating board alignment with and support of district goals)
24
 Nefndin tryggir að þessar áherslur njóti forgangs í
sveitarfélaginu og ekkert annað skyggi á þær.
 Nefndin tryggi að önnur verkefni tengist þessum tveimur
sem njóta forgangs.

 It is not unusual that individual board members pursue their own interests
and expectations for the districts they are elected to serve. Our findings
suggest, however, that individual board members are not contributing to
district success, but, in fact may be working in opposition to that end when
their interests and expectations distract attention from board-adopted
achievement and instructional goals.

4. Að vakta árangur og markmið náms og kennslu
(Monitoring achievement and instructional goals)
25
 Fræðslustjórar sem ná árangri vakta markmiðin, kanna
hvort raunverulega sé verið að vinna að þeim?
 Fræðslustjórar sem ná árangri sjá einnig til þess að
markmiðin séu vöktuð innan skólanna.
 Ef ekki er vaktað reglulega þá verða
markmiðin ekki að neinu öðru
en „viðlagi“ sem sungið er við
hátíðleg tilefni.

5. Ráðstafa fé þannig að það styðji við markmið um
árangur í námi og kennslu
(Allocating resource to support the goals for achievement and instruction)
26
 Sveitarfélög sem ná árangri sjá til þess að bjargir séu til
staðar til að ná þeim markmiðum sem sett eru þ.e.
 tími,
 peningar
 starfsfólk
 gögn o.fl.
 Þetta getur orðið til þess að nauðsynlegt
verði að hætta við önnur verkefni.
 Mikilvægt:
 It is clear from our analysis that a meaningful commitment of
funding must be dedicated to professional development for
teachers and principals.

Langar að gleðja ykkur með því
27
Sveitarfélög geta haft áhrif á árangur nemenda vinni þau að
réttum verkefnum

Fleira má lesa hjá Marzano og Waters
29
Kíkið t.d. á bls. 109 …

Hver stjórnar vinnutímanum okkar …
30
1. Erum við að leggja réttar áherslur?
2. Erum við að vinna að réttum verkefnum?
(eða kannski einungis þeim sem liggja á
borðinu okkar?)
3. Hvernig getum við eflt okkur og styrkt?

Rannsókn Robinson, Hohepa og Lloyd
á tengslum forystu og námsárangurs

Víddir sem höfðu marktæk áhrif
32
1. Hvetja til og taka þátt í símenntun kennara og þróun
þeirra í starfi (0.84)
2. Skipuleggja, samræma og meta kennslu og námskrá
(0.42)
3. Setja skýr markmið og skýrar væntingar (0.42)
4. Sjá til þess að nauðsynlegar bjargir séu aðgengilegar
(0.31)
5. Koma á vel skipulögðu námsumhverfi og tryggja
stuðning við kennara (0.27)
 Hvetja til umræðu í starfsmannahópnum um kennslu
og áhrif hennar á árangur nemenda.
 Hafa yfirsýn og huga að samræmingu
kennsluáætlana.
 Fylgjast með kennslu og veita endurgjöf sem gagnast
viðkomandi kennara.
 Tryggja að vel sé fylgst með framförum nemenda og
nota niðurstöður námsmats til að bæta áætlanir
(Robinson, 2011).

Hvað einkennir árangursríkan leiðtoga?
33
1. Þeir taka ákvarðanir með hliðsjón af
árangursríkri kennslufræði
2. Greina og leysa flókin vandamál
3. Byggja upp traust og góð tengsl
4. Þeir taka þátt í samræðum um nám.

Þættirnir og víddirnar mynda eina heild sem skilar
faglega öflugu skólastarfi og jákvæðum árangri
34
Taka faglegar
ákvarðanir
Greina og
leysa flókin
vandamál
Byggja upp
traust og góð
tengsl
High-
quality
teaching
and
learning
Setja skýr markmið og skýrar væntingar
Sjá til þess að nauðsynlegar bjargir séu aðgengilegar
Skipuleggja, samræma og meta kennslu og námskrá
Hvetja til og taka þátt í símenntun kennara og þróun
þeirra í starfi
Koma á vel skipulögðu námsumhverfi og tryggja
stuðning við kennara
Fimmvíddirforystu
Eiginleikar leiðtoga

Niðurstöðurnar í stuttu máli
35
 Að til að ná árangri þurfi leiðtogar að sinna réttu
verkefnunum þar sem áhersla er á nám og kennslu,
vera úrræðagóðir, hafa góða þekkingu á
kennslufræðum og vera góðir í samskiptum.
 Þær telja að skólastjórinn geti ekki
sinnt þessu hlutverki einn heldur
þurfi fleiri að koma að verkefninu.

