In de zomer van 2013 organiseerde Bibnet een vormingsdag over het bevorderen van e-inclusie via de bibliotheek. Volgens het train-de trainer-principe presenteert de Summer School vernieuwend praktisch en laagdrempelig lesmateriaal met het oog op een onmiddellijke positieve impact in het dagelijks leven van kansengroepen. Hij was bedoeld voor bibliotheekmedewerkers met allerhande profielen en wordt op twee tijdstippen georganiseerd om iedereen een kans te bieden deel te nemen.
Het lesmateriaal behandelt thema’s als:
Basisvaardigheden
e-government
Samenwerking
Communicatie
Sociale netwerken
5. □ Navigeer vlot op het web □
□ Kan e-mail verzenden en ontvangen □
□ Kan een bestand van het web halen
en in een nieuwe map stoppen □
□ Kan mij browser-geschiedenis
raadplegen □
□ Weet hoe ik mijn zoekresultaten kan
verfijnen □
□ Weet hoe ik de privacy-instellingen
van sociale media kan aanpassen □
□ Beheers een paar van de 23 dingen □
□ Weet wat een CMS is □
□ Kan een CMS beheren □
□ Schrijf vlot een script in php of java □
InleidingSelf-assessmentIk… … / 20
8. Hier staat de titel
Wat is DLit2.0?
› Europese samenwerking
› Partners uit 7 Europese landen
- Stiftung Digitale Chancen (D)
- Stadtbibliothek Köln (D)
- NIACE (VK)
- Aga Khan Foundation (P)
- Władysław Jan Grabski Public Library (Pl)
- Pencho Slaveykov Public Library (Bg)
- La Bibliothèque Publique d’Information Paris (F)
- Bibnet (B)
InleidingInleiding
10. Waarom werken
met bouwstenen?
› Klassieke IT-training weinig succes bij de doelgroep
› Richten op populaire aanknopingspunten
– Communiceren Skype
– Foto‟s delen Flickr
– Etc.
› Inpassen in activiteiten ≠ training
› Zowel professionele als niet-professionele trainers
kunnen worden ingezet.
› Informele leeromgeving
InleidingInleiding
11. Waarom web 2.0?
› Web 2.0 toepassingen motiverend voor doelgroep
› Effecten op korte tijd
› Nuttige toepassingen voor levenskwaliteit
› Beschikbaarheid online hulp
› Bruikbaar in een informele leeromgeving
InleidingInleiding
15. Inleiding
verbetering van de digitale geletterdheid, de digitale vaardigheden en de
digitale inclusie
Zelfverwezenlijking en emancipatie moeten centraal staan in het digitale tijdperk.
Iemands achtergrond of vaardigheidsniveau mag er niet de oorzaak van zijn dat de toegang tot het digitale
potentieel voor hem gesloten blijft.
Naarmate meer dagelijkse taken online worden verricht - van het
zoeken van een baan tot het betalen van belastingen of boeken van tickets - is het internet voor veel
Europeanen een integraal onderdeel van het dagelijkse leven geworden.
Bron EuroLex
een laagdrempelige bibliotheek, aangepast aan de hedendaagse behoeften.
De gemeente beschikt over een openbare bibliotheek die:
- de cultuureducatie en de leesmotivatie stimuleert;
- inzet op de bevordering van e-inclusie bij moeilijk
bereikbare doelgroepen en op de verhoging van
informatiegeletterdheid en mediawijsheid
Het is mee een opdracht voor bibliotheken om iedereen, ondanks
eventuele individuele of sociale achterstand, de gelegenheid te geven om aan de
informatiemaatschappij deel te nemen en om e-inclusie te
bevorderen.