Rannsókn Day, Sammons, Hopkins, Harris,
Leithwood o.fl.
36
The Impact of School Leadership on Pupil Outcome
Í rannsókninni voru skoðaðir 2.690 skóla þar
sem nemendur höfðu sýnt umtalsverðar
framfarir í námi á þriggja ára tímabili, frá
2003–2005 eða jafnvel lengur. Það sem er
einstakt við þessa rannsókn er að
rannsakaðir eru skólar sem hafa sýnt fram á
árangur í lengri eða skemmri tíma.

10 fullyrðingar
37
1. Skólastjórinn er lykilaðili í stjórnun skólans
2. Leiðtogi þarf að huga að átta mikilvægum þáttum sé markmiðið að ná
árangri
3. Gildi skólastjórans skipta miklu máli.
4. Skólastjórar sem ná árangri leggja áherslu á sömu eða svipuð verkefni en
fylgja ekki ákveðinni gerð forystu.
5. Aðstæður hafa áhrif á forgangsröðun verkefna
6. Skólastjórar hafa áhrif á árangur á fjölbreyttan og margþættan hátt
7. Heilstætt umbótaferli fer í gegnum þrjú þrep áður en það festist í sessi
8. Lagskipt forysta hefur áhrif á árangur
9. Skólastjórar sem ná árangri dreifa forystu jafnt og þétt.
10. Traust er lykilþáttur sé markmiðið að dreifa forystu á
árangursríkan hátt.
 Áhrif hans á námsárangur og umbætur innan skólans.
 Áhersla á námsmat til að bæta námið (e. assessment for
learning).
 Áhersla á samvinnu kennara.
 Áhersla á að fylgjast vel með framvindu nemenda og árangri
skólans.
 Áhersla á samræmi í kennsluáætlunum.
 Áhersla á að bjóða upp á viðbótarnám og kennslu fyrir
nemendur. 17.5.2016 Guðlaug Sturlaugsdóttir

Áherslur sem einkenna árangursríka forystu
má flokka í átta þætti
38
1. Að skilgreina sýn og gildi skólans og horfa til
framtíðar
2. Að bæta aðstæður til náms og kennslu
3. Að endurskipuleggja stjórnskipulagið, hlutverk og
ábyrgð
4. Að efla nám og kennslu
5. Að endurgera og styrkja námskránna
6. Að styrkja kennara og efla
7. Að tengja starfsfólk saman innan skólasamfélagsins
8. Að byggja upp tengsl við aðila utan skólans

Hvað einkennir svona skólastjóra?
39
1. Vilji til að taka áhættu sem byggist á skýrum
menntunarfræðilegum gildum.
2. Fræðileg bjartsýni.
3. Lætur ekki setja sig úr tilfinningalegu jafnvægi.
4. Hefur trú.
5. Hefur siðferðilega stefnufestu.

Niðurstaðan

Áherslur skólastjóra sem hafa marktæk áhrif á námsárangur
samkvæmt erlendu rannsóknunum
Louis o.fl. Robinson o.fl. Day o.fl. Marzano o.fl.
 Stefnumörkun.
Áhersla á skýr
markmið og skýra
sýn.
 Að setja skýr markmið og
skýrar væntingar.
 Að skilgreina sýn skólans
gildi og horfa til framtíðar.
 Skýr sýn, kemur á skýrum
markmiðum.
 Hvetur til og leiðir ögrandi nýbreytni.
 Að styrkja
starfsmenn.
Auka hæfni
starfsmanna, huga
að líðan þeirra og
þörfum.
 Hvetja til og taka þátt í
símenntun kennara og
þróun þeirra í starfi.
 Að styrkja kennara og
efla.
 Að tengja starfsfólk
saman innan
skólasamfélagsins.
 Er meðvitaður um viðhorf kennara
og veitir viðurkenningar.
 Er tilbúinn að ögra stöðugleika.
 Kynnir nýjar kenningar í
skólamálum og hvetur til umræðu,
símenntunar.
 Að endurhanna
stofnunina.
Koma á
skólamenningu sem
styður við þróun
starfsins. Bæta
aðstæður.
Styrkja tengsl við
hagsmunaaðila.
 Koma á vel skipulögðu
námsumhverfi og tryggja
stuðning við kennara.
 Að bæta aðstæður til
náms og kennslu.
 Að endurskipuleggja
stjórnskipulagið hlutverk
og ábyrgð.
 Að byggja upp tengsl við
aðila utan
skólasamfélagsins.
 Sér um að hlúa að sýn skólans.
 Fagnar því sem vel gengur og
vinnur í því sem betur má fara.
 Virkjar kennara í ákvarðanatöku.
 Er talsmaður skólans út á við.
 Er í góðum samskiptum við
kennara og nemendur.
 Að hafa áhrif á
kennsluna.
Vanda ráðningar,
fylgjast með
framvindu nemenda
og vinnu kennara,
 Skipuleggja, samræma
og meta kennslu og
námskrá.
 Sjá til þess að
nauðsynlegar bjargir séu
aðgengilegar.
 Að efla nám og kennslu.
 Að endurgera og styrkja
námskrána.
 Kemur á góðum vinnubrögðum og
útvegar bjargir .
 Er virkur í námskrárvinnu,kennslu
og námsmati.
 Fylgist með kennslu og metur.
 Sér til þess að kennarar séu

Louis o.fl. Robinson o.fl. Day o.fl.
 Takast á við verkefnin
sem bíða hvort sem
það er að vinna með
kennurum eða rýna í
fræðin. Áhersla á
kennslufræði.
 Þegar ákvarðanir eru
teknar er það gert með
hliðsjón af árangursríkri
kennslufræði.
 Vilji til að taka áhættu sem
byggist á skýrum
menntunarfræðilegum
gildum.
 Skuldbindur sig
verkefnunum.
 Greina og leysa flókin
vandamá.l
 Lætur ekki setja sig úr
tilfinningalega jafnvægi.
 Hefur trú á eigin getu
og starfsmanna
sinna.
 Byggja upp traust og
góð tengsl.
 Að taka þátt í
samræðum um nám.
 Fræðileg bjartsýni (hefur
trú á nemendum,
foreldrum og kennurum).
 Vinna verkefnin af
heilum hug og virkja
aðra með sér.
 Hafa væntingar, að
geta náð langt með
nemendur sína.
 Hefur trú á að við komust
þangað sem við ætlum
okkur.
 Hefur siðferðileg
stefnufestu, t.d. að ná
fram því besta hjá öllum
nemendum.
Eiginleikar skólastjóra sem ná góðum árangri

2. Hverjar eru helstu niðurstöður íslenskra rannsakenda um
áherslur í störfum skólastjóra í grunnskólum?
Áhrif skólastjóra á kennslu eru fyrst
og fremst óbein þar sem lögð er
áhersla á að skapa aðstæður til að
þróa starfshætti, vinna að skóla-
námskrárgerð, sjálfsmati og fleira.
Mikilvægi nándar skólastjórans.
Tvö ótengd svæði innan
skólanna. Kennslufræðilega
svæðið og hið stjórnsýslulega
Mikill tími fer í stjórnun
og umsýslu/ innri
stjórnun
Skólastjórar vilja sinna
faglegum verkefnum betur
Skólastjórar fylgjast
sjaldan
með kennslu og veita
sjaldnast leiðsögn

Hvað viljið þið ræða?
Þið megið ráða …
ef þið eruð andlaus má horfa til eftirfarandi!
1. Kemur þetta á óvart?
2. Hvað með niðurstöður á störfum íslenskra
skólastjóra?
3. Af hverju erum við stödd þarna?
4. Hvað getum við gert í því (horfum inn á við)?

Rannsókn Louis, Leithwood, Wahlstrom og Anderson á
því hvaða þættir hafi áhrif á námsárangur nemenda

Rannsóknin
46
 Rannsóknin er stór og umfangsmikil og vinnan við
hana stóð í sex ár.