Digitale inclusie en de bibDigitale inclusie is overal
16. Digitale inclusie en de bib
47%
50%
57%
50%
54%
57%
62%
56%
66%
71%
69%
76%
81%
94%
27%
37%
37%
37%
39%
45%
51%
52%
56%
57%
57%
67%
70%
91%
Informatie voor bedrijven
Toegang tot informatie over overheidsdiensten
Diensten voor werkzoekenden
Een ruimte waar de lokale gemeenschap kan bijeenkomen
Opleiding over computers en internet
Informatie over / voor de lokale gemeenschap
Fotokopieermachines / printers
Cd's/Dvd's om te ontlenen
Kranten / tijdschriften om te lezen
Gratis internettoegang
Gratis computergebruik
Schoolboeken en leesboeken voor kinderen
Studiemateriaal en leesboeken voor volwassenen
Boeken om te lezen / te ontlenen
Respons BE Respons EU
Belang van diensten
aangeboden door
openbare bibliotheken
17. Digitale inclusie en de bib
Ken je (niet-)gebruiker
Klassieke indeling
› Leeftijd
› Opleidingsniveau
› Geslacht
› Etc.
Typologieën
18. Digitale inclusie en de bib
Klassieke indeling
› Leeftijd
5%
7%
25%
22%
41%
15-24 25-39 40-54 55-64 +65
Gebruikers publieks-pc’s
volgens leeftijd
2%
7%
14%
26%
51%
16-24 25-44 45-54 55-64 65-74
Niet-gebruikers van het
internet volgens leeftijd
19. Digitale inclusie en de bib
Klassieke indeling
› Opleidingsniveau
4
3.7
3.5 3.5
3
2.8
2.6
4.1
3.7 3.8
3.5
2.8 2.7 2.7
4.2
3.8 3.8
3.6
2.7 2.7 2.8
Informatie Interactie Transactie Ontwikkeling Ontspanning Community Carrière
Verschillen in opleiding en motivatie
laag middel hoog
20. Digitale inclusie en de bib
Klassieke indeling
› Geslacht
3.2
3.7
3.5
2.5
3.13
3.5
3.2
2.5
2.8
Knoppenkennis Menu's en
navigatie
Selecteren en
verwerken
Communiceren Doelgericht
werken
♂ ♀
21. Digitale inclusie en de bib
Tweede indeling
Werken met typologieën
› Opdeling naar gelang het antwoord op de
volgende vragen:
1. Hoe staat iemand tegenover ICT?
2. Welk nut denkt men dat ICT heeft voor zichzelf?
3. Welke vaardigheden heeft iemand?
4. Heeft men hier de tijd en het geld voor over?
22. Digitale inclusie en de bib
Typologieën
Onbekwame weigeraars
Voor deze groep zijn de kostprijs en tarieven voor
een internetverbinding niet het grootste obstakel
voor aanvaarding, maar zij missen de
vaardigheden om met ICT te kunnen werken, en
zij hebben negatieve attitudes tegenover ICT.
Deze beide elementen versterken elkaar
waardoor deze groep moeilijk te bereiken is.
I.
23. Digitale inclusie en de bib
Typologieën
II.
Zelfbewuste onverschilligen
Het niet-gebruik door individuen van deze groep
kan voornamelijk uitgelegd worden door hun
negatieve attitudes. Toegang is geen probleem en
zij zijn voldoende bekwaam om met ICT om te
gaan.
24. Digitale inclusie en de bib
Typologieën
III.
Onbekwame gewilligen
Leden van deze groep zijn gemotiveerd om thuis
met een computer om te gaan maar zij missen de
noodzakelijke vaardigheden en hebben moeite
om toegang te krijgen tot het internet.
25. Digitale inclusie en de bib
Typologieën
IV.
Vaardige ICT-liefhebbers met beperkte
toegang
Deze mensen hebben een positieve houding ten
opzichte van ICT en zijn ICT-geletterd, zij hebben
echter problemen om thuis toegang te krijgen.
26. Digitale inclusie en de bib
Typologieën
V.
Prijsgevoelige pragmatisten
Individuen van deze groep hebben gemiddelde
ICT-vaardigheden en zijn matig gemotiveerd. De
hoge inschatting van de prijs van de infrastructuur
en de verbinding met het internet lijkt de
voornaamste barrière.