Hve mikil áhrif hefur skólastjórinn á nám
nemenda
47
25% af þeim áhrifum sem
skólinn í heild sinni hefur
eða á bilinu 3-7% af
heildinni.
33% eða þriðjungur
kemur úr
kennslustofunni

Hvað eiga skólastjórar (school leaders) að gera til að
hafa áhrif á árangur nemenda?
48
1. Collective Leadership Effects on Teachers and Students
2. Shared Leadership: Effects on Teachers and Students of Principals
and Teachers leading Together.
3. Patterns of Distributed Leadership by Principals: Sources, Beliefs,
Interaction and Influences
4. Leadership Practices Considered Instructionally Helpful by High
Performing Principals and Teachers
5. Instructional Leadership: Elementary vs. Secondary Principal and
Teacher Interactions and Student Outcomes
6. Poverty, Size, Level and Location: The Influence of Context
Variables on What Leaders Do and What They Accomplish

Sveitarfélög og leiðtogar þeirra, hvernig hlúa þau að
umbótum í skólastarfi og námi nemenda
49
1. Hvernig sveitarfélög virkja orkuna sem leynist í fjölskyldum og
samfélaginu þegar kemur að skólaþróun?
2. Áhrif skólastjórans. Lykill að áhrifum sveitarfélags á skóla og nemendur.
3. Hvernig sveitarfélag eflir skilning/skynbragð skólastjóra á mikilvægi
skólaþróunar.
4. Hvernig sveitarfélag getur tryggt árangursríka forystu sem skilar árangri.
5. Að nota gögn innan sveitarfélag og skóla; niðurstöður og takmörkun
þeirra.
6. Hvernig sveitarfélög eiga að vinna að því að bæta nám og kennslu.

1. Hvernig sveitarfélög virkja orkuna í fjölskyldum og
samfélaginu í skólaþróun.
50
1. Með því að leggja áherslu á lýðræðileg vinnubrögð í skólum í
stefnumörkun og væntingum sínum til skóla. Einsleitir þátttakendur í
slíkri vinnu er þó vandamál. Því miður gengur oft illa að virkja
fjölbreyttan hóp.
2. Sveitarfélög hafa að öllu jöfnu ekki mikil áhrif á skólastjórana þegar
kemur að því að virkja samfélagið og foreldra.
3. Það að skólastjóri sé opinn fyrir aðkomu samfélagsins að skólanum hefur
engin áhrif á árangur nemenda.
4. Í skólum þar sem kennarar deila forystu með stjórnendum og foreldrar
eru virkir þátttakendur er árangur nemenda meiri.

2. Áhrif skólastjórans. Lykill að áhrifum sveitarfélags á
skóla og nemendur.
51
1. Skólastjórar sem fá stuðning frá sveitarfélagi hafa jákvæðari
áhrif innan skóla og á nám nemenda.
2. Skólastjóri sem finnur að verið er að vinna að skýrum
almennum markmiðum með starfsfólki sveitarfélags, öðrum
skólastjórum og kennurum eru öruggari í forystu sinni en
ella.
3. Stærð sveitarfélags hefur áhrif – því stærra því flóknara
verkefni (á USA mælikvarða).
4. Auðveldara er að hafa áhrif í barna – en unglingaskólum.
5. Áhrif sveitarfélaga eru að mestu óbein!

3. Hvernig eflir sveitarfélag skilning/skynbragð
skólastjóra á mikilvægi skólaþróunar.
52
 Með því :
1. Að tryggja að kennarar og stjórnendur hafi aðgang að
námskeiðum/dagskrá þar sem markmiðið er að styrkja þá á
ákveðnum sviðum s.s. deila verkefnum, ábyrgð …
2. Að forgangsraða út frá áhrifum á árangur nemenda og kennslu
3. Að fjárfesta í þróun kennslufræðilegrar forystu
4. Að passa að starfsmannastefnan styðji við besta fólkið í
hverjum skóla fyrir sig.
5. Leggja áherslu á teymisvinnu og lærdómssamfélag.
 Þurfum að passa að tengja við vinnu fólks á vettfangi. Okkar
framsetning getur haft bæði jákvæð og neikvæð áhrif á
skólastjóra allt út frá framsetningu, tíðni, eðli, gæðum o.s.frv.

4. Að tryggja árangursríka forystu sem skilar
árangri
53
 Hér er aðallega verið að tala um tíð skólastjóraskipti og
neikvæð áhrif þeirra og þá fyrst og fremst á skólamenningu
(birtist einnig að einhverju leyti í árangri nemenda (þó ekki
mikil áhrif).
 Bent er að dreifð stjórnun geti haft jákvæð áhrif í slíkum
aðstæðum.
 Mikilvægt að nýir skólastjórar fari hægt í sakirnar þegar kemur
að vinnu með t.d. menningu skóla.