27. Digitale inclusie en de bib
Oorzaken van ongelijke toegang:
› Motivatie
› Fysieke toegang
› Gebrek aan vaardigheden
› Gebruik
Ken je (niet-)gebruiker
28. Digitale inclusie en de bib
Redenen van niet-gebruik?
21%
Het materiaal
is te duur
44%
Ontbreken
van
vaardigheden
48%
Geen
interesse
41. Drie voorstellen
Derde voorstel
› Actief vangnet
› Projecten
› Trainingen door personeel
› Trainingen met vrijwilligers
› Opzetten peer-to-peer groepen
42. Drie voorstellen
Drie vuistregels
1. Analyseer je mogelijkheden
2. Ga op zoek naar partners
3. Mik op duurzame activiteiten
Wegwijzer EHBerror Actief vangnet
46. Doelstellingen
Europese trainingscampagne
I. Programma Een leven lang leren (EU)
II. Gericht op kwetsbare groepen
III. Sociale participatie door Web 2.0-toepassingen
IV. Personeel van bibliotheken kwalificeren tot ICT-
trainers voor de doelgroep
InleidingHet programma
47. InleidingHet programma
Niet-gebruikers
Bij de deelnemende landen
› Hoogst in Bulgarije (59%)
› Laagste in VK (13%)
› België (22%)
› Vooral maatschappelijk kwetsbare groepen
› Slechts 13% van de bestaande cursussen richt zich
op deze doelgroep
50. Leermethoden
I. Naturalistische benadering
De cursisten gaan onmiddellijk aan de slag met de
toepassing of met een soort interface of simulatie
ingegeven door de toepassing.
InleidingHet programma
Georges Charpak
La main à la pâte – hands-on
52. Leermethoden
II. Positivistische benadering
De interactie tussen de trainer en de cursisten is
gebaseerd op kennisoverdracht van boven af, voor een
schoolser model van de training.
InleidingHet programma
54. Leermethoden
III. constructivistische benadering
… ofwel „leren via samenwerking‟ is mogelijk in een
privésessie (één trainer met één lerende), maar is
voornamelijk geschikt voor groepswerk.
InleidingHet programma
56. Materiaal voor
cursisten
› Website Bibnet
Het programma
Achtergrond
Introductie
Overzicht bouwstenen
Materiaal voor cursisten
Materiaal voor
begeleiders
Methodologische noten
Overzicht en bibliografie
59. Overzicht
Bouwstenen
› Bouwsteen 1: e-Burgerschap
› 1a. e-Democratie
› Burgerparticipatie
› Melden van problemen
› 1b. e-Commerce
› Online shoppen
› Thuisbankieren
› Commerciële fraude
› Budgetbeheer
› 1c. e-Overheid
› Belastingaangifte
› Digitale diensten van de overheid
› Communicatie met leveranciers van nutsvoorzieningen
Het programma
Bv. Invullen klachtenformulier
Bv. Thuisbankieren
Bv. Belastingsaangifte /
Opgave meterstand
60. Overzicht
Bouwstenen
› Bouwsteen 2: Samenwerken
› 2a) Samen schrijven
› Samen documenten ontwikkelen
› 2b) Delen
› Bestanden delen
› Spreken en schrijven
Het programma
Bv. Google Docs
Bv. Werken met Dropbox
61. Overzicht
Bouwstenen
› Bouwsteen 3: Sociaal netwerken
› 3a. Tewerkstelbaarheid
› Verhoog je tewerkstelbaarheid
› 3b. Verbinden met anderen
› Verbinden met vrienden en de gemeenschap
› Digitale identiteit
› Online bevragingen
› Online besprekingen
Het programma
Bv. CV aanmaken en publiceren
Bv. Facebook account
62. Overzicht
Bouwstenen
› Bouwsteen 4: Communicatie
› Gratis chatten met vrienden en familie over de hele wereld
› Podcasting: Audacity
› Publiceer je eigen teksten: Wiki, Blog, Scribd
› Publiceer je eigen video‟s: Youtube
Het programma