5. Að nota gögn innan sveitarfélag og skóla;
niðurstöður og takmörkun þeirra
54
1. Sveitarfélagið er fyrirmynd skólastjóranna– hvernig nýtir það
niðurstöður rannsókna?
2. Flestir skólastjórar nota upplýsingar um stöðu nemenda en
fæstir safna gögnum um t.d. kennslustundir, aðstæður eða
það sem þarf að breyta til að auka árangur.
3. Fæstir skólastjórar skoða og rýna gögn með starfsfólki sínu.
4. Leiðtogar í skólum sem sýna virka notkun gagna nota þau til
að leysa vandamál ekki bara að greina þau.
5. EF skólastjórar nýta ekki gögn til umbóta þá munu kennararnir
þeirra ekki gera það heldur!

6. Hvernig sveitarfélög eiga að vinna að því að bæta
nám og kennslu
55
 Vinna sveitarfélaga sem ná góðum árangri eru
leidd af starfsfólki skrifstofa sem leggja áherslu á :
1. að allir hafi trú á starfsfólki skóla, sveitarfélagsins,
kennurum og skólastjórum til að vinna að því að bæta
gæði náms og kennslu.
2. að sveitarfélagið hafi nauðsynlegt afl (t.d. mannauð) til
að koma að þróun stofnana sinna - þannig að þær
þróist í þessa átt.
3. að byggja upp samhljóm skólasamfélagsins í kringum
faglega stefnu þar sem lögð er áhersla á fagmennsku,
námskrá, kennslufræðilega forystu. Þannig að allir
stefni í sömu átt.
4. að einstaklingsmiða stuðning sinn við skólastjóra
þannig að þeir geti tekist á við þau verkefni sem þeir
vinna að – að sjálfsögðu er lögð áhersla á aðlögun að
hverjum skóla.

Vinna sveitarfélaga sem ná góðum árangri eru leidd af starfsfólki skrifstofa
sem leggja áherslu á :
56
5. að hafa skýrar væntingar um forystu skólastjóra, að hverju er
mikilvægt að þeir vinni, að þeir fái nauðsynlega þjálfun (allir
leiðtogar innan skólanna) þannig að unnið sé að þeim
markmiðum sem sett hafa verið.
6. að búa til vettvang til að auðvelda samvinnu á milli
skólastjóra og kennara á milli skóla. Markmiðið er að efla
samvinnu með það að markmiði að bæta nám nemenda og
kennslu.
7. Er þetta bara spurning um að nota niðurstöður rannsókna
sveitarfélagsins til að taka ákvarðanir um áherslur er lúta að
námi nemenda?
8. að samhæfa stuðning sveitarfélagsins við „organizational
units“ innan skólans, þannig að komið sé til móts við þætti
eins og stjórnun, námskrá, kennslu, starfsþróun,
mannauðsmál o.s.frv. Horfa til áherslna sveitarfélagsins,
væntingar til starfsfólks og sérstöðu hvers skóla (samhljómur
á milli markmiða og framkvæmdar er mikilvægur).
FRH.

Hvernig sveitarfélög eiga að vinna að því að
bæta nám og kennslu
57
Six implications for policy and practice emerged from this section of our study.
 1. District leaders need to establish clear expectations across multiple dimensions of improvement activity as the
bases for increasing coherence, coordination, and synergy in the effectiveness of district improvement efforts over
time.
 2. District leaders should combine a common core of support for efforts to implement district expectations with
differentiated support aligned to the needs of individual schools.
 3. District leaders are encouraged to embrace and discuss ways in which effective school-leadership practices can
be acquired through intentional leadershipdevelopment efforts that include both formal professional development
activities and collegial work.
 4. One of the most productive ways for districts to facilitate continual improvement is to develop teachers‘ capacity
to use formative assessments of student progress aligned with district expectations for student learning, and to use
formative data in devising and implementing interventions during the school year.
 5. Districts should strive for continuity in district leadership. Such continuity is integral to the development and
implementation of a coherent and effective support system for improving and sustaining the quality of student and
school performance.
 6. District leaders need to take steps to monitor and sustain high-level student performance wherever it is found,
and to set ambitious goals for student learning that go beyond proficiency levels on standardized tests. Focusing
improvement efforts solely on low-performing schools and students is not a productive strategy for continual
improvement in a district.