63. Overzicht
Bouwstenen
› Bouwsteen 5a: Basisvaardigheden (Hardware)
› 5a. Hardware en systemen
› Muis / Touchpad
› Toetsenbord
› Tablet / Smartphone
› Het besturingssysteem gebruiken
Het programma
64. Overzicht
Bouwstenen
› Bouwsteen 5b: Basisvaardigheden (Internet)
› 5b. Internetvaardigheden
› Registreren
› Aanmelden
› Informatie zoeken
› Een e-mailadres aanmaken
› Actieve veiligheid
› Bescherming tegen virussen
› Privacy, diefstal van identiteit
Het programma
65. Planning
Voor de training
› Bepaal wat de cursist wil bereiken
› Stel een curriculum op
› Bouwstenen
› Categorieën
› Taken
› Deze kunnen verschillen voor iedere training
Het programma
66. Planning
Tijdens de training
› Geen hiërarchische leraar-leerling aanpak
› Cursisten kunnen aan verschillende taken werken
› Doorloop de verschillende fasen
› De cursist heeft de controle over zijn/haar
leerproces
Het programma
67. Planning
Evaluatie
› De cursist stelt zelf vast of de vooropgestelde
doelen werden gehaald
› Indien een doel niet werd gehaald:
› Stel vast waar het misloopt
› Grijp terug naar de bouwsteen die het probleem
aanpakt
Het programma
68. Case
Fred en Facebook
› Situatie
› Fred tracht tevergeefs een Facebook-account aan
te maken op de publieks-pc‟s van je bib
› Hij is bezorgd om het Facebook-gebruik van zijn
dochter
Het programma
69. Case
Fred en Facebook
› Hoe kan je hiermee omgaan volgens
de drie voorstellen?
› Minimale aanpak
› EHBerror
› Actief vangnet
Het programma
70. Case
Fred en Facebook
› Hoe kan je hiermee omgaan met de
drie methodieken?
› Naturalistisch
› Positivistisch
› Constructivistisch
Het programma
71. Case
Facebook praktisch
› Taken:
› Zoek je dochter op facebook
› Sluit je aan bij een groep
› Werk je status bij
› Deel informatie
› Privacy-instellingen
Het programma
72. Case
Facebook
› Naturalistische benadering
1. Trainer voorziet Fred van een pc/internetaansluiting en zet de
Facebook login pagina open
2. Fred probeert zelf (trial & error)
3. Fred geeft aan wat niet lukt
4. Trainer helpt bij problemen
Het programma
74. Case:
Facebook
› Constructivistische benadering
1. Fred sluit zich aan bij een groep mensen die allemaal
dezelfde taak krijgen en elkaar helpen, al dan niet met de
hulp van de trainer of …
2. De groep werkt aan verschillende deelproblemen en helpt
elkaar, al dan niet met hulp van de trainer
Het programma
75. Opdracht 1:
› Maak een lijst van alle mogelijke
problemen/vragen rond internet door
kansengroepen, die binnen je eigen context
voorkomen.
– Ca. 15 minuten
Het programma
76. Opdracht 2:
› Werk een traject uit dat haalbaar is binnen
je eigen bibliotheek
› Kies een toepassing
› Kies je doelgroep
› Bedenk een setting
› Kies je doelstellingen
› Kies een aanpak en een methode
› Bedenk een evaluatiemethode
Het programma
77. Huiswerk!
› Veldtekening:
– Formulier via mail
› Website DLit2.0:
– www.digital-literacy2020.eu
› Online vragenlijst:
– www.quiz.digital-literacy2020.eu
InleidingInleiding
78. Hier staat de titelHier staat de titel
Bronmateriaal
(Chronologisch)
• Jan A.G.M van Dijk, “Digitale vaardigheden : sleutel tot de toekomst,” 2013.
• I. Mariën, “Naar duurzame digitale participatie: Toekomstperspectieven voor een
succesvol digitaal inclusiebeleid,” 2013.