A Synthesis of Implications for Policy and Practice about District
Leadership Implications for District Policy Making
58
1. Develop district policies and clear expectations that support
community and parental engagement
2. Develop a professional development policy and strategy for
principals and district administrators.
3. Focus policies and strategies on district priorities that are
connected to student learning
4. Individualize policies that provide support for schools.
5. Redesign human resource policies related to school
leadership
6. Develop clearer policies governing data use, including
priorities.

Implications for District Practice
59
1. Be crystal clear and repetitive when communicating the district's agenda for
student learning
2. Provide increased opportunities for administrators to collaborate on common
work.
3. Provide a wide range of intensive opportunities for teachers and school-level
leaders to develop the capacities they need to accomplish the district’s student-
learning agenda.
4. Support principals, particularly those new to the district or school, in providing
aligned forms of leadership distribution that build on existing strengths.
5. Provide assistance for teachers and school-level leaders in accessing,
interpreting, and making use of evidence for their decisions about teaching and
learning

Implications for District Practice
60
6. Spend time in schools
7. Differentiate the support provided to schools in light of schools’
individual priorities, strengths, weaknesses, and circumstances.
8. Gather data about how well district policies are working at the school
level
9. Ensure coordination and coherence in support for schools across
different organizational units at the district level.
10. Prioritize assistance and support to secondary schools
FRH.

Svo er það ríkið…

Implications for Practice
63
1. School improvement requires the participation of all leaders. …
When legislators and key policy makers talk to district
superintendents, they are more likely to tweak existing policies
and develop new ones that are consistent with the various
contextual features of districts and schools …
2. Collaboration in implementation is a state’s greatest ally.
3. There needs to be increased focus on how best to meet the
different leadership needs associated with variable contexts
(location and demography). … We suggest that state policy makers
need to consider that one size does not fit all when considering
how the state will support school and district leaders in meeting
new accountability challenges…

Implications for Practice
64
4. States should do more to support the preparation and professional development
of district leaders, district-level staff members, and SEA staff members. … This is
a problem that calls for additional state funding …
5. State- and district-level policy makers need to engage more strategically in
determining how states can provide support, not just pressure, for
implementation of locally defined priorities for improvement within the
framework of state standards and accountability policies
6. States need to listen to district officials as they voice their concerns about state
policies. In particular, state policy makers and education agencies need to be
more responsive to legitimate concerns about unforeseen inequities arising from
the implementation of well-intended government policies.

65
Hver eru tengsl helstu áhersluatriða í stefnumörkun í
skólastjórnun hér á landi við helstu niðurstöður rannsókna á
störfum skólastjóra og áhrifum þeirra á námsárangur?
Stefnumörkun í skólastjórnun hér á landi ætti ekki að hamla vinnu
skólastjóra af því tagi sem nefnd hefur verið árangursrík hér að framan,
heldur styðja við hana!
Skólastjórar þurfa að endurskoða forgangsröðun verkefna og sveitarfélögin
hvaða kröfur þau gera til skólastjóra (að ríkinu ógleymdu)
Að lokum

Einföld áætlun til að þróa starfið
skólar og skólaskrifstofur- Schmoker
 Skólaskrifstofan (district office) á að vinna að því baki brotnu að gera
grein fyrir (clarify), fylgjast með (monitor) og styðja við það sem mestu
máli skiptir í námi
 Mikilvægt að deila með öðrum árangri/áhrifum af þeirri vinnu sem máli
skiptir
 Að bjóða stöðugt kennslu/þjálfun í þeim atriðum sem rannsóknir sýna
að skipta máli í t.d. kennslu EÐA þangað til allir kennarar hafa náð
tökum á þeim.
 Búa til teymi sem búa til og deila dæmum af góðri námskrá/
kennsluáætlun. Nota svo sem sýnishorn í þróun í hverri
námsgrein/námsgreinum

Ahrif skolastjora og sveitarfelaga a namsarangur guðlaug

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (6)

Viewers also liked

Viewers also liked (9)

Similar to Ahrif skolastjora og sveitarfelaga a namsarangur guðlaug

Similar to Ahrif skolastjora og sveitarfelaga a namsarangur guðlaug (20)

More from Margret2008

More from Margret2008 (17)

Ahrif skolastjora og sveitarfelaga a namsarangur guðlaug