• J. A. G. M. van Dijk and A. J. A. M. van Deursen, “A social revolution online ? The
digital divide shifts to gaps of usage.”
• I. Mariën and L. Van Audenhove, “Midis: Meetinstrument voor Digitale Inclusie in
Steden,” pp. 1–65.
• A. Baes and R. Soenen, “De leefwereld van maatschappelijk kwetsbare jongeren in
het kader van informatiebehoeften en informatietechnieken.”
• R. Van Gompel, J. S. Indigov, and H. K. Indigov, “E – Democratie in Vlaanderen
Stakeholdersanalyse.”
• J. Schauvliege and L, “Inspiratie bij de implementatie van de vlaamse
beleidsprioriteiten lokaal cultuurbeleid.”
• H. Cannie, “Het vernieuwd decreet Lokaal Cultuurbeleid van 6 juli 2012 en
uitvoeringsbesluit van 26 oktober 2012 in vraag en antwoord,” 2014.
• S. Quick, G. Prior, B. Toombs, L. Taylor, and R. Currenti, “Gebruikerspercepties van de
voordelen van ICT in openbare bibliotheken in België,” 2013.
79. Hier staat de titelHier staat de titel
Bronmateriaal
• S. Quick, G. Prior, B. Toombs, L. Taylor, and R. Currenti, “Cross-European survey to
measure users ’ perceptions of the benefits of ICT in public libraries,” 2013.
• I. Mariën, “Naar duurzame digitale participatie: Toekomstperspectieven voor een
succesvol digitaal inclusiebeleid,” 2013.
• G. Cortebeeck, “Is digitaal het nieuwe normaal? Een onderzoek bij kansengroepen
naar hun gebruik van internet en sociale media voor arbeidsbemiddeling,” 2013.
• F.O.D. Economie, “Barometer van de informatiemaatschappij (2013),” 2013.
• P. Sheldon, “Profiling the non-users: Examination of life-position indicators, sensation
seeking, shyness, and loneliness among users and non-users of social network sites,”
Computers in Human Behavior, vol. 28, no. 5, pp. 1960–1965, Sep. 2012.
• I. Mariën, “The digital divide revisited : Towards a multifaceted measurement
instrument for digital inequality,” 2012, no. October.
• Vlaamse Regering, Decreet lokaal cultuurbeleid 2012. 2012, pp. 1–21.
• S. De Moor, D. Schuurman, L. De Marez, B. Baccarne, K. Vervoort, and L. Van
Hamme, “Digimeter Rapport 5,” 2012.
• I. Mariën and C. Vleugels, “Van digitale kloof naar digitale inclusie : Naar een
duurzame ondersteuning van e-inclusie initiatieven in Vlaanderen Inleiding,” vol.
39, no. 4, 2011.
80. Hier staat de titelHier staat de titel
Bronmateriaal
• A. J. a. M. van Deursen and J. a. G. M. van Dijk, “Trendrapport Computer en
Internetgebruik 2011. Een Nederlands en Europees perspectief,” 2011.
• A. J. a. M. Van Deursen and J. a. G. M. van Dijk, “Measuring Internet Skills,”
International Journal of Human-Computer Interaction, vol. 26, no. 10, pp. 891–
916, Sep. 2010.
• J. Evers, “Digitale inclusie in Vlaanderen: Aanbevelingen,” 2010.
• V. Audenhove and V. U. Brussel, “e-Learning and undereducated learners: barriers
and opportunities,” pp. 1–15, 2009.
• P. Verdegem, “De digitale kloof en/in e-government: Uitdagingen voor de overheid in
de informatiemaatschappij,” 2009.
• P. Verdegem and P. Verhoest, “Profiling the non-user: Rethinking policy initiatives
stimulating ICT acceptance,” Telecommunications Policy, vol. 33, no. 10–11, pp. 642–
652, Nov. 2009.
• V. Audenhove and V. U. Brussel, “Embedding e-inclusion initiatives in people’s daily
reality: The role of social networks in tackling the digital divide.,” pp. 1–14, 2009.
Licentie afbeeldingen